Yugu Boch e Thin
1. N’en Be Yip’ Fan Fare Babylon nib Gilbuguwan
Uw rogon ni kad nanged ni “Babylon nib Gilbuguwan” e be yip’ fan urngin raba’ e teliw ni googsur? (Revelation 17:5) Am lemnag e pi n’en baaray:
Ga’ngin yang e fayleng ni bay riy. Be yog e Bible ni Babylon nib Gilbuguwan e gowa ke par nga daken “yu ulung i girdi’ ni pire’, nge girdi’ ni yib ko pi nam.” Ma “ir e be gagiyegnag e pi pilung nu fayleng.”—Revelation 17:15, 18.
Dabiyog ni nge yip’ fan e pi am ara pi siyobay. “Pi pilung nu fayleng” nge “piin ni yad ma fol chuway’” e dab ra uned ko magothgoth ni yira tay ngak.—Revelation 18:9, 15.
Ma mithag e tin riyul’ u murung’agen Got. Ka nog fare pin ni ma chuway’ ngak ni bochan e yad ma maruwel e pi am u taabang ya nge yag e salpiy ara boch ban’en ngak. (Revelation 17:1, 2) Be bannag e girdi’ u gubin e nam, maku boor e girdi’ ni ke thang e fan rorad.—Revelation 18:23, 24.
Mu sul ko guruy ni 13 ko bin 6
2. Wuin e Ra M’ug Fare Messiah?
Ke yiiynag e Bible ni 483 e duw mfini yib fare Messiah.—Mu beeg e Daniel 9:25.
Wuin e tabab fare 483 e duw? I tabab ko duw ni 455 B.C.E. Aram e ngiyal’ ni taw Nehemiah ni Governor nga Jerusalem ni nge “fulweg [e re mach nem] nga rogon.”—Daniel 9:25; Nehemiah 2:1, 5-8.
Wuin e mus fare 483 e duw? Gad ra theeg 483 e duw nda tababgad ko duw ni 455 B.C.E., ma ra yan i mus ko duw ni 29 C.E.a Aram e re duw nni taufenag Jesus riy me mang fare Messiah!—Luke 3:1, 2, 21, 22.
Mu sul ko guruy ni 15 ko bin 5
3. Boch e Tafalay ni Yima Fanay e Racha’ Ngay
Bay boch e tafalay nrayog ni nge un be’ ngay ni yibe fanay e racha’ rok. Bay boch e pi n’ey ndabiyog ni nge un e piin Kristiano ngay ni bod ni ngar pied e racha’ rorad ni nge fanay be’, ara ra paged ni ngan fek e racha’ rodad ngan tay nga bang u m’on ni ngan seyrad.—Deuteronomy 15:23.
Machane bay boch e tafalay nrayog ni ngar dugliyed ni ngar uned ngay. Re n’ey e ba muun ngay ni ngan fek e racha’ rok be’ ngan skengnag, ara hemodialysis, ara hemodilution, ara cell-salvage, ara ngan fanay fare masin ni ka nog e heart-lung bypass ngay. Ra reb e Kristiano ma ir rok e thingari dugliy rogon ni ngan maruwel ko racha’ rok u nap’an ni kan sey, ara nap’an ni nge un nga boch e skeng, ara yugu boch e tafalay. Pi tafalay ney e yug ra reb e togta ma rogon ni ma rin’. Ere u m’on ni nge m’agan’ reb e Kristiano ngay ni ngan sey, ara nge un ngab mit e skeng, ara tafalay ni yira fanay e racha’ rok ngay, mab t’uf ni nge fithfith nge nang rogon ni yira maruwel ko racha’ rok. Mu fithem ni nge lungum:
Uw rogon ni faanra yan e racha’ u fithik’ i dowag nga lan reb e masin me sagaal ni nge sul? Ra pageg e nangan’ rog ni nggu lemnag ni pi racha’ ney e ka racha’ rog ma de t’uf ni ngan puog “nga daken e but’,” fa?—Deuteronomy 12:23, 24.
Uw rogon ni faan yira fek e racha’ rog ngan athukuy ba mit e falay ngay ngemu’ min sulweg nga fithik’ i dowag? Ra magawon e nangan’ rog, fa ra m’agan’ug ngay ni nggu un ko re tafalay ney?
Mu sul ko guruy ni 39 ko bin 3
4. Ra Bagayow Fa Wu’ i Mabgol Ma Be Par Rok
Be yog e Thin rok Got nthingar dabi dar ba wu’ e mabgol, maku be tamilangnag ni faanra kar dargow nra bagayow ma be par rok, ma aram e dabkiyog ni nge un bagayow nga yugu reb e mabgol. (1 Korinth 7:10, 11) Machane bay boch ban’en ni ma buch nrayog ni nge k’aring reb e Kristiano ni nge chuw ko en mabgol rok nge bagayow me par rok.
Der pi’ be’ e tin nib t’uf ko tabinaw rok: Be siyeg e en figirngiy ni nge pi’ e tin nib t’uf ko tabinaw rok, ma ke par chon fare tabinaw ndakuriy e tin nib t’uf ko par rorad.—1 Timothy 5:8.
Be gafgownag be’ e en mabgol rok nib pag rogon: Ra i gafgownag be’ e en mabgol rok nib pag rogon ma rayog ni nge tay e yafos rok nga thatharen e riya’.—Galatia 5:19-21.
Be taleg be’ e en mabgol rok ndabi pigpig ngak Jehovah: Faen figirngiy ara leengiy e be guy rogon ni nge dabkiyog ni nge pigpig e en mabgol rok ngak Jehovah.—Acts 5:29.
5. Pi Madnom ko Fayleng
Der ma un e piin Kristiano ko pi madnom nde m’agan’ Jehovah ngay. Machane ra reb e Kristiano ma thingari fanay e nangan’ rok ni nge dugliy e n’en nge rin’ u nap’an ni be un boch e girdi’ ko pi madnom ney. Am lemnag boch ban’en nrayog ni nge buch.
Ke yog be’ boch e thin ngom ni yima yog ko girdi’ u nap’an reb e madnom ko fayleng. Rayog ni kemus ni ngam gaar, “Kammagar.” Faanra baadag facha’ ni ngki nang boch ban’en, ma rayog ni ngam weliy fan ngak ndamur un ko re madnom nem.
Ke yog e en mabgol rom ni gathi ir reb e Pi Mich Rok Jehovah ni ngam abichgad e girdi’ romew u taabang u nap’an reb e madnom ko fayleng. Faanra pagem e nangan’ rom ni ngam un, ma rayog ni nga mog ngak u m’on riy ni faanra bay boch ban’en ni yira rin’ ko re abich nem nib togopuluw ko Bible ma dab mu un ngay.
Ke pi’ e en nib ga’ ko maruwel ba salpiy ni tow’ath rom u nap’an reb e madnom ko fayleng. Ga ra siyeg, fa? Be yan u rogon. Be lemnag faen nib ga’ ko maruwel nre n’em e bay rogon ko fare madnom, fa kemus ni ke pi’ ni bochan e be pining e magar ngom ko maruwel ni kam rin’?
Ke pi’ be’ reb e tow’ath ngom u nap’an reb e madnom ko fayleng. Rayog ni nge gaar facha’ ngom: “Gu manang ndamur un ko re madnom ney, machane gu baadag ni ngam fek e re tow’ath ney.” Sana rayog ni kemus ni be gol facha’ ngom. Machane gur, be guy facha’ rogon ni nge skengnag e michan’ rom ara be guy rogon ni ngam un ko fare madnom, fa? Tomuren ni kam fal’eg i lemnag e re n’ey, ma aram e gur e ke milfan ngom ni ngam dugliy ko ga ra fek fare tow’ath fa danga’. Gad baadag ni ngad dugliyed gubin ban’en u reb e kanawo’ ndabi magawonnag e nangan’ rodad miki yag nda pared ni gad ba yul’yul’ ngak Jehovah.—Acts 23:1.
Mu sul ko guruy ni 44 ko bin 1
6. M’ar Nra Af
Bochan nib t’uf e girdi’ rodad, ma aram fan ni gad ma kol ayuw ndab da afweged e m’ar rodad ngorad. Ere faanra gad manang ara gad be sana ngay ni bay ba mit e m’ar rodad ara ke af ba mit e m’ar ngodad nrayog ni ngki af ngak be’, ma aram e ra ud kol ayuwgad. Gad ma rin’ e re n’ey ni bochan e be gaar e Bible: “Nge t’uf rom e en nib migid ngom ni gowe gur.”—Roma 13:8-10.
Uw rogon nrayog ni nge dag be’ ni bay ba mit e m’ar rok nrayog ni nge af ni be fol ko re motochiyel ney? Susun e dabi guy rogon ni nge dag e t’ufeg ngak yugu boch e girdi’ ni aram e nge yan i gumuchmuch ngorad ara yan i faray owcherad. Susun e ku dabi aw nga laniyan’ ni faanra bay boch e girdi’ ndarur pininged nga taferad ni bochan e yad baadag ni ngar ayuweged chon e tabinaw rorad ndabi af e m’ar ngorad. Maku u m’on ni nge un ko taufe, ma susun e nge yog murung’agen e m’ar rok ngak e en ma yarmiy e piin piilal ya nge yag nni yarmiy rogon ni ngan ayuweg e tin ka bay e girdi’ ni ngar uned ko taufe ndabi af e m’ar ngorad. Faanra ka immoy be’ u bang nrayog ni nge af ba mit e m’ar ngak ara ka i un ngak be’ ni bay ba mit e m’ar rok nra af, ma susun e nge yog ni ngan skengnag e racha’ rok u m’on ni ngar puruy’nagew be’ e mabgol. Ga ra rin’ e re n’ey, ma aram e ga be dag ni ‘gathi goo gur e ga be lemnagem,’ ya ka ga be lemnag yugu boch e girdi’.—Filippi 2:4.
Mu sul ko guruy ni 56 ko bin 2
7. Siyobay nge Boch Ban’en ni Bay Rogon ko Motochiyel ko Am
Faan gad ra ngongliy babyoren e salpiy nge babyor ni bay rogon ko siyobay ni mus ni faanra gi babyor nem e ban’en u thildad yugu reb e Kristiano, ma boor e magawon nrayog ni ngad siyeged. (Jeremiah 32:9-12) Yugu aram rogon maku bay yu ngiyal’ nrayog ni nge sum boch e magawon nib achig u thilin l’agruw e Kristiano ni bay rogon ko salpiy ara yugu boch ban’en. Faanra ke buch e re n’ey, ma susun e ngar gurgow ngar pithigew e magawon u thilrow u fithik’ e gapas ni yigoo yow.
Machane uw rogon nsusun e ngad pithiged boch e magawon ni ke sum ni bod rogon ni kan sasalap u boch ban’en ara kan t’ar e thin nga daken be’? (Mu beeg e Matthew 18:15-17.) Bay dalip ban’en ni yog Jesus ni ngad folgad riy ni aram e:
Ngam guyew rogon ni ngam pithigew fare magawon u thilmew ni yigoo gimew.—Mu guy e verse 15.
Faanra der yag ni nge puf fare magawon, ma gog ngak taareb ara l’agruw e walag u lan e ulung ni kar ilalgow ko tirok Got ban’en ni ngar unew ngom.—Mu guy e verse 16.
Faanra ka der yag ni nge puf fare magawon, mfin aram e ngiyal’ nsusun e ngam man mu guy e piin piilal.—Mu guy e verse 17.
Yooren e magawon ni ma sum e susun e dab da feked pi walagdad riy nga tafen e puf oloboch ni bochan e rayog ni nge kirebnag thin Jehovah nge ulung. (1 Korinth 6: 1-8) Bay boch ban’en nib t’uf ni ngan fek nga tafen e puf oloboch ni bod: babyoren ba wu’ e mabgol ni nge dar, ara ngan dugliy ko mini’ e bay mat’awun ni nge ayuweg reb e bitir, ara urngin nge rogon e salpiy ni nge pi’ be’ ko tabinaw rok, ara salpiy ko insurance nsusun e ngan pi’ ngak be’, ara be’ ni bay e salpiy nsusun e nge sulweg be’ ngak, ara ngan micheg e thin u bang e babyor ni ke yoloy be’ ni be yog e n’en ngan rin’ ko salpiy nge chugum rok u tomuren ni ke yim’. Faanra ke fek reb e Kristiano boch e magawon ni aray rogon nga tafen e puf oloboch ya nge yag ni ngan pithig u fithik’ e gapas, ma aram e der togopuluw ko fonow u Bible.
Faanra ke buch reb e kireb nib ubchiya’ ni bod ni kan kol be’ ara reb e bitir u gelngiy, ara kan li’ be’ nib gel, ara kan iring ban’en rok be’, ara kan thang e fan ku be’, ma ra ke yog reb e Kristiano e re n’ey ko am ma aram e dawori togopuluw ko fonow u Bible.
a Duw ni 455 B.C.E. nge yan i mada’ ko duw ni 1 B.C.E. e 454 e duw. Ma duw ni 1 B.C.E. nge yan i mada’ ko duw ni 1 C.E. e taareb e duw. Ma duw ni 1 C.E. nge yan i mada’ ko duw ni 29 C.E. e 28 e duw. Gad ra puthuy gubin e pi duw ney nga taabang ma 483 e duw.