Bin Riyul’ E Gapas​—​U Uw E Ra Yib Riy?

“Be taleg [Jehovah] e pi mahl ni yibe tay u fayleng i yan.”​—PSALM 46:9.

1. Mang e be micheg e thin ni yiiynag Isaiah u morngaagen e gapas?

“RA be’ ma bayi rin’ e tin nib mat’aw, ma aram fan ni bay un par u fithik’ e gapas nge pagan’ ni gubin ngiyal’. Pi naun rok e girdi’ rok Got e bay un par riy u fithik’ e gapas ma dabi buch ban’en rorad, ma ke m’ay e magafan’ rorad.” (Isaiah 32:17, 18) Rib gel fene fel’ e re n’en ni kan micheg! Ke micheg Got ni ra fek iyib e bin riyul’ e gapas.

2, 3. Mu weliy ko uw rogon e bin riyul’ e gapas.

² Ma be mang e bin riyul’ e gapas? Aram e dakuriy e mahl ma kari mus fa? Fa aram ba ngiyal’ ni be fl’eg e pi nam rogorad nge bung rogorad ko bin migid e mahl fa? Bin riyul’ e gapas e ba lik’ay fa? Aram boch e deer ni ba t’uf rodad ni ngad nanged e tin riyul’ e fulweg riy. Som’on, ma bin riyul’ e gapas e gathi ba lik’ay. Fare gapas ni micheg Got e ra pag rogon urngin ban’en nrayog ni nge lemnag e re fayleng ney. (Isaiah 64:4) Ma gathi ke mus ni ra par ni aram rogon u lan in e duw fa in e chibog. Ya ra par ni manemus! Ma gathi ke mus ni fan nga boch e girdi’​—ya ra un ngay e tharmiy nge fayleng, nge pi engel nge girdi’. Ma girdi’ u gubin e nam e ra un ngay, ni gubin mit e girdi’, ngu gubin e thin nge raen. Dariy e gin nra mus riy, ma dariy ban’en nra taleg, ma dabi aw ni dabi m’ag.​—Psalm 72:7, 8; Isaiah 48:18.

³ Bin riyul’ e gapas e ma sor fan ko gapas u gubin e rran. Ere rayog ni mu od u gubin e rran ma dabkum lemnag e mahl, ma dabki maga’fan’um ko gabul nge langleth, nge n’en ni ra buch ko bitir rom, nge mus ko bitir ko bitir rom. Ere ri ra gapas laniyan’uy. (Kolose 3:15) Ma ra chuw e bugel, nge cham, ma dakuriy e tabinaw ni ke dar, ma dakuriy be’ ni dariy e tabinaw rok, ma dakuriy be’ ni ra yim’ ko bilig ara yim’ ko garbeb, ma dakuriy be’ ni ra math e liyab ngak, ara nge magafan’. Gapas rok Got e ma sor fan ko reb e fayleng ni dariy e m’ar, ara amith, ara kireban’, ara yam’. (Revelation 21:4) Rib fel’ e athap rodad ni ngad pared u fithik’ e bin riyul’ e gapas ni manemus! Gathi aram fa miti gapas nge falfalan’ ni gad ba adag? Gathi aram fa miti gapas ni susun ni ngad yibilayed ma ngad athamgiliyed?

N’en ni Rin’ e Girdi’ e De M’ag

4. Mang e rin’ e pi nam ni fan ko gapas, ma mang wenegan riy?

⁴ U lan in e chibog ni ke weliy e girdi’ nge pi nam morngaagen e gapas, mu ur mbelgad u morngaagen e gapas, ma kar fl’eged bokum miriay e babyor ni m’ag ko gapas. Ma mang angin ni yib riy? Ke yan 80 e duw ma dariy ba ngiyal’ ni dariy reb e nam ara ulung ni be mahl. Ere rib tamilang ni dabiyog ko girdi’ ni ngar feked e gapas iyib. Ere baaray fare deer, Mang fan ni de m’ag urngin ban’en ni rin’ e girdi’ ni ngar fl’eged e gapas u thilin e pi nam, ma mang fan ni dabiyog ko girdi’ ni ngar fl’eged e bin riyul’ e gapas ni dabi m’ay biid?

5. Mang fan nde m’ag e n’en ni rin’ e girdi’ ni fan ko gapas?

⁵ Ya de sap e girdi’ nga tapgin e bin riyul’ e gapas. Satan ni Moonyan’ e be suruy laniyan’ e girdi’ mar fl’eged boch e ulung ni de m’ag ni bochan thibngirad nge ngongol rorad nib kireb​—ni aram e dogol, nge rogon ni yad ba adag ni ngar m’ongad rok e girdi’, nge rogon ni yad ba adag ni nge ga’ lungurad me tolang e liw rorad. Kar uned ko skul nib tolang mar fl’eged boch ban’en ni kari mus ni be lemnag rogon ni ngan gafgownag e girdi’ min gathey ban’en. Kan pow’iy e girdi’ ni ngar sapgad ngan? U uw e kar sapgad ngay?

6, 7. (a) Uw rogon e ngongol ko fare League of Nations? (b) Ma uw rogon fare United Nations?

⁶ Nap’an e duw ni 1919 me pagan’ e pi nam ko fare League of Nations ni nge dugliy e gapas ndabi m’ay. Ma kan thang e re athap rorad nem u nap’an ni yan Mussolini nga Ethiopia u fithik’ e yargel ko duw ni 1935 nge nap’an fare mahl u Spain ko 1936. Ma ke m’ay fare League u nap’an ni tabab e mahl ni World War II ko 1939. Dawori gaman 20 e duw me m’ay fare gapas.

⁷ Ma uw rogon fare United Nations? Ke yog ni ngan l’agan’uy ngak ni nge yibnag e gapas u fayleng ni dabi m’ay fa? Danga’. Ka nap’an ni sum e re ulung nem ko 1945 mab pag 150 e mahl nge cham ni sum! Aram fan ni Gwynne Dyer ni be’ nu Canada ni ma fil morngaagen e mahl e yog ni fare UN e “ba ulung i girdi’ ni bod rogon e piin ni ma yan ko gin ndariy rogorad ngay mi yad li’ e gamanman ma kan dugliyrad ni ngar ayuweged e binaw ndabi yib e girdi’ ni aram rogon ngay, ma gathi yad ba ulung i girdi’ nib fel’ e ngongol rorad” ma yad “ba ulung ni yugu ma non machane dariy gelngirad.”​—Mu taarebnag ko Jeremiah 6:14; 8:15.

8. Yugu aram rogon ni be puruynag e pi nam morngaagen e gapas machane mang e yad be rin’? (Isaiah 59:8)

⁸ Yugu demtrug ni yad be weliy u morngaagen e gapas machane ka be ngongliy e pi nam e pi talin e cham. Ma pi nam ni be tay boch e puruy ni fan ko gapas e yad e tin ni be ngongliy e pi talin e cham ni boor. Bochan ni rayog e salpiy ni boor riy ma pi nam ney e be fl’eg boor e talin e mahl nib gel, ni bod fapi donmach ni kan tay u fithik’ e but’ ni land mines ma gubin e duw ma boor ko 26,000 e piin ni ke ilal nge piin bitir ni be yim’ fa be maadad ni bochan. Dogol nge sasalap e aram e n’en be k’aring e re n’ey. Ngongol nib sasalap ni bod e bribe nge kickbacks e aram bang ko re maruwel ney ko mongongol talin e mahl. Boch e girdi’ ko am e ke fel’ rogorad ni bochan.

9, 10. Mang e be yog e pi llowan’ ko fayleng u morngaagen e mahl nge boch ban’en ma rin’ e girdi’?

⁹ December 1995, ma Joseph Rotblat ni ir e physicist nu Poland ni ke winnag fare Nobel Prize for Peace e ke yog ko pi nam ni ngar taleged i fl’eg e pi talin e mahl. Ke gaar: “Kari mus rogon nrayog ni ngan taleg i fl’eg e pi talin e mahl e faanra ngan taleg e mahl ni mus rogon.” Ga be lemnag ni rayog e re n’ey fa? Nap’an e 1928 iyib ngaray ma 62 e nam e kar fl’eged e babyor ni kan nog e Kellogg-Briand Pact ni fan ni ngan n’igin ndabki turguy e pi nam ni ngan un ko mahl ni ngan pithig e magawon. World War II e ke dag ni re m’ag nem e de ga’ fan ko fare babyor ni kan yoloy nga daken.

¹⁰ Dariy e maruwar riy ni ke kirebnag e mahl chepin e girdi’. Ke yoloy Gwynne Dyer ni gaar, “mahl e aram ban’en ni bang ko par ko girdi’, ma immoy n’umngin nap’an ni bay e girdi’.” Arrogon, gubin e nam nge gagiyeg e bay e girdi’ riy nib gilbuguwan ko mahl, nge pi ulung i salthaw, nge pi mahl ni tay nib gilbuguwan, nge pi skul ko cham, nge talin e mahl ni yibe kunuy ni boor. Machane re chibog ney e ke lingagil u fithik’ urngin e chibog ni bochan e mahl ni un tay ya kab gel e magothgoth riy ma kab boor e girdi’ ni kar m’ad ni bochan.

11. Mang ban’en nde lemnag e pi tayugang ko fayleng u nap’an ni yad be gayiy rogon nge yib e gapas?

¹¹ Rib gagiyel ni pi tayugang ko fayleng e de fol ko pi thin nib gonop ni bay ko Jeremiah 10:23 ni begaar: “O Jehovah, gu manang ni dariy rogon ngak e girdi’ ni nge turguy e kanawo’ rok. De mil fan ngak e girdi’ ni be yan ni nge gagiyegnag e yan rok.” (NW) Ra dabi ayuwegey Got ma dabiyog e bin riyul’ e gapas. Me ere dabiyog ni nge siyeg e girdi’ nib salap e mahl fa? Ma gapas​—ni bin riyul’ e gapas​—aram ba lik’ay ni dabiyog ni nge riyul’ fa?

Ngan Gayiy Tapgin

12, 13. (a) Mang e be yog e Bible u morngaagen tapgin e mahl ni dan guy? (b) Uw rogon ni ke chafeg Satan e girdi’ ndabra sapgad ngak e bin riyul’ e n’en nra pithig e magawon ko fayleng?

¹² Ra ngan nang e fulweg ko pi deer nem ma ba t’uf ni ngad nanged fan tapgin e mahl. Be tamilangnag e Bible ni fare engel ni ke togopuluw ni Satan e ir “be’ ni ma thang e fan rok e girdi’” ka nap’an ko tabolngin ma ma “lifith l’igin” ma “girdi’ nu fayleng e ke suweyrad faanem nib kireb.” (John 8:44; 1 John 5:19) Mang e ke rin’ ni nge mon’og e tirok ban’en? Be yog u 2 Korinth 4:3, 4 ni gaar: “Ya faanra der tamilang u wan’ be’ e thin nib fel’ ni yib rok Got ni ir e gadad be machibnag, ma ke mus ni piin ni kar maloggad e der tamilang u wan’rad. Der mich u wan’rad ni bochan e fare kan nib kireb nu roy u fayleng e ke ta’ lanin’rad u fithik’ e lumor. Ya ke ta’rad ndab ra guyed ramaen fare tamilang ni be mat nga dakenrad, ni fare tamilang ni be yib ko thin nib fel’ ni yib rok Got ni morngaagen e flaab rok Kristus, ni Kristus ni ir e ri taareb rogorow Got.” Ma rin’ Satan urngin ban’en nrayog rok ni nge chafeg e girdi’ nib orel rok Gil’ilungun Got ndabra guyed ni aram e n’en nra pithig e magawon u fayleng. Ma tay lanin’rad u fithik’ e lumor ya ma n’igin nge yu raba’ e girdi’ ko politic nge teliw nge boch ban’en ni aram e kab baga’ fan e pi n’ey u wan’rad ko gagiyeg rok Got. N’en ni be micheg e re n’ey e ke gel e nationalism u gangin e fayleng ko ngiyal’ ney.

¹³ Ma mon’eg Satan ni Moonyan’ e nationalism nge tribalism, ni aram e lem ko girdi’ nib sororad ko girdien yugu reb e nam, ara ganong, ara thin. Be gel iyan e fanenikan ni sum in e chibog faram ma be k’aring e mahl nge cham. Federico Mayor ni ir e director-general ko UNESCO, e ke ginang e re n’ey ni gaar: “Mus ko yu gin ni der laniyan’ e girdi’ riy ma chiney ma ke gel e lem ni xenophobia ni aram e marus ko girdi’ nu bang, ma ke yoor e thin nib kireb ni yima yog ni ka nog e chauvinist ngay ara racist ma faram e da u nog e pi thin nem ma chiney ma yibe yog.” Ma mang wenegan riy? Fare ma li’ girdi’ ko gin ni ka nog e Yugoslavia faram nge fare cham ko pi ganong u Rwanda e ke gilbuguwan u fayleng.

14. Mang e ma weliy Revelation 6:4 u morngaagen e mahl nge wenegan ko ngiyal’ ney?

¹⁴ Be yiiynag e Bible ko ngiyal’ ni tungun e re m’ag ney ma fare os nib row raen ni be yip’ fan e mahl e ra yan nga gangin e fayleng. Be weliy u Revelation 6:4 ni gaar: “Me yib ba os nib row, ni en ni ba’ u daken e kan pi’ gelngin ni nge chuweg e gapas u daken e fayleng, ni aram e ngi i cham e girdi’ nguur lied yad nguur m’ad; ma kan pi’ ba sayden ngak ni baga’.” Ka nap’an e 1914 ma kad guyed e re os ney ni ke “chuweg e gapas,” ma ka be un e pi nam ko cham nge mahl.

15, 16. (a) Mang e rin’ e pi yuraba’ i teliw ni fan ko mahl nge ma li’ girdi’? (b) Uw rogon u wan’ Jehovah e n’en ni ma rin’ e pi yuraba’ i teliw?

¹⁵ N’en ndabni pag talin e rogon ni be un e teliw ko mahl nge ma li’ girdi’. Chepin e girdi’ e ba sug ko racha’ ma aram rogon ya ke suweyrad e pi yuraba’ i teliw ni googsur. Hans Küng ni ir e theologian ko Katolik e ke yoloy ni gaar: “Dariy e maruwar riy ni [pi yuraba’ i teliw] e be suwey laniyan’ e girdi’ ngar uned ko mahl. Boor e magawon nge cham nib sug ko racha’ nge ‘mahl ko teliw’ e ke mil fan ngorad; . . . maku arrogon fa gal mahl ko fayleng.”

¹⁶ Uw rogon u wan’ Jehovah Got e pi yuraba’ i teliw ni ur uned ko ma li’ girdi’ nge mahl? N’en ni turguy Got ko pi yuraba’ i teliw ni googsur e bay ko Revelation 18:5, ni gaar: “Denen rok e ke yan ke tun ko tharmiy, ni dawori pag Got talin e ngongol rok nib kireb.” Ke un e pi yuraba’ i teliw ni googsur ko pi tayugang ko fayleng ma kari yoor e racha’ ni bay u pa’rad, ma ba gel e denen rorad ma aram ma dabiyog ni nge pag Got talin. Dabki n’uw nap’an ma ra chuweg e re n’em ni be dibchey u kanawo’ ni ma sor iyan ko gapas.​—Revelation 18:21.

Rogon Nrayog e Gapas

17, 18. (a) Mang fan ni nge michan’uy ko gapas ndabi m’ay biid e gathi ba lik’ay? (b) Mang e rin’ Jehovah ni nge micheg nriyul’ nra yib e bin riyul’ e gapas?

¹⁷ Faanra dabiyog ko girdi’ u daken e ulung rorad ni bod fare United Nations, ni ngar feked iyib e bin riyul’ e gapas ma u uw e ra yib e bin riyul’ e gapas riy nge uw rogon? Ngan lemnag ni rayog e gapas ni dabi m’ay biid e aram ba lik’ay fa? Danga’ ni faanra gad ra sap nga tapgin e bin riyul’ e gapas. Me mini’ eram? Psalm 46:9 e be pi’ e fulweg ya be yog ni Jehovah e “be taleg e pi mahl ni yibe tay u fayleng iyan; be t’ar e gat’ing, ma be kirebnag e sarey, ma be urfiy e pi talin e cham.” Ere ke tabab Jehovah ko n’en nra taleg e mahl me yibnag e bin riyul’ e gapas. Uw rogon? Ya ke dugliy Kristus Jesus ni ke mang Pilung ko Gil’ilungun ko duw ni 1914 ma ke tabab i skulnag e girdi’ ko gapas nib elmirin dawori buch ni aram rogon ba ngiyal’. Pi thin ko Isaiah 54:13 e be micheg ngodad ni gaar: “Ra skulnag Jehovah pi fakam ni yad gubin, mi yad par nib fel’ rogorad ko gapas.”

¹⁸ Re thin ko profet ney e be tamilangnag fare motochiyel ni cause and effect​—ni aram e urngin ban’en ni buch ma bay tapgin. Ma re thin ney e be dag ni machib rok Jehovah​—e aram tapgin​—ni ma n’igin e girdi’ ni ma un ko mahl ngar manged e piin ni ba t’uf e gapas rorad me gapas thilrad Got. Ma n’en ni buch e ke thil gumerchaen e girdi’ mar adaged e gapas. Re machib ney ni ma piliyeg gumerchaen nge laniyan’ e girdi’ e be garer u fayleng iyan e chiney ya bokum milyon e girdi’ e be fol ko fa an “Pilung ko Gapas,” ni Jesus Kristus.​—Isaiah 9:6.

19. Mang e machibnag Jesus u morngaagen e bin riyul’ e gapas?

¹⁹ Ma mang e ke machibnag Jesus u morngaagen e bin riyul’ e gapas? Gathi ke mus ni weliy morngaagen e gapas u thilin e pi nam ya ki weliy morngaagen e gapas u thilin e girdi’ nge gapas laniyan’rad ni bochan ni dariy ban’en ni ke methan’rad ngay ya dar rin’ed ban’en nib kireb. U John 14:27, me yog Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Nggu tay e gapas nge par romed; nggu pi’ e gapas rog ngomed. Dab gu pi’ ngomed ni bod rogon ni ma rin’ e girdi’ nu fayleng. Dabi maga’fan’med ma dabi wagagey lanin’med; ma dab mu tamdaggad.” Uw rogon nib thil e gapas rok Jesus ko gapas ko fayleng?

20. Uw rogon nra yibnag Jesus e bin riyul’ e gapas?

²⁰ Som’on ma gapas rok Jesus e ba m’ag ko fare thin ko Gil’ilungun Got. I nang ni re am nem nu tharmiy ni aram Jesus nge fapi 144,000 e girdi’ e ra taleg e pi mahl nge piin ni ma k’aring e mahl. (Revelation 14:1, 3) I nang ni ra yibnag e paradis ni bay e gapas riy ma aram e n’en ni yog ko facha’ ni kem’ u charen. De yog Jesus ni nge un ngak ko Gil’ilungun u tharmiy ye gaar: “Nggog ngom e daba’, ni ga ra moy rog u Paradis.”​—Luke 23:43.

21, 22. (a) Mang athap nib l’ag ko bin riyul’ e gapas? (b) Mang e thingarda rin’ed ngad guyed e pi flaab nem?

²¹ Ki nang Jesus ni Gagiyeg rok e ra fl’eg laniyan’ urngin e piin ni ke kireban’rad me michan’rad ngak. Gapas rok e ba muun ngay e athap ko fas ko yam’. Mu lemnag e n’en ni yog u John 5:28, 29: “Dab mu gingad ko re bugithin ney; ya ba’ ba ngiyal’ ni be yib ni bayi taw ngay ma gubin e yam’ ni bay u lan e low ni bayi rung’ag laman, mi yad yib u lan e low rorad nga wuru’, ma piin nib fel’ e tin ni ur ngongliyed e bay ni fasegrad mu ur pired ni yad ba fos, ma piin nib kireb e n’en ni ur rin’ed e bay ni fasegrad ko yam’ mi ni gechignagrad.”

²² Ke l’agan’um ko re ngiyal’ i n’em fa? Ke yim’ e piin nib t’uf rom fa? Ga ba adag ni ga ra guyrad biyay? Faanra er rogon ma ga un ko gapas nra pi’ Jesus. Ma nge michan’um ko re n’em ni bod rogon Martha, ni walagen Lazarus, ni ke gaar ngak Jesus: “Gu manang ni bay ni faseg ko yam’ ko chirofen ni ir e tomur ko rran.” Ma ga tiyan’um ko n’en ni yog Jesus ngak Martha: “I gag owchen e fos ko yam’ nge yafos. Yigu ra ke yim’ be’ ni gub mich u wan’ ma ra fos; ma en nra i par nib fos ni gub mich u wan’ e dab ki yim’ biid. Ke mich u wan’um e re bugithin ney fa dawor?”​—John 11:24-26.

23. Mang fan ni baga’ fan ni ngan fil e Thin Rok Got ni nge yog e bin riyul’ e gapas ngom?

²³ Ku rayog ni nge mich u wan’um e re n’em ma ra yib angin ngom. Uw rogon? Mu fil e thin riyul’ ni bay ko Thin Rok Got. Mu lemnag rogon ni ke ga’nag apostal Paul fan e thin riyul’ ni gaar: “Erera’ fan ni gubin ngiyal’ ma gamow be pi’ e meybil ni fanmed . . . Gamow ma wenignag ngak Got ni nge tamilangnag lanin’med ngam nanged e tin nib m’agan’ ngay ni ir e ngam rin’ed, nib chag urngin e gonop nge tamilangan’ ngay ni ma pi’ e kan ni thothup rok. Ma aram me yog ni um ngongolgad nrogon ni ba adag Jehovah, mu um rin’ed e tin nib m’agan’ ngay ni gubin ngiyal’. Me yib wom’engin i pangimed u fithik’ urngin mit e maruwel nib fel’, ma gimed be nang rogon Got i yan nge tin ba adag.” (Kolose 1:9, 10) Re thin riyul’ ney e ra ayuwegem nge mich u wan’um ni Jehovah Got e ir tapgin e gapas. Ku ra tamilangnagan’um ko n’en ni thingar mu rin’ e chiney ni aram e rayog ni ngam un ko pi thin ney ko Psalm ni begaar: “Gu ra thig nga but’ mu gu mol u fithik’ e gapas, ya kari mus ni gur, O Jehovah, e ra fl’eg laniyan’ug.”​—Psalm 4:8.

Rayog ni Ngam Weliy?

◻ Mang fan ni de m’ag e pi n’en ni rin’ e girdi’ ni fan ko gapas?

◻ Mang tapgin e mahl?

◻ Mang fan ni gapas ni dabi m’ay biid e gathi ba lik’ay?

◻ Mang tapgin e bin riyul’ e gapas?

[Sasing ko page 5]

Bin riyul’ e gapas e gathi ba lik’ay. Aram e n’en ni micheg Got

[Sasing ko page 8]

Rayog ko pi yuraba’ i teliw nge fare UN ni nge yibnag e gapas?

[Credit Line]

UN photo