Rogon Pangiy ni Bay u Bible Ir e Th’abi Fel’ fa Danga’?
“GIRDI’ e ba t’uf rorad ban’en ni ba mudugil ni be yog e tin baga’ fan ma ba fel’ ni nga un rin’ ni nge ayuwegrad ni nge pagan’rad ma be powiyrad.” Aray rogon ni yog be’ u Chiyamen ni boor ban’en ni manang ma ba tamayol maku ma non u television. Rriyul’ ni re n’en nem e ba puluw. N’en ra rin’ me par e girdi’ nib mudugilan’rad ma ba fel’ rogorad, e thingari yog ba kenggin e motochiyel nib gel ma baga’ ni yib adag ni nge gagiyelnag e tin nib mat’aw nge tin ni de mat’aw, nge tin nib fel’ nge tin nib kireb. Ere deer u roy e: Mang e pi n’en ara kanawo’ ni ra fel’, ko girdi’ nge gin yad be par riy?
Faanra falngin pangiy nib fel’ ni bay u Bible e aram e n’en ni yad ra fanay ara ra folgad riy, ma ra ayuweg be’ nge be’ ngar pared ni yad ba mudugil, ma yad ba falfalan’. Ma aram, e faanra ulul i yan i pi falngin nem ma piin ni yad be fol riy e yad ra par ni yad be falfalan’ ma kar mudugilgad. Ere aram rogon fa danga’? Ere ngad guyed ko mang l’agruw ban’en ni be weliy murung’agen ni rib ga’ fan ni aram e: yul’yul’ u thilin e mabgol nge yul’yul’ ko urngin ban’en ni gubin e rran.
Mu Par ko Ani Mabgol Rom
Ani Sunmiydad e sunmiy Adam me ngongliy Efa ni nge chagiy ngak. Ere chagil nni chagliyrow e aram e wu’ ni somm’on e mabgol ni ba’ ko chep ni susuna nge par ni dabi dar biid. Me gaar Got: “Erera’ fan ni be’ nib moon e ma pag e chitamangin nge chitiningin nge yan i chag ngak e ppin rok, ngar pirew ni kar taab girdi’gow.” Nap’an 4,000 e duw nga tomren, me sul Jesus Kristus u daken e re yaram ko mabgol ney ngak pi gachalpen. Me munmun, me yog ni rib kireb ni ngam pirew be’ ni gathi mabgol rom.—Genesis 1:27, 28; 2:24; Matthew 5:27-30; 19:5.
Rogon ni be yog e Bible, e l’agruw e kiy nib ga’ fan ko mabgol ni nge par nib falfalan’ ni aram e t’ufeg nge ta’fan ni nga u ra tayew farow. Fare pumoon, ni ir lolugen e tabinaw, e thingari i dag e t’ufeg u fithik’ e gol ngak e an leengin ni aram e nga i gay e tin ni baadag. Ma nga i par rok leengin ni “ni bod rogon e mabgol” ma nge dabi i “puwan’ ngak nge pag rogon”. Ma fare pin e thingari i ayuweg figirngin u fithik’ e “ta’ fan nib gel.” Faanra fol e yu wu’ i mabgol ko pi kenggin ney, ma boor e magawon ko mabgol e rayog ni ngan pilo’ riy ara ni gelngay. Ma fare moon e ra adag ni nga ur parew leengin ma fare ppin e ra adag ni nga ur pirew figirngin.—1 Peter 3:1-7; Kolose 3:18, 19; Efesus 5:22-33.
Ere fare yalen ni bay u Bible ni nge be’ me par ko ani mabgol rok ni ba yul’yul’ ngak e bay rogon ko falfalan’ ko mabgol riy fa? Amu lemnag, angin e bin baaray e skeng nni tay u Chiyamen. Ni fith e girdi’ ko mang e pi n’en nib ga’ fan ko mabgol ni nge par nib fel’. N’en ni th’abi m’on ko pi n’en ni nog e nga un i par ni yib yul’yul’ ngoyiy. Ere gathi aray rogon ni ga ra lemnag ni piin ni mabgol e ba gel e falfalan’ rorad ni yad ra nang ni ani mabgol rorad e ba yul’yul’?
Mang e Ra Buch ni Faanra Sum e Magawon?
Mang, e ra buch ni, faanra en figirngiy nge leengin e ri dakir taareban’row? Ba uw rogon ni faanra t’ufeg rorow ngorow e ke war? Gathi ba manigil ni faanra aram rogon ma aram e nge wer e mabgol rorow? Fa rogon e yalen ni be yog e Bible ni ngan par ko ani mabgol royiy ni yib yul’yul’ e kab fel’ ni yi ra rin’?
Piin ni ra yoloyed e Bible e ra nanged ni urngin wu’ e mabgol ma ra yib e magawon ngorad ni bochan ni dar flontgad. (1 Korinth 7:28) Ku arrogon, yu wu’ i mabgol ni ma fol ko yalen e ngongol nib fel’ ni bay u Bible e yad ma guy rogon ni ngar n’aged fan e kireb rorad u wan’rad mar puruynaged rogon i yaluweg e magawon rorad u taabang. Machane, bay boch ban’en—ni bod e darngal fa cham ni kaygi pag rogon yibe maadad riy—nrayog ko piin ni Kristiano ni ngar lemnaged ni ngan palog ara nge dar fare wu’ i mabgol. (Matthew 5:32; 19:9) Ma faan yi ra gurgur ngan dareg e mabgol ni dariy ban’en ni ka ri buch nib gel fa kemus ni bochan e nga kun leay be’ ma aram e kan dariyfannag boch e girdi’. Biney e ri dabi mudugil ma dabi falfalan’ e yafas ku be’ riy. Ngad guyed boch e n’en ni ka e buch.
I thamiy Peter ni gathi ka fel’ngin e mabgol rok ni baaram ni immoy ko som’mon.a Ma aram, me chuw ko ppin rok me yan i par ngak Monika, ni be’ ni ki ki digey figirngin. Ere mang e pi n’en ni buch? U lan in e pul, me nang Peter ni par rorow Monika e de mom ya gaar “gathi bod fane mom ni bod rogon ni ugu lemnag ni ra buch.” Mang fan? Girdi’ e n’en ni de yog ni rin’ ko yay ni som’mon e ku rayog ni buch rok ko yay ni migid ni ku yow ra chagil be’. Ma n’enni rib kireb riy, e feni gurgur nge feni yi goo ir e ma lemnag irma aram me fek i yan ko magawon ko salpiy nib elmerin. Maku, e ri tay pi fak Monika ni kar pired ni kari kireb e tafinay rorad nga gelngin e thil ni ke tay e yafas ko tabinaw rorad.
Ere bod rogon ni ke dag e re n’en ney ngodad, e faanra mada’nag ba wu’ e mabgol e magawon nib gel, ma baga’ ni gathi rib fel’ ni ngan dar. Ma reb, e faani cham e yoko’, min par ni ko fare fel’ngin pangiy nib fel’ ni thin, rok Got, ni aram e Bible, ma baga’ ni ra ayuweg e mabgol ni dabi ligil me fek i yib ko ginib mocha’ dayin. Aray e n’en ni rin’ Thomas nge Doris.
Thomas nge Doris e kar mabgolgow ni ke pag 30 e duw me tabab Thomas ko mu’un rrum nib elmerin. Ma aram me par Doris u fithik’ e kireban’, ma aram mar puruynagew ni ngar wergow. Me safog Doris nge weliy ngak reb e Mich rok Jehovah. Ma fare Mich rok Jehovah e dag ku Doris e n’en ni be yog e Bible u murung’agen e mabgol, me yog ngak ni nge athamgil ni dab ka e gurgur ngar wergow som’mon ma ngar puruy’gow figirngin nga kuri guyew reb e kanawo’ nib fel’. Aram e n’en ni i rin’ Doris. Ma nap’an in e pul, ma fare ngan wer e daki un u ligin’row. Thomas nge Doris e ra pithigew e magawon rorow u taabang. Ra folgow ko fonow nu Bible me pi’ gelngin e mabgol rorow me pi’ e tayim ngorow ni ngar yarmiyew e urngin.
Yul’Yul’ ko Urngin Ban’en
Par nib yul’yul’ ko ani mabgol rom e thingari par ni gab gel ko ngongol rom nib fel’ nge t’ufeg rom nib ga’. Ku ireray e pi n’en nib t’uf ni ngan par ni yib yul’yul’ u lan ba fayleng ni de yul’yul’. Fare Bible e boor ban’en ni be yog u murung’agen e yul’yul’. Fare apostal i Paul e yol ko Kristiano nu Judea ko bin som’mon-e chibog ni gaar: “Gamad baadag ni nguug rin’ed e tin nib mat’aw ni gubin ngiyal’.” (Hebrews 13:18) Mang fan e re n’en nem?
Be’ nib yul’yul’ e der ma ban ma der ma sasalap. Ma ngongol nib fel’ rogon ma ba taareb rogon urngin e girdi’ u wan’ be’ nib puluw ngongolen, ma yima ta’ fan, ma der ma ban ara waliy be’ nga kireb. Maku, be’ ni der ma ban e be’ nib yul’yul’ ni der ma sasaliyebnag be’. Girdi’ nib yul’yul’ e ma ayuweg e pagan’ nge michan’ ko girdi’ ni aram e n’en ma fek i yan ko wok nib fel’, ma mon’ognag nib gel e tha’ nib fel’ u thilrad e girdi’.
Gur ba falfalan’ e girdi’ ni der ma ban? Arrogon, ya bay fan ni ngar falfalan’gad. Dariy fan ni ke garer e kireb nge sasalyeb—fa danang ko aram fan ma—piin ni yad ba yul’yul’ e baga’ ni baadag e girdi’ dakenrad. Rogon ni ke bi m’ug u reb e survey ni kan tay ngak boch e piin ni fel’ yangaren, e yib i m’ug riy ni yul’yul’ e ngongol ni th’abi fel’ ya boor i yad e yog ni 70 pasent ko piin ni un ko re survey nem e yog ni aram rogon. Maku arrogon, ni demtrug yangardad, ma yul’yul’ e ir e th’abi t’uf ko piin ni yad fager.
Christine e ni fil ngak ni nga i maro’ro’ nnap’an 12 e duw yangaren. Faan i yan boch e duw me ni par ni kari cheg ko maro’ro’ u paketo ko girdi’ ni dabra thamiyed. I yog ni gaar, “Immoy boch e rran ni gu ma fek i yib nga tabinaw e salpiy ni DM 5,000 [$2,200, U.S.].” Boor yay ni yima kol nga n’on nga kalbus, mayu gu ma par u thatharen riya’ ko mun nga kalbus. Nap’an i weliy e Pi Mich rok Jehovah e n’en ni be yog e Bible u murung’agen, e maro’ro’ me m’agan’ Christine nga rogon pangiy nib fel’ ni bay u Bible. Me fil rogon ni nge fol ko fare thin ni ma ginangey ni gaar: “Cha’ ni be maro’ro’ e nge tal ko maro’ro’.”—Efesus 4:28.
Ngiyal’ nni taufenag Christine nge mang reb e pi Pi Mich rok Jehovah, ma gathi kab maro’ro’. Ma ri be athamgiliy ni nge par nib yul’yul’ u gubin ban’en, ni bochan ni Pi Mich rok Jehovah e ri yad ma ta’ nga tagil murung’agen e yul’yul’ nge ku bochi felngin e Kristiano. Fare simbung ni Lausitzer Rundschau e yog ni gaar: “Pi yu bugithin ni yima yog e wok nib fel’ ngay ni aram e yul’yul’, nge moding, nge t’ufeg ko piin nib chugur ngom, pi n’en ney e ri ma tay e Pi Mich rok Jehovah ni rib ga’ fan ko michan’ rorad.” Ere uw rogon ni thamiy Christine e yafas rok? I gaar “Ke gel e falfalan’ rog e chiney ni kugu taleg e maro’ro’. Gu be finey ni ku gu mang be’ ni rayog ni t’ay e girdi’ u lan binaw fag.”
Ra Yib Angin Ngak Gubin e Girdi’
Piin nib yul’yul’ ko ani mabgol rorad maku yad ba yul’yul’ e gathi goo yad e yad ba falfalan’ ya ku yad ma rin’ e ti nib fel’ ko girdi’ u lan binaw ko urngin ban’en. Piin yima maruwel rorad e yad baadag chon e maruwel rorad ni dab ura sasaliyebgad. Gadad gubin ni gadad baadag e piin ni buguli yoror rodad ni rayog ni ngan pagan’uy ngorad, ma gadad baadag ni nga udi chuwaygad ko kantin ko girdi’ nib yal’uw rogon e maruwel rok. Ere gathi gad ma ta’ fan e pi am, nge polis, nge pi tapuf oloboch ya yad ma taleg e kireb nge sasalyeb? Girdi’ u lan binaw e ma fel’ rogorad nib gel ni faanra ur pired ni yad ba yul’yul’ ni bochan ban’en nib ga’ fan, ma gathi kemus ni bochi ngiyal’ ni ke t’uf rorad ni ngar rin’ed.
Maku, reb e yul’yul’ ni ma tay e piin ni mabgol rorad e aram e n’en th’abi ga’ fan ni ma dugliy e tabinaw. Ma oren e girdi’ e ra taareban’rad ko n’en ni yog ba girdien e am u Europe ni gaar: “Fare [yalen ni kakrom] ko tabinaw e ke mada’ ko chiney ma kab ga’ fan ko par nge pagan’ ko girdi’ nge n’en ni yad be lemnag ni ngar rin’ed.” Reb e tabinaw nib gapas e aram e gin ni ra par e piilal nge bitir riy nib pagan’rad. Piin ni yad ba yul’yul’ ko mabgol rorad e aram e piin ni yad ma ubung ma yad be ayliy e binaw.
Aygum lemnag falngin ni ra yib ngak urngin e girdi’ u lan binaw ni faanra dariy e girdi’ u lan binaw ni kann’agrad kar muchugbilgad, ma dariy e court ni fan ko mabgol ni be dar, fa magawon ko ayuw ko bitir. Ere ba uw rogon ni faanra dakuriy e maro’ro’ ni ga be yan ara ga be par me iring ban’en u paketo rom ni dab munang, fa girdi’ ni ma iring nochi n’en u kantin, fa maro’ro’ salpiy ni be chaariy be ni bod e salpiy u bank, ara pi tayugang ni ba kireb ma ba sasalyeb, ara scientists nib ta ban ma ba sasalap? Uw rogon lingan ere n’em bod ba lik’ay? Gathi aram rogon ko piin ni baaram ni yad baadag e Bible nge n’en be weliy e Bible u murun’agen e gabul nge langleth u puluwdad. Thin rok Got e micheg ni fare gagiyeg ku Jehovah u tan pa’ Kristus e dab ki n’uw nap’an ma i re bayi gagiyegnag e girdi’ u roy u fayleng. U tan e re am nem e urngin ban’en riy ma bay ni fil ngorad ni ngar pired nib fel’ ngongolrad ni bod ni bay u Bible. Ma aram e ngiyal’, n’em e “piin nib mat’aw e bayra pired u fayleng, muur pired riy ni dariy n’umngin nap’an.”—Psalm 37:29, New World Translation.
Pangiy nib Fel’ ni Bay u Bible e Aram e Bin Th’abi Fel’
Bokum e milyon e girdi’ ni kar fal’aged i guy e thin nib thothup u Bible ma kari pirieged ni fare fonow nu Bible e sum ko llowan rok Got, ni ban’en ni rib gel e palog riy nib fel’ nga rogon ni ma lem e girdi’. Pi girdi’ nem e yad ma lemnag ni fare Bible e rayog ni ngan pagan’uy ngay ma ku ba puluw ko yafas rorad ko ngiyal’ ney u fayleng. Yad manang nib fel’ ngorad ni ngar tayedan’rad ko fonow ko thin rok got.
Ere, pi girdi’ nem e ke mich u wan’rad e fonow nu Bible ni gaar: “Mu pagan’um ngak Jehovah u polo’ i lanin’um ma ri dab mu tor ko tin ni ga be finey ni ga manang. Nguum lemnag Somol u fithik’ urngin ban’en ni ga be rin’, me dag ngom e bin nib mat’aw e kanawo’.” (Proverbs 3:5, 6, NW) Yad be rin’ ni aray rogon, ma kar mon’ogniged e par ko yafas rorad, maku ke yib angin kiki fel’ boch ngak e piin u toobrad. Ma kar ga’naged e pagan’ rorad ko “fare yafas . . . ni bay fini yib,” ma aram e ngiyal’ ni fare wok nib fel’ nu Bible e bayi fol urngin e girdi’ riy.—1 Timothy 4:8.
[Footnote]
a Pi ngochol ni ba’ ko re article ney e kan thiliyeg.
[Blurb on page 5]
Ngiyal’ ni ra cham yoko’en e mabgol, e faan yira par ni yibe fol u rogon yalen e mabgol ni bay u Bible ma baga’ ni ra par ni dabi ligil fare mabgol nga ar ma ra fek i yan ko gin nib mocha’ dayin
[Blurb on page 6]
Dariy fan ni ke garer e kireb nge sasalyeb—fa sana danang ma arfan ni girdi’—nib yul’yul’ e baga’ nib adag e girdi’ dakenrad