KENGGIN E RE KE BABYOR NEY
Ra Kirebnigey Yaan e Puwlag, Fa?
Ngiyal’ ney u fayleng e ke yoor yang ni bay yaan e puwlag riy.a Bay boch ban’en ni yima pi’ ni chuway’ ni bay yaan e puwlag riy, ku bay u keru’ boch e mad ara boch ban’en ni yima chuw ngay, ku bay ko kachido ni yima guy nge musik ni yima motoyil ngay, maku bay ko pi babyor nge TV, maku bay ko video games, nge smartphones, nge cell phone, nge pi website ni yima yan ngay online, maku yima guy ko photo sharing services. Ngiyal’ ney e ba ga’ ni ke fel’ u wan’ e girdi’ yaan e puwlag ni yima guy. Ma ke yoor e girdi’ e ngiyal’ ney ni yad be yaliy yaan e puwlag ko kafram.—Mu guy fare thin ni kenggin e “Tin Riyul’ u Murung’agen Yaan e Puwlag.”
Ku be thilthil yaan e puwlag ni yima dag. Reb e Sensey u reb e skul nib tolang ni Gail Dines fithingan e yoloy ni gaar: “Kari gel e kireb u yaan e puwlag ni yima yaliy, ya tin ni un lemnag nrib gel e kireb riy kafram e gathi rib kireb u wan’uy e ngiyal’ ney.”
Uw rogon u wan’um e pi n’ey? Ra kirebnigey yaan e puwlag, fa? I yog Jesus ni gaar: “Ba ke gek’iy nib fel’ rogon e ra k’uf ma ba fel’ wom’engin, ma ba ken nde fel’ rogon e ra k’uf ma ba kireb wom’engin.” (Matthew 7:17) Mang wenegan nra yib riy? Ra ngad nanged e fulweg riy mab fel’ ni ngad weliyed boch e deer u murung’agen yaan e puwlag ni yima yaliy.
Faanra yaliy be’ yaan e puwlag, ma mang wenegan nra yib ngak?
N’EN NI MA YOG E GIRDI’ NIB LLOWAN’: Boch e girdi’ ni yad ma fil murung’agen boch ban’en e kar weliyed ni yaan e puwlag ni yima yaliy e rayog ni ngan mecham ngay, ma kar taarebrogonnaged e re n’ey ko fare falay nib kireb ni ka nog e crack cocaine ngay.
Brian,b ni ir be’ ni ke mecham ngak ni ma yaliy yaan e puwlag u internet e yog ni gaar: “Ba mo’maw’ rog ni nge dab kug yaliy yaan e puwlag. Lem rog e gowa gu be lik’ay. Ma gu ma da’da’, ma ma amith lolugeg. Ug gay rogon ni nggu tal i yaliy yaan e puwlag, ma ke yan bokum e duw ma rib mo’maw’ rog ni nggu pag ya kug mecham ngay.”
Girdi’ ni yad ma yaliy yaan e puwlag e ba ga’ ni yad ma mithag e n’en ni yad ma rin’. Yad ma mithag boch ban’en, ma yad ba sasalap. Boor e pi girdi’ ney e yad ma lemnag ni ngar pared ni yigoo yad, ma yad ba tamra’, mab ta magafan’rad, ma yad ba damumuw. Ma yu ngiyal’ e ma lemnag boch e pi girdi’ nem ni ngar lied yad. Be’ nib pumoon ni Serge fithingan e ba chugur ni nge gubin e rran ni ma downloadnag yaan e puwlag ko cell phone rok, e yog ni gaar: “Yigoo gag e gu be lemnageg, ma dakuriy e athap rog, ma lem rog e gowa dakuriy fag, ma kug rin’ ban’en nrib kireb, ma tafinay rog e dakuriy be’ ni gamow, ma gowa kug aw nga reb e wup. Kug tamra’, ma gu be rus ni nggu ning e ayuw.”
Kemus ni faanra pel yaan e puwlag u owchey ma bay wenegan. Dr. Judith Reisman ni ir be’ nib ga’ rok e piin ni yad ma fal’eg i gay murung’agen boch ban’en e weliy ngak girdien e U.S. Senate committee ni gaar: “Yaan e puwlag ni yima yaliy e ba mo’maw’ ni nge chuw u lanin’uy.” Susan e be’ ni ke gaman 19 e duw rok, ma i yaliy yaan e puwlag ko internet e yog ni gaar: “Ma par yaan e pi n’em u lanin’ug, ma ma yib ngan’ug nib tomgin. Gu ma lemnag ni sana dabiyog ni nggu pag i lemnag e pi n’em.”
BIN RIYUL’ RIY: Girdi’ ni yad ma yaliy yaan e puwlag e kar manged sib riy.—2 Peter 2:19.
Mang e ma buch ko pi tabinaw ni girdi’ riy e yad ma yaliy yaan e puwlag?
N’EN NI MA YOG E GIRDI’ NIB LLOWAN’: “Ma kireb thilin e piin ni yad ba mabgol nge girdien e tabinaw ni bochan yaan e puwlag ni yima yaliy.”—The Porn Trap, by Wendy and Larry Maltz.
Yaan e puwlag e ma kirebnag e tha’ u thilin e mabgol nge tabinaw ya
Ma kirebnag e pagan’ nge tha’ u thilin e mabgol nge t’ufeg u thilrow.—Proverbs 2:12-17.
Ma k’aring e lem nib chogow, ma dakir fel’ u wan’uy e n’en ni be rin’ e en ni mabgol rom ngom.—Efesus 5:28, 29.
Ma yira ar’arnag e par ko pumoon nge ppin.—2 Peter 2:14.
Ma ra k’aring be’ ni nge towasariy e en ni yow be par ni nge rin’ boch e ngongol nde puluw ni bay rogon ko par ko pumoon nge ppin.—Efesus 5:3, 4.
Ma k’aringey ni nge dab kun yul’yul’ u lan e mabgol.—Matthew 5:28.
Be yog e Bible ni thingari “yul’yul’” be’ ko en mabgol rok. (Malaki 2:16) Ra dabi yul’yul’ be’ ko en ni mabgol rok ma rayog ni nge kireb e mabgol rorow mar dargow. Ra yib wenegan ngak pi fakrow.
Yaan e puwlag ni ma yaliy e piin bitir e rayog ni nge magawonnagrad. Brian ni kan weliy murung’agen ko som’on e weliy ni gaar: “Nap’an ni ke chugur ni nge gaman ragag e duw rog, mug pirieg boch e babyor ko chitamag ni yaan e puwlag u nap’an ni gamad be takan tamith boch e bitir. Gu tabab i yaliy e pi babyor nem nib mith, ma dag nang fan ni gu baadag ni gu be yaliy yaan e pi n’em. Re n’em ni kug rin’ e ke k’aringeg ni nggu rin’ e ngongol nib kireb nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni kug ilal.” Kan nang ni yaan e puwlag e rayog ni nge k’aring e piin nib fel’ yangaren ni ngar adaged ni ngar uned ko par ko ppin nge pumoon, ma demtrug e girdi’ ni yad be par, ma yad ma gafgownag e piin ni yad ma par, ma der mudugil lanin’rad.
BIN RIYUL’ RIY: Yaan e puwlag e ma kirebnag e tha’ u thilin e girdi’, ma ma k’aring e kireban’.—Proverbs 6:27.
Mang e be yog e thin ko Bible u murung’agen yaan e puwlag?
THIN ROK GOT E BE GAAR: “Thingar mu lied ngem’ e ar’ar . . . ni be maruwel u fithik’ i dowmed, ni aram e darngal, nge puwlag, nge ar’ar nib kireb ni ma waliy e girdi’ ko denen, nge chogow (ya chogow e mmit e ta’ fan nge meybil ngak e liyos ni ma meybil boch e girdi’ ngay.)”—Kolose 3:5.
Ere, dabun Jehovahc yaan e puwlag. Ma re n’ey e der yip’ fan ni ma gin nga boch ban’en ni bay rogon ko ngongolen e par ko pumoon nge ppin. Ke sunmiy Got e girdi’ ya nge yag ni ngar uned ko mabgol. Ba wu’ i mabgol e thingar ra fal’egew lanin’row, me yag ni nge chugur e tha’ u thilrow, mar diyengow.—James 1:17.
Ere mang fan nrayog ni nga dogned nri dabun Jehovah yaan e puwlag? Mu fal’eg i lemnag boch i fan:
Manang ni yaan e puwlag e rayog ni nge kirebnag e yafas.—Efesus 4:17-19.
Gadad ba t’uf rok ma baadag ni nge ayuwegdad ni nge dabi kireb e yafas rodad.—Isaiah 48:17, 18.
Baadag Jehovah ni nge ayuweg e tha’ u thilin e piin ni yad ba mabgol nge pi tabinaw.—Matthew 19:4-6.
Baadag ni ngad pared nib fel’ e ngongol rodad ma ngad ted fan mat’awun yugu boch e girdi’.—1 Thessalonika 4:3-6.
Baadag ni ngad fanayed e tow’ath ni ke pi’ ngodad ni ngad fakayed e bitir u fithik’ e tay fan.—Hebrews 13:4.
Manang Jehovah ni yaan e puwlag ni yima yaliy e be k’aring e lem nib chogow, ma be m’ug e lem rok Satan u rogon e par ko pumoon nge ppin.—Genesis 6:2; Jude 6, 7.
BIN RIYUL’ RIY: Yaan e puwlag ni yima guy e ra kirebnag e tha’ u thilin be’ nge Got.—Roma 1:24.
Machane, ri ma runguy Jehovah e piin ni baadag ni yad be guy rogon ni dabkur yaliyed yaan e puwlag. Be gaar e Bible: “I Somol e ri ma runguy e girdi’ ma ma par nib t’uf e girdi’ rok, ba sowath ni ma yib e damumuw ngak, ma yugu ma par nib t’uf e girdi’ rok. Manang e n’en nni ngongliydad ngay; ma manang ni gadad e fiyath.” (Psalm 103:8, 14) Be pining e piin nib sobut’an’rad ni ngar sulod ngak min “runguyrad riy min ayuwegrad ko ngiyal’ ndabi siy ni ngar ni ayuwegrad.”—Hebrews 4:16; mu guy fare thin ni kenggin e “Ngan Pag i Yaliy Yaan e Puwlag.”
Boor e girdi’ ni ke fel’ e ayuw rok Got u wan’rad. Gur, riyul’ ni ba’ angin e re ayuw rok nem? Mu tay fanam i yan ko n’en ni be yog e Bible u murung’agen boch e girdi’ ni ke yag rorad ni ngar talgad ko ngongol nib kireb ni gaar: “Ba’ boch i gimed ni immoy ni aram rogon. Machane ke n’ag Got fan e denen romed ke beechnagmed; ma ka ni pi’med ngak Got.” Kan mat’awnagrad ngak Got u daken fithingan Somol Jesus Kristus ngu daken gelngin Got nib thothup. (1 Korinth 6:11) Pi cha’ney e ku rayog ni nga rogned e thin ni yog apostal Paul ni gaar: “Demtrug e mit i n’en ni gu ra mada’nag ma ba’ gelngig ni ke pi’ Kristus nrayog ni gu par riy.”—Filippi 4:13.
Susan, ni be’ nib ppin ni ke tal i yaliy yaan e puwlag e ke yog ni gaar: “Kemus ni yigoo Jehovah e rayog ni nge ayuwegem ni ngam pag i rin’ e re n’em. Faanra ngam ning e ayuw ngak, ma rayog ni ngam par ni gab beech u p’eowchen, ma ra ayuwegem.”
a Fare thin ni “yaan e puwlag” ara pornography e aram boch ban’en ni yima yaliy, ara yima beeg murung’agen, ara yima motoyil ngay ni kan ngongliy ni nge pug e tafinay ku be’ ni nge ar’arnag e par ko pumoon nge ppin. Re n’ey e ba muun ngay e pi sasing, ara boch ban’en ni kan yoloy nga babyor, ara boch ban’en ni yima motoyil ngay.
b Kan thilyeg fithingan e girdi’ ko re article ney.
c Jehovah e fithingan Got nrogon ni bay u Bible.