Fare Got Ni Be Par Nib Fas E Nge Pow’iyem
“Ngam pied keru’med ko tin ndariy fan ngam bad ngak fare Got ni be par nib fos, ni ir e ngongliy e tharmiy, nge fayleng, nge day, nge urngin ban’en ni bay u fithik’ e pi n’ey.”—Acts 14:15.
1, 2. Mang fan nib puluw ni ngada ted fan Jehovah ni ir “fare Got ni be par nib fas”?
TOMREN ni ke golnag apostal Paul nge Barnabas reb e moon me non Paul ngak piyu Lystra ni yad be yaliy ni be gaar: “Ya gamow l’agruw i girdi’ ni gamow bod gimed! Kug bow ngaray ni nggu weliyew ngak e girdi’ fare Thin Nib Fel’ ni murung’agen Jesus, ma gamow piningmed ngam pied keru’med ko tin ndariy fan ngam bad ngak fare Got ni be par nib fos, ni ir e ngongliy e tharmiy, nge fayleng, nge day, nge urngin ban’en ni bay u fithik’ e pi n’ey.”—Acts 14:15.
2 Rriyul’ ni Jehovah e ir “fare Got nib fas” ma gathi ir ba liyos ni dariy e yafas riy! (Jeremiah 10:10; 1 Thessalonika 1:9, 10) Gathi goo ba fas, ya ir e gini sum e yafas rodad riy. “Ya ir e ke pi’ e yafos nge pogofan nge urngin ban’en ngak e girdi’.” (Acts 17:25) Ba adag ni ngada falfalan’gad ko yafas rodad ni yafas rodad e chiney nge yafas rodad ko gabul nge langleth. Me ulul Paul ngay ni gaar: “Machane gubin ngiyal’ ni be micheg ir u daken urngin e tin nib fel’ ni be rin’, ya ma pi’ e n’uw ngomed u lang nge galwog u ngal’an; me ir e ma pi’ e ggan ngomed ma ma fal’eg lanin’med.”—Acts 14:17.
3. Mang fan nrayog ni ngada pagedan’dad ko pi motochiyel ni ke pi’ Got ni ma pow’iydad?
3 Rayog ni ngada pagedan’dad nga rogon ni ma pow’iydad Got ya ba adag Got ni nge nang e pi n’en ni be buch rodad. (Psalm 147:8; Matthew 5:45) Boch e girdi’ e dar pagedan’rad ngak Got ni bochan e bay boch e motochiyel ko Bible ni dar nanged fan ara yad be lemnag ni kaygi gel boch e pi motochiyel nem. Machane bay e mich riy nib puluw ni ngan pagan’uy nga rogon ni ma pow’iy Jehovah e girdi’. Susun: Mus ni faanra de nang be’ nu Israel kakrom fan fare motochiyel ni nge dabi math ko reb e yam’ ma ra fel’ rogon riy ni faanra fol ko fare motochiyel. Reb, fol ni ma tay e ra chugurnag ir ngak fare Got ni ba fas; ma bin l’agruw, e ra fel’ rogon riy ni bochan e dabi yib e liliy ngak.—Leviticus 5:2; 11:24.
4, 5. (a) U m’on ko ngal’an e Kristiano, mang motochiyel ni ke pi’ Jehovah u morngaagen e racha’? (b) Ke diin ma gad manang ni motochiyel rok Got u morngaagen e racha’ e ku fan e Kristiano?
4 Ku arrogon e motochiyel rok Got u morngaagen e racha’. I yog ngak Noah ni nge dabi kay girdi’ e racha’. Ma nap’an ni pi’ fare Motochiyel, me tamilangnag ni ke mus ni ngan fanay e racha’ u daken e altar—ni nge n’ag fan e denen riy. Pi motochiyel ney e aram e def ni ke tay Got ko fare kanawo’ ni th’abi fel’ ni ngan fanay e racha’ riy—ni aram e biyul rok Jesus ni ra ayuweg e yafas. (Hebrews 9:14) Arrogon, motochiyel rok Got e fan ko yafas rodad ma nge fel’ rogodad riy. Be’ ni Adam Clarke fithngan e ke weliy fan fare thin u Genesis 9:4 ni gaar: “Ka ma fol e pi Kristiano ko re motochiyel ney [ngak Noah] . . . Fare motochiyel e ke tay chilen e racha’ ni bochan e be yip’ fan e racha’ ni ra map’ ni fan ko girdi’ nu fayleng; ma u lan fare Gospel [ara nap’an e Kristiano] e dan kay e racha’ ya be yip’ fan e racha’ ni ke map’ ni fan ko denen.”
5 Cha’ ney e be weliy morngaagen fare gospel ara thin nib fel’ ni bay rok Jesus. Mmuun ko re thin nib fel’ ney e fare machib ni ke l’og Got Fak ni nge yim’ ni fan ngodad, ma nge puog rachaen ni fan e nge yog e yafas ni manemus ngodad. (Matthew 20:28; John 3:16; Roma 5:8, 9) Thin rok faanem e ku be weliy fare motochiyel ngak pi gachalpen Kristus ni dab ra ked e racha’.
6. Mang motochiyel u morngaagen e racha’ ni kan pi’ ngak e pi Kristiano, ma mang fan?
6 Ga manang ni ke pi’ Got ngak piyu Israel bokum miriay e motochiyel. Ma nap’an ni yim’ Jesus ma de t’uf rok pi gachalpen ni ngar folgad ko pi motochiyel nem. (Roma 7:4, 6; Kolose 2:13, 14, 17; Hebrews 8:6, 13) Machane ke sum reb e magawon u morngaagen reb e motochiyel ni baga’ fan—ngan maad’ad ngak e pumoon nrogon yalen. Thingari fol e pi Kristiano ni gathi yad piyu Jew ko re motochiyel nem ya nge yog felngin rachaen Kristus ngorad ma ngar daged ni yad bay u tan e Motochiyel, fa? Nap’an fare duw ni 49 C.E. e ke pithig fare governing body rok e pi Kristiano e re magawon ney. (Acts, guruy ni 15) Fare kan ni thothup rok Got e ke ayuweg e pi apostal nge piin ni piilal ni nge tamilang u wan’rad ni de t’uf ni ngan fol ko fare motochiyel ni ngan maad’ad ngak e pumoon nrogon yalen ya ke m’ay fan fare Motochiyel. Machane ka bay boch e motochiyel rok Got ni thingari fol e pi Kristiano ngay. I yoloy e governing body e babyor ni fan ko pi ulung ni lungurad: “Ya fare kan ni thothup nge gamad e ke taareban’mad ndab kun tay ban’en nib tomal nga dakenmed nge chag ko tin ni ba aray e motochiyel ni ba’, ni aram e dab mu ked e ggan ni kan pi’ ni maligach ko liyos ni ma meybil boch e girdi’ ngay; ma dab mu ked e racha’; ma dab mu longuyed e gamanman nni uchuluy k’angan nge yim’; mi gimed ayuwegmed ndab mu pired be’ ni gathi mabgol romed. Gimed ra rin’ e tin nib mat’aw ni faan gimed ra par ni dab mu rin’ed e pi n’ey. Ere ke fel’.”—Acts 15:28, 29.
7. Uw fene ga’ fan ni nge dabi fanay e pi Kristiano e racha’?
7 Ba tamilang e thin ko fare governing body ni baga’ fan ni dab ni “kay e racha’” ni bod rogon ni baga’ fan ni dab ni un ko ngongol ndarngal ma dab ni meybil ko liyos. Re n’ey e ma micheg ni baga’ fan fare motochiyel ni dab ni kay e racha’. Pi Kristiano ni ma un ko meybil ko liyos ara ma un ko ngongol ndarngal ma dar kalgad ngan’rad ngay e “dabiyog ni ngar manged girdien e gin nsuwon Got”; ma “tagil’rad e . . . aram e bin l’agruw yay e yam’.” (1 Korinth 6:9, 10; Revelation 21:8; 22:15) Mu tay fanam iyan riy: Ani ra dariy fannag e motochiyel rok Got u morngaagen e racha’ ni ba thothup e ra yim’ ma dariy e fas ko yam’ riy. Rayog e yafas ni manemus ngak e ani ra tay fan e maligach rok Jesus.
8. Mang e be micheg ni baga’ fan e motochiyel rok Got u morngaagen e racha’ u wan e tin somm’on e Kristiano?
8 Uw rogon e motochiyel rok Got u morngaagen e racha’ u wan’ e tin somm’on e Kristiano ma uw rogon ni kar folgad ngay? Kada weliyed faram fare thin rok Clarke ni gaar: “Ma u lan fare Gospel [ara nap’an e Kristiano] e dan kay e racha’ ya be yip’ fan e racha’ ni ke map’ ni fan ko denen.” Chep ko girdi’ e ma micheg ni baga’ fan e racha’ u wan’ e tin somm’on e Kristiano. I gaar Tertullian: “Amu lemnage pi girdi’ u tagil’ e gosgos ni yad ma fek rachaen e girdi’ nib kireb ni ka fin li’rad kar m’ad . . . ni kar fanayed e racha’ ni falay ni fan ko m’ar ni epilepsy.” Piin ni dar liyorgad ngak Got e yad ma kay e racha’, machane i yog Tertullian ni pi Kristiano e “dar ked rachaen e gamanman . . . Nap’an nni courtnag e pi Kristiano e gimed ra pi’ e sausage ni bay e racha’ riy ngorad. Ya gimed manang ni ba togopuluw ko motochiyel rorad.” Arrogon, yugu aram rogon nrayog ni ngar m’ad ni bochan e dar ked e racha’ machane dab ra ked. Aram fene ga’ fan e motochiyel rok Got u wan’rad.
9. Mang e kub muun ko racha’ ni kan tay chilen ni gathi ke mus ni nge dab ni longuy?
9 Sana ra lemnag boch e girdi’ ni thin rok e governing body e be yip’ fan ni dabi kay ara unum e pi Kristiano e racha’ ara dab ra athukuyed e racha’ ko ggan rorad. Rriyul’ ni aram fan e motochiyel rok Got ngak Noah. Miki yog e apostal ngorad ni “dab ra ked e gamanman nni uchuluy k’angan nge yim’” ara ufin ni bay e racha’ riy. (Genesis 9:3, 4; Acts 21:25) Machane manang e tin somm’on e Kristiano ni gathi ke mus ni dab ni kay. Ya yu ngiyal’ e yima fanay e racha’ ni fan ko falay. I yog Tertullian faram ni ma unum e piin ni dar liyorgad ngak Got e racha’ ni fan ko m’ar ni epilepsy. Ma sana un fanay e racha’ ni fan ko yugu miti m’ar ara fan ni nge fel’ fithik’ i dowef. Ere dabi fanay e pi Kristiano e racha’ ni fan ko “falay.” Mar folgad ko fare motochiyel ni yugu aram rogon nrayog ni ngar m’ad riy.
Racha’ Ni Falay
10. Mang boch e kanawo’ ni yima fanay e racha’ riy ni falay, ere mang deer e yira fith?
10 Chiney e yima fanay e racha’ ni fan ko falay. Somm’on ma kan fanay e racha’ ni ka reb—ni racha’ ni kan fek rok be’, min chaariy, min kuruf ngak yugu be’ nib m’ar, ara sana be’ ni ke maad’ad ko mahl, ma munmun e ke fil e pi togta rogon ni ngan kieg e racha’ nge yoor yang. Bochan e ke yoor yang e racha’ ma boor e girdi’ nrayog ni ngan tafalay ko re racha’ nem, ni sana yira pi’ bang ko racha’ ni yima yog e plasma ngay ngak be’ nib maad’ad ma bang ni yima yog e red cells ngay ngak yugu be’. Un fil morngaagen e racha’ ma rayog ni ngan kieg yu yang e racha’. Ma rayog ni ngan kieg e plasma nge yoor yang ni yima yog e blood fraction ngay ma nge yoor e girdi’ nrayog ni ngan tafalay ngay. Ka yibe fil morngaagen ma yibe pirieg boor e kanawo’ ni ngan fanay e pi blood fractions ngay ni fan ko tafalay. Mang e ra rin’ e Kristiano? Mudugil u wan’ ni nge dabi kuruf e racha’ ngak, machane sana ra gaar e togta rok ngak ni nge fanay bang ko fare racha’, ni sana packed red cells. Ara sana ra yog e togta ngak ni nge fanay e blood fraction nib achig ni kan fek ko yu yang e racha’. Uw rogon nra turguy e tapigpig rok Got e n’en nra rin’ ko re magawon ney, ni manang ni ba thothup e racha’ ma rachaen Kristus e ra ayuweg e yafas rodad?
11. Mang e machib rok e Pi Mich Rok Jehovah u morngaagen e racha’ nib puluw ko thin ko tafalay?
11 Ba tamilang e machib rok e Pi Mich Rok Jehovah ni bokum e duw e chiney. Susun, bay reb e thin ni ke m’ug ko The Journal of the American Medical Association (November 27, 1981; ku bay e re thin ney ko page 27-9 re babyor ni Uw Rogon Nra Ayuweg E Racha’ E Yafas Rom?).a Re thin nem e ke tamilangnag e thin u Genesis, Leviticus nge Acts. Me gaar: “Pi thin ko Bible ney e gathi thin u morngaagen e tafalay, machane Pi Mich Rok Jehovah e ma tay ni pi thin ney e ma tay chilen ni nge dab ni kuruf e racha’ ni ka reb, ara packed RBCs [red blood cells] ara plasma, ara WBC [white blood cells] ara platelet.” Fare ke babyor ni Emergency Care ko 2001 e be weliy u tan fare thin ni “Yu Yang E Racha’,” ni gaar: “Bay yu yang e racha’: plasma, nge red blood cells, nge white blood cells, nge platelets.” Ere, dabi fanay e Pi Mich Rok Jehovah e racha’ ni ka reb, ara fa aningeg yu yang e racha’ ni ngan kuruf ngorad.
12. (a) Mang e machib rodad u morngaagen e blood fraction ni kan kieg ko yu yang e racha’? (b) U uw e rayog ni ngan pirieg yugu boch e thin riy u morngaagen?
12 Thin ko fare ke babyor rok e pi togta e ke ulul ngay ni gaar: “Machib rok e Pi Mich Rok Jehovah e dabi tay chilen e blood fraction ni bod e albumin, ara immune globulins, nge hemophiliac preparations; ya ra reb e Mich Rok Jehovah e ra turguy u wan’ ko ra fanay e pi tafalay ney fa dabi fanay.” Ka nap’an e duw ni 1981 e kan fl’eg boor e blood fraction (ara kan kieg fa aningeg yu yang e racha’ ngki achig yu yang) ma yima fanay yu yang ney nib achig ni fan ko falay. Ere fare Watchtower ko June 15, 2000 e ke tamilangnag boch ban’en u morngaagen u tan fare thin ni “Deer Rok E Piin Ni Ma Bieg E Re Babyor Ney.” Ma tamilangnag boch ban’en, machane ga ra guy nib puluw e re thin ney ko fare machib ni kan weliy ko 1981.
Maruwel Rok E Nangan’ Rom
13, 14. (a) Mang e nangan’, ma uw rogon e maruwel rok e nangan’ ko re magawon ney u morngaagen e racha’? (b) Mang motochiyel u morngaagen e ufin ni ngan longuy ni ke pi’ Got ngak piyu Israel, machane mang boch e deer nrayog ni nge sum?
13 Fare thin u lan e Watchtower e ke tamilangnag e maruwel ko nangan’. Mang fan? Ba taareban’ urngin e Kristiano ni thingar ni fol ko motochiyel rok Got, machane bay boch ban’en ni ra be’ e nge turguy e n’en ni ra rin’ ma nangan’ rok e ra turguy. Nangan’ e aram ban’en ni yugu bay u laniyan’ e girdi’ nge turguy riy ara gonopiy riy e tin nib yalen. (Roma 2:14, 15) Ma ga manang nib thilthil e nangan’ rok e girdi’.b Be yog e Bible ni “nangan’ rok boch e girdi’ e mmeewar” ere nangan’ rok boch e girdi’ e ba gel. (1 Korinth 8:12) Ba thilthil e mon’og ni ke tay e pi Kristiano nga fene yoor e thin rok Got ni kar filed, ara fene tamilang u wan’rad laniyan’ Got, ara fene salap rorad ni ngar maruweliyed e pi n’en ni kar filed. Ba tamilang ni arrogon ko fapi Jew nge ufin ni ngan longuy.
14 Ba tamilang e thin ko Bible ni be’ ni ma fol rok Got e dabi longuy e ufin ni dawor ni puog e racha’ riy. Ri baga’ fan e re motochiyel ney ni mus ko ngiyal’ ni bay e riya’ riy, ya u nap’an ni ke longuy e pi salthaw nu Israel e ufin ni dan puog e racha’ riy mab kireb e rorad ma kar denengad. (Deuteronomy 12:15, 16; 1 Samuel 14:31-35) Machane sana ra sum boch e deer. Nap’an ra li’ be’ nu Israel reb e saf, uw n’umngin nap’an u tomren nli’ ni thingari puog e racha’ riy? Thingari th’ab k’angan fare saf ya nge map’ rachaen nga but’, fa? Thingari tining fare saf nga lang nge m’ag fagali ay ko tomur nga lang, fa? Uw n’umngin nap’an ni nge tining nga lang? Mang e ra rin’ ni faanra ke li’ reb e garbaw ni baga’? Mus ni faanra puog e racha’ riy ma boch e racha’ ni ra magay u lan e ufin. Rayog ni ngan longuy, fa? Mini’ e ra turguy ko rayog fa dabiyog?
15. Mang e rin’ boch e Jew u morngaagen e ufin ni ngan longuy, machane mang e motochiyel rok Got?
15 Amu lemnag be’ nu Jew nib yul’yul’ ni bay e re magawon ney rok. Sana ra turguy u wan’ ni nge dabi chuw’iy e ufin ni yima pi’ u lan e market, ni bod ni sana ra turguy yugu be’ ni dabi chuw’iy e ufin u market ya sana kan pi’ e re ufin nem nib maligach ngak e liyos. Yugu boch e Jew e ra longuy e ufin ni faanra kan fol nga yalen ni ngan puog e racha’ riy.c (Matthew 23:23, 24) Me gur, uw rogon e pi n’en ney ni ma rin’ yu Jew u wan’um? De yog Got ni ngar rin’ed ni aram rogon, ere ga be lemnag nib fel’ ni nge deeriy piyu Jew ba ulung e rabbi ya ngar tamilangnaged e fulweg ko pi deer rorad, fa? Aram e n’en ni yima rin’ ko teliw nu Judaism, machane gad ba falfalan’ riy ni de tay Jehovah ni nge yan e piin ni ma meybil ngak ko re kanawo’ nem ni ngar turguyed e n’en ni ngar rin’ed ko racha’. Ke pi’ Got e motochiyel u rogon ni ngan li’ e gamanman nrayog ni ngan longuy nge rogon ni ngan puog e racha’ nga but’, ma ke mus e thin rok.—John 8:32.
16. Mang fan nrayog ni nge thilthil laniyan’ e pi Kristiano u morngaagen e chusa’ ni bay boch e blood fraction riy ara bochi yang ni kan kieg ko yu yang e racha’?
16 Rogon e thin ni bay ko paragraph 11 and 12, dabi fanay e Pi Mich Rok Jehovah e racha’ ni ka reb ara fa aningeg yu yang e racha’—ni aram e plasma, nge red cells, nge white cells nge platelets—ni ngan kuruf ngorad. Machane uw rogon yu yang e racha’ nib achig ara blood fractions ni kan kieg ko yu yang e racha’, ni bod e serum ara chusaˈ ni bay e falay riy ni nge golnag e liliy ara bay e falay riy ni nge togopuluw ko yub rok e porchoyog? Boch e girdi’ e ma lemnag ni kaygi achig e pi blood fraction nem, ma gathi ka racha’, ere gathi ban’en ni kan tay chilen. (Acts 15:29; 21:25) Yad rorad ma ke mil fan ngorad e n’en ni yad ra turguy. Machane nangan’ rok yugu boch e girdi’ e ra n’iginrad ni nge dab ra fanayed urngin ban’en ni sum ko racha’ (ni yugu demutrug ko rachaen e gamanman ara girdi’), ni mus ko bochi yang yu yang e racha’.d Ma yugu boch e girdi’ e ra fanay e chusa’ ni plasma protein ni fan ko liliy rok ara fan ko yub rok e porchoyog, machane dab ra fanayed yugu boch e blood fraction. Ma bay boch e falay nni fl’eg ko yu yang e racha’ ni ke taareb rogon ko yu yang nem ma ma ayuweg e yafas ni bod rogon e racha’, ere boor e Kristiano e dab ra fanayed e pi falay nem.
17. (a) Uw rogon nra ayuwegdad e nangan’ rodad u nap’an ni gad ra turguy e magawon rodad u morngaagen e blood fraction? (b) Mang fan ni baga’ fan e n’en ni gad ra turguy u morngaagen e blood fraction?
17 N’en ni yog e Bible u morngaagen e nangan’ e ra ayuwegdad ni ngada turguyed e n’en ni gad ra rin’. Somm’on ma ga fil e n’en ni yog e Thin Rok Got u morngaagen ma ga ayuweg e nangan’ rom ni nge fol ko re thin nem. Re n’ey e ra ayuwegem ni ngam turguy ban’en nrogon e motochiyel rok Got ma gathi bochan e thin rok yugu be’. (Psalm 25:4, 5) Boch e girdi’ e ma lemnag ni “Ra be’ e nge turguy rok nrogon e nangan’ rok ko ra fanay e blood fraction fa danga’, ere demutrug rogon.” De puluw ni ngan lem ni arrogon. Faanra turguy be’ nrogon e nangan’ rok e gathi be yip’ fan ni dariy rogon ara dariy wenegan riy. Ya rayog ni nge aw ni bay wenegan. Reb i fan e bay wenegan ngak e piin nib thil e nangan’ rorad ko nangan’ rodad. Ke tamilang ni arrogon ko thin rok Paul u morngaagen e ufin ni rayog ni nge aw ni kan pi’ ni maligach ngak e liyos mfini pi’ nchuway’ u lan e market. Thingari athamgil e Kristiano ni nge “dabi maad’adnag laniyan’ pi walagrad ni kab meewar.” Faanra ke kirebnag e michan’ rok be’ “ni yim’ Kristus ni bochan” ma aram e ke denen nib togopuluw ngak Kristus. Ere riyul’ ni ra be’ e nge turguy rok ko ra fanay e blood fractions fa danga’, machane ri baga’ fan e n’en ni ra turguy.—1 Korinth 8:8, 11-13; 10:25-31.
18. Uw rogon nrayog ni nge ayuw be’ ni Kristiano ya ri dabki maruwel e nangan’ rok u nap’an nra turguy e n’en nra rin’ u morngaagen e racha’?
18 Ku ba aray ban’en ni be tamilangnag ni baga’ fan e n’en ni ga ra turguy u morngaagen e racha’. Ya bay rogon e n’en ni ga ra turguy ko nangan’ rom. Faan ra magawon e nangan’ rom ni manga ga ra fanay e blood fraction, ma ga tayan’um ngay ma dab mu tay ni dariy fan. Ku dab mu dariy fannag e nangan’ rom ni bochan e ra gaar be’, “Rayog ni ngan fanay e blood fraction ya boor e girdi’ e kar fanayed.” Dab mu pag talin ni boor e girdi’ ni dar folgad ko nangan’ rorad, ma daki maruwel e nangan’ rorad me pag e nangan’ rorad ni ngar lifith l’iginrad ara ngar rin’ed yugu boch e kireb ni dar kalgadngan’rad riy. Ngari palog e pi Kristiano ko re kanawo’ nem.—2 Samuel 24:10; 1 Timothy 4:1, 2.
19. Mang e nge ga’ fan u wan’um u nap’an ni ga ra turguy e n’en ni ga ra rin’ u morngaagen e racha’?
19 U tungun fare thin ni “Deer Rok e Piin Ni Ma Bieg E Re Babyor Ney” ko Watchtower ko June 15, 2002, be gaar: “Ba thilthil rogon laniyan’ nge nangan’ rok e girdi’ nge rogon ni yad ma turguy e n’en ni ngar rin’ed, ere be yip’ fan ni dariy fan n’en ni kar turguyed, fa? Danga’. Ya baga’ fan.” Baga’ fan ya bay rogon thilmew “fare Got nib fas” ko n’en ni ga ra turguy. Ma rayog e yafas ni manemus ngom ni bochan e thin nib fel’ u thilmew Got ma rayog ni bochan angin rachaen Jesus ni ke map’ nga but’. Mu guy rogon ni ngam tay fan e racha’ ya be ayuweg Got e yafas ni bochan e racha’. I gaar Paul: “Um pired u roy u fayleng ndariy ban’en ni ke l’agan’med ngay ma de moy Got romed! Machane chiney e kam taab girdi’gad Jesus Kristus , ni gimed e piin ni umoyed ni gimed mmal’af rok Got e kam bad ngak u daken rachaen Kristus ni ke map’.”—Efesus 2:12, 13.
[Footnotes]
a Ni ke fl’eg e Pi Mich Rok Jehovah.
b Bay ba ngiyal’ ni ke yan Paul nge aningeg e Kristiano nga tempel ya ngan bangbangen e biechnagey. Ke m’ay fan e Motochiyel rok Moses, machane ke rin’ Paul e n’en ni yog e piin ni piilal nu Jerusalem ninge rin’. (Acts 21:23-25) Yugu aram rogon, machane sana bay boch e Kristiano ni ra turguy ni dabi yan nga lan e tempel ara dab ra uned ko bangbangen e biechnagey. Ba thilthil e nangan’ rok e girdi’ ko ngiyal’ nem maku arrogon e chiney.
c Fare ke babyor ni Encyclopaedia Judaica e ma tamilangnag e motochiyel nib “mo’maw’ ma boor” u rogon ni ngan fl’eg e ufin nge biech ara nge “kosher.” Bay e motochiyel riy ni be yog urngin e minit ni nge par e ufin u fithik’ e ran, nge rogon ni nge par u daken e palang nge chuw e ran riy, nge miti sol ni ngan chamagiy ngay, nge mu’ ma urngin yay ni ngan lukuy ko ran ni garbeb.
d Chiney e baga’ ni pi falay ni bay ko chusa’ e ban’en ni yima yog recombinant ngay ara ban’en ni bod yu yang e racha’ machane de sum ko racha’. Machane yu ngiyal’ e bay bochi yang e blood fraction ni bod e albumin ni yira tay ngay.—Amu guy “Questions From Readers” ko The Watchtower ko October 1, 1994.
Ka Ga Manang?
• Mang motochiyel u morngaagen e racha’ ni pi Got ngak Noah, nge ngak piyu Israel, nge ngak e pi Kristiano?
• Mang ko racha’ ni ri dabi fanay e Pi Mich Rok Jehovah?
• Mang fan fare thin ni ra be’ e nge turguy rok u rogon e nangan’ rok ko ra fanay e blood fraction ni kan kieg ko yu yang e racha’, machane mang e gathi be yip’ fan?
• Mang fan ni ngada ted ni baga’ fan e thin nib fel’ u thildad Got u nap’an ni gad ra turguy ban’en?
[Chart on page 16]
(For fully formatted text, see publication)
Machib Rodad U Morngaaen E Racha’
RACHA’ NI KA REB
▾ ▾ ▾ ▾
DABIYOG NI Red cells White cells Platelets Plasma
NGAN FANAY
▾ ▾ ▾ ▾
BE’ NI KRISTIANO Fractions ara Fractions ara Fractions ara Fractions ara
E NGE TURGUY ROK bochi yang bochi yang bochi yang bochi yang
ni kan kieg ni kan kieg ni kan kieg ni kan kieg
ko red cells ko white cells ko platelets ko plasma
[Picture on page 14]
I turguy e governing body ni nge dabi fanay e pi Kristiano e racha’
[Picture on page 17]
Mu tayan’um ko n’en ni be yog e nangan’ rom ngom u nap’an ni ga ra turguy ban’en u morngaagen e blood fraction