KENGGIN E RE KE BABYOR NEY | RAYOG NI NGAM NANG FAN E THIN NU BIBLE

Ba Ke Babyor nib T’uf ni Ngan Nang Fan e Thin Riy

Bible e ba ke babyor ni kari kakrom. Ke uw n’umngin nap’an ni kan ngongliy e Bible? Sogonap’an 3,500 e duw ni ke yan min tabab i yoloy e Bible u Middle East. Aram e ngiyal’ ni i gagiyeg reb e pilung u China nib gilbuguwan ni ka nog Shang ngak. Kun tabab i yoloy e Bible u nap’an ragag e chibog u m’on ni sum fare teliw ni Buddhism u India.​—Mu guy fare thin ni kenggin e “Boch Ban’en nib Riyul’ u Murung’agen e Bible.”

Faanra nge ayuweg ba ken e babyor boch e girdi’ me pow’iyrad, mab t’uf ni ngar nanged fan e thin riy me ga’ fan u wan’rad. Aram rogon e Bible ya ma pi’ e fulweg u boch e deer ni gad ma fith nib ga’ fan.

Bod ni kaam lemnag ko, ‘Mang fan ni gad bay?’ Ke yan bokum biyu’ e duw ni ma lemnag e girdi’ e re deer ney. Machane, rayog ni ngan pirieg e fulweg riy ko gal nsom’on e guruy ko fare babyor ko Bible ni Genesis. Gal guruy nem e be weliy murung’agen e n’en ni buch “aram ko tabolngin” ara bokum bilyon e duw ni ke yan u nap’an nni sunmiy e palpalth’ib, nib muun ngay e pi t’uf u lan e lang nge fayleng ni gad be par riy. (Genesis 1:1) Tomuren ni weliy e Bible murung’agen e re n’ey, ma aram me weliy rogon ni sum e girdi’ nga fayleng, nge rogon ni sum boch ban’en nib fas, nge fan ni kan sunmiy e girdi’ nge ku boch ban’en. Gubin e pi n’ey e be weliy e Bible ni be yan u rogon e ngiyal’ ni buch reb nge reb.

KAN YOLOY NI NGAN NANG FAN E THIN RIY

Bay e fonow u lan e Bible nrayog ni nge ayuwegdad ni ngad pithiged e pi magawon ni gad ma mada’nag u reb e rran ngu reb. Ba mom ni ngan nang fan e pi fonow ney. Baaray l’agruw e kanawo’ ni be tamilangnag rogon nrayog ni ngad nanged fan e pi fonow nu Bible riy.

Bin som’on e, ba mom ni ngan nang fan e thin ko Bible, ma kub tamilang, maku ra beeg e girdi’ ma yad baadag ni ngar motoyilgad ngay. Der ma yog e Bible boch e thin ni yugu ba thil nga rogon e thin ni ma yog e girdi’ ara ba mo’maw’ ni ngan nang fan, ya ma fanay boch e thin nib tamilang ma bay rogon ko pi n’en ni gad manang. Pi n’en nib mo’maw’ ni ngad nanged fan e yima weliy u reb e kanawo’ nib m’ag ko pi n’en ni ma buch rodad u reb e rran ngu reb.

Bod ni, boor nochi fanathin ni i yog Jesus kakrom nib m’ag ko pi n’en ni ma buch ko girdi’ u reb e rran ngu reb nrayog ni ngar filed ban’en riy me taw nga gum’ircha’rad. Boor e pi fonow ney ni bay u lan fare Welthin rok Jesus ni Pi’ u Daken e Burey ni kan yoloy ko babyor rok Matthew u Bible ko guruy ni 5 nge mada’ ko 7. I yog be’ nre “welthin” nem e ba puluw ngodad, ma gathi kan tay nga Bible ni bochan e “nge suguy lanin’dad nga murung’agen boch ban’en, ya kan tay ni fan e nge pow’iydad me gagiyegnag rogon e ngongol rodad.” Rayog ni ngam beeg e pi guruy ney u lan 15 i yan ko 20 e minit. Ma nap’an ni ga ra beeg ma ga ra ngat nga rogon feni mom nge feni manging’ e thin ni i yog Jesus.

Ku reb e ban’en ni be momnag rogon ni ngan nang fan e Bible e aram e pi n’en ni bay murung’agen riy. Bible e gathi babyoren boch ban’en ni ke mich u wan’ boch e girdi’ nde riyul’ ara bogi yat. Ya rogon ni be yog ba ken e babyor e Bible e ba ke babyor ni murung’agen “boch e girdi’ nib gilbuguwrad nge boch ni taareb rogorad ko yug girdi’” nge “pi magawon ni ur mada’naged, nge pi n’en ni ur athapeged, nge pi oloboch rorad, nge pi n’en ni i yag ni ngar rin’ed.” (The World Book Encyclopedia) Ba mom ni ngad nanged fan murung’agen e pi girdi’ ney, nge pi n’en ni i buch rorad, nge pi n’en ni gad ra fil rorad.​—Roma 15:4.

GUBIN E GIRDI’ NRAYOG NI NGE YAG NGORAD

Ra ngam nang fan e n’en ni kan yoloy nga lan ba ken e babyor, ma thingar ni yoloy u reb e thin ni ga manang. Ngiyal’ ney e demtrug e gin ni ga ma par riy ara thin rom, ma bay ba ken e Bible ni kan pilyeg nrayog ni ngam beeg e thin riy. Baaray boch ban’en nib t’uf ni ngan rin’ ya nge yag nni rin’ e re n’ey.

Ngan pilyeg e thin riy. Som’on nni yoloy e Bible e ni yoloy ko thin ni Hebrew, Aramaic, nge Greek. Bochan e re n’ey, ma kemus nri in e girdi’ e rayog ni ngar beeged e Bible. Ere, boor e girdi’ ni yad ma pilyeg e thin nra maruwelgad nib elmerin ya nge yag nra pilyeged e Bible nga yugu boch e thin. Ma gad ba felfelan’ ko maruwel nib gel ni kar ted, ya chiney e sogonap’an 2,700 mit e thin ni kan pilyeg e Bible ngay ni boch e ba polo’ ma boch e kemus ni yu yang riy. Ere, re n’ey e be dag nib pag 90 e pasent e girdi’ e rayog ni ngar beeged e Bible ni ga’ngin ara yu yang riy ko thin rorad.

Ngan yoornag ken. Tin som’on e babyor ko Bible e un yoloy nga boch e babyor ni kan ngongliy ko keru’ e gamanman nge ba mit e gek’iy ni ka nog e papyrus ngay. Pi babyor nem e ba papey ni ma kireb. Ere, n’en ni un rin’ e un abweg riy nga boch ni kab beech ni bochan e nge dabi math e thin ko Bible. Pi babyor nem e ba tolang puluwon, ere kemus nri in e girdi’ e rayog ni ngar chuw’iyed. Machane, sogonap’an 550 e duw ni ke yan me ngongliy be’ ni ka nog Gutenberg ngak reb e masin nrayog ni ngan fal’eg e babyor riy. Ere, aram e ngiyal’ nni yoornag ken e Bible. Kan susunnag mab pag lal e bilyon ken e Bible ni kan wereg ko girdi’ ni boch e ba polo’ ma boch e kemus ni yu yang riy.

Dariy ba ken e babyor u barba’ e teliw nrayog ni ngan taarebrogonnag ko Bible. Ere, ba tamilang ni Bible e ba ke babyor nrayog ni ngan nang fan e thin riy. Kemus nib mo’maw’ ni ngan nang fan. Machane, bin riyul’ riy e rayog ni ngan nang fan e thin ko Bible. Ere, mini’ e rayog ni nge ayuwegem? Ma mang angin nrayog ni nge yib ngom? Rayog ni ngam pirieg e fulweg ko gal deer ney ko bin migid e article.

[Blurb ko page 5]

Bible e ma pi’ e fulweg u boch e deer ni gad ma fith nib ga’ fan.

[Kahol ko page 5]

Boch Ban’en nib Riyul’ u Murung’agen e Bible

• Nel’ i ragag nge nel’ ken e babyor nib thothup ni kan puthuy nga taabang ke yib e Bible riy.

• Pi n’en ni bay u Bible e ba muun ngay chepin e girdi’, nge chepin boch ban’en, nge pi motochiyel, nge yiiy, nge boch e fonow ni bay e gonop riy, nge boch e tang, nge boch e babyor ni un yoloy nge yan ngak boch e girdi’.

• Ni yoloy e Bible u lan 1,600 e duw nni tabab ko duw ni 1513 B.C.E. nge yan i mada’ ko 98 C.E.

• Sogonap’an 40 e pumoon ni thagthagnag Got boch e thin nga lanin’rad ngar yoloyed nga Bible.

[Kahol ko page 4]

Ra ga baadag ni ngam nang boch ban’en u murung’agen rogon ni sum urngin ban’en nib fas, mag guy fare brochure ni kenggin e Was Life Created? ni thin ni Meriken ni ke ngongliy e Pi Mich Rok Jehovah. Ku bay ko www.jw.org.

[Kahol ko page 5]

Ra ga baadag ni ngkum nang boch ban’en u murung’agen e Bible, mag guy fare brochure ni kenggin e The Bible​—What Is Its Message? ni thin ni Meriken ni ke ngongliy e Pi Mich Rok Jehovah. Ku bay ko www.jw.org.