LIBRARY U ONLINE ni fan ko Wulyang ko Damit
Wulyang ko Damit
LIBRARY U ONLINE
Waab
  • BIBLE
  • PI BABYOR
  • PI MUULUNG
  • w01 3/1 pp. 6-11
  • Maligach Nib M’agan’ Got Ngay

Dariy e video ko n'en ni kam mel'eg.

Wenig ngom, dabiyog ni nge load e re video ney.

  • Maligach Nib M’agan’ Got Ngay
  • Fare Wulyang Ntagil’ E Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah—2001
  • Pi Subheading
  • Boch Ban'en ni Ku Taareb Rogon Ngay
  • Mang fan nib T’uf e Maligach?
  • Pi Maligach nib Fel’ u Wan’ Jehovah
  • Ban’en ni Kab Fel’ e Nra Yib
  • Maligach Ni Ma Pining E Sorok Ngak Jehovah Nib M’agan’ Ngay
    Fare Wulyang Ntagil’ E Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah—2001
  • Mu Fil Ban’en ko Pi ‘Motochiyel’ Rok Got
    Fare Wulyang ko Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah—2012
Fare Wulyang Ntagil’ E Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah—2001
w01 3/1 pp. 6-11

Maligach Nib M’agan’ Got Ngay

“Kan dugliy ni urngin e prist nib tolang e nga ur pied e pi taw’ath nge pi maligach.”​—HEBREWS 8:3, New World Translation.

1. Mang fan ni be lemnag e girdi’ ni ba t’uf rorad ni ngara chuchugurgad ku Got?

“NGAN PI’ e maligach e gowa ba ‘yalen’ ku be’ ni bod e meybil; ra nge pi’ be’ e maligach ma be dag ko mang e be lemnag u murung’agen, ma meybil e ra dag ko mang e be lemnag u murung’agen Got,” aram rogon e n’en ni yog Alfred Edersheim ni ma yoloy e chep nu Bible. Ka nap’an ni taw e denen nga fayleng, me fek e re n’ey i yib e amith nge kireb nga laniyan’ e girdi’, ya ur pared nib palog ku Got, ma dabkiyog ni ngar ayuweged yad. Ba t’uf e ayuw ni ngan chuweg e re lem ney. Arfan nib mom ni ngan nang nfaanra ke guy e girdi ndakuriy e athap rorad, mar lemnaged nib t’uf ni ngar chelgad ku Got ni fan ni ngar ninged e ayuw rok.​—Roma 5:12.

2. Mang e thin u murung’agen e pi maligach ni kan pi’ ngak Got kakrom e rayog ni ngada beeged u Bible?

2 Bin somm’on e maligach ni kan pi’ ngak Got min ta’ nga Bible e murung’agen Kain nge Abel. Ngada beeged ni gaar: “Me munmun me fek Kain boch e tin ni ke fel’ ko woldug rok me pi’ ni maligach ngak Somol. Me munmun me fek Abel e bin somm’on e pi fak e saf rok nge li’, me pi’ e yu yang ni felel’ riy ni maligach.” (Genesis 4:3, 4) Bin migid, e kada nanged ni Noah, e Got e ayuweg ni nge magay nib fas ko fare Ran ni tharey e fayleng min thang fare mfen nib kireb ko ngiyal’ rok nem, e k’aring ni “nge pi’ e gamanman ni maligach ngak Jehovah ni nge urfiy u daken e altar”. (Genesis 8:20) Boor yay, ni fare tapigpig rok Got nib yul’yul’ ma fager rok i Abraham, ni micheg Got ni nge pi e taw’ath ni keb ngak, e ir e n’en ni k’aring nge ‘fal’eg reb e altar me tunguy fithingan ni Jehovah.’ (Genesis 12:8; 13:3, 4, 18) Me munmun, me mada’nag Abraham reb e skeng ko michan’ rok nrib gel u nap’an ni ke yog Jehovah ngak ni nge pi’ Isak ni fak ni maligach ni nge urfiy. (Genesis 22:1-14) Pi thin ney, nyugu aram rogon nib ngoch, e ra pi’ ngodad boch e tamilangan’ nib m’ag ko fare kenggin e maligach, ni aram e n’en ni bay fin duguyed.

3. Uw rogon nib m’ag e maligach ko pigpig ku Got?

3 Pi thin ney nge yugu boch ni kan ta’ nga yu yang u Bible, e be dag nib tamilang ni un pi’ e maligach nib thilthil e kanawoen kakrom me ir bang ko pigpig ku Got ni baga’ fan u m’on ni pi’ Jehovah e motochiyel nib tamilang u murung’agen. Tin nib l’ag ngay, e aram reb e babyor ni ke tamilangnag ni “maligach” e ir “fare n’en ni ma rin’ girdien e teliw ni ma pi’ ban’en ngak e kan ni maligach ni fan ni ngan micheg fa, ngan ayuweg, ara ngan sulweg nga rogon thilin e girdi’ nge ngak fa en ni yibe lemnag nib thothup.” Machane ra yibnag e re n’ey boch e deer ni thingar da yaliyed nib fel’ rogon, ni bod ni: Mang fan ni baga’ fan e maligach ni fan ko liyor? Mit i mang maligach e ra fanay Got? Ma fare maligach kakrom e ba sorfan ko mang e ngiyal’ ney.

Mang fan nib T’uf e Maligach?

4. Mang wenegan ni yib ko denen ni tay Adam nge Efa?

4 Nap’an ni denen Adam, ma i rin’ e re n’em ni lem rok. Bochan ni i fek me kay fare wom’engin fare ke gek’iy ni ma tamilangnagan’uy ko tin nib fel’ nge tin nib kireb ma aram e ke th’ab fare motochiyel ni lem rok. Ma gechig ni fan nde fol e aram e yam’, ni bod rogon e n’en ni i yog Got nib tamilang ni gaar: “Ya rofen ni ga ra kay e ga ra yim’.” (Genesis 2:17) Ma tomur riy ma kan pi’ ngorow puluwon e denen​—ya kar m’ow.​—Genesis 3:19; 5:3-5.

5. Mang fan ni Jehovah e ir e somm’on ni i rin’ ban’en ni fan ko piin ni owchen Adam, ma mang e ki rin’ ni fan ngorad?

5 Machane, ke uw rogon e piin ni owchen Adam? Bochan ni ke af ngorad e denen nge thibngin Adam, e re ku yad be par nib palog ku Got, ma yad be par ndariy e athap rorad, meb e yam’ ngorad ni aram n’en ni i buch ko fa wu’ i mabgol ni somm’on. (Roma 5:14) Machane, Jehovah e ir e Got ni gathi goo Got nib yal’uw nge ba gel gelngin ya ku​—ba riyul’, ni ir kenggin e t’ufeg—​ko somm’on. (1 John 4:8, 16) Ere ir e somm’on ni maruweliy nge sulweg nga rogon e tin ke kireb. Ma tomren ni yog e Bible ni “denen e ma pi’ puluwoy ni yam’,” me ulul ngay ni gaar, “machane tow’ath rok Got ngodad ndariy puluwon e yafas ndariy n’umngin nap’an nra pi’ u daken e taab girdi’ ni kad tiyed e Somol rodad i Jesus .”​—Roma 6:23.

6. Mang e tin nib m’agan’ Jehovah ngay ni fan ko kireb ni yib ngak e girdi’ nbochan e denen ni i rin’ Adam?

6 Tomur riy ma n’en ni rin’ Jehovah Got ni fan ni nge mudugil e re taw’ath nem e pi’ ban’en ni nge upunguy e gafgow ni keb nbochan e denen ni rin’ Adam. U Hebrew, fare bugithin ni ka·pharʹ e somm’on e ba sorfan ko “upungen” ara “ngan chuweg,” maku kan thiliyeg e re n’ey ni “biyul”.a Re n’ey e be dag, ni ra pi’ Jehovah ban’en ni bay rogon ni nge upunguy e denen ni yib ngak e girdi’ nbochan Adam ma ir e ra chuweg e magawon ni ke yib nbochan ma piin ni bay rogorad ni nge yib ngorad fare taw’ath e yira ayuwegrad ni dabkuura pared ni yad e sib rok e wod.​—Roma 8:21.

7. (a) Mang athap ni yib u daken e pufthin ni tay Got ngak Satan? (b) Mang puluwon ni thingar ni pi’ ni fan ni nge puf rogon e girdi’ ko denen nge yam’?

7 Fare athap ni nge dabki par e girdi’ nib sib ko denen nge yam’ e kan weliy e chi ngiyal’ nem u tomren ni ke denen fa wu’ i mabgol ni somm’on. Nap’an ni ke non Jehovah ngak Satan ni i m’ug u daken porchoyog, me yog Got ngak ni gaar: “I gur nge fare pin e bay mpirew ni gimew ba toogor; ma ku er rogon pi fak nge pi fakam ni bay ur pired ni yad ba toogor. Ma be’ nib moon ni fak fare pin e bay pirdiiy lolugem nge maad’ad nib gel, mi gur e bay mu k’ad wurilen e rifrif u ay.” (Genesis 3:15) Bochan e pi thin nem ni kan yiiynag, ma aram kan guy ramaen fare athap ni ra yib ngak urngin e girdi’ ni nge michan’rad ko pi n’en kan micheg. Machane yira pi’ puluwoy ni fan ko re puf rogon nem. Fare Owchen e dabi yib ni kemus ni nge thang Satan; ya yira maadadnag wurilen e rifrif u ay, ma fan e re thin ney, e aram e thingari gafgow nge yim’, machane dabi par nib yam’ ndariy n’umngin nap’an.

8. (a) Uw rogon ni Kain e aw ni ke kireban’? (b) Mang fan nib fel’ fare maligach ni pi’ Abel u owchen Got?

8 Dariy e maruwar riy ni Adam nge Efa e kara fal’egew i lemnag nib gel ko mini’ fare Owchen ni kan micheg. Nap’an ni ke gargeleg Efa Kain ni ir fak ni bin nganni, me yog ni gaar: “Ke yog bochi pagal ngog ni Somol e ke ayuwegneg.” (Genesis 4:1) I lemnag Efa ni fak e sana ir fare Owchen? Demtrug ko aram e n’en ni i lemnag fa danga’ machane kan guy ni Kain, nge fare maligach ni pi’ e aw ndariy fan. Machane, Abel ni walagen e i dag ni ke michan’ ko tin ni ke micheg Got me adag ni nge pi’ e tin somm’on ko pi gamanman rok ni maligach ni fan ku Jehovah. Be gaar: “Michan’ rok Abel ngak Got me matheeg Got ngak Abel ni ke mang be’ nib mat’aw, yi m’agan’ Got ko maligach ni i pi’ ngak Got.”​—Hebrews 11:4.

9. (a) Mang e n’en ni i mich u wan’ Abel, ma uw rogon ni kan nang e re nem? (b) Mang angin ni yib ko maligach ni pi’ Abel?

9 Michan’ rok Abel e gathi ke mus ni ke mich u wan’ ni bay Got, ni baga’ ni aram rogon e n’en ni i lemnag Kain. I mich fare Owchen ni i micheg Got u wan’ Abel ni ereram e n’en ni ra ayuweg e piin nib yul’yul’ ni ngar thapgad ngak Got. Da nog ngak ko uw rogon ni nge lebug e re n’em machane tin ni i micheg Got ngak Abel e ir e i ayuweg ni nge mich u wan’ ni bay be’ ni thingar ni maadadnag wurilen rifrifen ay. Arrogon, sana i lemnag ni thingar ni puog e racha’ nga but’​—ni ri aram e n’en ni yima rin’ ko pi’ maligach. I pi’ Abel reb e taw’ath ni bay e yafas nge racha’ riy ngak e en ni Ir e yib e yafas rok, ma baga’ ni re n’ey e be micheg ni kari turguy ba ngiyal’ ni ra lebug e n’en ni i micheg Jehovah. Re michan’ rok Abel nem e ir e ke ayuweg ni nge fel’ e maligach rok u wan’ Jehovah, ma re n’em e be dag boch ko mang fan fare maligach, ni piin tadenen e rayog rorad ni ngara chuchugurgad ku Got mi yad fel’ u wan’.​—Genesis 4:4; Hebrews 11:1, 6.

10. Uw rogon ni ke tamilang fan e maligach ko ngiyal’ ni ke ning Jehovah chilen ngak Abraham ni nge pi’ Isak ni maligach?

10 Fan e maligach nib toar e ke tamilang u nap’an ni ke tay Jehovah chilen ngak Abraham ni nge pi’ fak ni Isak ni maligach. Yugu aram rogon ni dani mu’ i pi’ e re maligach nem, ma i dag e re n’em e n’en ni bayi rin’ Jehovah​—ya ra pi’ Fak ni kari maagirag rok ni maligach ni th’abi ga’ ni fan e nge lebuguy e tin nib m’agan’ ngay ni fan ko girdi’. (John 3:16) I dag Jehovah ban’en ni fan e nge fil ban’en ngak e girdi’ ni ke mel’eg e n’en ni thingari rin’ ni ngan n’ag fan e denen rorad nge uw rogon ni ngan gelnag e athap rorad ni ngara thapgad ngak Got u daken e Motochiyel ni ke pi’ ngak Moses. Mang e gad ra fil ko pi n’en ney?

Pi Maligach nib Fel’ u Wan’ Jehovah

11. Mang l’agruw e maligach ni ma pi’ e prist nib tolang nu Israel, ma mang fan e re n’em?

11 “Urngin e prist nib tolang e kan turguyrad ni ngar pied boch ban’en nib taw’ath nge boch e maligach,” aram e n’en ni yog Paul ni apostal. (Hebrews 8:3, NW) Mu lemnag ni wereg Paul e pi maligach ni ke ngongliy e prist nib tolang u Israel kakrom nge l’agruwnag, ni aram e, “taw’ath” nge “pi maligach,” ara “maligach ni fan ko denen.” (Hebrews 5:1) Baga’ ni girdi’ e ma pi’ e taw’ath ngak e girdi’ ni fan e ngar daged e t’ufeg rorad ngorad nge falfalan’, maku ran ayuweg e re n’ey ni ngari fel’ e thin rorow, ma nge bagayow ma nge fel’ u wan’ bagayow. (Genesis 32:20; Proverbs 18:16) Ku arrogon, boor e maligach ni yima rin’ ni bay ko fare Motochiyel ni taabrogon ko “pi taw’ath” ni ngan pi’ ku Got ni fan e nge fel’ be’ u wan’.b Faanra kan rin’ ban’en nib togopuluw ko fare Motochiyel ma susun ni ngan pi’ puluwon, ma arfan ni kan pi’ “fapi maligach ni fan ko denen”. Fare Pentateuch, e baga’ ni babyor ni Exodus, Leviticus, nge Numbers, e bay boor e thin riy u murung’agen e pi maligach nib thil thil. Yugu aram rogon ni ba mo’maw ngodad ni ngad nanged fan ma mo’maw’ ni nge mit nga lolugdad urngin ban’en riy, ma bay boch ban’en ni baga’ fan nib m’ag ko pi maligach nib thil thil ni ba t’uf ni ngada tiyan’dad ngay.

12. Bay u uw u Bible e rayog ni ngada pirieged riy e pi maligach ni ir bang ko fare Motochiyel?

12 Sana kada guyed ni thin ni bay ko Leviticus guruy ni 1 nge mada’ ko 7, e bay lal mit i maligach riy ni yibe weliy ni aram e​—maligach ni yima urfiy, maligach ni grain, maligach ni communion, sin offering, nge guilt offering—​nyugu aram rogon ni boch i yad e ma pi’ ni taab yay. Maku rayog ni ngad guyed ni pi maligach nem e kan weliy ko pi guruy ney ni l’agruw yay nib thil thil e thin riy: biyay, u Leviticus 1:2 nge mada’ ko 6:7, e be weliy murung’agen e n’en ni yira tay nga altar, ma bin migid, u Leviticus 6:8 nge mada’ ko 7:36, e be dag yu yang riy ni ngan pi’ ngak e pi prist nge yu yang ni ngan pi’ ngak e piin yad ma ognag. Ngemu’, ma u Numbers guruy ni 28 nge 29, e rayog ni ngada guyed riy e tayim ni kan dugliy nib tamilang, ni be dag e n’en ni yima pi’ u gubin e rran, nge gubin e wik, nge gubin e pul, nge u nap’an fare madenom ni yima ta’ u gubin e duw.

13. Ngam weliy rogon e pi maligach ni yima pi’ ni bod ba taw’ath ni fan ku Got.

13 Fapi maligach ni yima ngongliy ni ngan pi’ ni taw’ath ara ngan pi’ ku Got ni fan ni nge fel’ be’ u wan’ Got e aram e maligach ni yima urfiy, maligach ni grain, nge maligach ni communion. Boch e scholar e ke michan’rad ngay ni fare bugithin ni Hebrew ko fare “maligach ni yima urfiy” eb sorfan ko “maligach ni fan ni ngan yan nga lang” ara “maligach ni be yan nga lang.” Mab puluw e re n’ey ya bochan u nap’an ni yima pi’ fare maligach ni yima urfiy, ma ngan urfiy reb e gamanman ni kan li’ u daken fare altar ma bon nib fel’, ara golo’chingin nra magay, e ra yan nga lang nge taw ngak Got. Fare n’en nib thil ko fare maligach ni yima urfiy e aram e yima pi’ fare gamanman ni polo’ ngak Got u tomren ni kan wereg racha’en nga tooben fare altar. Fapi prist e ra maruweliy ni fan “ni urngin ban’en u daken fare altar ni aram e maligach ni yima urfiy e ra yib e ath riy, ni aram e maligach ni kan ngongliy u daken e nifiy ni bay bon nib fel’ ni fan ku Jehovah.”​—Leviticus 1:3, 4, 9, NW; Genesis 8:21.

14. Uw rogon ni ngan pi’ fare maligach ni grain?

14 Leviticus guruy ni 2 e be weliy u murung’agen e maligach ni grain. Ereram e maligach ni bay e flowa riy ni kan pirdiiy nib fel’ rogon, ma baga’ ni yima tay e gapgep nge frankincense ngay. “Fare prist e ra fek ba gogow ko flowa ni kan pirdiiy nib fel’ rogon ni bay e gapgep nge frankincense riy; ma susun ni nge maruweliy ni nge yib e ath riy nge mang reb e puguran ni kan ta’ nga daken e altar, ni aram e maligach ni kan ngongliy ko nifiy ni bay bon nib fel’ ni fan ku Jehovah.” (Leviticus 2:2, NW) Fare frankincense e ir fare n’en ni yima ta’ nge fare incense nib thothup u daken e altar u lan e tabernacle nge temple. (Exodus 30:34-36) Aram e n’en ni be lemnag David ni Pilung u nap’an ni ke yog ni gaar: “Gu be athapeg ni meybil rog e ra bod e incense u p’owchem, mu gu tining paag nga lang ma ra bod e maligach ni grain ni kan pi’ ni balayal.”​—Psalm 141:2, NW.

15. Mang fan fare maligach ni communion?

15 Yugu reb e maligach ni yima pi’ kakrom e aram e maligach ni communion, rogon ni yog ko Leviticus guruy ni 3. Rayog ni ngan thiliyeg e re thin ney ni “maligach ni fan ni nge aw e gapas.” U Hebrew, ma fare bugithin ni “gapas” e be yip fan ban’en ni kab gel ko par ni dariy e mahl nge wagey riy. Ma rogon ni yog fare babyor ni Studies in the Mosaic Institution e be gaar, “U Bible, ma aram e n’en ni be weliy, maku biney e be yip fan rogon ni nge fel’ thilin Got nge girdi’, nge par ni ke fel’ i yan, nge falfalan’”. Arfan, ni fare maligach ni communion e dan pi’ ni fan ni nge aw e gapas u thilin Got nge girdi’, ni bod ni yibe wenignag ngak Got, machane ngan pining e magar ngak ara ngan madenomnag e par ni ba flaab ko piin ni yad ba fel’ u wan’ Got. Fapi prist nge piin ni ma ognag e thingara ked fare maligach ni racha’ nge mam ni kan pi’ ngak Jehovah. (Leviticus 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Be’ ni ma ognag e maligach, nge piin ni prist nge Jehovah e yad ma kay taareb e ggan ni aram e abich ni be yip’ fan ban’en, ma fan e re n’ey e bay e gapas u fithik’rad.

16. (a) Yima pi’ fare maligach ni sin offering nge guilt offering ni fan ko mang? (b) Uw rogon nib thil e gali n’en ney ko maligach ni yima urfiy?

16 Fapi maligach ni kan pi’ ni fan ni ngan n’ag fan e kireb ara ngan upunguy e tin ni kan rin’ nib togopuluw ko Motochiyel e ba muun ngay fare sin offering nge guilt offering. Yugu aram rogon ni gali maligach n’ey e yima urfiy ban’en u daken e altar, mab thil e re n’ey ko maligach ni yima urfiy ya danir pi’ fare gamanman ni polo’ ngak God riy, kemus ni fare mam nge yu yang riy e ngan urfiy. Ma tin ni ka ba’ ko fare gamanman e ngan n’ag nga wuru’ fare camp ara yu ngiyal’ ma fapi prist e ra kay. Ban’en nib thil riy e bay fan. Fare maligach ni yima urfiy e ngan pi’ nib taw’ath ngak Got ma aram rogon ma rayog ni nge chuchugur be’ ngak, ere ngan pi’ e re n’em ngak Got ni ke mus ni fan ngak ma ngan pi’ ni urngin. Fel’ ni ngan lemnag, ni fare maligach ni sin offering ara fare guilt offering e baga’ ni yima ta’ nib m’on ko maligach ni yima urfiy, ma be dag e re n’ey ni ba t’uf ni ra n’ag Got fan e kireb rok be’ somm’on, ma aram rogon ma ra fel’ e taw’ath rok be’ ni tadenen u wan’ Got.​—Leviticus 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5.

17, 18. Yima pi’ fare maligach ni sin offering ni kemus ni fan ko mang, ma fan ko mang fare guilt offerings?

17 Fare sin offering e ba fel’ ni kemus ni fan ko tin ni kan rin’ nib togopuluw ko fare Motochiyel ni dan lemnag, ni aram e denen ni kan rin’ nbochan e yib meewar. “Faanra bay be’ ni ke denen ya ke oloboch me rin’ ban’en nib togopuluw ko pi n’en ni ke yog Jehovah ni dabni rin’,” ma cha’ nem ni tadenen e thingari pi’ e maligach ni sin offering nra m’ag ko par rok, ara fan ni nge fel’ thin nga fithik’ e girdi’. (Leviticus 4:2, 3, 22, 27) Machane, piin tadenen ni dar kalgadngan’rad e yira thang e pogofan rorad; ma dakuriy reb e maligach nra ayuwegrad.​—Exodus 21:12-15; Leviticus 17:10; 20:2, 6, 10; Numbers 15:30; Hebrews 2:2.

18 Leviticus guruy ni 5 nge 6 e be tamilangnag fan fare guilt offering. Sana ke denen be’ ni gathi lem rok. Yugu aram rogon, ma sana fare n’en ni ke rin’ e ke magawonnag mat’awun yugu be’ ara Jehovah Got, ma re kireb nem e thingar ni gechignag ara ngan yal’uweg. Boor mit e kireb ni kan weliy. Ma boch e aram e denen nib mith (5:2-6, NW), ma boch e aram e denen nib togopuluw ko “fapi chugum rok Jehovah nib thothup” (5:14-16, NW)ma boch, e yugu aram rogon ni kan rin’ ni dan lemnag, ma aram e denen ni kan rin’ nbochan e arar nib kireb nge ba meewar lanin’uy (6:1-3). Ma tomren ni ke weliy be’ e n’en ni ke rin’, ma ba t’uf ni cha’ ney e nge pi’ puluwon e kireb ni ke rin’ ngak be’ mfini pi’ ngak Jehovah e maligach ni guilt offering.​—Leviticus 6:4-7.

Ban’en ni Kab Fel’ e Nra Yib

19. Yugu aram rogon ni piyu Irael e immoy fare Motochiyel rorad nge fapi maligach, ma mang fan ni i dabuy Got dakenrad?

19 Fare Motochiyel rok Moses, ni ba muun ngay e pi maligach ni boor, e kan pi’ ngak piyu Israel ni fan e nge yog ni ngara chuchugurgad ngak Got ma ra par ni yad ba fel’ u wan’ nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni ra yib fare Owchen ni kan micheg. Ereray e kanawo’ ni i dag Paul ni apostal e re n’ey riy ma ir be’ ni Jew, ni gaar: “Ere re Motochiyel nem e ir i gagiyegnag, me ir e mang sensey ngodad nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni yib Kristus riy, ni aram e rayog ni ngad mat’awgad ngak Got u daken e michan’ rodad ngak Kristus.” (Galatia 3:24) Bay e kireban’ riy, ya piyu Israel e dar folgad ko re sensey nem ma kara dariy fannaged fare taw’ath. Arfan, ni kari dabuy Jehovah e pi maligach rorad, me gaar: “Gimed be finey ma gub adag urngin e pi maligach ni gimed be pi’ ngog? Kan chichingeg nga owcheg e pi saf ni gimed be urfiy nguum pied ngog ni maligach, nge mam ko tin th’abi fel’ e gamanman romed. Kug dabuy e racha’ ko garbaw nge saf nge kaming.”​—Isaiah 1:11.

20. Mang e ke buch ko fare Motochiyel nge fapi maligach ko duw ni 70 C.E.?

20 Chirofen ni 70 C.E., ma kan thang piyu Jew nge urngin ban’en ni yad ma rin’, mab muun ngay e tempel nge pi prist rorad. Ma tomur riy, ma ke m’ay e pi maligach ni bay ko fare Motochiyel. Be dag e re n’ey ni fapi maligach, ni aram bang ko fare Motochiyel ni baga’ fan e dabkiyog ni nge ayuweg e piin ni tapigpig rok Got e ngiyal’ ney? Gad ra yaliy e re n’ey ko bin migid e article.

[Footnotes]

a Fare Insight on the Scriptures, ni fare Watchtower Bible and Tract Society u New York, Inc. e ke ngongliy, ni gaar: “Rogon ni be fanay fare Bible, fare bugithin ni ‘biyul’ eb sor fan ko ‘upungen’ ara ‘ngan thiliyeg nga ban’en,’ ma ban’en ni kan pi’ ni ngan thiliyeg ban’en ngay, ara ‘upungen’ ban’en, ara yugu boch ban’en ni taareb rogon puluwon ara yaan. . . . Ma aram rogon ni rayog ni ngan biyuliy ban’en ni ke thay nbochan Adam, ni aram e maligach ni fan ko denen ni bay puluwon ntaabrogon ku be’ nib flont e susun ir e ngan pi’.”

b Fare bugithin ni Hebrew ni baga’ ni yima thiliyeg ni “maligach” e qor·banʹ. Nap’an ni be yol Mark u murung’agen e thin ni yog Jesus nib togopuluw ko n’en ni ma rin’ fapi scribes nge pi Pharisees, I weliy fan fare bugithin ni “corban” nib sorfan nga “reb e taw’ath ni kan ognag ku Got.”​—Mark 7:11.

Rayog ni Ngam Weliy?

• Mang e ke k’aring e girdi’ kakrom ni ngar pied e pi maligach ngak Jehovah?

• Mang fan nib t’uf e pi maligach kakrom?

• Mit i mang e maligach kakrom nib ga’ fan e yima pi’ nib puluw ko fare Motochiyel, ma fan ko mang e re nem?

• Rogon ni yog Paul, ma ri mang fan ni rib ga’ fan fare Motochiyel nge fapi maligach?

[Picture on page 8]

FFel’ fare maligach ni pi’ Abel nbochan i dag e re n’em ni ke mich e n’en ni ke micheg Jehovah u wan’

[Picture on page 9]

Bay fan e re n’en ney u wan’um, fa?

    Yapese Publications (1984-2025)
    Mu Log Out
    Mu Log In
    • Waab
    • Mu Sharenag
    • Pi N'en Nrayog ni Ngam Mel'eg
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Rogon ni Ngan Fanay
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Mu Log In
    Mu Sharenag