LIBRARY U ONLINE ni fan ko Wulyang ko Damit
Wulyang ko Damit
LIBRARY U ONLINE
Waab
  • BIBLE
  • PI BABYOR
  • PI MUULUNG
  • w13 8/1 pp. 3-7
  • Ra Kirebnigey Yaan e Puwlag, Fa?

Dariy e video ko n'en ni kam mel'eg.

Wenig ngom, dabiyog ni nge load e re video ney.

  • Ra Kirebnigey Yaan e Puwlag, Fa?
  • Fare Wulyang ko Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah—2013
  • Pi Subheading
  • Boch Ban'en ni Ku Taareb Rogon Ngay
  • Faanra yaliy be’ yaan e puwlag, ma mang wenegan nra yib ngak?
  • Mang e ma buch ko pi tabinaw ni girdi’ riy e yad ma yaliy yaan e puwlag?
  • Mang e be yog e thin ko Bible u murung’agen yaan e puwlag?
  • Rogon ni Ngad Ayuweged Gadad u Reb e Wup ni Ma Fanay Satan
    Fare Wulyang ko Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah (Ken ni Ngan Fil)—2019
  • Faanra Be Yaliy e En Mabgol Rom Yaan e Ngongol ni Puwlag
    Fare Wulyang ko Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah (Ken ni Ngan Fil)—2023
  • Fan nib Kireb Yaan e Ngongol ni Puwlag
    Tin Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay—Babyor ni Fan ko Muulung—2023
Fare Wulyang ko Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah—2013
w13 8/1 pp. 3-7

KENGGIN E RE KE BABYOR NEY

Ra Kirebnigey Yaan e Puwlag, Fa?

Ngiyal’ ney u fayleng e ke yoor yang ni bay yaan e puwlag riy.a Bay boch ban’en ni yima pi’ ni chuway’ ni bay yaan e puwlag riy, ku bay u keru’ boch e mad ara boch ban’en ni yima chuw ngay, ku bay ko kachido ni yima guy nge musik ni yima motoyil ngay, maku bay ko pi babyor nge TV, maku bay ko video games, nge smartphones, nge cell phone, nge pi website ni yima yan ngay online, maku yima guy ko photo sharing services. Ngiyal’ ney e ba ga’ ni ke fel’ u wan’ e girdi’ yaan e puwlag ni yima guy. Ma ke yoor e girdi’ e ngiyal’ ney ni yad be yaliy yaan e puwlag ko kafram.​—Mu guy fare thin ni kenggin e “Tin Riyul’ u Murung’agen Yaan e Puwlag.”

Ku be thilthil yaan e puwlag ni yima dag. Reb e Sensey u reb e skul nib tolang ni Gail Dines fithingan e yoloy ni gaar: “Kari gel e kireb u yaan e puwlag ni yima yaliy, ya tin ni un lemnag nrib gel e kireb riy kafram e gathi rib kireb u wan’uy e ngiyal’ ney.”

Uw rogon u wan’um e pi n’ey? Ra kirebnigey yaan e puwlag, fa? I yog Jesus ni gaar: “Ba ke gek’iy nib fel’ rogon e ra k’uf ma ba fel’ wom’engin, ma ba ken nde fel’ rogon e ra k’uf ma ba kireb wom’engin.” (Matthew 7:17) Mang wenegan nra yib riy? Ra ngad nanged e fulweg riy mab fel’ ni ngad weliyed boch e deer u murung’agen yaan e puwlag ni yima yaliy.

Faanra yaliy be’ yaan e puwlag, ma mang wenegan nra yib ngak?

N’EN NI MA YOG E GIRDI’ NIB LLOWAN’: Boch e girdi’ ni yad ma fil murung’agen boch ban’en e kar weliyed ni yaan e puwlag ni yima yaliy e rayog ni ngan mecham ngay, ma kar taarebrogonnaged e re n’ey ko fare falay nib kireb ni ka nog e crack cocaine ngay.

Brian,b ni ir be’ ni ke mecham ngak ni ma yaliy yaan e puwlag u internet e yog ni gaar: “Ba mo’maw’ rog ni nge dab kug yaliy yaan e puwlag. Lem rog e gowa gu be lik’ay. Ma gu ma da’da’, ma ma amith lolugeg. Ug gay rogon ni nggu tal i yaliy yaan e puwlag, ma ke yan bokum e duw ma rib mo’maw’ rog ni nggu pag ya kug mecham ngay.”

Girdi’ ni yad ma yaliy yaan e puwlag e ba ga’ ni yad ma mithag e n’en ni yad ma rin’. Yad ma mithag boch ban’en, ma yad ba sasalap. Boor e pi girdi’ ney e yad ma lemnag ni ngar pared ni yigoo yad, ma yad ba tamra’, mab ta magafan’rad, ma yad ba damumuw. Ma yu ngiyal’ e ma lemnag boch e pi girdi’ nem ni ngar lied yad. Be’ nib pumoon ni Serge fithingan e ba chugur ni nge gubin e rran ni ma downloadnag yaan e puwlag ko cell phone rok, e yog ni gaar: “Yigoo gag e gu be lemnageg, ma dakuriy e athap rog, ma lem rog e gowa dakuriy fag, ma kug rin’ ban’en nrib kireb, ma tafinay rog e dakuriy be’ ni gamow, ma gowa kug aw nga reb e wup. Kug tamra’, ma gu be rus ni nggu ning e ayuw.”

Kemus ni faanra pel yaan e puwlag u owchey ma bay wenegan. Dr. Judith Reisman ni ir be’ nib ga’ rok e piin ni yad ma fal’eg i gay murung’agen boch ban’en e weliy ngak girdien e U.S. Senate committee ni gaar: “Yaan e puwlag ni yima yaliy e ba mo’maw’ ni nge chuw u lanin’uy.” Susan e be’ ni ke gaman 19 e duw rok, ma i yaliy yaan e puwlag ko internet e yog ni gaar: “Ma par yaan e pi n’em u lanin’ug, ma ma yib ngan’ug nib tomgin. Gu ma lemnag ni sana dabiyog ni nggu pag i lemnag e pi n’em.”

BIN RIYUL’ RIY: Girdi’ ni yad ma yaliy yaan e puwlag e kar manged sib riy.​—2 Peter 2:19.

Mang e ma buch ko pi tabinaw ni girdi’ riy e yad ma yaliy yaan e puwlag?

N’EN NI MA YOG E GIRDI’ NIB LLOWAN’: “Ma kireb thilin e piin ni yad ba mabgol nge girdien e tabinaw ni bochan yaan e puwlag ni yima yaliy.”​—The Porn Trap, by Wendy and Larry Maltz.

Yaan e puwlag e ma kirebnag e tha’ u thilin e mabgol nge tabinaw ya

  • Ma kirebnag e pagan’ nge tha’ u thilin e mabgol nge t’ufeg u thilrow.​—Proverbs 2:12-17.

  • Ma k’aring e lem nib chogow, ma dakir fel’ u wan’uy e n’en ni be rin’ e en ni mabgol rom ngom.​—Efesus 5:28, 29.

  • Ma yira ar’arnag e par ko pumoon nge ppin.​—2 Peter 2:14.

  • Ma ra k’aring be’ ni nge towasariy e en ni yow be par ni nge rin’ boch e ngongol nde puluw ni bay rogon ko par ko pumoon nge ppin.​—Efesus 5:3, 4.

  • Ma k’aringey ni nge dab kun yul’yul’ u lan e mabgol.​—Matthew 5:28.

Be yog e Bible ni thingari “yul’yul’” be’ ko en mabgol rok. (Malaki 2:16) Ra dabi yul’yul’ be’ ko en ni mabgol rok ma rayog ni nge kireb e mabgol rorow mar dargow. Ra yib wenegan ngak pi fakrow.

Yaan e puwlag ni ma yaliy e piin bitir e rayog ni nge magawonnagrad. Brian ni kan weliy murung’agen ko som’on e weliy ni gaar: “Nap’an ni ke chugur ni nge gaman ragag e duw rog, mug pirieg boch e babyor ko chitamag ni yaan e puwlag u nap’an ni gamad be takan tamith boch e bitir. Gu tabab i yaliy e pi babyor nem nib mith, ma dag nang fan ni gu baadag ni gu be yaliy yaan e pi n’em. Re n’em ni kug rin’ e ke k’aringeg ni nggu rin’ e ngongol nib kireb nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni kug ilal.” Kan nang ni yaan e puwlag e rayog ni nge k’aring e piin nib fel’ yangaren ni ngar adaged ni ngar uned ko par ko ppin nge pumoon, ma demtrug e girdi’ ni yad be par, ma yad ma gafgownag e piin ni yad ma par, ma der mudugil lanin’rad.

BIN RIYUL’ RIY: Yaan e puwlag e ma kirebnag e tha’ u thilin e girdi’, ma ma k’aring e kireban’.​—Proverbs 6:27.

Mang e be yog e thin ko Bible u murung’agen yaan e puwlag?

THIN ROK GOT E BE GAAR: “Thingar mu lied ngem’ e ar’ar . . . ni be maruwel u fithik’ i dowmed, ni aram e darngal, nge puwlag, nge ar’ar nib kireb ni ma waliy e girdi’ ko denen, nge chogow (ya chogow e mmit e ta’ fan nge meybil ngak e liyos ni ma meybil boch e girdi’ ngay.)”​—Kolose 3:5.

Ere, dabun Jehovahc yaan e puwlag. Ma re n’ey e der yip’ fan ni ma gin nga boch ban’en ni bay rogon ko ngongolen e par ko pumoon nge ppin. Ke sunmiy Got e girdi’ ya nge yag ni ngar uned ko mabgol. Ba wu’ i mabgol e thingar ra fal’egew lanin’row, me yag ni nge chugur e tha’ u thilrow, mar diyengow.​—James 1:17.

Ere mang fan nrayog ni nga dogned nri dabun Jehovah yaan e puwlag? Mu fal’eg i lemnag boch i fan:

  • Manang ni yaan e puwlag e rayog ni nge kirebnag e yafas.​—Efesus 4:17-19.

  • Gadad ba t’uf rok ma baadag ni nge ayuwegdad ni nge dabi kireb e yafas rodad.​—Isaiah 48:17, 18.

  • Baadag Jehovah ni nge ayuweg e tha’ u thilin e piin ni yad ba mabgol nge pi tabinaw.​—Matthew 19:4-6.

  • Baadag ni ngad pared nib fel’ e ngongol rodad ma ngad ted fan mat’awun yugu boch e girdi’.​—1 Thessalonika 4:3-6.

  • Baadag ni ngad fanayed e tow’ath ni ke pi’ ngodad ni ngad fakayed e bitir u fithik’ e tay fan.​—Hebrews 13:4.

  • Manang Jehovah ni yaan e puwlag ni yima yaliy e be k’aring e lem nib chogow, ma be m’ug e lem rok Satan u rogon e par ko pumoon nge ppin.​—Genesis 6:2; Jude 6, 7.

BIN RIYUL’ RIY: Yaan e puwlag ni yima guy e ra kirebnag e tha’ u thilin be’ nge Got.​—Roma 1:24.

Machane, ri ma runguy Jehovah e piin ni baadag ni yad be guy rogon ni dabkur yaliyed yaan e puwlag. Be gaar e Bible: “I Somol e ri ma runguy e girdi’ ma ma par nib t’uf e girdi’ rok, ba sowath ni ma yib e damumuw ngak, ma yugu ma par nib t’uf e girdi’ rok. Manang e n’en nni ngongliydad ngay; ma manang ni gadad e fiyath.” (Psalm 103:8, 14) Be pining e piin nib sobut’an’rad ni ngar sulod ngak min “runguyrad riy min ayuwegrad ko ngiyal’ ndabi siy ni ngar ni ayuwegrad.”​—Hebrews 4:16; mu guy fare thin ni kenggin e “Ngan Pag i Yaliy Yaan e Puwlag.”

Boor e girdi’ ni ke fel’ e ayuw rok Got u wan’rad. Gur, riyul’ ni ba’ angin e re ayuw rok nem? Mu tay fanam i yan ko n’en ni be yog e Bible u murung’agen boch e girdi’ ni ke yag rorad ni ngar talgad ko ngongol nib kireb ni gaar: “Ba’ boch i gimed ni immoy ni aram rogon. Machane ke n’ag Got fan e denen romed ke beechnagmed; ma ka ni pi’med ngak Got.” Kan mat’awnagrad ngak Got u daken fithingan Somol Jesus Kristus ngu daken gelngin Got nib thothup. (1 Korinth 6:11) Pi cha’ney e ku rayog ni nga rogned e thin ni yog apostal Paul ni gaar: “Demtrug e mit i n’en ni gu ra mada’nag ma ba’ gelngig ni ke pi’ Kristus nrayog ni gu par riy.”​—Filippi 4:13.

Susan, ni be’ nib ppin ni ke tal i yaliy yaan e puwlag e ke yog ni gaar: “Kemus ni yigoo Jehovah e rayog ni nge ayuwegem ni ngam pag i rin’ e re n’em. Faanra ngam ning e ayuw ngak, ma rayog ni ngam par ni gab beech u p’eowchen, ma ra ayuwegem.”

Ngan Pag i Yaliy Yaan e Puwlag

Ga manang be’ ni be gay rogon ni nge pag i yaliy yaan e puwlag? Gad ra weliy boch e kanawo’ u rogon nrayog ni ngan ayuweg boor e girdi’ ni ngar paged i rin’ e biney e ngongol.

1. Ngan meybil ngak Got.

“N’en nth’abi ga’ fan nrayog ni ngad rin’ed me yag ni ngad paged i yaliy yaan e puwlag e ngad meybilgad ngak Jehovah ni nge ayuwegdad.”​—Franz.

Rayog ni nge pi’ Jehovah gelngin nib thothup ngak e en nib ‘m’agan’ ngay ni nge fol.’ (Filippi 2:13) Ma faan ra pag faen ni bay e magawon rok gelngin Got ni nge ayuweg ma ra gel ko ‘ar’ar nib muun ngay urngin e tin nib kireb ni yima yim’ ni bochan.’​—Galatia 5:16, 24.

2. Mu ning e ayuw.

“Yaan e puwlag ni yima yaliy e ban’en nrayog ni ngan mecham ngay, ma ban’en ni yima rin’ nib mith, ma yima tamra’ ngay, ere ba mo’maw’ ni ngan ning e ayuw ya nge yag ni ngan pag e biney e ngongol. Sana ga be lemnag nrayog rom ni ngan gel ko re magawon ney. Machane dabiyog. Rayog ni ngam gel ngay ni faan yira ayuwegem. Ere kug sobut’nag lanin’ug, mug weliy e magawon rog ngak e ppin rog. Ma kug ning e ayuw rok reb e fager rog ni ma pagan’ug ngak. Ireray ban’en nrib mo’maw’ rog ni nggu rin’, machane ke yag ni ngan ayuwegeg.”​—Yoshi.

Ba t’uf ni ngam athamgil ni ngam dugliy lanin’um ya nge yag ni ngam weliy e magawon rom ngak yugu boch e girdi’. Machane, ireray reb e kanawo’ nib ga’ fan ni nge yag ni ngam tal i yaliy yaan e puwlag, me yag ni ngki fel’ e tha’ u thilmed e piin ni yad ba t’uf rom bayay. Susan ni kan weliy murung’agen ko som’on e yog ni gaar: “Tomuren ni gu weliy e magawon rog ma gowa ke baud lanin’ug. Ke kireban’ug nib gel u nap’an ni kug weliy e magawon rog, machane ke yib angin ya ke gapas lanin’ug, ma gu be lemnag ni kug fel’ u wan’ Got.​—James 5:16.

3. Ngam nang mag siyeg boch ban’en nra pug e tafinay rom.

Mang boch ban’en nrayog ni nge k’aringey ni ngan adag ni ngan yaliy yaan e puwlag? Ngan yan ko internet? Ngan mayal TV ni ke n’uw e nep’? Ara ngan beeg boch e magazine? Ara ngan yan nga dap’elay? Ara ke yib e bilig, ke yib e damumuw, ga bay u bang nyigoo gur ara ke aw parowom? Sven e yog ni gaar: “Ngam nang ko mang e meewar rom, mag gay rogon ni nge dab kum mada’nag e re magawon nem.” I yog Jesus ni gaar: “Faanra waliyem e ba’ ni mat’aw i owchem ngam denen, ma ga luf ngam n’ag.”​—Matthew 5:29.

I yog Franz ni gaar: “Nap’an ni ke yib ngan’ug ni nggu changar ngak be’ nib ppin ni gu be finey ni gomanga gu parew, ma gu ma meybil ngak Jehovah nib papey ni gu be ning e ayuw ngak, mug athamgil ni nge dab kug sap ko fare pin.” Job ni be’ nib yul’yul’ e yog ni gaar: “Ku gog ngog u wun’ug ndariy be’ ni ppin ni nggu changar ngak mu gu lemnag e tin nde machalbog.”​—Job 31:1.

4. Mu gelnag e tha’ u thilmew Got.

Me ulul Franz ngay nge gaar: “Mu suguy lanin’um ko tin nib fel’ ban’en, mag yoornag e pi n’en ni ngam rin’ ni fan ngak Got.”

Be yog e Bible ni be gaar: “N’en ni nggog ngomed u tungun e re gi babyor ney e ngam suguyed lanin’med ko fapi n’en nib fel’, ni yira yog e fel’ ngay: ni n’en nriyul’, nge n’en nib yal’uw, ma mmat’aw, ma mmachalbog, ma mmanigil, nge tin ndariy thibngin . . . , I Got ni ir e be pi’ e gapas nga lanin’dad e bay i par romed.”​—Filippi 4:8, 9.

a Fare thin ni “yaan e puwlag” ara pornography e aram boch ban’en ni yima yaliy, ara yima beeg murung’agen, ara yima motoyil ngay ni kan ngongliy ni nge pug e tafinay ku be’ ni nge ar’arnag e par ko pumoon nge ppin. Re n’ey e ba muun ngay e pi sasing, ara boch ban’en ni kan yoloy nga babyor, ara boch ban’en ni yima motoyil ngay.

b Kan thilyeg fithingan e girdi’ ko re article ney.

c Jehovah e fithingan Got nrogon ni bay u Bible.

TIN RIYUL’ U MURUNG’AGEN YAAN E PUWLAG

GUBIN E SECOND: Ba chugur ni nge gaman 30,000 e girdi’ ni yad ma yaliy yaan e puwlag ko pi Web site.

GUBIN E MINIT: Girdi’ ni yad ma yan ko internet e yad ma e-mailnag boor ko 1.7 MILYON yaan e puwlag.

GUBIN E AWA: Ba chugur ko L’AGRUW e video ni yaan e puwlag ni yima ngongliy u Meriken.

GUBIN E RRAN: Sogonap’an L’AGRUW MILYON e kachido ni yaan e puwlag ni yima chuw’iy u Meriken ni ngan guy.

GUBIN E PUL: U Meriken e ra 10 e pumoon, ma 9 i yad e ma yaliy yaan e puwlag, ma ra 10 e ppin, ma 3 i yad ma yaliy yaan e puwlag.

GUBIN E DUW: U ga’ngin yang e fayleng ma sogonap’an $100 BILYON (U.S.) urngin e salpiy ni ma yag ko re siyobay ney.

    Yapese Publications (1984-2025)
    Mu Log Out
    Mu Log In
    • Waab
    • Mu Sharenag
    • Pi N'en Nrayog ni Ngam Mel'eg
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Rogon ni Ngan Fanay
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Mu Log In
    Mu Sharenag