Gagiyeg Nib Fel’ Aram e Magawon ko Fayleng ni Polo’

Fare moon e ba tayoloy murung’agen boch ban’en maku ba poet. Ma fithik’ laniyan’ e ri be nameg ni bay e fel’ ni ra yib gabul nge langleth. Sagonap’an 90 e duw ni ke yan, mi i lemnag yaan “bangi ban’en ni dabku un i lemnag e marus ma yibe yan ni kan pagan’uy ya ke fel’ rogon e par; bangi n’en ni dariy puluwon e llowan’ riy; ni ba fayleng ni dawor ni kukuweg u but’ ke be tathil nga thilin e pi nam riy; ma thin ni yibe yog riy e rib riyul’; [nge] bochan ni yibe maruwel nib gel ni danir tal ma ra flont e girdi’.”

CHA’ ni tayol ney e be yog rogon e athap ko nam rok maku e ri tay e fayleng ni bayi rebo rran ma bayni yan ni pirieg bayang ni aram rogon. Cha’ ney ni be’ nib cheg ni ma winnag puluwon e pi n’en ma yoloy e faan manga ka bay ni kab fas e chiney, ma rib ba mudugil ni ra kireban’ nib gel. Demtrug rogon e mon’og nge n’en kan ni yan u fithik’, ma fayleng e kari gel e mathmath riy u but’ ko kafram. Ma gabul nge langleth u puluwon e girdi’ e da ki gagiyel.

Nap’an nni fith ko mang fan ni ke sum e cham nge bugel u thilin e yuraba’ i girdi’ ko nam rok, ma ba tamilay e yog e n’en ni be lemnag ni aram tapgin. I gaar, “Bochan nib kireb e tayugang’.” U lan ba ke babyor ni Humanity​—A Moral History of the Twentieth Century, ni yoloy be’ nib moon nib tayoloy e chep ni Jonathan Glover e ki yog ban’en ni kub chuchugur ngay, ni gaar: “Fare ma li’ girdi’ ni yibe li’ yuraba’ e girdi’ ngem’ u [lan taa ba nam] e gathi yigi sum ko fanenikan rok e yuraba’ i girdi’, ya piin yad baadag ni ngar pired ko liw ni bay gelngin e yad e u ranod u thaan.”

Nap’an ni sum e mahl u thilin l’agruw e binaw u Yugoslavia kakrom u tabolngin e duw ni 1990, ma reb e journalist e yoloy ni gaar: “Kugu pired ni gamad ba falfalan’ u taabang ni ke yoor e duw ma chiney ma kugu pired ni be li’ bochi gamad fak bochi gamad. Mang e n’en ni be buch romad?”

Bokum biyu’ e mile ko nam nu Europe nge yu Africa me yib e nam nu India, ni gin nni gargeleg facha’ riy nib tayol ni faan kan weliy murung’agen aram ko tabolngin. U reb e thin ni weliy ni kenggin ere thin nem e “Rayog ni nge mang yu India reb e nam?,” author Pranay Gupte e gaar: ‘Nap’an 70 pasent ko girdien yu India ni yad boor e bay e duw rorad nga tan e 30, ma dariy reb e tayugang’ ni ke dag reb e wok nib fel’ ni ngan fol wok riy.’

Boch e nam e ma chuw e tayugang’ ko liw rorad ni bochan ni kan togopuluw ngorad ko kireb nge sasalap rorad. Ere boor fan ni, fayleng e ke m’ug ni yad be pirieg e magawon ko en nge gagiyeg. Ere rogon e n’en be buch e ke micheg ni rib riyul’ fare thin rok reb e profet ni faan immoy u nap’an 2,600 e duw ni ke yan. I gaar: “Girdi’ nu fayleng e de mil farad ngorad. Ku de mil fan ngak e girdi’ ni be yan ni nge gagiyegnag i yif’ ay.”​—Jeremiah 10:23, New World Translation.

Ere chiney ka bay reb e kanawo’ min chuw ko mochuch ko fayleng? I mini’ e cha’ ni rayog ni nge pow’iy e girdi’ nga lan reb e fayleng ni rogon e par ko girdi’ riy e dariy e cham nge maluagthin ma dakuriy e marus nib gel, ni gini bay e tin riyul’ e llowan’ riy ni dariy puluwon ma boor, nge gini be yan e girdi’ riy i yan ni nge flont?

[Picture Credit Line on page 3]

Fatmir Boshnjaku