Par u Thatharen e Riya’

“Dariy taab n’en ni rayog nim rin’ ko yu rran​—nib muun e chuchuw ngay—​ni gathi ga be yan u thatharen e riya’ ni rayog ni kemus ni aram e n’en ni th’abi tomur ni ga ra rin’ ma kemus.”​—Discover magazine.

YAFAS e kan taareb rogonnag ko yan u bangi n’en ni kani k’eyag ni k’eyag e donmach riy, ni bochan ni maadad fa yam’ e ra buch ni demtrug ngal’an, baga’ ni ma buch ni dariy bochi naab ngay u m’on. Pi n’en ni ma k’aring e riya’ e ba thilthil ko nam i yan. Ni goo ba muun ngay e maadad ko yan u kanawo’, mahl u lan e nam, uyungol, AIDS, cancer, m’ar ko gum’ercha’, nge boch ban’en. Ni bod yu sub-Saharan Africa, ni AIDS e aram e n’en th’abi yoor e girdi’ ni be li’, u lan reb e duw ni kafini yan “ma 2.2 milyon e yafas ni ke thang, ni aram e 10 yay ni boor ko urngin e tin ni ke yim’ ko urngin e mahl ni yibe tay u lan yu Africa ni polo’,” aray rogon ni yog e U.S.News & World Report.

Ma chiney, e be pi’ e fayleng bokum bilyon e salpiy ni ngan guy rogon i n’uwnag nap’an e yafas ko girdi’ mini lichnag e pi n’en ni ma k’aring e m’ar nge yaf. Boor ko pi n’en ni yibe lemnag nem, e ngan mon’ognag rogon e abich nge garbod, nge chamag ko dowef, pi n’en ney e ra yib angin nib ga’ fan. Machane, ka bay ban’en ni rayog i pagan’uy ngay ko pi n’en ni bay riy ni fan ko urngin ban’en nib ga’ fan ko boor mit e par ni rayog ni nge ayuwegem ni ngam par ni ga be falfalan’ ma ba fel’ rogom, ma ba gel e pagan’ rom. Re n’en nem e fare Bible. Bay riy rogon kanawoen e pi n’en ni nga un rin’ ko tin gadad be lemnag ni bay rogon nga fithik’ dowey nge par rodad ni nge manigil. Ba mudugil, ni gathi urngin e nochi magawon ma ra pi’ e Bible e puf riy. Machane, be pi’ e fonow ni baga’ fan ni nge pow’iydad ko pi n’en ni baaray ni bod rogon e abich, rogon ni nga i par fithik’ dowey ni fel’ rogon, rogon ni nga udi lemgad, rogon e par ko pumoon nge ppin, rogon i fanay e alkul, tamagow, nge tin baaray e falay ni yima balyang ngay, nge ku boch ban’en ni boor.

Ku boor e girdi’ e kiki sug e yafas rorad ko yoyowol ko salpiy. Ku reb e ray, fare Bible e ku ra ayuwegdad. Gathi kemus ni be ayuwegdad u rogon ni nga un changar ko salpiy u fithik’ e gonop nge rogon i gagiyegnag e salpiy ya ku be dag rogon ni ngam mang reb i chon e maruwel nib fel’ fa reb e ga’ ko maruwel nib manigil. Yira momnag i yog, ma Bible e fanow ni dariy kirebun, ni gathi kemus ni goo rogon e pagan’ ko salpiy nge rarogodad nge par nib fel’, ya ku fan ko yafas. Ga baadag ni ngam nang ko uw fene kab puluw e Bible ko ngiyal’ ney? Me ere wenig ngom kum poy iyan.