Llowan’ E Ra Yoror Rom

“Ra matanagiyem e tafinay nib fel’, ma llowan’ e ra yoror rom.”​—PROVERBS 2:11.

1. Llowan’ e ra yororiydad ko mang?

BA adag Jehovah ni ngam par ni gab llowan’. Ko mang fan? Ya manang ni ra ayuwegem ko riya’. Tin som’on e thin ko Proverbs 2:10-19 e begaar: “Nap’an ni ra yib e gonop nga gum’ercha’em ma nap’an ga ra adag e tamilangan’, ma aram ma ra matanagiyem e tafinay nib fel’, ma llowan’ e ra yoror rom.” Ra yororiyem ko mang? Ko pi n’en ni bod e “kanawo’ nib kireb,” ni aram e piin ni ma digey e kanawo’ nib mat’aw ma de yal’uw e kanawo’ rorad.

2. Be mang e llowan’, ma miti mang e llowan’ ni ba adag e Kristiano ni nge yog ngorad?

² Llowan’ e bang ko tafinay ni ma gonopiy e thil u thilin reb e ban’en nge reb. Be’ nib llowan’ e ma gonopiy e thil u thilin reb e lem nge reb ma rayog ni nge turguy ban’en nrogon. Bochan ni gadad e Kristiano me ere gad ba adag ni nge yog e llowan’ nib spiritual ngodad ni bay ko Thin Rok Got. Nap’an ni gad ra fil e thin ko Bible ma ba dake gad be kunuy e malang ni nge mang def ko llowan’ ko tirok Got ban’en. N’en ni gad be fil riy e rayog ni nge ayuwegdad ngad turguyed boch ban’en ni ra felan’nag Jehovah.

3. Uw rogon nrayog e llowan’ nib spiritual ngodad?

³ Nap’an ni fith Got ku Solomon ni Pilung nu Israel ko be mang taw’ath ni ba adag ni ngan pi’ ngak me ning e re pilung nem ni gaar: “Mpi’ e gonop ni nge yog ngog nguug gagiyegnag e girdi’ rom nrogon nib yal’uw ma mmanigil.” Ke ning Solomon e llowan’, ma ke pi’ Jehovah ngak ni mus rogon. (1 Kings 3:9; 4:30) Ra nge yog e llowan’ ngodad ma ba t’uf ni ngad yibilayed, ma thingarda filed e Thin Rok Got u daken e pi babyor ni ma fl’eg “fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop.” (Matthew 24:45-47) Aram e ra ayuwegdad nge yog e llowan’ nib spiritual ngodad ma “ngad lemgad nrogon e piilal” ma rayog ni ngad “nanged [ara ngad gonopiyed] e tin nib fel’ ko tin nib kireb.”​—1 Korinth 14:20; Hebrews 5:14.

Ba T’uf e Llowan’

4. Uw rogon me par lan owchedad nib “fel’” ma uw rogon nrayog ni nge ayuwegdad?

⁴ Faanra gad ba llowan’ ma rayog ni ngad ngongolgad nib puluw ko n’en ni yog Jesus Kristus ni gaar: “Ngam m’oneged u wan’med e gagiyeg rok Got nge tin nib m’agan’ ngay ni ngam rin’ed ma aram me pi’ urngin e pi n’ey ngomed.” (Matthew 6:33) Gaar Jesus: “Lan owchem e bod rogon ba magal ni fan nga dowam. Faanra ba fel’ lan owchem, ma dowam ni polo’ e ba sug ko tamilang.” (Luke 11:34) Lan owchey e bod rogon ba magal ni be yip’ fan ban’en. Ba “lan owchef nib fel’” e ba yul’yul’, ma ba gagiyel e changar riy. Faanra aram rogon lan owchedad ma rayog ni ngad pared ni gad ba llowan’ ma gad ra yan ndabda dol’gad ko tirok Got ban’en.

5. Mang boch ban’en u morngaagen e folchuway’ e ngad lemnaged ma mang fan e ulung ko Kristiano?

⁵ Boch e girdi’ e dar pared nib fel’ lan owcherad ya kar uned ko folchuway’ nib elmirin mi yad pining boch e girdi’ ngar uned ngorad. Machane susun dabda paged talin ni fare ulung ko Kristiano e “ir e duga’ me ir e be dunubiy fare thin nib riyul’.” (1 Timothy 3:15) Bod e duga’ ko naun ma fare ulung e ma tay tanggin e thin riyul’ rok Got ma gathi fan ko folchuway’. Pi ulung ko Pi Mich Rok Jehovah e dan dugliy ni fan ni ngar m’oneged e folchuway’ ara chugum ara maruwel. Thingar dabda fl’eged e pi n’en ney u lan e Kingdom Hall. Llowan’ e ra ayuwegdad ngad nanged ni pi Kingdom Hall, nge Fol Babyor ko Ulung, nge pi assembly, nge convention ko Pi Mich Rok Jehovah e aram yu gin ni nge muulung e pi Kristiano ngay u taabang mar weliyed boch ban’en nib l’a ko tirok Got ban’en. Faanra gad ra m’oneg e folchuway’ ko pi walagdad nib spiritual ma aram gathi gad be dariy fannag e tin nib spiritual ban’en fa? Susun dabni fanay girdien e ulung ni fan ni nge fel’ rogodad riy.

6. Mang fan ni susun ndabni weliy morngaagen e chugum nge boch ban’en ko folchuway’ u nap’an e pi muulung ko ulung?

⁶ Boch e girdi’ e ur fanayed e girdi’ ko ulung ni ngar pied nchuw’ay boch ban’en ni bod e falay ara makeup, ara bitumen, ara telecommunication services, nge construction materials, travel plans, nge boch ban’en ko computer, nge yugu boch ban’en. Machane pi muulung ko ulung e gathi aram e gin ni ngan chuway riy ara ngan weliy morngaagen yugu boch ban’en ni ngan chuw’iy. Llowan’ rodad e ra ayuwegdad ngad nanged fan e n’en ni rin’ Jesus faani “tuluf urngin fapi gamanman ngar chuwgad u lan e tempel, ni saf nge garbaw; me thikiy e tebel rok e piin ni yad ma thilyeg e salpiy nge wer e salpiy rorad ni wasey u but’. Me gaar ngak fapi cha’ ni yad be folchuway’ ko bulogol: ‘Mfeked e pi bulogol nir ngam chuweged u roy! Dab mu ted tafen e Chitamag nib market!’”​—John 2:15, 16.

Uw Rogon e Investment?

7. Mang fan ni ba t’uf e llowan’ nge ayuw u nap’an ni ngan un ko investment?

⁷ Ba t’uf e llowan’ nge ayuw u nap’an ni ngad lemnaged ni ngad uned ko investment ko folchuway’. Susun ni ba adag be’ ni nge fanay e salpiy rom ma ra gaar ngom: “Dariy e maruwar riy ni ra yib e win ngom.” “Ri dabiyog ni ngam lus. Ya re n’ey e rib mudugil nra yib e win riy.” Mu ayuw riy faanra yog be’ ngom ban’en ni aram rogon. Ya sana lem rok e de puluw ara ba sasalap, ya investment e gathi ban’en nib mudugil. Boch e girdi’ e rib fal’fal’ l’iginrad, mar sabanbannaged e girdi’ ko ulung. Aram e bod fapi “girdi’ ndariy fan Got u wan’rad” ni kar bad ra maathukgad nga fithik’ e ulung u nap’an e bin som’on e chibog mar ‘pingeged e thin rok Got nga bayang, ni morngaagen e runguy rok, ya nge yib e tawey rorad ko ngongolen e darngal ni yad be rin’.’ Yad bod boch e malang u maday ni rayog ni nge aw e girdi’ nga daken mar m’ad. (Jude 4, 12) Yugu aram rogon nib thil e piin ni ma sasaliyeb ni fan ko salpiy ko piin ni yad e apostate, machane yad gubin e yad ma waliy girdien e ulung nga bayang.

8. Mang e ke buch ko boch e business ni ke m’ug riy nib fel’?

⁸ Mus ko pi Kristiano nib fel’ e tafinay rorad ni yad ba adag ni ngar pied ban’en nib fel’ ko pi Kristiano ere kar weliyed boch ban’en ni ra yibnag e win ngorad machane, ke yan i aw ni yad nge piin ni ur folgad rorad e kar lusnaged e salpiy ni ur ted ko folchuway’. Ma wenegan riy e boor e Kristiano e kan chuwegrad ko liw rorad u lan e ulung. Nap’an ni ke aw ni folchuway’ ni be yog ni rayog e win nib baga’ mab pay ngom machane kan sasaliyeb, ma kari mus ni fa en nib sasalap e ir e ke fek e win, ma papey ni ke yan facha’ nga bayang ndabkun pat ngak. Uw rogon nra ayuwegdad e llowan’ ni ngad siyeged e pi n’en nem?

9. Mang fan ni ba t’uf e llowan’ ni ngan gonopiy boch ban’en u morngaagen e investment?

⁹ Fare bugithin ni llowan’ e ma sor fan ko rayog ni ngan nang fan e pi n’en nde tamilang. Ba t’uf e re felngin ney ni ngan gonopiy boch ban’en ko investment. Pi Kristiano e ma pagan’ bagayad ngak bagayad ma boch e ra lemnag ni pi walag nib spiritual e dabra uned ko boch ban’en ni rayog ni nge n’igin nge lus e pi walag. Machane gathi bochan ni ba Kristiano be’ ni be un ko folchuway’ ma aram e mich riy nib salap e cha’ nem ko folchuway’ ma ra fel’ rogon e business rok.

10. Mang fan ni ma ning boch e Kristiano e salpiy ko pi walag, ma mang e rayog ni nge buch riy?

¹⁰ Boch e Kristiano e ma ning e salpiy ko pi walag ni fan ko folchuway’ ya dabiyog ni ngar feked e loan ko bank ni bochan e de mudugil fare business. Boch e girdi’ e ur lemnaged ni rayog e salpiy ngorad ni boor nfaanra yad ra un ko invest, ma buch uw e athamgil ni yad ra tay riy, ma sana dariy e maruwel riy. Boch e girdi’ e ba adag e investment ya yad ba adag ni ngar uned ko boch ban’en nib sorok, machane kar lusnaged urngin e salpiy rorad! Un reb e Kristiano ko invest me pi’ e salpiy rok ni boor, ma ke lemnag ni ra mun 25-percent ko salpiy rok u lan l’agruw e wik. Ke lus urngin e salpiy nem ya ke puth fare business. Ma be’ ni ir e real-estate developer e ke ning e salpiy ni boor ko pi walag u lan e ulung. Ke micheg ngorad ni rayog e win ni baga’ ngorad machane ke bankrupt me lusnag urngin e salpiy.

Nap’an Ni Ke Lus e Business

11. Mang fonow ni pi’ Paul u morngaagen e dogol nge chogowen e salpiy?

¹¹ Nap’an ni ke lus boch e business ma ke kireban’ e girdi’ ma boch e Kristiano ni kar uned ko pi n’em e kar wargad ko tirok Got ban’en ni bochan. Bochan ni dar paged e llowan’ nge yoror rorad ma kar pared ni ke kireban’rad mar damumuwgad. Chogow e ke mang wup ko boor e girdi’. Yoloy apostal Paul ni gaar: “De mat’aw ni nge un u l’ugunmed e thin ko . . . chogow, ni bochan e gimed girdien Got.” (Efesus 5:3) Miki ginang ni gaar: “Piin ni yad ba adag ni nge yoor e salpiy rorad e yad ma pagrad ngak e pi n’en ni ma pingeg e girdi’ nge denen, mi yad aw ko wup ko ar’ar ni aram e yibe ar’arnag e tin ndariy fan nge tin nra kirebnigey, ni ir e ma girngiy e girdi’ ko tagan mi yad malog. Ya chogowen e salpiy e ir lik’ngin urngin mit e kireb. Boch e girdi’ e ri yad ba adag ni nge yog ngorad ni aram tapgin ma kar mal’afgad u rogon ni nge mich Kristus u wan’rad, ma ke m’ingan’rad ke yib e kireban’ ni pire’ ngorad.”​—1 Timothy 6:9, 10.

12. Faanra ma business e pi Kristiano u taabang, ma susun mang e dabra paged talin?

¹² Faanra ke chogownag e Kristiano e salpiy ma ra kirebnag e tirok Got ban’en. Pi Farise e yad e tachogownag e salpiy, ma ku aram rogon boor e girdi’ ko ngiyal’ ney ko tin tomren e rran. (Luke 16:14; 2 Timothy 3:1, 2) Ma Kristiano e ba math’ keru’ ko re n’em ya susun ni nge par ni “dabi m’on e salpiy u laniyan’.” (Hebrews 13:5) Machane rayog ko pi Kristiano ni ngar pied ban’en nchuw’ay ngorad, fa ngar uned ko folchuway’ u taabang. Machane faanra yad ra yodorom, ma susun ni dabra weliyed e pi n’en nem u fithik’ e pi n’en nib l’ag ko ulung. Ma mu tay fanam iyan ko re n’ey: Mus nga thilin e pi walag nib spiritual, ma gubin ngiyal’ ni yad ra ngongliy e business mi yad fl’eg e m’ag u thilrad ma ngan yoloy nga babyor. Reb e thin ni ma tamilangnag e re n’ey e bay ko fare thin ni “Put It in Writing!,” ni bay ko Awake! ko February 8, 1983, ko page 13 nge mada’ ko 15.

13. Uw rogon nib l’ag e pi thin ko Proverbs 22:7 ko business?

¹³ Proverbs 22:7 e begaar: “En ni bay e malfith rok e ir e tapigpig rok fa en ni ke pi’ e salpiy rok ngak.” Dariy e gonop riy ni ngad manged tapigpig rok be’ fa nge mang be’ e tapigpig rodad. Faanra ning be’ e salpiy rodad ni fan ko folchuway’, mab fel’ ni ngan gonopiy ko rayog rok ni nge sulweg fare salpiy. Yima nang morngaagen e cha’ nem ni ir be’ nib yul’yul’ ma rayog ni ngan taga’ nga daken fa? Ma susun ni nge tamilang u wan’dad ni faanra gad ra pi’ e salpiy ku be’ ma rayog ni nge mul e binem e salpiy u pa’dad ya boor e business ni kan ngongliy ma de m’ag. Ere mus ni kan tay nga but’ ko contract ma gathi aram e mich riy ni ra fel’ rogon. Ma dariy e gonop riy ni nge pi’ be’ e salpiy ni boor ko tin rayog ni nge pi’ ma dakuriy boch ni fan ko par rok.

14. Mang fan ni ba t’uf ni ngad pared nib llowan’ nfaanra kad pied e salpiy ngak reb e walag ni Kristiano ma ke lus e business rok?

¹⁴ Ba t’uf ni ngad llowan’gad nfaanra kad pied e salpiy ngak reb e Kristiano ni fan ko folchuway’ ma ke lus, machane de rin’ ban’en nib sasalap. Faanra de m’ag fare business machane gathi bochan e kireb rok fare walag ni ke fek e salpiy rodad, ma aram e rayog ni nga dogned nib kireb e rok e cha’ nem? Danga’, ya kad adaged ni ngad pied e salpiy ngak, maku sana ke yib boch e win ko interest ngodad, ma dariy ban’en ni kan ngongliy nib sasalap. Me ere bochan ndariy e sasalap riy, ma dariy tapgin ni ngad courtnaged e cha’nem. Mang felngin ni bay ko ngan suenag e Kristiano nib yul’yul’ ni ke lus e business rok ni bochan e de m’ag?​—1 Korinth 6:1.

15. Mang boch ban’en ni ngan lemnag nfaanra ke lusnag be’ e salpiy ni ke ning ko reb e walag?

¹⁵ Boch e girdi’ ni kar lusgad ko business e yad ma gayiy e ayuw ko court mi yad yog ni ke puth e businss rorad. Pi Kristiano e susun ni ngar athamgilgad ni ngar thanged e malfith rorad, ni mus ko ngiyal’ ni kan pithig e magawon rorad u court, min nog ni de t’uf ni ngar thanged boch e malfith, ma boch e girdi’ e kar guyed rogon ni ngar pied e malfith ni yugu aram rogon ni kan turguy u court ndabkun thang. Machane ra diin nfaanra ke ning be’ e salpiy ku reb e walag nge mu’ ma ke lusnag ma aram me par nib fel’ rogon? Fa faanra tomren ni ke puth e business ku be’ ma ke yog boch e salpiy ngak machane de thang e malfith rok ni salpiy ko reb e walag? Ma aram ma ra maruwaran’uy ko ku rayog ko cha’nem ni ngki un nga boch ban’en u lan e ulung.​—1 Timothy 3:3, 8; mu guy The Watchtower, ko September 15, 1994, pages 30-1.

Nge Diin Nfaanra Kan Sasaliyeb?

16. Mang boch ban’en ni ngan rin’ nfaanra kan sasaliyebnagdad ko business?

¹⁶ Llowan’ e ra ayuwegdad nge tamilang u wan’dad ni gathi gubin e investment ma ra yib e win riy. Machane nge diin nfaanra kan sasaliyeb? Sasaliyeb ara fraud e “kan lifith l’iginey, ma kan sasalapiy, ma kan sabanban ni fan ni ngan waliy be’ nge pi’ ban’en nib baga’ fan fa nge pi’ mat’awun ban’en ku be’.” Weliy Jesus Kristus e n’en ni ngan rin’ u nap’an ni be lemnag be’ ni ke sasaliyeb be’ ni walagen. Rogon ni be yog ko Matthew 18:15-17, me gaar Jesus: “Faanra ngongliy be’ ni walagem e denen nib togopuluw ngom, ma ga yan mu guy nga mog ngak e kireb ni ke rin’ nge nang. Machane mman ni goo gur, ngam nonow ni goo gimew. Ma faanra fol ko tin ni ga be yog, ma aram e kam sulweg walagem. Ma faanra dabi fol rom ma ga fek taabe’ fa l’agruw ni’ ngar unew ngom, ya nge urngin e tin ni ka mog ni ke rin’ nib togopuluw ngom ma nge yog ni micheg l’agruw fa dalip ni’ ni bod ni be yog e babyor nib thothup. Ma faanra dabi fol rorad me ere mog fapi thin ni urngin ngak girdien e galesiya. Ma faanra dabi fok rok girdien e galesiya, ma ga tay ni gowa be’ u yugu reb e nam fa reb e tamukun tax.” Ki weliy Jesus reb e fanathin ni be tamilangnag ni pi denen ni be yog e ba muun ngay e magawon ko salpiy, nge sasaliyeb ko salpiy.​—Matthew 18:23-35.

17, 18. Faanra sabanban be’ ni yog ni ir e Kristiano, ma uw rogon nra yororiydad e llowan’?

¹⁷ Machane dabni rin’ e n’en ni bay ko Matthew 18:15-17 nfaanra dariy e mich riy fa dariy ban’en ni be tamilangnag e sasaliyeb ko salpiy. Ma nge diin nfaanra rriyul’ ni ke sasaliyeb be’ ni yog ni ir e Kristiano ke fek e salpiy rodad? Llowan’ e ra yororiydad ndabda rin’ed ban’en ni yira t’ar e thin nga daken e ulung ni bochan. Weliy Paul ko pi Kristiano ni kab fel’ ni yira ngongliy e kireb ngorad ni mus ni yira fek e tirorad ban’en ko bin ni nge yan e pi walag ko court.​—1 Korinth 6:7.

¹⁸ Tin riyul’ e walag ni pumoon nge ppin e gathi yad ‘ba sug ko urngin mit e sabanban ni kireb,’ ni bod Bar-Jesus ni be’ ni tapig. (Acts 13:6-12) Ere ngad ngongolgad u fithik’ e llowan’ u nap’an ni kan lusnag e salpiy ni bochan ni kan un ko folchuway’ ko pi walag. Faanra gad be lemnag ni ngad feked be’ ko court ma susun ni ngad lemnaged ko mang angin nra yib ngodad riy, nge ngak facha’, nge ngak e ulung, nge ngak e piin ni be guydad. Faanra gad ra yan ko court ni nge yib e salpiy ngodad, ma boor e tayim e ra yan ko re magawon nem nge gelngidad, nge yugu boch ban’en. Ma sana wenegan riy e ke mus ni pi lawyer nge yugu boch e girdi’ e ra fel’ rogorad riy. Boch e Kristiano e ur paged e taw’ath rorad u lan e ulung ni bochan ni kar paged e pi magawon ney nge gagiyegnagrad. Ra falfalan’ Satan ni ngan chafegdad ni aram rogon, machane gad ba adag ni ngad felan’naged gum’ercha’en Jehovah. (Proverbs 27:11) Ma faanra gad ra pag ni ngad lusgad ma aram ma gad ra siyeg boch e magawon ma dabda adbeyed e tayim rodad nge tayim ko piin piilal. Ra ayuwegdad nge par e ulung nib gapas ma ra ayuwegdad nguuda m’oneged Gil’ilungun Got.

Llowan’ nge Rogon ni Ngan Turguy Ban’en

19. Uw rogon nra ayuwegdad e llowan’ nib spiritual nge meybil u nap’an ni gad ra turguy ban’en nib mo’maw?

¹⁹ Rayog ni nge magawon laniyan’uy ni faanra thingarni turguy ban’en ni fan ko salpiy ara business. Machane llowan’ nib spiritual e ra ayuwegdad ngad thabthabelnaged boch ban’en ma gad turguy ban’en u fithik’ e gonop. Maku faanra gad ra tor ngak Jehovah u fithik’ e meybil ma ra yib e “gapas rok Got” ngodad. (Filippi 4:6, 7) Aram e gapas laniyan’ ni ma sum ko par nib fel’ thildad Jehovah. Dabi siy ni re gapas nem e ra ayuwegdad ngad pared nib thabthabel u nap’an ni ke yib e magawon ngodad.

20. Mang e susun ni nge mudugilan’dad ngay ni ngad rin’ed ni fan ko business nge fare ulung?

²⁰ Ere nge mudugilan’dad ni dabda paged e magawon ko folchuway’ nge magawonnag e gapas rodad nge gapas ko ulung. Ba t’uf ni ngad nanged ni maruwel ko ulung ko Kristiano e nge ayuwegdad ko tirok Got ban’en, ma gathi fan ko folchuway’. Susun ni gubin ngiyal’ ma ra par e folchuway’ nib dar ko maruwel ko ulung. Ba t’uf ni ngad fanayed e llowan’ nge ayuw u nap’an ni gad ra un ko business. Ma nguuda pared nib thabthabel e lem rodad u morngaagen e pi n’en nem ma gad m’oneg e tirok Gil’ilungun Got. Faanra ra lus reb e business ko pi walag, ma ngad rin’ed e n’en nib fel’ ko urngin e girdi’.

21. Uw rogon nrayog ni ngad fanayed e llowan’ ma ngad ngongolgad nib puluw ko Filippi 1:9-11?

²¹ Dabda lemnaged e salpiy nib elmirin nge yugu boch ban’en ni de ga’ fan, ya gad gubin ma ngad fal’eged gum’ercha’dad nge tor nga daken e llowan’, ma ngad yibilayed e ayuw rok Got, ma nguud m’oneged e Gagiyeg rok Got. Ngad puluwnaged gadad ko n’en ni yog Paul u fithik’ e meybil ni ‘ngi i gel feni t’uf Got nge girdi’ rodad iyan, mi gadad nang e bin riyul’ i fan e thin rok Got nge yog e llowan’ ngodad nge yog ni ngad mel’eged e tin ni ir e ba th’abi ga’ fan, ma dabda kirebnagedan’ boch e girdi’ nge gadad. Chiney ma ke Pilung Kristus u tharmiy ma nge m’ug e llowan’ nib spiritual ko urngin ban’en ko par rodad. Ma nge ‘par pangidad nriyul’ nib fel’, ni ke mus ni goo Jesus Kristus e rayog ni nge muruweliy u fithik’ i lanin’dad me yognag ngodad, ni fan e nge gilnag buguwan Got mi nog e sorok ngak Got,’ ni Jehovah ni Somol Nth’abi Ga’.​—Filippi 1:9-11.

Mang e Fulweg Rom?

◻ Be mang e llowan’?

◻ Mang fan ni ba t’uf ni ngad ngongolgad u fithik’ e llowan’ u nap’an ni gad be un ko business u taabang ko pi Kristiano?

◻ Uw rogon nra ayuwegdad e llowan’ u nap’an ni kad lemnaged ni ke sasaliyeb reb e Kristiano?

◻ Uw rogon ni ngan fanay e llowan’ u nap’an ni ngan turguy ban’en?

[Sasing ko page 26]

Llowan’ e ra ayuwegdad ngad folgad ko fonow ni pi’ Jesus ni nguuda mon’eged e Gagiyeg rok Got

[Sasing ko page 28]

Gubin ngiyal’ ma ngan yoloy nga but’ e thin ni kan m’ag ko business