Rayog Ni Nge Fel’ E Mabgol U Fayleng E Ngiyal’ Ney
“Nge rogon nib t’uf Got nge girdi’ romed e ngam puthuyed nga urngin e pi n’ey, ni ir e ma chugumiy urngin ban’en nga taabang nge par ni ke fel’ rogon.”—KOLOSE 3:14.
1, 2. (a) Mang morngaagen e ulung ni Kristiano ni yira falfalan’ ngay? (b) Mang e mabgol nib fel’?
NAP’AN ni gad ra sap nga lan e ulung ni Kristiano, gad ra falfalan’ ngay ni bay riy boor e piin nib mabgol ni kar yul’yul’gad ngak e ani mabgol rorad ni bokum e duw, ni boch i yad ma 10 e duw ara 20 ara 30 e duw, fa? Kar yul’yul’gad ngak e piin ni mabgol rorad ni yugu aram rogon ni boor e magawon.—Genesis 2:24.
2 Machane boor e girdi’ e ra yog ni yu ngiyal’ ma bay e magawon ko mabgol rorad. Be gaar be’: “Piin ni yad ba falfalan’ ko mabgol rorad e gathi be yip’ fan ni dariy e magawon rorad. Ya yu ngiyal’ ma bay e falfalan’ ma yu ngiyal’ ma bay e magawon . . . Machane pi girdi’ ney e kar pirieged e kanawo’ ni ngar pared ni yad mabgol u fithik’ e wagey ni bay ko fayleng.” Pi mabgol ni yad ba falfalan’ e kar filed rogon ni ngar pared nib mabgol u fithik’ e pi magawon ni sum ni bochan e magafan’ ko fayleng ni baga’ ni faanra yad be chuguliy e bitir. Ke fil e pi mabgol nem ni bin riyul’ e t’ufeg e ra “par ni dariy n’umngin nap’an.”—1 Korinth 13:8.
3. Mang e be m’ug ko mathaeg u morngaagen e piin nra mabgol ara piin nra dar e mabgol rorad, ma mang deer ni yira fith?
3 Machane bay bokum million e mabgol ni kar wergad. Be yog reb e babyor: “Gonapan baley ko urngin e mabgol u Meriken e ra dar u lan e bin somm’on e 7.8 e duw . . . Ma 75 percent ko piin ni kar dargad e ku yad ra un ko mabgol biyay ma 60 percent ko pi mabgol ney e ku ra wer biyay.” Mus ko pi nam ni gathi ri ma dar e mabgol riy e ke thil e chiney. Susun, u Sapan e ke mun l’agruw yay urngin e mabgol ni ke dar u lan in e duw e chiney. Mang boch ban’en ni ke n’igin ni nge sum e re magawon ney, ma boch e pi n’en ney e ku ma m’ug u lan e ulung ni Kristiano? Mang e ba t’uf ni fan e nge fel’ e mabgol ni yugu aram rogon ni be guy Satan rogon ni nge kirebnag e mabgol?
Boch E Wup Ni Ngan Pilo’ Riy
4. Mang boch ban’en nrayog ni nge kirebnag e mabgol?
4 Ma ayuwegdad e Thin Rok Got ni ngada nanged e pi n’en ni rayog ni nge kirebnag e mabgol. Reb riy e bay ko thin rok apostal Paul u morngaagen rarogon e fayleng ko tin tomren e rran ney: “Mu tay fanam i yan ko re bugithin ney! Tin tomren e rran e ri bay mo’maw’ ni ngan par nrogon e tin riyul’ ni girdien Kristus. Ya bayi par e girdi’ ni ke mus ni yad e yad be lemnagrad, ma kari gel e chogow rorad, ma kar ufanthingad, ma ke tolangan’rad ni yad be lemnag nri ba ga’ farad; ma bay urogned e thin nib kireb ngak e girdi’, ma bay dab kur folgad rok e gallabthir rorad, ma bay dab kur pininged e magar ngak be’ u lanin’rad, ma bay dab kur liyorgad ngak Got; ma bay kab kur golgad ma bay dab kur runguyed e girdi’, ma bay ur t’ared e thin nga daken e girdi’, ma dariy fan ban’en u wun’rad, ma yad ba damumuw; ma bay ra dabuyed e tin nib fel’; ma dabiyog ni nge pagan’uy ngorad, ma dariy fan e girdi’ u wun’rad, ma yad ba uf; ma bayi t’uf e fafel rorad me tomur Got u wun’rad; ma bay ur dake yad be liyor ngak Got, machane bay ra pied keru’rad nga gelngin. Mu tiyem u urel rok e pi girdi’ nem.”—2 Timothy 3:1-5.
5. Mang fan ni bay e riya’ riy ni “ke mus ni ir e nge lemnag ir” u lan e mabgol, mang e be yog e Bible u morngaagen?
5 Gad ra fl’eg i lemnag e thin rok Paul ma gad ra guy ni boor fapi n’en ni ke weliy morngaagen e ma n’igin ni nge wer e mabgol. Susun, I weliy morngaagen e piin ni “ke mus ni yad e yad be lemnagrad” ni dar lemnaged yugu boch e girdi’. Be’ ni leengiy ara figirngiy ni ke mus ni ir e be lemnag ir e ra guy rogon ni nge fel’ ngak. Yad ba gelan’ ma dabiyog ni ngar thilgad. Faanra aram rogon laniyan’ be’ ma ra fel’ e mabgol rok, fa? Ri dabi fel’. I fonownag Paul e pi Kristiano nib muun e piin nib mabgol ngay ni gaar: “Dabi suk’ ngan’med ni ngam muruwliyed ban’en ni gimed e ngam m’onod riy ni fan e nga nognimed riy ni gimed e soromed, ara bochan e nge yib ufan ngomed; machane nge bigimed me sobut’nagan’, ma dabi finey bigimed ni ir e ba sorok ngak e tin ni ka bay e girdi’. Ra bigimed ma ngi i lemnag bigimed ngi i ayuweg u rogon nrayog rok, ma gathi go ir e ngi i lemnag ir.”—Filippi 2:3, 4.
6. Uw rogon nrayog ni nge kireb e mabgol ni bochan chogowen e salpiy?
6 Chogowen e salpiy e rayog ni nge dareg e ani figirngiy nge ani leengiy. Be gaar Paul: “Machane piin ni yad ba adag ni nge yoor e salpiy rorad e yad ma pagrad ngak e pi n’en ni ma pingeg e girdi’ nge denen, mi yad aw ko wup ko ar’ar ni aram e yibe ar’arnag e tin ndariy fan nge tin nra kirebnigey, ni ir e ma girngiy e girdi’ ko tagan mi yad malog. Ya chogowen e salpiy e ir lik’ngin urngin mit e kireb. Boch e girdi’ e ri yad ba adag ni nge yog ngorad ni aram tapgin ma kar mal’afgad u rogon ni nge mich Kristus u wun’rad, ma ke m’ingan’rad ke yib e kireban’ ni pire’ ngorad.” (1 Timothy 6:9, 10) Ba gafgow ya ke riyul’ e thin rok Paul u lan boor e mabgol e ngiyal’ ney. Bochan e be guy rogon boor e piin nib mabgol ni nge yoor e salpiy rorad ma dar tedan’rad ko tin nib t’uf rok e piin ni mabgol rorad, ni tin nib t’uf nga lanin’rad ma nge fel’ e thin rorad.
7. Yu ngiyal’ ma mang ngongol e ra pow’iy be’ ni nge daki yul’yul’ ngak e ani mabgol rok?
7 Ki yog Paul ni ra moy e piin ni “bay dab kur golgad, ma bay dab kur runguyed e girdi’, ma bay ur t’ared e thin nga daken e girdi’” ko tin tomren e rran ney. Nap’an ni ra m’agpa’ l’agruw ni’ mi yow micheg ngorow ni ngar mabgolgow ma re thin nem ni kar michegew e ban’en ni ngari par ma susun dariy e sasalap riy. (Malachi 2:14-16) Machane boch e girdi’ e kar tedan’rad ngak yugu be’ ni gathi mabgol rorad. I yog reb e ppin ni gonapan 30 e duw rok ni ke pag rogon e tayan’ ni ke tay e pumoon rok ngak yugu boch e ppin ma re pumoon nem e ke n’ag e ppin rok. De lemnag e re pumoon nem ni de puluw ni nge yodor be’ nib mabgol. Ke kireban’ fare ppin u nap’an ni guy e n’en ni be rin’ e pumoon rok me yog ngak u fithik’ e sumunguy ni bay e riya’ ko n’en ni be fl’eg. Machane ke aw fare pumoon ko ngongol ko darngal. Yugu aram rogon ni kan ginang u fithik’ e sumunguy ma de fol. Me aw ko wup.—Proverbs 6:27-29.
8. Mang e ra n’igin ni nge par be’ ngak yugu be’ ni gathi mabgol rok?
8 Rib tamilang e fonow ko Bible nib kireb ni nge par be’ ngak yugu be’ ni gathi ani mabgol rok! “Dariy tapgin ni nge par be’ nge yugu reb e ppin ni gathi mabgol rok; ani ra rin’ e ra gafgownag ir.” (Proverbs 6:32) Gathi yira un ko ngongol ndarngal ni tomgin. James ni be’ ni ke yoloy bang ko Bible e ke weliy ni yira fl’eg e denen ni bod e ngongol ko darngal u tomren ni sum fare lem u lanin’uy me sum e ar’ar ni bochan e ke par fare lem u lanin’uy. (James 1:14, 15) Ra i par e re ar’ar nem u laniyan’ faanem nib mabgol ma munmun ma dabki yul’yul’ ngak e ani mabgol rok ni ke micheg ngak ni ra yul’yul’ ngak u n’umngin nap’an e yafas rok. Be gaar Jesus: “Kam rung’ag ni ke lunguy, Dab mpirew be’ ni gathi mabgol rom. Machane ngog ngomed e chiney, ni en nra sap ngak be’ ni ppin me finey ni manga yugu ra pirew, e ke kireb e rok, ni fan e kar pirew u fithik’ i laniyan’.”—Matthew 5:27, 28.
9. Mang fonow ni bay ko Proverbs 5:18-20?
9 Ere bin nib fel’ e kanawo’ e aram e bin ni be yog e Proverbs ni gaar: “Nge flaab e luwed rom, ma ga falfalan’ u taabang rok leengim ni kam leengiy u nap’an ni ke fel’ yangarem, ni ir ba gamanman ni hind ni ba t’uf rom ma ir ba kaming nib fel’ yaan. Ngam ching nga thuth rok ni gubin ngiyal’. Ma nge gel e falfalan’ rom ni bochan e ke t’ufegem. Me gur, fakag, mang ni ngam falfalan’ ngak yugu reb e ppin nu bang ara ngam gumuchmuch ngak reb e ppin nu yugu reb e nam?”—Proverbs 5:18-20.
Dab Mu Gurgur Ni Ngam Mabgol
10. Mang fan nib fel’ ni ngam tay ba ngiyal’ ni ngam nang rarogon e ani kam mel’eg ni ngam mabgolgow?
10 Ma sum boor e magawon u lan e mabgol ni bochan e ke gurgur l’agruw ni’ ni ngar mabgolgow. Sana dawori ilalgow ara de yoor ban’en ni yow manang. Ara sana de n’uw nap’an ni kar nangew yow—ni ngar nangew e n’en ni yow ba adag ara dubrow, ara pi n’en ni yow be nameg ara rogon ni kan chuguliyrow. Ra gonop be’ ni ke t’ar laniyan’ me tay e ngiyal’ ni ngari nang e ani ke mel’eg ni ngar mabgolgow. Amu lemnag morngaagen Jacob ni fak Isaac. I maruwel rok chitamangin Rachel ni medlip e duw mfini pag ni ngar mabgolgow Rachel. Machane ke m’agan’ ngay ni nge rin’ ni bochan e rib t’uf Rachel rok, ma gathi ke mus ni bochan e adag ko pumoon nge ppin.—Genesis 29:20-30.
11. (a) Mabgol e ma chagiy miti mang girdi’ nga taabang? (b) Mang fan ni ngan gonopiy rogon e numon u lan e mabgol?
11 Mabgol e gathi ke mus ni adag u thilin e pumoon nge ppin. Ya mabgol e ke chagiy l’agruw e girdi’ nib thil rogon ni kan chuguliyrow, mab thil rarogorow, mab thil rogon lanin’row, ma kub thil rogon e skul rorow. Ma yu ngiyal’ e ba thil rogon yalen e nam rorow mab thil e thin rorow. Mabgol e ma chagiy l’agruw ni’ nib thil e lem rorow mab thil rogon ni yow ra weliy boor ban’en. Mabgol e ke chagiy gali girdi’ ney ni yow ba thil. Rayog ni ngar gathibthibgow ara ngar gun’gungow, fa ngar piew e athamgil nga lanin’row ara ngar weliyew e thin nib fel’. Arrogon, thin rodad e rayog ni nge kirebnag laniyan’ ara gelnag laniyan’ e ani mabgol rodad. Thin nib kireb ni yira yog e rayog ni nge magawonnag e mabgol.—Proverbs 12:18; 15:1, 2; 16:24; 21:9; 31:26.
12, 13. Susun uw rogon e mabgol u wan’dad nrogon e par rodad u fayleng e chiney?
12 Ere ba fel’ ni ngam tay ba ngiyal’ ni ngari mu nang e ani kam lemnag ni ngam mabgolgow. I yog reb e ppin ni Kristiano ni gaar: “Nap’an ni ga be gay be’ ni ngam mabgolgow amu lemnag ragag e n’en nib t’uf rok be’ ni nge mang mabgol rom. Faanra ke mus ni medlip ban’en ni bay, amu fithem, Rayog ni nggu gum’an’ug ko fa dalip i n’en ni dariy rok faanem, fa? Rayog rog ni nggu t’ar lanin’ug ni gubin e rran ni bochan e dariy fa pi n’em, fa? Faan manga ke maruwaran’um, amu tal ngam fl’eg i lemnag.” Machane thingari tamilang u wan’um ri rogon e par rodad. Faanra ga ba adag ni ngam mabgol, ga manang ni dabiyog ni ngam pirieg be’ nib flont. Ma ku arrogon faanem ni gimew ra mabgol ni dabi mabgolgow be’ nib flont!—Luke 6:41.
13 Piin nra uned ko mabgol e thingari ra paged farad. I tamilangnag Paul ni arrogon faani gaar: “Gub adag ndabi magafan’med. Be’ nib moon ndawori un ko mabgol e be tiyan’ ko maruwel rok Somol, ya be guy rogon ni ngi i yan ngan’ Somol; machane be’ nib moon ni ke mabgol e be tiyan’ ko tin nu fayleng ban’en, ya ba adag ni nge yan ngan’ leengin, ere ruw yang ni yibe tangernag ngay. Be’ ni ppin nib muchugbil ara be’ ni ppin ndawori nang e pumoon e be tiyan’ ko maruwel rok Somol, ya ba adag n nge pi’ ir nge laniyan’ ngak Somol; machane be’ ni ppin ni ke mabgol e be tiyan’ ko tin nu fayleng ban’en, ya ba adag n ngi i yan ngan’ figirngin.”—1 Korinth 7:32-34.
Fan Ni Ma Dar Boch E Mabgol
14, 15. Mang e rayog ni nge warnag e mabgol?
14 Be’ ni ppin ni Kristiano e kari kireban’ ni bochan e ke dar e mabgol rok u tomren 12 e duw ni yow mabgol me chag e pumoon rok ngak yugu reb e ppin. Ke guy fare ppin boch ban’en ni pow riy ni ra kireb e mabgol rok u m’on ni ke dar fare mabgol, fa? Ke weliy fare ppin ni gaar: “Ke taw ko ngiyal’ ni daki meybil e pumoon rog. Me tawey nga boch ban’en ni fan e nge dabi un ko muulung ara nge un ko machib u mit e tabinaw. Ma yog ni boor e maruwel rok ara kari magar ere daki chag ngog. Daki non ngog. De taareb rogon e machib u lanin’mow. Ba gafgow. Ya gathi ka ir faanem ni kug m’agpa’gow.”
15 Yugu boch e girdi’ ni ke dar e mabgol rorad e kur guyed boch e pow ni bod e tinem, ni kan pag e fol Bible, nge meybil nge muulung ko Kristiano. Be m’ug riy ni boor e girdi’ ni kar n’aged e ani mabgol rorad e kar paged ni nge palog thilrad Jehovah. Aram fan ni ke war e michan’ rorad. Daki riyul’ Jehovah Got u wan’rad. Ma daki riyul’ fare m’ag nib biech ni ke micheg Got. Ma yu ngiyal’ e ke war e michan’ rok faanem u m’on ni ke chag ngak yugu be’ ni gathi mabgol rok.—Hebrews 10:38, 39; 11:6; 2 Peter 3:13, 14.
16. Mang e rayog ni nge gelnag e mabgol?
16 L’agruw e mabgol ni ba fel’ e mabgol rorow e kar rognew ni ba fel’ e mabgol rorow ni bochan e machib. Yow ma meybil u taabang ma yow ma fol babyor u taabang. Be gaar fare pumoon: “Gamow ma bieg e Bible u taabang. Gamow ma machibnag yugu boch e girdi’ u taabang. Gamow ba falfalan’ ngay ni nggu rin’ew boch ban’en u taabang.” Rib tamilang: Ra i fel’ thildad Jehovah ma ra ayuweg ni nge gel fare mabgol.
Dabi Pag Rogon E Tin Ni Ga Ra Nameg Ma Ga Non Ngak E Mabgol Rom
17. (a) Mang l’agruw ban’en nrayog ni nge ayuweg e mabgol nge fel’? (b) Mang e be yog Paul u morngaagen e t’ufeg ni Kristiano?
17 Ku bay l’agruw ban’en ni ra ayuweg e mabgol nge fel’: T’ufeg nrogon e Kristiano nge numon. Nap’an ni ra adag l’agruw ni’ yow ma yu ngiyal’ ma dar guyew e kireb rok bagayow. Ma ra un fagali cha’ ko mabgol ni ke pag rogon e tin ni kar namegew, ni sana ngar namegew e tin ni kar biegew u morngaagen e mabol u lan e babyor ara kar guyew ko kachido. Munmun ma thingar ra nangew ri rogon e par rodad. Ma thibngin e ani mabgol rorow ni yugu dariy e ra kankanan’row ngay me mang e magawon ni baga’. Faanra aram e n’en nra buch ma thingari m’ug rok e pi Kristiano waamngin e kan ni thothup ma reb riy e t’ufeg. (Galatia 5:22, 23) Rib ga’ angin e t’ufeg—gathi adag u thilin e pumoon nge ppin ya t’ufeg nrogon e Kristiano. I weliy Paul ko be mang e t’ufeg ni Kristiano ni gaar: “En nib t’uf Got rok nge girdi’ e ba gum’an’ ma ba gol. . . . ara gathi ke mus ni ir e ma lemnag ir, ara ba papey e damumuw ngak; ma en nib t’uf Got rok nge girdi’ e der ma aw nga laniyan’ e n’en nib kireb ni kan rin’ ngak. . . . Be’ nib t’uf Got rok nge girdi’ e dabiyog ni nge pag ir ndab ki michan’, ma dab ki l’agan’ ma dab ki gum’an’.” (1 Korinth 13:4-7) Ba tamilang ko re thin ney ni bin riyul’ e t’ufeg e manang ni ma meewar e girdi’. Manang rarogon e girdi’ ma dabi lemnag ni nge flont be’.—Proverbs 10:12.
18. Uw rogon nrayog ni nge fel’ thilin l’agruw ni’ ni bochan e numon?
18 Ku baga’ fan e numon. Yugu demutrug urngin e duw ni ke mabgol e girdi’ ma thingari non fagali mabgol ngorow ma ngar motoyilgow ngorow. Be gaar reb e pumoon: “Gamow ma weliy e n’en ni bay u lanin’mow nib puf e thin romow machane gamow ma rin’ u kanawo’ nib fel’.” Ra fil e ani figirngiy nge ani leengiy rogon ni ngar motoyilgow ko pi n’en ni ka nog nge pi n’en ni da nog. Fan e re thin ney e ra fil l’agruw e mabgol rogon ni ngar gonopiyew e pi n’en ni bay u lanin’uy ni dan weliy. Boch e ppin e ma yog ni pumoon rorad e dar motoyilgad ko thin rorad. Ma boch e pumoon e ma yog ni ppin rorad e ba adag ni ngar nonad ko ngiyal’ ni de m’ag ngay. Numon e gathi goo welthin ya kub muun ngay e runguy nge gonop. Ra fel’ rogon e ani leengiy nge ani figirngiy ni faanra yow ra non ngorow nrogon.—James 1:19.
19. (a) Mang fan nib mo’maw’ ni ngan wenig? (b) Mang e ra n’igindad ni nga dogned nib kireb e rodad?
19 Yu ngiyal’ ma kub muun e wenig ko fare numon. Machane gathi ban’en nib mom. Ya ba t’uf ni nge sobut’an’ be’ ni faanra nge yog ni ke kireb e rok. Machane ri baga’ angin e wenig u lan e mabgol! Ya faanra wenig be’ u fithik’ e yul’yul’ ma ra chuw tapgin ni ngan cham ma ra mab e kanawo’ ni ngan n’ag fan e kireb ma ngan pithig fare magawon. Be gaar Paul: “Nge bigimed mi i ayuweg bigimed ko meewar rok u fithik’ e runguy, mu um n’iged fan u wun’med e n’en ni manga ke kirebnag bigimed u laniyan’ bigimed ko re ngiyal’ i n’en ni ba’ ban’en ni ke dabuy bigimed ni ke rin’ bigimed ngak. Thingar um n’iged fan u wun’med e n’en ni ke rin’ bigimed ngak bigimed ni bod rogon ni ke n’ag Somol fan u wan’ e tin ni kam rin’ed nib togopuluw ngak. Nge rogon nib t’uf Got nge girdi’ romed e ngam puthuyed nga urngin e pi n’ey, ni ir e ma chugumiy urngin ban’en nga taabang nge par ni ke fel’ rogon.”—Kolose 3:13, 14.
20. Uw rogon e ngongol rok be’ ni Kristiano ngak e ani mabgol rok u fithik’ boor e girdi’ ara nap’an ni goo yow u bang?
20 Ku baga’ fan ni nge ayuweg e ani figirngiy nge ani leengiy yow ya nge fel’ e mabgol. Ani figirngiy nge ani leengiy ni Kristiano e susun e ngar pagan’row ngorow. Ma dariy bagayow nra sobut’nag bagayow ara nge dariy fannag bagayow. Gad ba adag ni ngada pininged e sorok ngak e piin ni mabgol rodad; ma gathi gad ra gathibthibnagrad. (Proverbs 31:28b) Ma dabi siy ni dab da moningnagrad ara thin ni gosgos ngorad. (Kolose 4:6) Ra fel’ e ayuw u thilin e ani figirngiy nge ani leengiy ni faanra gubin ngiyal’ ma yow ra yog ni yow ba t’uf rorow. Ga ra yog bugithin u fithik’ e sumunguy ma gowa e ga be gaar: “Gab t’uf rog. Gub falfalan’ ya ga bay rog.” Aray boch ban’en nra ayuweg e thin u thilin l’agruw e mabgol ma ra ayuweg e mabgol nge fel’ u fayleng e chiney. Ku bay yugu boch ban’en nrayog ni ngan rin’, ma bin migid e thin e ra weliy yugu boch e thin ko Babyor Nib Thothup nra ayuweg ni nge fel’ e mabgol.a
[Footnote]
a Bay yugu boch e thin u lan fare ke babyor ni The Secret of Family Happiness, ni ke fl’eg e Pi Mich Rok Jehovah.
Rayog Ni Ngam Weliy?
• Mang boch ban’en nrayog ni nge kirebnag e mabgol?
• Mang fan ni de fel’ ni ngan gurgur ni ngan mabgol?
• Uw rogon nra gel e mabgol ni bochan e ba gel e michan’?
• Mang boch ban’en ni ra ayuweg e mabgol nge fel’?
[Picture on page 22]
Mabgol e gathi ke mus ni adag u thilin e pumoon nge ppin
[Pictures on page 24]
Ra fel’ thilin l’agruw e mabgol nge Jehovah ma ra e mabgol nge fel’