Mingiyal’ e Ba Fel’ ni Ngad Nonad?

1. Mang e gad be fil ko fare thin ni bay ko Eklesiastes 3:1, 7?

BAY boch i gadad ni baadag ni yugu ma non. Ma boch i gadad e gathi ri ma non. Machane, be tamilangnag kenggin e thin nu Bible ko re article ney ni bay e ngiyal’ ni ngad nonad ma bay e ngiyal’ ni ngad th’abed gulungdad. (Mu beeg e Eklesiastes 3:1, 7.b) Machane, sana bay boch e walag ni gad ma athapeg ni manga yugu ra pufpufgad boch ko welthin. Ma boch e sana gad baadag ni ngar sagaalgad boch ko welthin.

2. Mini’ e bay mat’awun ni nge dugliy e ngiyal’ ni ngad nonad nge rogon e numon nsusun e ngaud ted?

² Numon ni gad ma tay e aram reb e tow’ath ni ke yib rok Jehovah. (Ex. 4:10, 11; Rev. 4:11) Be fanay e Thin rok ni nge ayuwegdad ngad nanged rogon ni ngad maruwelgad ko re tow’ath ney nib fel’ rogon. Re article ney e gad ra weliy riy murung’agen boch e girdi’ u Bible nra ayuwegdad ni ngad nanged e ngiyal’ ni ngad nonad nge ngiyal’ ni ngad th’abed gulungdad. Ku gad ra weliy rogon u wan’ Jehovah e thin ni gad ma yog ko girdi’. Machane som’on e ngad weliyed murung’agen e ngiyal’ nsusun e ngad nonad.

MINGIYAL’ E SUSUN NI NGAD NONAD?

3. Mingiyal’ e susun ni ngad nonad nrogon ni bay ko Roma 10:14?

³ Gubin ngiyal’ nsusun e kad fal’eged rogodad ni ngad weliyed murung’agen Jehovah nge Gil’ilungun. (Matt. 24:14; mu beeg e Roma 10:14.) Faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma aram e gad be folwok rok Jesus. Reb i fan ni yib Jesus nga fayleng e bochan ni nge weliy ko girdi’ e tin riyul’ u murung’agen e Chitamangin. (John 18:37) Machane thingar ku dab da paged talin nib ga’ fan rogon e numon ni gad ma tay. Ere nap’an ni gad be weliy murung’agen Jehovah ko girdi’, ma thingar da nonad u fithik’ e “sumunguy nge ta’fan,” ma susun e ngkud daged ni gad be lemnag rogon laniyan’ e girdi’ nge tin ke michan’rad ngay. (1 Pet. 3:15, 16) Faan gad ra rin’ ni aray rogon ma aram e ra yan i aw ni gathi kemus ni yug gad be welthin, ya ku gad be fil ban’en ngak facha’, ma sana ku rayog ni nga dogned ban’en nra taw nga gum’irchaen.

4. Uw rogon ni thin ni gad ma yog e rayog ni nge ayuweg yugu boch e girdi’ nrogon ni bay ko Proverbs 9:9?

⁴ Piin piilal e faanra kar guyed ni bay reb e walag nib t’uf ni ngan fonownag, ma susun e dab ra magagawongad ni ngar nonad ngak. Machane, ba t’uf ni ngar mel’eged e ngiyal’ nib fel’ ni ngar nonad ngak facha’ ya nge dab ra k’aringed e tamra’ ngak. Ere yad ra son nge taw ko ngiyal’ ni goo yad mfin nra nonad ngak facha’. Piin piilal e gubin ngiyal’ ni yad ma guy rogon ni ngar nonad ngak be’ u reb e kanawo’ ndabi m’ug riy ni yad be darifannag. Yugu aram rogon, ma yad ma weliy boch i kenggin e motochiyel u Bible ngak be’ nrayog ni nge ayuweg ni nge ngongol u fithik’ e gonop. (Mu beeg e Proverbs 9:9.) Mang nib ga’ fan ndab da rusgad ni ngad nonad ko ngiyal’ nib t’uf ni ngad nonad? Am lemnag l’agruw ban’en nib thil ni buch kakrom. Reb e murung’agen be’ nib pumoon nib t’uf ni nge yal’uweg l’agruw i pumoon ni fak, ma reb e murung’agen be’ nib pin nib t’uf ni nge yog ngak be’ ni kan mel’eg ni nge mang pilung nib kireb e n’en ke lemnag ni nge rin’.

5. Mingiyal’ e susun ni nge non Eli ni ir e Th’abi Tolang ko Prist ma de rin’?

⁵ Eli ni ir e Th’abi Tolang ko Prist e bay l’agruw i pumoon ni fak nri yow ba t’uf rok. Machane gal pumoon ni fak nem e ur darifannagew Jehovah. Ur moyew u l’agruw e liw nib ga’ fan, ya ur pigpiggow u tabernacle ni yow l’agruw e prist. Machane da ur maruwelgow nga mat’awrow nib fel’ rogon, ma ur darifannagew e pi maligach ni un ognag ngak Jehovah, ma yow be un ko ngongol ndarngal ni gathi ban’en ni yow be guy rogon ni ngar mithagew. (1 Sam. 2:12-17, 22) Rogon ni bay ko fare Motochiyel rok Moses e thingar ni thang e fan rok e gal pumoon nem ni fak Eli. Machane, kemus ni puwan’ Eli ngorow nde gel miki pagrow ni ngar ululgow ko pigpig ni yow be tay u tabernacle. (Deut. 21:18-21) Ere uw rogon u wan’ Jehovah e n’en ni rin’ Eli? I gaar ngak: “Mang fan ni kam tay fan fa gal pumoon ni fakam ni aram e kam m’onegrow rog?” Bochan e re n’ey, ma aram me dugliy Jehovah ni nge thang e fan rok e gal pumoon nem ni yow ba kireb.​—1 Sam. 2:29, 34.

6. Mang e gad be fil ko n’en ni buch rok Eli?

⁶ Bay ban’en nib ga’ fan ni gad be fil ko n’en ni buch rok Eli. Faanra kad nanged ni bay reb e fager rodad ara girdi’ rodad ni ke th’ab e motochiyel rok Got, ma thingar da nonad ngak ma gad puguran ngak murung’agen e pi motochiyel rok Jehovah. Ngemu’ ma gad guy rogon ni nge yan i ning e ayuw ngak e piin yad be maruwel ni owchen Jehovah. (Jas. 5:14) Thingar dab da boded Eli ni aram e ngad m’oneged e fager rodad ara girdi’ rodad ma gad tomurnag Jehovah. Riyul’ nib t’uf ni ngad guyed rogon ndab da rusgad ni ngad nonad ngak be’ nib t’uf ni ngan yal’uweg, machane n’en ni gad ra rin’ e rayog ni nge yib angin. Am lemnag e n’en nib thil u thilin e n’en ni rin’ Eli nge n’en ni rin’ Abigail nreb e ppin u Israel.

7. Mang fan ni yan i non Abigail ngak David?

⁷ Abigail e leengin reb e pumoon ni boor ban’en rok ni ka nog Nabal ngak. Nap’an ni be mil David nge fapi pumoon ni kar uned ngak rok Saul ni Pilung, ma immoy ba ngiyal’ ni ur maruwelgad e pi pumoon ni yad ma gafaliy e saf rok Nabal u taabang ni yad be ayuweg e pi saf rok Nabal rok e pi moro’ro’. Ere gur, i pining Nabal e magar ngorad ko ayuw ni ur pied ngak? Danga’. Nap’an ni yog David ngak ni nge pi’ buchuuw e ggan nge ran ngorad fapi pumoon ni yad be un ngak, mi ri damumuw Nabal nga i tolul ma be yog e thin nib kireb ngorad. (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14) Wenegan ni yib riy e dugliy David u wan’ ni nge thang e fan rok urngin e pumoon u lan e tabinaw rok Nabal. (1 Sam. 25:13, 22) Ere uw rogon ni ngan siyeg ndabi buch ban’en ni aray rogon? I nang Abigail nib t’uf ni nge yog ban’en. Ere gelnag laniyan’ ndabi rus me yan i guy fare 400 i pumoon ni kar m’ad ko bilig, ma kar damumuwgad, maku bay talin e cham rorad ma aram me non ngak David.

8. Mang e gad be fil ko n’en ni rin’ Abigail?

⁸ Nap’an ni mada’ Abigail nge David, me non Abigail nde rus, miki non u fithik’ e tayfan, ngu reb e kanawo’ ni k’aring David ni nge adag ni nge rin’ e n’en ke yog. Yugu aram rogon ni n’en ke buch e gathi kireb rok Abigail, machane me wenig ngak David. I yog ngak David boch i fel’ngin nib manigil me taga’ ngak Jehovah ni nge ayuweg. (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34) Ere ku arrogodad ni faanra kad guyed ni be rin’ be’ ban’en nra waliy ni nge rin’ reb e denen nib ubchiya’, mab t’uf ndab da rusgad ni ngad nonad ngak ni bod ni rin’ Abigail. (Ps. 141:5) Yugu aram rogon nib t’uf ni ngad ted fan e girdi’, machane ku thingar dab da rusgad ni ngad rin’ed e n’en nib t’uf ni ngad rin’ed. Faan gad ra fonownag be’ nib t’uf ni ngad fonownaged ma gad rin’ u fithik’ e t’ufeg, ma aram e gad be dag ni gadad e bin riyul’ e fager rok.​—Prov. 27:17.

9-10. Mang e susun ndabi pag e piin piilal talin u nap’an ni yad be fonownag be’?

⁹ Ba ga’ ni piin piilal e thingar ra guyed rogon ndab rrusgad ni ngar nonad ngak e pi walag u lan e ulung ni yad be rin’ ban’en nra fekrad i yan ko kireb. (Gal. 6:1) Manang e piin piilal ni ku arrogorad ndawor ra flontgad, ere ku bay ba ngiyal’ nra t’uf ni ngan fonownagrad. Machane, der ma pag e piin piilal e re n’ey ni nge talegrad ndab ra yal’uweged e piin nib t’uf ni ngan yal’uwegrad. (2 Tim. 4:2; Titus 1:9) Nap’an nra fonownag e piin piilal be’, ma yad ma guy rogon ni ngar fanayed e thin ni kan pi’ ngorad nib tow’ath ni ngar filed ban’en ngak facha’ nib fel’ rogon mar rin’ed u fithik’ e gum’an’. Ba t’uf walagrad rorad, ma re t’ufeg ney ni bay rorad e aram e n’en ni be k’aringrad ni ngar ayuweged walagrad. (Prov. 13:24) Machane n’en th’abi ga’ fan u wan’rad e rogon ni ngar pininged e sorok ngak Jehovah ni aram e ngar folgad ko pi motochiyel rok mar ayuweged e ulung ni nge par ndariy e kireb riy.​—Acts 20:28.

¹⁰ Ere kad weliyed murung’agen e ngiyal’ nib t’uf ni ngad nonad. Machane, bay yu ngiyal’ nib fel’ ni ngad th’abed gulungdad ndab dogned ban’en. Nap’an nra t’uf ni ngad rin’ed e re n’ey, ma mang boch ban’en nrayog ni nge mo’maw’ ngodad?

MINGIYAL’ E SUSUN NI NGAD TH’ABED GULUNGDAD?

11. Mang fanathin e fanay James, ma mang fan nib puluw e re fanathin ney?

¹¹ Rayog ni nge mo’maw’ ni ngad gagiyegnaged rogon e thin ni gad ma yog. James ni yoloy reb e babyor u Bible e fanay ba fanathin ni nge tamilangnag rogon nib mo’maw’ e re n’ey. I gaar: “Cha’ nder ma oloboch ko tin ni ma yog e be’ nrib yal’uw, ni ku rayog rok ni nge gagiyegnag ir. Gadad ma tay bochi yang i wasey ni ba’ gafan nga lan l’ugun e os ni fan e nguur folgad rodad, me yog ni ngad pow’iyed yad nga ranod ko gin ni gadad be finey.” (Jas. 3:2, 3) Bay boch yang i wasey ni yima the’ nga lan l’ugun e os ni bay gafan ni kan m’ag nga lolugen. Cha’ ni ke af nga daken fare os e rayog ni nge tel e re gaf nem me pow’iy fare os ko gin be finey ni nge sor ngay, fa taleg fare os ndab ki yan. Faanra dabi chichiiy facha’ ni bay u daken fare os pa’ ko fare gaf, ma rayog ni nge adaldal fare os me maad’ad fa reb e maad’ad ngak faen bay u daken. Ku arrogon e thin ni gad ma yog ni faanra dab da gagiyegnaged, ma boor e magawon nrayog ni nge k’aring. Chiney e ngad weliyed murung’agen yu ngiyal’ nib t’uf ni ngad gagiyegnaged bolowthdad ma gad th’ab gulungdad ndab dogned ban’en.

12. Mingiyal’ e susun ni ngad gagiyegnaged bolowthdad ma gad th’ab gulungdad ndab dogned ban’en?

¹² Mang e ga ma rin’ ni faanra ga manang ni bay reb e walag ni manang boch ban’en nsusun e ngan tay nib mith? Bod ni faanra kam mada’gow be’ ni ma par u reb e nam ni kan taleg e maruwel rodad riy, ma gur, ga ma guy rogon ni ngam k’aring ni nge yog boch ban’en u rogon ni yima rin’ e maruwel rodad ko re nam nem, fa? Ba mudugil ni gathi ga be fith e pi n’em ni bochan e ga baadag ni ngam gafgownag fare walag. Bin riyul’ riy e, ba t’uf pi walagdad rodad ma gad baadag ni ngaud nanged ko mang e be buch rorad. Ku gad baadag ni ngad weliyed boch ban’en nib tamilang u nap’an ni gad be pi’ e meybil rorad. Machane, ireray e ngiyal’ ni ngad gagiyegnaged bolowthdad ma gad th’ab gulungdad ndab dogned ban’en. Faan gad ra towasariy be’ ni nge yog ban’en ngodad nsusun e ngan tay nib mith, ma aram e darud daged nib t’uf facha’ rodad nge pi walag ni ke pagan’rad ngak ndabi weliy fapi n’em. Riyul’ ndariy bagadad ni baadag ni nge gelnag e mo’maw’ ko par ko pi walagdad ni yad be par u boch e nam ni kan taleg e maruwel rodad riy. Ku arrogon e pi walag ni yad be pigpig ko pi nam ney nsusun e dab ra weliyed rogon ni ma machib ara ma muulung e Pi Mich ko pi nam nem.

13. Mang e thingari rin’ e piin piilal nrogon ni bay ko Proverbs 11:13, ma mang fan?

¹³ Ba ga’ ni piin piilal e rib ga’ fan ni ngar folgad ko fare kenggin e motochiyel ni bay ko Proverbs 11:13 ni aram e dab ur weliyed boch ban’en nsusun e ngan tay nib mith. (Mu beeg.) Rayog ni nge mo’maw’ ngak reb e piilal ni nge rin’ e re n’ey ni faanra ba mabgol. L’agruw ni’ ni yow ba mabgol e yow ma guy rogon ni nge par e tha’ u thilrow nib chugur ni aram e yow ma non ngorow ni gubin ngiyal’, ma yow ma weliy urngin ban’en ni bay u lanin’row ngorow. Machane, reb e piilal e manang nthingar dabi weliy ngak leengin boch ban’en u murung’agen e pi walag u lan e ulung nsusun e ngan tay nib “mith” ara dabin weliy ku be’. Ya faanra yog, ma aram e dabki pagan’uy ngak maku rayog ni nge kireb thin riy. Piin piilal u lan e ulung e thingar ra ‘yul’yul’gad’ u gubin ban’en, ma dab u rogned boch e thin nde riyul’. (1 Tim. 3:8) Re n’ey e be yip’ fan nsusun e dab ur bannaged e girdi’ ara ra uned ko dugdugthin. Faanra ba t’uf leengin reb e piilal rok, ma dabi weliy boch ban’en ngak nde t’uf ni nge nang.

14. Uw rogon nrayog ni nge ayuweg leengin reb e piilal fare piilal ndabi kireb thin?

¹⁴ Rayog ni nge ayuweg reb e ppin figirngin ni nge par nib fel’ thin ni aram e dab i towasariy ni nge weliy boch ban’en ngak nsusun e ngan tay nib mith. Faanra fol reb e ppin ko re fonow ney, ma aram e gathi kemus ni be ayuweg figirngin ya ku be dag ni be tayfan e piin kar weliyed boch ban’en nib mith u murung’agrad ngak figirngin. Ma bin th’abi ga’ fan riy e, ra felfelan’nag Jehovah ni bochan e be guy rogon ni nge par e ulung ni bay e gapas nge taareban’ riy.​—Rom. 14:19.

UW ROGON U WAN’ JEHOVAH E THIN NI GAD MA YOG?

15. Uw rogon fa dalip i pumoon ni fager rok Job u wan’ Jehovah, ma mang fan?

¹⁵ Boor ban’en nrayog ni ngad filed ko fare babyor rok Job ni bay u Bible u murung’agen rogon ni ngad nonad nge ngiyal’ ni ngad nonad. Tomuren boch e gafgow ni yib ngak Job nnap’an nra m’ay reb e miki yib reb, ma bay aningeg e pumoon nra bad ni ngar fal’eged laniyan’ mar pied boch e fonow ngak. Ba n’uw nap’an ni par e pi pumoon nem nda rogned ban’en. Machane rogon e thin ni yog dalip i yad nga tomuren ni aram Elifaz, nge Bildad, nge Zofar e ba tamilang riy ni gathi kar pared nda rogned ban’en ni bochan e yad be lemnag rogon ni ngar ayuweged Job. Ya bin riyul’ riy e, yad be lemnag rogon ni ngar micheged ni bay ban’en ni ke rin’ Job nib kireb. Bay boch ban’en nrogned nib puluw, machane yooren ban’en rogned u murung’agen Job nge Jehovah e der m’ug riy ni yad ba sumunguy maku de riyul’. Rogned ni Job e ir be’ nib kireb. (Job 32:1-3) Ere mang e rin’ Jehovah ko re n’ey? Ri damumuw ko re dalip i pumoon nem. I yog ni yad bbalyang ko n’en kar rin’ed miki yog ngorad ni nga rogned ngak Job ni nge yibilayrad.​—Job 42:7-9.

16. Mang e gad be fil ko n’en nib kireb ni rin’ Elifaz, nge Bildad, nge Zofar?

¹⁶ Boor ban’en ni gad be fil ko n’en nib kireb ni rin’ Elifaz, nge Bildad, nge Zofar. Bin som’on e, susun e dab ud turguyed e kireb nga daken pi walagdad. (Matt. 7:1-5) Ya susun e ngad motoyilgad ngorad nib fel’ rogon u m’on ni nga dogned ban’en. Faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma aram e rayog ni ngad nanged e n’en be buch rorad. (1 Pet. 3:8) Bin migid e, nap’an ni gad ra non ma thingar da rin’ed u fithik’ e sumunguy ma ngku dogned e thin nib puluw. (Efe. 4:25) Ma bin dalip e, ba ga’ fan u wan’ Jehovah rogon e thin ni ma yog bagadad ngak bagadad.

17. Mang e rayog ni ngad filed ko n’en ni rin’ Elihu?

¹⁷ Bin aningeg ko pi pumoon ney nra bad ra guyed Job e aram Elihu nreb e girdi’ rok Abraham. I par nge motoyil u nap’an ni be non Job nge fa dalip ni baaram e pumoon. Ba tamilang ni kari fal’eg e motoyil ko n’en ni unog ni bochan e yag ni nge pi’ boch e fonow ngak Job u fithik’ e sumunguy nge yul’yul’ ni ir e ayuweg Job ni nge yal’uweg rogon e lem rok. (Job 33:1, 6, 17) N’en nib ga’ fan u wan’ Elihu e rogon ni nge n’uf Jehovah, ma gathi be guy rogon ni nge tolangnag ir ara yugu be’. (Job 32:21, 22; 37:23, 24) Ere gad be fil ko n’en ni rin’ Elihu ni bay e ngiyal’ ni ngad th’abed gulungdad ngad motoyilgad. (Jas. 1:19) Maku reb e, ku gad be fil riy ni faanra kad pied e fonow ngak be’, ma n’en ni nge ga’ fan u wan’dad e rogon ni ngad n’ufed Jehovah ma gathi gadad.

18. Uw rogon ni ngad daged nib ga’ fan u wan’dad e thin ni gad ma yog ni kan pi’ nib tow’ath?

¹⁸ Faan gad ra fol ko fonow nu Bible u murung’agen e ngiyal’ ni ngad nonad nge rogon ni ngad nonad, ma aram e gad be dag nib ga’ fan u wan’dad e thin ni gad ma yog ni aram reb e tow’ath ni kan pi’ ngodad. Solomon ni Pilung ni ir be’ nib gonop e ni thagthagnag nga laniyan’ ni nge yoloy ni gaar: “Ri dakuriy ba felfelan’ ngay, ni ga ra pirieg e re bugithin nib mat’aw ni nga nog ko ngiyal’ ni nga mog.” (Prov. 15:23, BT) Faan gad ra fal’eg e motoyil ko n’en ke yog be’ ngodad ma gad lem u m’on ni ngad nonad, ma aram e rayog ni nge ga’ fan e thin ni ka dogned miki m’ug nib manigil. Faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma aram e rayog ni nga u dogned e thin nra pi’ e athamgil nga lanin’uy ma gad felfelan’nag Jehovah, ndemtrug ko gad boch e girdi’ ni gad ba ta welthin fa danga’. (Prov. 23:15; Efe. 4:29) Ireray e bin th’abi fel’ e kanawo’ nrayog ni ngad daged nib ga’ fan u wan’dad e biney e tow’ath ni ke pi’ Got ngodad!