Be Ulul I Yan Nge Gel Ko Bin Tomur E Mahl!
“Am sap! bay reb e os nib wechwech; Ma en ni ba’ u daken e ba’ ba gat’ing u pa’, ma kan teeliyawnag. Me yan nrogon be’ ni ma gel ko mahl ni nge yan ko mahl nge gel.”—REVELATION 6:2.
1. Mang e tin nra buch nga m’on ni ke guy John u nap’an ni kan piliyeg e changar rok?
BOCHAN ni Got e i thagthagnag ngak John ni apostal ma aram ma ke yog rok ni nge guy e tin nra buch ni 1,800 e duw ni ka ba’ nga m’on miki weliy rogon ni ra par Kristus nga tagil’ e Pilung. Ba t’uf rok John e michan’ ni nge riyul’ u wan’ e tin ni ke guy. Gadad e chiney e bay e mich riy rodad nib tamilang ni re ney ni ke pilung ni ka nog u m’on faram e tabab ko duw ni 1914. Kan guy ko michan’, ma gad be guy ni Jesus Kristus e be yan nga m’on “nrogon be’ ni ba gel ni nge yan ko mahl ni ir e nge gel.”
2. Mang e ke rin’ fare Moonyan’ ko ngiyal’ ni kan gargelnag fare Gil’ilungun, ma mang e be micheg e re n’ey?
2 Tomren ni ke tabab fare Gil’ilungun ko gagiyeg, ma kan chuweg Satan u tharmiy, ma be k’aring e cham nib gel ma rib gel e damumuw rok ya ri dariy kanawoen me mon’og nge fel’ rogon. (Revelation 12:7-12) Bochan e damumuw rok ma kari gel e gafgow u fayleng. Ma ulung ko girdi’ e ke wagey i yan. Manang e Pi Mich rok Jehovah ni ireray e mich riy nib tamilang ni Pilung rorad e be yan nga m’on “nge yan ko mahl nge gel.”
Reb e Fayleng nib Biech ni Ulung ko Girdi’ e Yibe Ngongliy
3, 4. (a) Mang yaram u lan e ulung ni Kristiano ni kan thiliyeg ni ka nap’an ni kan gargelnag fare Gil’ilungun, ma mang fan nib t’uf ni ngan yodor? (b) Bochan ni kan thiliyeg boch ban’en ma mang angin, nrogon e thin ni ke yog Isaiah?
3 Nap’an nni gargelnag fare Gil’ilungun, ma ereram e tayim ni kan sulweg e ulung ni Kristiano nga rogon—ma chiney e ke yoor e maruwel rorad nib milfan ko Gil’ilungun—ma kari puluw ko tin ni i rin’ e ulung ni Kristiano ko fa bin som’mon e chibog. Arfan, nu lan fare babyor ni The Watchtower ni June 1 nge 15, 1938, e kan fal’eg i yaliy riy rogon ni ngan ayuweg fare ulung ni Kristiano. Tomur riy, ma fare issue ni December 15, 1971, e ke weliy ni ke tamilang boch murung’agen fare Governing Body ko ngiyal’ n’ey u lan fare article ni “Reb e Governing Body e Ba Thil ko fare Legal Corporation.” U lan e duw ni 1972, ma kan dugliy ba ulung i piilal ni fan ni ngara ayuweged ma ngara pow’iyed e pi ulung.
4 Bochan kan sulweg fare yaram nga rogon ni ngan ayuweg ma ke gelnag fare ulung ni Kristiano. Maku ke ayuwegrad fare yaram ni ke ta’ fare Governing Body ni fan ni ngan skulnag e piin ni piilal nrogon e maruwel rorad, ma ba muun ngay ni ngan skulnagrad nrogon ni ngan ayuweg e maruwel ko judicial committee. Be mon’og iyan ni buchuw nge buchuw nib m’ag ko yaram ni yima ta’ ulan e ulung rok Got u fayleng nge angin ni ke yib riy ni kan yiiynag ko Isaiah 60:17 ni gaar: “Bay gu fek e gol i yib ngom ma gathi bronze, ma silver bay yan nga luwan e wasey, ma bronze e bay yan nga luwan e ren; bay yog e wasey ngom ma gathi malang. Pi pilung rom e dabkur gafgowniged gur; bay gu tiyeg ngorad nguur gagiyeggad u fithik’ e yal’uw nge gapas.” Pi mon’og ney e be dag ni ke taw’athnagrad Got ma piin kara ayuweged Gil’ilungun e yad ba pasig.
5. (a) Mang e ke rin’ Satan nbochan ke fal’eg Jehovah waathan e girdi’ rok? (b) Rogon nib puluw ko Filippi 1:7, mang e ke rin’ e girdi’ rok Jehovah nbochan ke yib e damuwmuw ngak Satan?
5 Ke guy Satan e t’ufeg nge rogon ni be pow’iy Got e girdi’ rok u tomren ni kan gargelnag Gil’ilungun. Ni bod ko, duw ni 1931 ma chi ulung ko Kristiano nem e kar rogned ngak e girdi’ ni yoor ni gathi ka yad e Bible Student. Rogon nib puluw ko Isaiah 43:10, ya yad e Pi Mich rok Jehovah! Ke sum ban’en ni ba tomgin taa ba ngiyal’, fare Moonyan’ e ke yibnag boor e togopuluw ni dariy ban’en u fayleng ntaabrogon ngay. Mus ko fapi nam ni girdi’ riy e ba puf rogorad ni ngar uned ko teliw ni yad baadag, ni bod United States, nge Canada, nge Germany, ma Pi Mich u rom e thingara uned ko maluagthin u court ni fan e ngan pi’ mat’awrad ko pigpig ku Got. Duw ni 1988, ma fare Supreme Court nu Meriken e kar sulod u daken fa 71 pa’ e oloboch nib muun ngay e Pi Mich rok Jehovah, ma l’agruw ko taab guruy riy e kan dugliy ni kar gelgad. Ngiyal’ ney, e ka yibe chamnag e re n’ey u court u ga’ngin yang u fayleng ma arfan ni taareb rogon ko fa bin som’mon e chibog, ni yibe “ayuweg ma yibe puluwnag ko machib e Thin nib Fel’ ni yib rok Got.”—Filippi 1:7.
6. Fapi togopuluw ni ke yib ngak e girdi’ rok Jehovah e ke talegrad ko maruwel rorad, fa? Mu weliy.
6 Nap’an e pi duw 1930, u m’on ni dawori yib fa bin II e Mahl ko Fayleng, ma am nu Germany ni ka nog e dictatorial governments ngay e ke motochiyelnag ni ngan taleg e maruwel ko Pi Mich rok Jehovah u Germany, ngu Spain, ngu Sapan, yugu dogned dalip. Machane u lan e duw ni 2000, ma pi nam ney ni kemus ni dalip e ke chuchugur ko 500,000 e pi tamachib ko Gil’ilungun Got riy ni ri yad ba pasig. Re n’em e ke chugur ko ragag yay urngin e Pi Mich u ga’ngin yang e fayleng u nap’an e 1936! Ba tamilang, ni togopuluw e dabi taleg e girdi’ rok Jehovah ni yad be mon’og i yan u tan pa’ e en Tayog e thin rorad nib ta gel, ko mahl ni Jesus Kristus.
7. Mang e n’en ni baga’ fan ni ke buch ko duw ni 1958, ma mang e n’en ni kan thiliyeg ni ka nap’an e ngiyal’ nem?
7 Kari tamilang ni yibe guy ni be mon’og i yan ko duw ni 1958, u nap’an ni kan ta’ e convention ko Pi Mich rok Jehovah ni bin th’abi ga’ u New York City, ni fare Divine Will International Assembly, ni aram e bin th’abi yoor e girdi’ ni ke un ngay ya ke taw oren ko 253,922. Ma 1970 e kan bing e kanawo’ ni ngar rin’ed e maruwel rorad ko fa dalip i nam ni kan weliy faram, nde un ngay fare nam nu East Germany. Machane ka be par ni yibe taleg e maruwel ko Pi Mich u Soviet Union ni aram e nam ni baga’ nge boch e nam nib muun ngay yu Warsaw Pact. Chiney, u lan e pi nam ney ni kafram e yad e Communist, maku bay e Pi Mich riy ni ke pag baley e milyon ni be maruwel ni ba pasig.
8. Mang angin ni keb ngak e girdi’ rok Jehovah nbochan ke fal’eg waathrad, ma mang e ke yog fare babyor ni The Watchtower ko duw ni 1950 u murung’agen e re n’ey?
8 Pi Mich rok Jehovah e kan fal’eg waathrad ma kar yoorgad ya bochan ni yad be m’oneg e gagiyeg rok Got nge tin mmat’aw ban’en ni yib rok [Got].” (Matthew 6:33) Riyul’, ni yiiy rok Isaiah e ke lebug ni gaar: “Tin nib lich e ra mang reb e biyu’, ma tin ni b achichig e ra mang ba nam ni ba gel. I gag Jehovah, ra taw nga nap’an ma gu ra gurgurnag.” (Isaiah 60:22, New World Translation) Ma ka be yoor i yan. Fa ragag e duw ni ke yan, ma piin ni yad ba pasig ni be ayuweg e gagiyeg ni ma ta’ fare Gil’ilungun e ke pag 1,750,000 e girdi’ ni ke mun ngorad. Kar manged bang ko fare ulung ni weliy fare Watchtower ko 1950 murung’agrad ni gaar: “Got e chiney e be fal’eg rogon reb e ulung ko girdi’ u fayleng nib biech. . . . Ra magay e re ulung ney u nap’an Armageddon, . . . yad e som’mon ni yad ra un ko maruwel u lan ‘fa bin nib biech e fayleng’ . . . , reb e yaram e ram nni ta’ nrogon nib puluw ko motochiyel rok Got, ya yad manang rarogon ni be yan.” Tin tomur e thin ko re article ney i yog ni gaar: “Ere, gad gubin ma nga darod u taabang i yan nga m’on nib mudugil lanin’dad, ni gadad fa bin nib biech e ulung ko girdi’!”
9. Uw rogon ma pi n’en ni ke fil e Pi Mich rok Jehovah u lan boor e duw e kan guy ni ra ayuwegey?
9 Ngiyal’ n’ey, ma re fayleng ney nib biech ni be yoor iyan e kar filed ban’en kar nanged rogon e ngiyal’ ney ma sana ku baga’ fan u tomren e Armageddon u nap’an ni ngan sulweg boch ban’en nga rogon. Ni bod e tin ni baaray, ni Pi Mich e kar filed rogon ni ngan yarmiy e pi conventon ni baga’, ngan pi’ e ayuw nib papey, nge rogon ni ngan toy e pi naun nib papey. Re maruwel rorad ney e ke k’aring boor e girdi’ ni ngar yaliyed e Pi Mich rok Jehovah ni kar ngatgad u fithik’ e tay fan.
Ngan Yal’uweg e Lem nib Oloboch
10, 11. Ngam weliy rogon e tin ni yima lemnag u murung’agen e Pi Mich rok Jehovah nib oloboch ni kan yal’uweg.
10 Yugu aram rogon, ma boch e girdi’ e ma yog e thin nib togopuluw ko Pi Mich rok Jehovah ni yad e girdi’ ni ma togopuluw ko girdi’ ni yoor. Yad ma rin’ e tin ni aram rogon ya baga’ nbochan e Pi Mich e yad ma fol ko thin nu Bible ko tin nib m’ag ko racha’ ni ngan kuruf, nge ngan par u mathilin, nge ngan thoy e tamagow, nge par nib yalen. Machane be tabab ni nge yib ngan’ e girdi’ ni bay fan ni ngan gonopiy ko uw rogon u wan’ e Pi Mich boch fel’ngin e pi nem. Ni bod ni rin’, reb e togta u Poland ke dengwanag e tochuch ko Pi Mich rok Jehovah me yog ni ir nge boch e girdi’ ni yad be maruwel u hospital e kar maluagthingad u lan boor e awa ma kenggin e puruy rorad e ngan kuruf e racha’. Kan tababnag e re maluagthin nem nbochan ke sum reb e article u lan reb e shimbung e roran nem u Poland ni Dziennik Zachodni fithingan. “Kari kireban’ug ngay ni yima fanay e racha’ nib pag rogon ni ngan tafalaynag be’,” aram e n’en ni ke yog reb e togta. “Ba t’uf ni ngan thiliyeg e re n’ey, ma gub falfalan’ ya bay be’ ni tabab i weliy e re kenggin ney. Gu baadag ni nggu nang boch murung’agen.”
11 Nap’an reb e muulung ni kan ta’ fa binem e duw, ma girdien e tafalay ni kar bad u Canada, ngu Europe, ngu Israel, ngu Meriken e kar weliyed boch ban’en ni kan ngongliy nra ayuweg fapi togta ni ngar tafalaynaged e girdi’ nib m’ar ni dab kuura fanayed e racha’. Nap’an e re muulung ney ni kan ta’ u Switzerland, e kan weliy e n’en nib togopuluw ko tin ni be lemnag boor e girdi’ ma ke garer, ni kab boor e girdi’ ni kar uned ko tafalay ni kan kuruf e racha’ ngorad ni kar m’ad ko girdi’ ni dan pi’ e racha’ ngorad. Pi Mich ni kar uned ko tafalay e baga’ ni kar chuwgad u hospital ni papey ko piin ni kan kuruf e racha’ ngorad, ma angin nib riy e ri buchuw e salpiy ni kan n’ag ngay.
12. Ngam weliy rogon ni piin nib gilbuguwrad e kara pininged e sorok ngak e Pi Mich rok Jehovah ko tin ni yad ma rin’ ni yad be par u mathilin ko tin nib m’ag ko politics.
12 Maku boor e girdi’ e kar weliyed boch e thin nib fel’ u murung’agen e Pi Mich rok Jehovah ni yad be par u mathilin u m’on nge nap’an bin 11 e Mahl ko Fayleng u nap’an ni yad be k’adan’rad u tan pa’ e Nazi. Fare video ni Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault, ni Pi mich rok Jehovah e ke ngongliy ni som’mon e kan dag u Ravensbrück concentration camp u Germany ko November 6, 1996, ni ke pug e tafinay rok e girdi’ ma ka rogned boch e thin nib fel’ u murung’agrad. Ngiyal’ ni kan dag e re video nem u Bergen- Belsen u concentration camp ni rib gagiyel ko April 18, 1998, ma fare director ko fare Center for Political Education u Lower Saxony, ni Dr. Wolfgang Scheel fithingan e i gaar: “Taareb ban’en ni ngan tamra’ ngay e aram chepin e Pi Mich rok Jehovah nriyul’ ni kar siyeged fare National Socialism nrib mudugil lanin’rad nde chuchugur ko fapi galesiya ni Kristiano. . . . Demtrug ko uw rogon e machib rorad u wan’dad nge teliw rorad, ma Pi Mich e kar yul’yul’gad u nap’an e gagiyeg ko Nazi e re ri bay fan ni ngan tayfarad.”
13, 14. (a) Mang thin ni kan nog u fithik’ e gonop ni fan ko fapi Kristiano kakrom ni yib rok be’ ni dan lemnag? (b) Ngam weliy boch e thin nib fel’ ni kan nog ni fan ko girdi’ rok Got ko ngiyal’ ney.
13 Faanra ffel’ e Pi Mich rok Jehovah u wan’ e piin nib gilbuguwrad min duguliy u court ni tin ni kar rin’ed e ba mat’aw, ma rayog ni nge lich e girdi’ ni be fanenikayrad ma ra tamilang me fel’ e Pi Mich rok Jehovah u wan’rad. Baga’ ni ereray e n’en nra bing e kanawo’ ngorad ni ngara nonad ngak e girdi’ ni dubrad ni ngar motoyilgad kafram. Pi n’en nem e yima pining e magar riy ngorad, ma kari falfalan’ e Pi Mich rok Jehovah ngay. Bochan e re n’ey ma ra yib ngan’dad e tin ni ke buch u Jerusalem ko fa bin som’mon e chibog. Nap’an fare Sanhedrin, ni aram e court nib tolang rok piyu Jew e ur lemnaged ni ngar lied fapi Kristiano ngar m’ad ya bochan ni yad ba pasig ko machib, ma Gamaliel ni, “reb e sensey ko Motochiyel ni ma tay e girdi’ fan,” e i ginangrad ni gaar: “Piyu Israel, mu ayuwgad u rogon e n’en ni ngam rin’ed ngak e pi pumoon nem. . . . Mpaged yad, (ya faanra tin ni yad be lemnag nge tin ni yad be maruweliy e sum rok e girdi’, ma bayi m’ay; machane faanra Got e yib rok, ma dabiyog romed ni ngam gelgad ngorad.) Ya gimed ra pirieg ni gimed be cham ngak Got.”—Acts 5:33-39.
14 Bod rogon Gamaliel, dawori n’uw nap’an ma piin ni gilbuguwrad e ka rogned boch e thin ni be gelnag e puf rogon ko Pi Mich rok Jehovah ko teliw rorad. Ni bod ni, fare chairman kafram ko fare International Academy for Freedom of Religion and Belief e weliy fan ni gaar: “Thingar dabni magawonnag mat’awun reb e teliw ni kemus nbochan e ba thil e michan’ rorad.” Ma reb e sensey ko fare scientific study of religion u university nu Leipzig e ke fith reb e deer u murung’agen reb e ulung ni ke fal’eg fare am nu Germany ni fan ni ngar yaliyed reb e ulung nib achichig ni gaar: “Mang fan ni kemus ni fapi teliw ni buchuw e girdi’ riy e ngan fithrad u boch e deer ma fa gal nem e galesiya nib ga’ [fare Galesiya ni Roman Catholic nge fare Lutheran Church] e danga’?” Papey ni ngada pirieged e fulweg riy ko thin rok reb e tayugang nu German kafram, ya i yoloy ni gaar: “Dariy e maruwar riy ni n’en ni be k’aringey, ni girdi’ u lan e galesiya ni ma awan’ e be pow’iy e tin ni ra rin’ girdien e am yad be fol riy.”
Ngada Sapgad Ngak Mini’ ni Nge Ayuwegdad?
15, 16. (a) Mang fan ni tin ni ke rin’ Gamaliel e de yib angin ni ba gel? (b) Uw rogon ni fa dalip e girdi’ nib gilbuguwrad e ke mus ni buchuw e n’en ni kara rin’ed ni fan ku Jesus?
15 Thin ni ke yog Gamaliel e be gelnag e tin ni baaray e maruwel ni Got e be ayuweg e ri dabiyog ni ngan kirebnag. Ba tamilang ni fapi Kristiano kakrom e ke fel’ rogorad ko thin ni ke yog e cha’ ney ngak girdien e Sanhedrin, machane dar paged talin ni kub riyul’ e thin ni ke yog Jesus ni pi gachalpen e yira togopuluw ngorad. Tin ni ke rin’ Gamaliel e ke taleg e pi tayugang ko teliw ko tin ni ur lemnaged ni ngar thanged e pogofan rorad, machane de chuweg urngin e togopuluw ya thin nu Bible e be gaar: “Mi yad pining fapi apostal ngar bad nga lan fare singgil, min toyrad nge mu’ mi ni motochiyel ngorad ndab kur weliyed murung’agen nge fithingan Jesus biyay; ma aram mi yad pagrad nga ranod.”—Acts 5:40.
16 Nap’an ni yibe skengnag Jesus, ma de pirieg Pontius Pilate nib kireb e rok, ma aram mi i guy rogon ni nge pag Jesus. Machane de yib angin. (John 18:38, 39; 19:4, 6, 12-16) Mus ko gali cha’ ni yow girdien e Sanhedrin, ni aram Nicodemus nge Joseph nu Arimathea, kub fel’ Jesus u wan’row, ma kemus ni buchuw e n’en nrayog ni ngara rin’ew ni ur talegnew fare court ni dabra rin’ed e tin nib togopuluw ku Jesus. (Luke 23:50-52; John 7:45-52; 19:38-40) Ma angin ni yib ngak e girdi’ u nap’an ni ngar pied e ayuw ngak e girdi’ rok Jehovah—e yug demtrug ko mang tapgin—ma buchuw angin. Fare fayleng e ra par ni yad be fanenikay e pi gachalpen Kristus nib riyul’, ni bod ni kar fanenikayed Kristus. Goo Jehovah e rayog rok ni nge pi’ e ayuw ngodad ni polo’.—Acts 2:24.
17. Mang e tin riyul’ ni be lemnag e Pi Mich rok Jehovah, machane mang fan ni de war lanin’rad ni ngar ululgad i wereg e thin nib fel’?
17 Ba riyul’, ni Pi Mich rok Jehovah e yad manang ni ma yib e togopuluw ngorad. Fin ra m’ay e togopuluw nfaanra kan thang e ulung rok Satan ni polo’. Machane, re togopuluw ney, nyugu aram rogon ni aram e pi n’en ni dubdad, e dabi taleg e Pi Mich ni nge dabra lebguyed e maruwel rorad i wereg e machib ko Gil’ilungun. Uw rogon ni ngan talegrad, ni Got e be ayuwegrad? Yad be sap ngak e ani Tayog e thin rorad ni der ma rus, ni Jesus Kristus, ni ir e ke dag rogon e ngongol nib fel’.—Acts 5:17-21, 27-32.
18. Mang gafgow nra yib ngak e girdi’ rok Jehovah boch nga m’on, machane mang angin ni ba mich u wan’rad?
18 Aram ko tabolngin, ma tin riyul’ e teliw e keb e togopuluw ngorad nib gel. Dabki n’uw nap’an, ma ngari tiyan’ Gog, ni eram Satan ni kan sobut’nag e liw rok ni ka nap’an ni kan n’ag u tharmiy. Machane baan riyul’ e teliw e ra magay. (Ezekiel 38:14-16) “Fapi pilung nu fayleng ni polo’,” ni Satan e be pow’iyrad, e “bay ra chamgad ngak fare Fak e Saf, machane, ra gel ngorad, ya ir e Somol ko pi somol nge Pilung ko pi pilung.” (Revelation 16:14; 17:14) Arrogon, Pilung rodad e be yan ni nge gel ko mahl ni bin th’abi tomur ma dabki n’uw nap’an me m’ug ni ir e “kari gel ko mahl.” Uw feni fel’ ni ngani un ko yan ni be ta’, ya yimanang ni dabki n’uw nap’an ma dakuriy be’ nra togopuluw ko pi tapigpig rok Jehovah u nap’an nra lungurad: “Bay Got u ba’ rodad”!—Roma 8:31; Filippi 1:27, 28.
Rayog ni Ngam Pi’ e Fulweg?
• Mang e ke rin’ Jehovah ni fan ni nge gelnag fare ulung ni Kristiano ni ka nap’an ni kan gargelnag fare Gil’ilungun?
• Mang e ke rin’ Satan ni be guy rogon ni nge taleg Kristus ni nge dabi gel ko mahl nib polo’, ma mang angin?
• Mang lem nib thabthabel e susun ni nge yog ngodad ko tin ke rin’ e piin ni gathi yad e Pi Mich?
• Mang e ra rin’ Satan ni dabki n’uw nap’an, ma mang e ra yib riy?
[Picture on page 28]
Fapi convention e ir e be micheg ni be mon’og e girdi’ rok Jehovah
[Picture on page 30]
N’en ni i dag e Pi Mich u nap’an bin ll e Mahl u Fayleng ni ur pared u mathilin e ka be pining e sorok ngak Jehovah