Pi Reference ko fare Babyor ni Tin Gad Ma Rin’ nge Machib ni Gad Ma Tay
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MAY 1-7
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 KRONICLES 17-19
“Mu Lemnag e Girdi’ ni Bod ni Ma Lemnagrad Jehovah”
Ga Ra Fol ko Pi N’ey ni Kan Yoloy Nga Bible, Fa?
7 Ma uw rogon Jehoshafat ni fak Asa? Boor fel’ngin Jehoshafat. Boor ban’en nib fel’ ni i rin’ ni bochan e i taga’ ngak Got. Machane, ku bay boch ban’en ni i rin’ nde fel’. Bod ni, yan i fek ba rugod ni fak Ahab ni ir e Pilung ko fare ganong ni bay ko lel’uch ni nge leay ba pagel ni fak. Boch nga tomuren me un ngak Ahab nga ranow ra chamgow ngak piyu Syria ni yugu aram rogon ni yog Mikayah ni profet ngorow ndab rrin’ew. Ere, nap’an e re cham nem me chugur i yim’ Jehoshafat, ma aram me sul nga Jerusalem. (2 Kron. 18:1-32) Nap’an ni sul e ngaram, ma aram me fith Jehu ni profet ngak ni gaar: “Ga be lemnag ma ba mat’aw ni ngan ayuweg e piin ba kireb min fol ngak e piin ni dubrad Somol?”—Mu beeg e 2 Kronicles 19:1-3, BT.
Um Fal’eg i Lemnag e T’ufeg rok Jehovah Nra Par Ndariy N’umngin Nap’an
8 Baadag Jehovah ni ngad nanged ni gad ba t’uf rok, ma gathi yug ma par ni be sap nga rarogodad ni gad bogi tadenen, ya ku ma yaliy fel’ngidad. (2 Kron. 16:9) Ireray e n’en ni rin’ ngak Jehoshafat ni Pilung nu Judah. Immoy bayay ni dugliy Jehoshafat ban’en nde fel’. I m’agan’ ngay ni nge un ngak Ahab ni Pilung nu Israel ngar chamgow ngak piyu Syria u Ramoth-gilead. Yugu aram rogon ni micheg 400 e profet ni goo bogi ban’en ngak Ahab nra gel ko re cham nem, machane me yog Mikayah ni profet rok Jehovah ngak Jehoshafat ni faanra un ko re cham nem ma ra war. Ere, ni yan ko re mahl nem, min li’ Ahab nge yim’, miki chugur ni nge yim’ Jehoshafat. Nap’an ni sul Jehoshafat nga Jerusalem, me fanay Jehovah Jehu ni fak Hanani ni nge fonownag ko kireb ni ke rin’. Yugu aram rogon me yog Jehu ngak Jehoshafat ni gaar: “Yugu aram rogon, ma bay fel’ngim.”—2 Kron. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3, BT.
9 Nap’an ni ka fini tabab Jehoshafat ko gagiyeg ndawori n’uw nap’an, me yog ko pi tolang, nge pi Levite, nge pi prist ni ngar milekaggad i yan u lan fare nam nu Judah ni ngar filed e Motochiyel rok Jehovah ko girdi’. Rib ga’ angin e n’en ni yog ni ngan rin’ ni bochan e k’aring e pi nam ni bay u toobrad ni nge yib madgun Jehovah u wan’rad. (2 Kron. 17:3-10) Riyul’ ni oloboch Jehoshafat, machane de fek Jehovah owchen ko pi n’en nib fel’ ni i rin’ u m’on riy. Re thin ney e be puguran ngodad ni yugu aram rogon ndawor da flontgad, machane faan gad ra athamgil ni ngaud rin’ed e tin nib m’agan’ Jehovah ngay, ma gubin ngiyal’ nra i t’ufegdad.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Mu Pigpig ngak Jehovah u Polo’ i Gum’irchaem!
10 Jehoshafat ni fak Asa e ku “bod Asa ni chitamangin nib m’on rok.” (2 Kron. 20:31, 32, BT) Ni uw rogon? I pi’ Jehoshafat e athamgil nga laniyan’ e girdi’ ni ngar gayed Jehovah ni bod rogon ni i rin’ e chitamangin. Rogon ni rin’ e re n’ey e aram e l’og boch e pumoon ni nga ranod u lan e pi mach nu Judah i yan ni yad be fil ko girdi’ e thin ni bay u “babyoren e motochiyel rok Somol.” (2 Kron. 17:7-10, BT) Ki milekag nga thatharen e burey nu Efraim nreb e binaw ni bay u tan pa’ fare ganong nu Israel ni bay ko lel’uch ni nge ‘yog ngak e girdi’ u rom ni ngar sulod ngak’ Jehovah. (2 Kron. 19:4) Jehoshafat e ir reb e pilung ni “i rin’ urngin e tin nrayog rok” ni nge gay Jehovah me pigpig ngak u polo’ i gum’irchaen.—2 Kron. 22:9, BT.
11 Rayog ni ngad uned i rin’ e bin th’abi ga’ e maruwel ni ke pi’ Jehovah ni ngan rin’ e ngiyal’ ney, ni aram e ngan fil murung’agen ko girdi’. Ere gur, gubin e pul ni ga ma nameg ni ngam fil e Thin rok Got ngak yugu boch e girdi’, mag gay rogon ni ngam ayuwegrad ni ngar adaged ni ngar pigpiggad ngak Got? Faan ga ra athamgil u rogon nrayog rom miki ayuwegem Got, ma aram e rayog ni ngam tabab i fil e Bible ngak be’. Ireray reb e ban’en ni ga ma uneg u lan e meybil rom, fa? Ba m’agan’um ngay ni ngam fil e Bible ngak be’ ni yugu aram rogon nsana ra t’uf ni ngam fanay boch e tayim ndariy ban’en ni ga ma rin’ riy ya nge yag nim rin’ e re n’ey, fa? Rayog ni ngad gayed rogon ni ngad ayuweged e piin ni kar meewargad ko tirok Got ban’en ma dakurur uned ko muulung nge machib, ni bod rogon ni yan Jehoshafat nga Efraim ni nge ayuweg e girdi’ ni ngar sulod ngak Jehovah bayay. Maku reb e, ma yarmiy e piin piilal ko ulung e tayim rorad ni nga ranod ra guyed e piin ni kan tharbograd ni yad be par u lan e pi binaw ni ma machib fare ulung riy ni kar talgad ndakurur rin’ed e kireb ni ur rin’ed kafram.
MAY 8-14
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 KRONICLES 20-21
“Mu Ted e Pagan’ Romed Nga Daken Somol ni Got Romed”
Ngad Sonnaged e Tomur nib Taareban’dad
8 Nap’an Jehoshafat ni Pilung, me yib “baraba’ i salthaw nib ga’” ni ngar chamgad ko girdi’ rok Got. (2 Kron. 20:1, 2, BT) Machane, ba manigil e n’en ni rin’ e pi tapigpig rok Got ni bochan e dar guyed rogon ni ngar chamgad ko pi toogor rorad nem ni goo yad, ya ra ninged e ayuw ngak Jehovah. (Mu beeg e 2 Kronicles 20:3, 4.) Ku dar wergad nge bagayad me guy rogon ni nge pithig e re magawon nem ni goo ir rok, ya be gaar e Bible: “Gubin e pumoon nu Judah, nge pi leengirad nge pi fakrad, ni yad be sak’iy u rom ko fare Tempel.” (2 Kron. 20:13, BT) Yad gubin ndemtrug yangarrad ni kar athamgilgad u taabang ni ngar folgad ko n’en ni ke yog Jehovah ngorad, me ayuwegrad Jehovah u pa’ e pi toogor rorad. (2 Kron. 20:20-27) Ireray reb e ban’en ni buch nrayog ni nge ayuweg e pi tapigpig rok Got ni ngar gelgad nga boch e magawon u taabang.
Gimed e Piin Ka Fin Mmabgolgad —M’oneged u Wan’med e Pigpig Romed Ngak Jehovah
7 I non Jehovah ngak Jehoshafat u daken Jahaziel ni ir reb e Levite. I gaar: “Ngam fal’eged rogomed nga tagil’med mi gimed son; bay mu guyed ni Somol e nge gelnagmed.” (2 Kron. 20:13-17, BT) Gathi aray rogon ni yima cham u nap’an e mahl! Machane pi thin ney e gathi ke yib rok be’ nib girdi’, ya ke yib rok Jehovah. Ere bochan ni be pagan’ Jehoshafat ngak Got, ma aram me rin’ e n’en ke yog ngak. Nap’an nranod e pi salthaw rok ni ngar mada’gad e pi toogor rorad, ma girdien e musik ndariy talin e cham rorad e tayrad nga m’on ma gathi pi salthaw rok ni yad ba falu’. I tay Jehovah u gil’ e n’en ni micheg ngak Jehoshafat, me ayuweg ni nge gel ko pi toogor rok.—2 Kron. 20:18-23.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1 1271 ¶1-2
Jehoram
Reb i fan nda i rin’ Jehoram e tin nib mat’aw ni bod Jehoshafat ni chitamangin e bochan e Athaliah ni leengin nib kireb e ngongol rok. (2Ki 8:18) Gathi kemus ni yog ni ngan thang e pogofan rok fa nel’ i pumoon ni walagen nge boch e tayugang’ nu Judah, ya ki k’aring e piin yad bay u tan e gagiyeg rok ni ngar pied keru’rad ngak Jehovah ngar liyorgad ko got ni googsur. (2Kr 21:1-6, 11-14) Boor e magawon nge togopuluw ni i buch u n’umngin nap’an e gagiyeg rok. Som’on e togopuluw yu Edom, ngemu’ me togopuluw yu Libnah ngak yu Judah. (2Ki 8:20-22) I yoloy Elijah ni profet bangi babyor nge pi’ nge yan ngak Jehoram ni be gaar: “N’en nra yib riy e ra gechignag Somol e girdi’ rom, nge pi fakam, nge pi leengim nib gel, me gothey gubin e pi n’en nib mil suwon ngom.” Me gur Jehoram ni Pilung e “bayi aw ba m’ar ko gil’iggan rom ngam gafgow riy ko amith ni bayi ubchiya’ ni yu rran.”—2Kr 21:12-15, BT.
Urngin e pi n’ey ni buch nrogon ni ka nog. I pag Jehovah yu Arab nge yu Filistia ni ngar gelgad ko fare nam mar feked pi leengin Jehoram nge pi fak ni kalbus. Kemus ni yigoo Jehoahaz (ni ki yima yog Ahaziah ngak) ni bin th’abi bitir e pagel ni fak Jehoram e pag Got ndan fek ni bochan fare m’ag ni fan nga Gil’ilungun Got ni ngongliy u thilrow David. “Ma aram nga tomuren e pi n’ey, me pag Somol ba m’ar ko gil’iggan nge yib ngak fare pilung.” L’agruw e duw nga tomuren me “gel fare m’ar i yan nge mada’ ko ngiyal’ ni yim’ fare pilung u fithik’ e amith.” Aray rogon ni yim’ e re pumoon nib kireb ney ma “dariy be’ ni kireban’ nap’an ni yim’.” Nni k’eyag u lan fare Binaw rok David, “machane dan k’eyag nga lan fapi low ko yam’ rok e pilung.” Me Ahaziah ni fak ni pumoon e mang pilung.—2Kr 21:7, 16-20, BT; 22:1; 1Kr 3:10, 11.
MAY 15-21
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 KRONICLES 22-24
“Ra Dabin Rus Ma Ra Tow’athnagey Jehovah”
w09 4/1 24 ¶1-2
I Digey Jehoash Jehovah ni Bochan e Piin ni I Chag Ngorad
I BUCH boch ban’en nib kireb u lan yu Jerusalem ni fare mach ni bay e tempel rok Got riy. Kafin nni thang e pogofan rok Ahaziah ni Pilung. Mab mo’maw’ ni ngan lemnag e n’en ni rin’ Athaliah ni chitiningin Ahaziah ni migid. Gubin e pagel ni fak Ahaziah ni thang e fan rorad! Ga manang ko mang fan ni rin’ e re n’ey? Ya nge yag ni nge mang ir e nge gagiyeg.
Machane bay reb e pagel ni tungin Athaliah ni ka nog Jehoash ngak nni ayuweg u nap’an ni kab bitir ndabin thang e pogofan rok nde nang e titaw rok murung’agen e re n’ey. Ga baadag ni ngam nang ko uw rogon nrin’ e re n’ey? Bay reb e ppin ni ka nog Jehosheba ngak ni walagen e chitamangin Jehoash ni mithag Jehoash u lan e tempel rok Got. Rayog ni nge rin’ Jehosheba e re n’ey ni bochan e ir leengin Jehoiada ni ir e Prist nib Tolang. Ere ra ayuwegew Jehoash ni nge dabi buch ban’en rok.
w09 4/1 24 ¶3-5
I Digey Jehoash Jehovah ni Bochan e Piin ni I Chag Ngorad
Nel’ e duw nni mithag Jehoash u lan fare tempel. Aram e gin nni fil ngak murung’agen Jehovah Got nge pi motochiyel rok riy. Ma nap’an ni gaman medlip e duw rok, me rin’ Jehoiada ban’en ya nge yag ni mang Jehoash e pilung. Ga baadag ni ngam nang rogon ni rin’ Jehoiada e re n’ey, nge n’en ni buch rok Athaliah ni Pilung ni titaw rok Jehoash, fa?
I pining Jehoiada fapi matanag ko pilung u Jerusalem e ngiyal’ nem nga taabang nge yog ngorad rogon ni kar ayuwegew leengin fachi tir ni fak Ahaziah ni Pilung. Ngemu’ me dag ngorad ma aram mar nanged ni ir e bay mat’awun ni nge mang pilung. Tomuren mar tanomnaged e n’en ngan rin’.
I pow’iy Jehoiada Jehoash nga wen me tay fare teeliyaw ko pilung nga daken lolugen. Ma aram me “waywaynag e girdi’ pa’rad mar tolulgad ni be lungurad, ‘Ngi i par e en ni pilung nib fos nib n’uw nap’an!’” I longobiy fapi matanag Jehoash ya nge dabi buch ban’en rok. Nap’an ni rung’ag Athaliah laman fapi girdi’, me mil ko gin yad bay riy ni be guy rogon ni nge taleg e n’en yibe rin’. Machane me yog Jehoiada ko fapi matanag ni ngar thanged e fan rok.—2 Kings 11:1-16, BT.
it-1 379 ¶5
Gin Yima Gum’eyag Riy
Nni k’eyag Jehoiada ni Prist nib Tolang “nga lan fapi low ko yam’ rok e pilung u lan e Binaw rok David.” Kemus ni yigoo ir e nni k’eyag ngaram ni gathi ir reb e pilung.—2Kr 24:15, 16, BT.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-2 1223 ¶13
Zekariah
12. Fak Jehoiada ni Prist nib Tolang. Tomuren ni yim’ Jehoiada, me digey Jehoash ni Pilung e bin riyul’ e liyor nga i motoyil ko fonow nib kireb ni un pi’ ngak ko bin nge motoyil ko pi profet rok Jehovah. Zekariah ni chitiningin e walagen e chitamangin Jehoash e i ginang e girdi’ u murung’agen e re n’ey, machane dar kalgadngan’rad ya ra malangnaged u lan e yoror ko fare tempel. (2Kr 22:11) Tin tomur e thin ni i yog Zekariah u m’on ni nge yim’ e gaar: “Mang e guy Somol e tin ni ga be rin’ nge gechignigem!” I lebug e re yiiy ney ni bochan e gathi kemus nib gel e mogothgoth ni tay yu Syria ko fare mach nu Judah ya ki chel l’agruw e tapigpig rok Jehoash ngar thangew e fan rok ni “bochan e ngar fulwegew puluwon ngak e pogofan rok fare moon ni fak Jehoyada ni prist.” Be yog fare babyor ni Greek Septuagint nge fare Latin Vulgate nni thang e fan rok Jehoash ni bochan e ngan fulweg puluwon e pogofan rok fare “moon ni fak” Jehoiada. Machane u lan fare babyor ni Masoretic text nge fare babyor ni Syriac Peshitta e kan tay riy ni “pi pumoon ni fak” Jehoiada nsana bochan e nge tamilangnag feni manigil Zekariah.—2Kr 24:17-22, 25, BT.
MAY 22-28
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 KRONICLES 25-27
“I Somol e Rayog Rok ni Nge Pi’ Boch Ngom ni Kab Yoor ko Tinem”
it-1 1266 ¶6
Jehoash
Ki pi’ Jehoash puluwon raay e biyu’ e salthaw rok e pilung nu Judah ni ngar chamgad ngak yu Edom. Machane i yog “ba profet” rok Got ko pi pumoon nem ni ngar sulod nga taferad ni yugu aram rogon nra bagayad ma kan mu’ i pi’ raay e talent ni silber ($660,600) ngak. Sana rayog ni kar damumuwgad ni ka nog ngorad ni ngar sulod nga taferad ni bochan e dabki yag ngorad e chugum ni ma fek e salthaw u tomuren e mahl. Ere tomuren nra sulod ko ley ni lel’uch e nam, mar m’aged e mahl ko pi binaw nu Judah ni bay u thilin yu Samaria nge Beth-horon ngar feked bokum ban’en ni bay riy.—2Kr 25:6-10, 13, BT.
Uw Rogon ni Ngam Nang “Feni Manigil” Jehovah?
16 Mu pag fan boch ban’en ni fan ngak Jehovah. De t’uf ni ngad paged urngin ban’en ni ma yibnag e felfelan’ ngodad ni bochan e ngad felfelan’naged Jehovah. (Ekl. 5:19, 20) Machane faanra ddugliyed ndab da yoornaged e tin gad be rin’ ni fan ko pigpig rodad ngak Jehovah ni bochan e bay boch ban’en ndubdad ni ngad paged, ma aram e rayog ni ngad rin’ed ban’en nde puluw ni bod e n’en ni buch ko fare moon ni weliy Jesus murung’agen ko fanathin rok ni guy rogon ni nge yoor ban’en rok, machane dariy fan Got u wan’. (Mu beeg e Luke 12:16-21.) Bay reb e walag ni pumoon ni Christian fithingan ni ma par u France ni yog ni gaar, “Da ug fanay e tayim rog nge gelngig ni fan ngak Jehovah nge tabinaw rog.” Ere ra dugliyew e ppin rok ni ngar unew ko pioneer. Machane thingar ra talgow ko maruwel rorow ya nge yag nrin’ew e re n’ey. Ere ra tababnigew reb e siyobay ni yow ma klinnag boch e naun, mar filew rogon ni ngar parew ni yow ba felfelan’ ni yugu aram rogon ni ke buchuuw e salpiy rorow. Gur, yow ba felfelan’ ni kar pagew fan boch ban’en ya nga yag nra unew ko pioneer? I gaar Christian, “Ke gel e felfelan’ ni gamow be tay u nap’an e machib e chiney, ma ka gamow ba felfelan’ ni gamow be guy e piin gamow be fil e Bible ngorad, nge piin gamow ma sul ngorad u nap’an e machib ni yad be fil murung’agen Jehovah.”
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w07 12/15 10 ¶1-2
Bay Reb e Walag ni Ke Ilal ko Tirok Got Ban’en ni Ma Ayuwegem, Fa?
NAP’AN ni gaman 16 e duw rok Uzziah, me mang pilung ko fare ganong rok Judah ni bay ko yimuch. Ba pag 50 e duw ni gagiyeg riy ni tabab u tungun e bin mereb e chibog nge mada’ nga tabolngin e bin meruk e chibog B.C.E. Ka nap’an nib bitir Uzziah ni ma “rin’ e tin nib m’agan’ Somol ngay.” Mang e k’aring ni nge rin’ e re n’ey? Be gaar e Bible: “Zekariah e ir e tafonow rok Uzziah ni i fil ngak ni ngi i fol rok Got. Ere n’umngin nap’an ni i par Zekariah nib fos, ma i par Uzziah nib yul’yul’ ngak Got, me fal’eg Got waathan.”—2 Kronicles 26:1, 4, 5, BT.
De yoor ban’en ni yimanang u murung’agen Zekariah ni ir e tafonow rok e en pilung, ma kemus nre thin nu Bible ney e be weliy murung’agen. Bochan ni “ir e tafonow rok Uzziah ni i fil ngak ni ngi i fol rok Got,” ma rib fel’ rogon ni i pow’iy e re pilung ney ni kab fel’ yangaren ni nge rin’ e tin nib mat’aw. Be yog fare Expositor’s Bible ni Zekariah e “ir be’ nrib tamilangan’ ko thin rok Got, ma ke ilal ko tirok Got ban’en, ma manang rogon ni nge fil ban’en ngak be’.” Ki yog be’ ni boor ban’en u murung’agen e Bible ni gaar: “Zekariah e rib tamilangan’ u murung’agen e pi yiiy ma . . . ir be’ ni boor ban’en ni manang, mab yul’yul’, mab manigil. Ma gowa bod nrib ga’ angin ngak Uzziah.”
MAY 29–JUNE 4
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 KRONICLES 28-29
“Rayog ni Ngam Pigpig Ngak Jehovah ni Yugu Aram Rogon nib Mo’maw’”
Mu Folwok ko Pi Fager rok Jehovah Nri Yad Ba Chugur Ngak
8 Ba thil Hezekiah ngak Ruth, ya Hezekiah e ilal u fithik’ girdien ba nam ni yad ma pigpig ngak Jehovah. Machane, gathi gubin e girdi’ u Israel nra pared ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah. Ahaz ni Pilung ni chitamangin Hezekiah e ir be’ nib kireb, ya guy rogon ni nge waliy fare ganong nu Judah ni ngar uned ko meybil ni yima tay nga yugu boch e got ni googsur, miki darifannag e tempel rok Jehovah u Jerusalem. Rib kireb murung’agen e re tabinaw ney ni ilal Hezekiah riy, ya bay boch i walagen ni pumoon nni urfiyrad ngar m’ad min pi’rad ni maligach ngak boch e got ni googsur!—2 Ki. 16:2-4, 10-17; 2 Kron. 28:1-3.
Mu Folwok ko Pi Fager rok Jehovah Nri Yad Ba Chugur Ngak
9 Rib mom ni nge mang Hezekiah be’ nib kireb me rin’ boch e ngongol nib togopuluw ngak Got ni bochan rogon nni chuguliy. Bay boch e girdi’ e ngiyal’ ney nib war e magawon ni yad be mada’nag ko magawon ni i mada’nag Hezekiah ni yad ma lemnag ni bay tapgin ni nga ‘ron’ed e kireb’ ko magawon rorad nga daken Jehovah ara ra damumuwgad ko ulung rok. (Prov. 19:3) Ku bay boch e girdi’ ni yad ma lemnag ni faanra ba kireb ngongolen e girdi’ ko re tabinaw nra ilalgad riy, ma aram e ra k’aringrad e re n’ey ni ngaur rin’ed boch ban’en nib kireb. (Ezek. 18:2, 3) Ere gur, ba puluw e re lem ney?
10 Faan gad ra lemnag rogon e n’en ni buch rok Hezekiah ma be dag nde riyul’ e re n’ey. Dariy tapgin ni ngad damumuwgad ngak Jehovah ya gathi ir tapgin e pi n’en nib kireb ni be buch ko girdi’ ko re fayleng nib kireb ney. (Job 34:12) Riyul’ nrayog ni nge af pangin e gallabthir ko bitir rorad, ndemtrug ko ba manigil ara ba kireb pangirad. (Prov. 22:6; Kol. 3:21) Machane, gathi be yip’ e re n’ey fan ni pangin fa gal labthir e aram e n’en nra dugliy rogon nra yan i aw e yafas rok facha’. Ya bay reb e tow’ath nrib manigil ni ke pi’ Jehovah ngodad. Re tow’ath nem e aram e mat’awdad ni ngad dugliyed e n’en ni ngad rin’ed nge rarogon e re miti girdi’ ni ngad manged. (Deut. 30:19) Ere, uw rogon ni maruwel Hezekiah ko re tow’ath ney?
11 Yugu aram rogon ni chitamangin Hezekiah e aram e bin th’abi kireb e pilung ni immoy u Judah kakrom, machane nap’an ni ilal Hezekiah me yan i par ni ir reb e pilung nrib manigil. (Mu beeg e 2 Kings 18:5, 6.) Arrogon, rib kireb e ngongol ko chitamangin Hezekiah, machane immoy boch e girdi’ nrayog ni nge folwok rorad. Boch e pi girdi’ nem e aram Isaiah, nge Mikah, nge Hosea ni profet. Ba mudugil ni i fal’eg e motoyil ko pi n’en ni ur weliyed ni ke yib rok Jehovah, nge ku boch e fonow ni ur pied, me guy rogon ni nge taw nga gum’irchaen. Ma ireray e n’en ni k’aring ni nge yal’uweg boch ban’en ni i rin’ e chitamangin nib kireb. I taleg boch ban’en nib kireb ni un rin’ u lan e tempel, me wenig ngak Got ni nge n’ag fan e kireb ni be rin’ e girdi’, me chuweg e pi liyos ni be meybil girdien e re nam nem ngay. (2 Kron. 29:1-11, 18-24; 31:1) Nap’an ni yib boch e nam ni ngar chamgad ko fare nam nu Jerusalem ni bod rogon fare pilung nu Assyria ni ka nog Sennacherib ngak, me dag nder rus mab gel e michan’ rok. I taga’ ngak Got ni nge ayuweg e girdi’ rok miki pi’ e athamgil nga laniyan’ e girdi’ nu Israel u daken e thin nge ngongol rok. (2 Kron. 32:7, 8) Immoy ba ngiyal’ nga tomuren ni tolangan’, machane nap’an nni yal’uweg ma aram me sobut’nag laniyan’ me kalngan’ ko kireb rok. (2 Kron. 32:24-26) Ere, ba tamilang nde pag Hezekiah rarogon e tabinaw rok ni nge gagiyegnag rogon e ngongol rok, ya dag ni ir reb e fager rok Jehovah ni bay rogon ni ngan folwok ko ngongol rok.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w12 2/15 24-25
I Par Nathan nib Mudugil ni Fan ko Bin Riyul’ e Liyor
Bochan ni Nathan e ir reb e tapigpig rok Jehovah nib yul’yul’, ma aram fan ni m’agan’ ko n’en ni lemnag David ni nge rin’ ni aram e nge toy reb e tempel ni fan ko bin riyul’ e liyor. Machane ngiyal’ nem e weliy Nathan rogon laniyan’ ko re n’em ma gathi n’en ni yog Jehovah ngak ni nge yog. Ere re nep’ i n’em me yog Got ngak ni nge yan i yog ku David ni gathi ir e nge toy fare tempel rok Jehovah, ya reb e pagel ni fak e ra rin’ e re n’ey. Machane i yog Nathan ngak David nra ngongliy Got ba m’ag u thilrow ni aram e ra i par e gagiyeg rok “ndariy n’umngin nap’an.”—2 Sam. 7:4-16.
De puluw e n’en ni lemnag Nathan ko n’en nib m’agan’ Got ngay ni bay rogon ko fare tempel ni ngan toy. Yugu aram rogon me sobut’nag Nathan e lem rok nge fol ko n’en nib m’agan’ Jehovah ngay ko bin ni nga i gun’gun’. Ba manigil e kanawo’ ni ke dag nrayog ni ngan folwok riy u nap’an ni ke yal’uwegdad Got! Pi n’en ni i rin’ Nathan nga tomuren ni ir reb e profet e m’ug riy ni kab fel’ u wan’ Got. Bin riyul’ riy e thagthagnag Jehovah nga laniyan’ Nathan nge Gad ni ku ir reb e profet ni ngar pow’iyew David u rogon ni nge yarmiy fapi 4,000 i girdien e musik u tempel.—1 Kron. 23:1-5; 2 Kron. 29:25.
JUNE 5-11
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 KRONICLES 30-31
“Ba Fel’ ni Ngaud Muulunggad Nga Taabang”
it-1 1103 ¶2
Hezekiah
Ba Pasig ni Fan ko Bin Riyul’ e Liyor. I dag Hezekiah nib pasig ni fan ko liyor ni be tay ngak Jehovah u nap’an ni mang pilung ni ke gaman 25 e duw rok. N’en ni rin’ nsom’on e bing fare tempel me fal’eg e yungin ke kireb riy. Ngemu’ me pining e pi prist nge pi Levite nga taabang me yog ngorad ni gaar: “Kug turguy u wun’ug ni nggu ngongliy ba m’ag u thildad Somol ni Got nu Israel.” Re n’ey ni turguy Hezekiah e bochan ni baadag ni nge par piyu Israel ni yad ba yul’yul’ ko n’en ni bay ko fare m’ag ko Motochiyel ya dakurur folgad riy ma aram ban’en nib t’uf ni ngar rin’ed. Ere i yarmiy rogon e pigpig ni nge tay e pi Levite, nge pi talin e musik, nge girdi’ ni yad ma tang u tempel. Ngiyal’ nem e Nisan ni aram fare pul ni yima madnomnag e Paluk’af riy, machane dawor ni beechnag fare tempel, nge pi prist, nge pi Levite. Nap’an e Nisan 16 ma kan beechnag fare tempel ma kan sulweg mam’en ko gin susun e nge par riy. Ma aram e ba t’uf ni ngan ognag ba maligach ni nge biyuliy e denen rok piyu Israel. Som’on e ma yib e pumoon ni yad ma yog e thin u lan binaw ra pied e pi n’en ni ngan fanay ko maligach ni fan ko fare nam nu Israel, nge fare tempel, nge girdi’. Tomuren ma aram miki yib i pi’ e girdi’ bokum biyu’ e maligach ni ngan urfiy.—2Kr 29:1-36, BT.
it-1 1103 ¶3
Hezekiah
Bochan ndabiyog ni nge madnomnag e girdi’ fare Paluk’af ko ngiyal’ nsusun e ngan madnomnag riy ya dawor ra beechgad, ma aram fan ni pagrad Hezekiah ni ngar madnomnaged e Paluk’af u reb e pul nga tomuren ni bod rogon ni bay ko fare motochiyel. Gathi kemus ni pi’ e thin ni nge yan ngak e girdi’ nu Judah, ya ki yoloy e babyor nge pi’ ko pi tamol’og ni ngar wereged u lan yu Israel ni ga’ngin ni tabab u Beer-sheba nge mada’ ko fare ganong rok Dan. Boor e girdi’ ni ur moningnaged e pi tamol’og ney. Machane bay boch e girdi’ ko fare ganong rok Asher, nge Manasseh, nge Zebulun nra sobut’naged e lem rorad ni ngar rin’ed e n’en ka nog. Ku arrogon e n’en ni rin’ boch e girdi’ ko ganong rok Efraim nge Issakar. Ku boor e girdi’ ni gathi yad piyu Israel ni yad ma liyor ngak Jehovah ni kur uned. Rayog nib mo’maw’ ko piin yad ma un ko bin riyul’ e liyor ni yad ma par ko pi binaw ni bay ko lel’uch ni ngar uned. Ya yira togopuluw ngorad min moningnagrad ni bod fapi tamol’og ni bochan e fa ragag i ganong e kari kireb e ngongol ko girdi’ riy, ma yad be un ko liyor ni googsur, ma be gafgownagrad e girdi’ nu Assyria.—2Kr 30:1-20; Nu 9:10-13.
it-1 1103 ¶4-5
Hezekiah
Tomuren fare madnom ko Paluk’af, ma aram min tay fare Madnom ko Flowa Ndariy e Is Riy u lan medlip e rran. Bochan e rib gel e felfelan’ ni un tay u nap’an e re madnom ney, ma aram mu kun dugliy ni ngki ulul ni medlip e rran. Yugu aram rogon nib mo’maw’ e par rorad e ngiyal’ nem, machane i tow’athnagrad Jehovah ma aram fan ni “fare binaw nu Jerusalem e ri sugnag e felfelan’, ya dariy ban’en ni aray rogon ni kaan rin’ ni ka nap’an e pi rran rok Solomon ni Pilung, nib moon ni fak David.”—2Kr 30:21-27, BT.
Pi n’en nra rin’ed nga tomuren e be m’ug riy ni fare madnom ni kar ted e aram e yibe sulweg e bin riyul’ e liyor nga rogon, ma gathi kemus ni yibe mada’ nga taabang ni ngan rin’ boch ban’en ni ngan felfelan’ ngay. U m’on ni ngar sulod nga taferad mar bilbiliged e yu raba’ i malang, mi yad th’ab nga but’ e pi pow rok Asherah ni fare got nib pin, mi yad gothey e pi altar nge yungin tagil’ e tayfan rok e piin ndar nanged Got u lan yu Judah ni ga’ngin, nge fa yu yang i nug rok Benjamin, nge Efraim, nge Manasseh. (2Kr 31:1) I dag Hezekiah e ngongol nrayog ni ngan folwok riy ni aram e t’et’ar nge yochiyang fare yaan e porchoyog ni bronze ni ngongliy Moses ni bochan e be liyor e girdi’ ngay ma yad be urfiy e incense ni yad be tayfan. (2Ki 18:4) Tomuren nni tay fare madnom, me guy Hezekiah rogon ni nge ulul e bin riyul’ e liyor ni aram e yarmiy rogon e maruwel ni nge rin’ e pi prist, nge rogon ni ngan ayuweg e maruwel ni yibe rin’ u tempel. Ki yog ni ngan fol ko fare Motochiyel ni ngar pied ragag e pasent u gubin e tin bay rorad nge tin som’on i wom’engin e woldug rorad ko pi Levite nge pi prist. Re n’ey e m’agan’ e girdi’ ngay ni ngar rin’ed.—2Kr 31:2-12.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
‘Ra Kam Nanged e Pi N’ey, ma Faan Gimed Ra Maruwel Ngay ma Ra Um Pired ni Gimed Ba Felfelan’!’
14 Ku reb e kanawo’ nrayog ni ngad daged nib sobut’an’dad riy e aram e ngad motoyilgad ngak e girdi’ nib fel’ rogon. Be fonownagdad e James 1:19 ni, ‘thingar da gurgad ko motoyil.’ Ke dag Jehovah e bin th’abi fel’ e kanawo’ u rogon ni ngaun motoyil ngak e girdi’. (Gen. 18:32; Deut. 9:19) Bod e n’en ni be weliy e Exodus 32:11-14 u murung’agen rogon ni be non Moses ma be motoyil Jehovah ngak. (Mu beeg.) Yugu aram rogon nde t’uf ni nge motoyil Jehovah ko n’en nra yog Moses, machane ke pag ni nge weliy laniyan’. Ere gur, rayog ni ngam gum’an’nagem ngam motoyil ngak be’ nder puluw rogon ni ke dugliy ban’en kafram, mag rin’ e n’en ni ke yog? Jehovah e ma gum’an’nag ir nge motoyil ngak gubin e girdi’ ni yad ma meybil ngak u fithik’ e michan’.
15 Ere nge bagadad ma nge fith ir ni gaar: ‘Faanra rayog rok Jehovah ni nge sobut’nag laniyan’ ni nge motoyil ko girdi’ ni bod rogon ni i motoyil ngak Abraham, nge Rachel, nge Moses, nge Joshua, nge Manoah, nge Elijah, nge Hezekiah, me ere gathi susun ni nggu rin’ ni aram rogon, fa? Rayog ni nggu tayfan gubin e pi walag ni aram e nggu motoyil ngorad mug rin’ e pi n’en ni yad be yog ni faanra rayog, fa? Gur, bay be’ u lan e ulung ara tabinaw rog nrayog ni nggu tay e tayim ni nggu motoyil ngak? Faanra bay, ma mang e nggu rin’ ko re n’ey?’—Gen. 30:6; Judg. 13:9; 1 Ki. 17:22; 2 Kron. 30:20.
JUNE 12-18
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 KRONICLES 32-33
“Mu Pi’ Gelngin e Pi Walag u Nap’an ni Ke Sum e Magawon”
it-1 204 ¶5
Assyria
Sennacherib. Sennacherib ni be’ nib pumoon ni fak Sargon II e m’ag e mahl ko fapi binaw nu Judah u lan e bin 14 e duw (732 B.C.E.) ni ke pilung Hezekiah riy. (2Ki 18:13; Isa 36:1) Bochan e n’en ni rin’ Ahaz ni chitamangin Hezekiah, ma aram fan ni mo’maw’nag piyu Assyria e par rorad. Machane i togopuluw Hezekiah ngak fare pilung nu Assyria nde m’ing ngak. (2Ki 18:7) Bochan e re n’ey, ma aram me mahl Sennacherib ko fapi binaw nu Judah nge kol 46 e binaw riy. (Mu taarebrogonnag ko Isa 36:1, 2) Tomuren u nap’an ni bay u Lakish, me yog ngak Hezekiah ni nge pi’ 30 e talent ni gol (c. $11,560,000) nge 300 e talent ni silber (c. $1,982,000) ngak. (2Ki 18:14-16; 2Kr 32:1; mu taarebrogonnag ko Isa 8:5-8.) Yugu aram rogon nni pi’ e pi n’ey ngak, machane ki yog Sennacherib ni nge pag e girdi’ nu Jerusalem yad nga tan pa’. (2Ki 18:17–19:34; 2Kr 32:2-20) Machane me yib ba engel rok Jehovah i thang e pogofan rok 185,000 e salthaw nu Assyria, ma aram me chuw Sennacherib nge salthaw rok ngar sulod nga Nineveh. (2Ki 19:35, 36) Aram e gin ni thang l’agruw i pagel ni fak e pogofan rok riy, ma aram me yan Esar-haddon ni ku reb e pagel ni fak nga lon nge mang pilung. (2Ki 19:37; 2Kr 32:21, 22; Isa 37:36-38) Urngin e pi n’ey ni buch e kan yoloy nga daken bangi malang ni bay murung’agen Sennacherib nge Esar-haddon riy, ma kemus ni murung’agen rogon nni thang e pogofan rok e pi salthaw nu Assyria e dariy riy.—PICTURES, Vol. 1, p. 957.
Piin Be Yip’ Fan e Piin Nth’abi Gel ni Yad Be Yog e Thin e Ngiyal’ Ney
12 Ba m’agan’ Jehovah ngay ni nge ayuwegdad u boch ban’en ndabiyog ni ngad rin’ed, machane ku baadag ni ngad rin’ed e tin rayog rodad. I yan Hezekiah ko “pi tolang ko salthaw rok” mi yad par nga taabang ngar puruy’naged ni ngar “ninged e lul’ u wuru’ e binaw . . . Me yin’ [Hezekiah] gelngin e yoror ko fare binaw ni ngongliy e yungin ke kireb ko yoror, me toy boch e wulyang ni tagil’ e damit nga daken, me ubung reb e yoror u wuru’, . . . miki yog ni ngan ngongliy e sarey nge shield nib yoor.” (2 Kron. 32:3-5, BT) I fanay Jehovah Hezekiah, nge pi tolang ko salthaw rok, nge boch e profet ni yad ba yul’yul’ ni ngar ayuweged mi yad pow’iy e girdi’ Rok e ngiyal’ nem.
Piin Be Yip’ Fan e Piin Nth’abi Gel ni Yad Be Yog e Thin e Ngiyal’ Ney
13 N’en ni migid ni rin’ Hezekiah e kab ga’ fan ko n’en ni rin’ u nap’an ni taleg e lul’ u wuru’ fare binaw ara nap’an ni yin’ gelngin e yoror riy. Bochan nri ma lemnag e girdi’ rok, ma aram me kunuyrad nga taabang me pi’ e athamgil nga lanin’rad ni gaar: “Dab mu rusgad ngak fare pilung nu Assyria . . . , Ba gel gelngin e ba’ rodad ko ba’ rok. Ir e gelngin e girdi’ gelngin, machane gadad e bay Somol ni Got rodad nra ayuwegdad nge cham ni pa’dad ko mahl.” Riyul’ ni ke gel e michan’ ko pi girdi’ nem ni bochan e kar nanged nra cham Jehovah ni pa’rad! Nap’an ni kar rung’aged e pi thin ney, me yib ‘gelngin lanin’rad.’ Mu tay fanam i yan riy ni “thin” ni yog Hezekiah e ir e ke pi’ e athamgil nga laniyan’ e pi girdi’ nem. Yad gubin fapi tolang ko salthaw rok, nge Mikah, nge Isaiah ni profet nra pow’iyed e pi girdi’ nem nib fel’ rogon. Ma aram e n’en ni ke yiiynag Jehovah u daken e profet rok nra buch.—2 Kron. 32:7, 8, BT; mu beeg e Mikah 5:5, 6.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Mang e Be Yip’ Fan ni Ngari Kal Be’ Ngan’?
11 Munmun ma aram me fulweg Jehovah taban e meybil rok Manasseh. I guy nriyul’ ni ke thil ni bochan e pi n’en ni be yibilay murung’agen. I motoyil Jehovah u nap’an ni wenig ni ngan n’ag fan e kireb rok, ma aram me pag ni ngki mang pilung bayay. I rin’ urngin e tin rayog rok ni nge micheg nriyul’ ni kari kalngan’. I rin’ e n’en nde rin’ Ahab ni aram e thilyeg e ngongol rok, me guy rogon ni nge taleg e liyor ni googsur ni yibe tay, miki pi’ e athamgil nga laniyan’ e girdi’ ni ngar liyorgad ngak Jehovah. (Mu beeg e 2 Kronicles 33:15, 16.) Ra nge rin’ Manasseh e re n’ey, mab t’uf ni nge dabi rus me par nib gel e michan’ rok. Ya boor e duw nib kireb e ngongol ni i rin’ u p’eowchen girdien e tabinaw rok, nge pi tayugang’, nge girdi’ ko nam rok. Machane chiney ni ke pilibthir e be guy rogon ni nge yal’uweg boch e kireb ni ka i rin’. Ba mudugil nib manigil e kanawo’ ni dag ngak Josiah ni tungin ni boch nga tomuren me mang reb e pilung nib manigil.—2 Ki. 22:1, 2.
12 Mang e rayog ni ngad filed rok Manasseh? Gathi kemus ni sobut’nag laniyan’, ya ki meybil me wenig ni ngan runguy, ngemu’ miki thilyeg e ngongol rok. I athamgil u rogon nrayog rok ni nge yal’uweg e kireb rok, me liyor ngak Jehovah, miki ayuweg e girdi’ ni ngar rin’ed e re n’ey. N’en ni rin’ Manasseh e ra ayuweg e piin kar rin’ed boch ban’en nrib gel e kireb riy. Re n’ey e be micheg ngodad ni Jehovah Got e ‘ba gol ngodad ma ma n’ag fan u wan’ e kireb rodad.’ (Ps. 86:5) Ra n’ag Jehovah fan e kireb rok e piin nriyul’ ni kar kalgadngan’rad.
JUNE 19-25
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 KRONICLES 34-36
“Ri Be Yib Angin e Thin rok Got Ngom, Fa?”
it-1 1157 ¶4
Huldah
Nap’an ni rung’ag Josiah e thin ni yibe beeg u lan fare “Ke Babyor ko Motochiyel” ni ke pirieg Hilkiah ni ir e prist nib tolang u nap’an ni yibe fal’eg e yungin ke kireb ko fare tempel, ma aram me yog ngak boch e pumoon ni nga ranod ra fithed rogon laniyan’ Jehovah ko re n’ey. Ere yan fapi pumoon ngar guyed Huldah ni ir e weliy ngorad e thin rok Jehovah. I yog ngorad ni bochan e daki fol fare nam nu Israel ko pi motochiyel ni bay u lan fare ke “babyor,” ma aram fan ni bayi gechignagrad Jehovah. Miki yog Huldah ni bochan e sobut’nag Josiah ir u p’eowchen Jehovah, ma aram e dabi fek e gechig nga daken yu Jerusalem nge mada’ ko ngiyal’ ni ke yim’ riy, ya ra pag ni nge yim’ u fithik’ e gapas.—2Ki 22:8-10; 2Kr 34:14-28.
Mu Tiyan’um ko Naun rok Jehovah!
20 Nap’an e maruwel ni yog Josiah ni Pilung ni ngan rin’ me pirieg Hilkiah ni prist nib tolang “fare ke babyoren e Motochiyel rok Somol, fare Motochiyel ni pi’ Got ngak Moses.” Me fek nge pi’ ngak Shafan, ma aram me tabab Shafan i beeg ngak Josiah. (Mu beeg e 2 Kronicles 34:14-18, BT.) Ere, mang e buch? Ri kireban’ fare pilung me guchthuy e mad rok me yog ngak fapi pumoon ni nga ranod ra fithed laniyan’ Jehovah riy. Ere pi’ Got e thin ngeb u daken Huldah nreb e profet nib pin ni murung’agen e liyor ni yibe tay u lan yu Judah nde m’agan’ ngay. I athamgil Josiah ni pilung ni nge chuweg e liyor ni googsur ni yibe tay u lan fare nam ma aram me par nib fel’ u wan’ Got ni yugu aram rogon ni ke yog Got nra fek e gechig nga daken fare nam ni ga’ngin. (2 Kron. 34:19-28) Mang e gad ra fil ko re n’ey? Ba fel’ ni ngaud gurgad ngaud folgad ko yaram rok Jehovah ni bod Josiah. Ngad fal’eged i lemnag e n’en nra buch ni faan gad ra pag e machib ni ma tay e piin kar digeyed e bin riyul’ e liyor nge ngongol ndariy e yul’yul’ riy ni nge magawonnag e liyor ni gad be tay ngak Jehovah. Faanra ud tedan’dad ko bin riyul’ e liyor ma gad ra fel’ u wan’ Got ni bod Josiah.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Ga Ra Fol ko Pi N’ey ni Kan Yoloy Nga Bible, Fa?
15 Mang e gad ra fil ko n’en ni buch rok Josiah ni Pilung? Yugu aram rogon ni Josiah e ir reb e pilung nib manigil, machane bochan e oloboch rok ma aram fan ni yim’. (Mu beeg e 2 Kronicles 35:20-22, BT.) Yugu aram rogon ni yog Neko ni Pilung nu Egypt ngak Josiah nder lemnag ni nge cham ngak, machane me yan i guy “rogon ni nge taleg fare pilung.” Be yog e Bible ni “Got” e ir e yib rok fapi thin ni yog Neko ngak Josiah. Ere, mang fan ni yan i cham Josiah ngak Neko? Der yog e Bible.
16 Ere, uw rogon nrayog ni nge nang Josiah ni Jehovah e ir e yib rok fapi thin ni yog Neko? Susun e rayog ni nge fith Jeremiah nreb e profet nib yul’yul’ ni immoy e ngiyal’ nem. (2 Kron. 35:23, 25) Machane, der yog e Bible ni rin’ Josiah ban’en ni aram rogon. Maku reb e, gathi be yan Neko ni nge cham nga Jerusalem, ya be n’en ni nge yan nga Karkemish ni nge cham “ngak e pi toogor rok.” Maku reb e, gathi be darifannag Neko Jehovah ara girdi’ rok. Ere, rib kireb Josiah ko n’en ni rin’ ni yan i cham ngak Neko. Mang e rayog ni ngad filed ko re n’ey? Nap’an ni gad ra mada’nag e magawon, mab fel’ ni ngad lemnaged e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay ni ngad rin’ed.
17 Nap’an ni gad ra mada’nag reb e magawon, mab fel’ ni ngad fal’eged i lemnag e pi kenggin e motochiyel u Bible nrayog ni nge ayuwegdad nge rogon nrayog ni ngad folgad riy. Bay yu ngiyal’ nib fel’ ni ngad ninged e ayuw ngak e piin piilal. Maku reb e, rayog ni ngad fal’eged i lemnag boch ban’en ni gad manang u murung’agen fare magawon, ara da gayed murung’agen u lan e pi babyor rodad. Maku reb e, rayog ni ngad ninged e ayuw ngak reb e piilal ni nge ayuwegdad ni ngad lemnaged yugu boch i kenggin e motochiyel ni bay rogon ko fare magawon rodad. Bod ni, manang reb e walag nib pin nib milfan ngak ni nge machibnag fare thin nib fel’. (Acts 4:20) Machane, mang e ra rin’ ni faanra yan i reb e rran ni ke lemnag ni nge un ko machib, ma aram me yog e pumoon rok ngak ndabi un ko machib e rofen nem. Ma pumoon rok e der ma un ko tin riyul’. Ke yog ngak ni baadag ni nge par u tabinaw ni bochan e dakir yag ni ngar rin’ew boch ban’en u taabang, ere baadag ni ngar rin’ew boch ban’en u taabang e rofen nem. Ere, rayog ni nge lemnag fare pin boch e thin nu Bible nrayog ni nge ayuweg ni nge dugliy e n’en nib fel’ ni nge rin’. Bod nrayog ni nge fal’eg i lemnag fare thin ni be yog nthingari fol rok Got nge fare motochiyel ni be yog ni ngad yognaged boch e girdi’ ni ngar manged pi gachalpen Jesus. (Matt. 28:19, 20; Acts 5:29) Machane, susun e ku dabi pagtalin ni en leengiy e thingari fol ko pumoon rok, ma susun e gathi yigoo ir e nga i lemnag ir. (Efe. 5:22-24; Fil. 4:5) Kub t’uf ni nge lemnag ko be guy e pumoon rok rogon ni nge taleg ko machib, fa kemus ni baadag ni ngar rin’ew boch ban’en u taabang e rofen nem. Gadad e pi tapigpig rok Got e ba t’uf ni ngaud dugliyed boch ban’en nib fel’ rogon nra m’agan’ Got ngay.
JUNE 26–JULY 2
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EZRA 1-3
“Mu Pag Jehovah ni Nge Fanayem”
Ga Be Guy e N’en ni Guy Zekariah, Fa?
KARI felfelan’ e pi Jew, ya ke “gagiyegnag” Jehovah Got laniyan’ Cyrus ni Pilung nu Persia ni nge pag piyu Israel ni ke yoor e duw ni kar pared u Babylon ni yad ba kalbus. I yog e re pilung nem nrayog ni nge sul e pi Jew ko nam rorad ngar “toyed bayay fare tempel rok Somol, ni ir fare Got nu Israel.” (Ezra 1:1, 3) Rib gel e felfelan’ ko re n’ey, ya be yip’ fan nrayog ni nge liyor e pi Jew ko bin riyul’ e Got bayay u lan fare nam ni ke pi’ ngorad.
Ra Ayuwegem Fapi Karrow ni Be Girngiy e Os nge Fare Teeliyaw
2 Manang Zekariah ni pi Jew ni kar sulod nga Jerusalem e ba gel e michan’ rorad. Yad e piin ni “ke tay Got nga lanin’rad” ni ngar paged taferad nib manigil nge pi siyobay rorad ni bochan e ngar sulod nga Jerusalem. (Ezra 1:2, 3, 5) Ra chuwgad u ba nam ni yad ba mecham ko par riy ni fan e nga ranod ra pared nga bangi ban’en ni yooren i yad e dawori guy biid. Machane, faanra de ga’ fan ni ngkun toy bayay e tempel rok Jehovah, me ere ba mudugil ndab ra milekaggad u lan 1,000 e mayel (1,600 km) u bangi ban’en nrib mo’maw’ e milekag riy nga ranod ra tawgad e ngaram.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Tin ni Baga’ Fan ko Babyor rok Ezra
1:3-6. Pi Mich rok Jehovah e ngiyal’ ney ni dabiyog ni ngar fanayed boor e tayim rorad ko machib ara yan nga bang nib gel e ayuw nib t’uf riy e yad be ayuweg ma yad be pi’ e athamgil nga laniyan’ e piin ni rayog rorad ni ngar uned ngay. Yad ma pi’ boch e ayuw ni lem rorad ni fan ni nge ul’ul e maruwel ni ngan machibnag e thin ko Gil’ilungun ma ngan fil ban’en ngak yugu boch e girdi’. Yad bod piyu Israel kakrom ni ra mageygad u Babylon.