Um Sonnag Fare Binaw ni Bay Taan u But’ Ndabi Chuw Biid

1. Mang e yiiynag Jesus nra buch u Jerusalem ko bin som’on e chibog?

IN E rran u m’on ni nge yim’ Jesus Kristus me weliy murung’agen ba yiiy ni lebug ko yay nsom’on u nap’an e tin tomuren e rran ko m’ag rok e pi Jew. I yog ngorad nra ba ngiyal’ ma ra “longobiy yu raba’ i salthaw” fare mach nu Jerusalem. (Luke 21:20) I yog Jesus ngak pi gachalpen nnap’an ni yugu yad ra guy e pi salthaw nem ni aram e pi salthaw nu Roma, ma thingar ra chuwgad u rom ni ka chingiyal’ nem.​—Luke 21:​21, 22.

2. Mang fonow e pi’ apostal Paul ngak e pi Kristiano ni Hebrew u Judea nge Jerusalem?

² In e duw u m’on ni nge longobiy e pi salthaw nu Roma yu Jerusalem, me yoloy apostal Paul bangi babyor ni bay boch e thin riy nib ga’ fan ni yima yog e ngiyal’ ney ni fare babyor ni Hebrews. I pi’ Paul boch e fonow nib ga’ fan ngak e pi Kristiano u Judea ngu Jerusalem u lan e gi babyor nem nra ayuwegrad ni ngar fal’eged rogorad ni fan ko n’en bayi buch boch nga m’on. Mang e re n’em? Yira gothey yu Jerusalem. Faanra baadag e pi Kristiano nem ni ngar mageygad ni yad ba fos, ma thingari m’agan’rad ngay ni ngar digeyed e naun nge pi siyobay rorad. Ere yoloy Paul murung’agen fare mach nu Jerusalem ni gaar: “Dariy bbinaw u roy u fayleng ni kari par ni ke mang binaw ngodad.” Ngemu’ miki ulul ngay ni gaar: “Ya gadad be son ni nga fin danod ko re binaw ni ir e bay fini m’ug ngodad.”​—Heb. 13:14.

3. Mang “fare binaw ni ba’ taan u but’ ndabi chuw biid”? Mang fan ni gad be sonnag?

³ Pi Kristiano nra dugliyed ni ngar chuwgad u Jerusalem nge Judea e dabisiy ni un moningnagrad, machane aram e n’en ni ayuweg e yafos rorad. Ngiyal’ ney e ku yima moningnagdad ni bochan e gathi girdi’ e gad be taga’ ngorad, maku darud guyed rogon ni nge yoor e salpiy rodad ara fel’ rogon e par rodad u lan e re fayleng ney. Ere mang fan ni gad ma rin’ e re n’ey? Ya gad manang ni bayi chuw e re m’ag ney. Gad be sonnag “fare binaw ni ba’ taan u but’ ndabi chuw biid” ni aram fare binaw ni “bay fini m’ug” ni aram Gil’ilungun Got.a (Heb. 11:10; Matt. 6:33) Ra reb e subheading ko re article ney ma gad ra weliy riy: (1) rogon ni ayuweg e fonow ni pi’ Paul e pi Kristiano ko bin som’on e chibog ni ngaur pared ni yad be sonnag fare binaw ni “bay fini m’ug,” (2) rogon ni fal’eg Paul rogorad ni fan ko pi n’en bayi buch boch nga m’on, nge (3) rogon nra ayuwegdad e fonow rok e ngiyal’ ney.

NGE PAGAN’UM NGAK E EN NDABI DIGEYEM

4. Mang nib ga’ fan yu Jerusalem u wan’ e pi Kristiano?

⁴ Ba ga’ fan yu Jerusalem u wan’ e pi Kristiano. Fare ulung ni Kristiano ko bin som’on e chibog e sum u rom ko duw ni 33 C.E., maku aram e gin ma par girdien fare ulung riy ni ma pow’iyey. Maku reb e boor e Kristiano ni bay e naun ni taferad nge chugum rorad ko re mach nem. Yugu aram rogon me yog Jesus ngak pi gachalpen nra t’uf ni ngar chuwgad u Jerusalem nge Judea.​—Matt. 24:16.

5. Uw rogon ni fal’eg Paul rogon e piin Kristiano ni fan ko n’en bayi buch?

⁵ I ayuweg Paul e pi Kristiano ni ngar nanged rogon fare mach nu Jerusalem u wan’ Jehovah, ya nge yag ni fal’eg rogorad ni fan ko n’en bayi buch. I puguran ngorad ni fare tempel, nge pi prist riy, nge pi maligach ni un ognag u Jerusalem e daki thothup u wan’ Jehovah. (Heb. 8:13) Yooren e girdi’ ko re mach nem e de mich fare Messiah u wan’rad. Fare tempel u Jerusalem e gathi ka aram e gin yima yan ngay ni ngan liyor ngak Jehovah, maku yira gothey.​—Luke 13:​34, 35.

6. Mang fan nib puluw e ngiyal’ ni pi’ Paul fare fonow ni bay ko Hebrews 13:​5, 6 ngak e pi Kristiano?

⁶ Nap’an ni yol Paul ngak e pi Hebrew, ma boor e girdi’ ni yad baadag e par u Jerusalem ara u ranod ra guyed boch e re mach nem. Bay reb e tayol nu Roma ni immoy e ngiyal’ nem ni yog ni yu Jerusalem e “aram e re mach nth’abi gilbuguwan ko pi binaw ni bay ko Ngek.” Boor e Jew ni yad ma par u boor e nam ni yad ma milekag ko re mach nem ni gubin e duw ni ngar uned ko pi madnom ni yima tay u rom, ma re n’ey e ma yibnag e salpiy ko re mach nem. Dariy e maruwar riy ni ku bay boch e Kristiano ni ku ma yag boor e salpiy ngorad ko re n’ey. Sana aram fan ni gaar Paul ngorad: “Dabi m’on e salpiy u lanin’med, ma ngam pired ni nge fel’ u wun’med e tin ni ba’ romed ban’en.” Ngemu’ miki sul u daken reb e thin nu Bible ni be yog e n’en ke micheg Jehovah ko pi tapigpig rok ni ke gaar: “Ri dab gu pagem; ma ri dab gu n’igem.” (Mu beeg e Hebrews 13:​5, 6; Deut. 31:6; Ps. 118:6) Ra t’uf ni nge dabi pagtalin e pi Kristiano ni yad ma par u Jerusalem nge Judea e pi thin ney. Mang fan? Ya dabi n’uw nap’an nga tomuren nra taw e gi babyor ney ngorad, ma aram e ra t’uf ni ngar digeyed e naun rorad, nge pi siyobay rorad, nge yooren e chugum rorad. Ngemu’ ma ranod ra pared nga yugu bang, nre n’ey e ban’en nde mom.

7. Mang fan nsusun e ngad gelnaged e pagan’ rodad ngak Jehovah e chiney?

⁷ N’en gad be fil riy: Mang e bayi buch ndab ki n’uw nap’an? Ra tabab fare “gafgow” nib ga’ min thang e re fayleng nib kireb ney. (Matt. 24:21) Thingar da pared ni gad ba od ma kad fal’eged rogodad ni bod e pi Kristiano ko bin som’on e chibog. (Luke 21:​34-36) Ra taw nga nap’an fare gafgow nib ga’, ma sana ra t’uf ni ngad digeyed boch ara gubin e chugum rodad ya ba pagan’dad ngay ndariy ba ngiyal’ nra digey Jehovah e girdi’ rok. Mus ko chiney ndawori tabab fare gafgow nib ga’ nrayog ni ngad daged gelngin ni be pagan’dad ngak Jehovah. Mu fithem ni nge lungum, ‘Be m’ug ko ngongol rog nge pi n’en gu ma nameg ni fare Got ni ke micheg nra pi’ e tin nib t’uf rog e ir e be pagan’ug ngak ma gathi salpiy, fa?’ (1 Tim. 6:17) Riyul’ ni yugu aram rogon nrayog ni ngad filed boch ban’en ko n’en ni buch u nap’an e bin som’on e chibog, machane fare “gafgow” nib ga’ nra yib boch nga m’on e dariy ban’en ni ke buch ba ngiyal’ ni aram rogon. Ere uw rogon ni gad ra nang e n’en ngad rin’ed u nap’an nra tabab fare gafgow nib ga’?

MU FOL KO PIIN YAD MA YOG E THIN RODAD

8. Mang e yog Jesus ngak pi gachalpen ni ngar rin’ed?

⁸ In e duw nga tomuren ni taw fagi babyor ni yoloy Paul ngak e pi Kristiano ni Hebrew, mar guyed ni ke longobiy e pi salthaw nu Roma fare mach nu Jerusalem. Nap’an nra guyed e re n’ey ni ke buch, ma aram mar nanged ni ke taw nga nap’an ni ngar milgad ngar chuwgad ya bay ni gothey e re mach nem. (Matt. 24:3; Luke 21:​20, 24) Machane uw e gin ngar milgad ngay? Ya kemus ni gaar Jesus: “Piin ni yad bay u lan yu Judea e thingar ra milgad nga daken e pi burey.” (Luke 21:21) Boor e burey ko gin’em. Ere kun burey e ngar milgad ngay?

9. Mang fan nrayog ni i lemnag e pi Kristiano ko kun burey e ngar milgad ngay? (Kum guy e map.)

⁹ Am lemnag boch e burey u rom nrayog ni ngar milgad ngay: ya bay fapi burey nu Samaria, nge Galile, nge fare Burey ni Hermon, nge pi burey nu Lebanon, nge pi burey ni bay u barba’ yu Jordan. (Mu guy e map.) Sana rayog ni bay boch e mach u daken e pi burey nem ni i lemnag e girdi’ ni yad ra par riy ma dabi buch ban’en rorad. Bod ni fare mach nu Gamla e bay u daken bburey nib tolang ma rib mo’maw’ ni ngan yan ngay. Bay boch e Jew ni yad ma lemnag nre mach nem e rayog ni ngan par riy ndabi buch ban’en ko girdi’ riy. Machane i cham piyu Roma ko re mach nem ngar kirebnaged, ma boor e girdi’ ni yad ma par u rom nra m’ad.b

10-11. (a) Uw rogon nrayog ni i pow’iy Jehovah e piin Kristiano? (Hebrews 13:​7, 17) (b) Mang angin ni yib ko piin Kristiano ni bochan e ra folgad rok e piin yad ma yog e thin? (Kum guy e sasing.)

¹⁰ Be m’ug riy ni i pow’iy Jehovah e pi Kristiano u daken e piin u rogned e thin u lan e ulung. Bay be’ ni boor ban’en ni manang ni ka nog Eusebius ngak ni yoloy murung’agen e re ngiyal’ i n’em boch nga tomuren. I yog ni dag Got ngak boch e walag ni pumoon u Jerusalem nsusun e nge chuw e pi Kristiano u Jerusalem nga ranod nga Pella nreb e mach ni bay u Perea. Fare mach nu Pella e aram e gin nib fel’ ni nge yan e piin Kristiano ngay. Bochan nib chugur nga Jerusalem, ma de mo’maw’ ni ngan milekag ngay. Maku reb e yooren e girdi’ ni ma par u rom e gathi yad e Jew, ere darur guyed rogon ni ngar chamgad ngak piyu Roma.​—Mu guy e map.

¹¹ Pi Kristiano nra milgad ngaram e ra folgad ko fonow ni pi’ Paul ni ‘ngan fol ko thin rok e piin ni yad be yog e thin’ u lan e ulung. (Mu beeg e Hebrews 13:​7, 17.) Bochan nra folgad, ma aram fan nra mageygad ni yad ba fos. Pi n’en ni buch e be micheg nde digey Got e piin ni i “sonnag fare binaw . . . ni ba’ taan u but’ ndabi chuw biid” ni aram Gil’ilungun Got.​—Heb. 11:10.

12-13. Uw rogon ni ke pow’iy Jehovah e girdi’ rok u nap’an ni ke mo’maw’ e par?

¹² N’en gad be fil riy: Ma fanay Jehovah e piin yad ma yog e thin rodad ni nga rogned boch ban’en ni nge rin’ e girdi’ rok. Boor e thin nu Bible ni be weliy rogon ni i fanay Jehovah boch e pumoon ni yad ba yul’yul’ ni ngar pow’iyed e girdi’ rok u nap’an ni ke mo’maw’ e par. (Deut. 31:23; Ps. 77:20) Ku arrogon e ngiyal’ ney ni kad guyed ni ma fanay Jehovah e piin yad ma yog e thin rodad ni ngar pow’iyed e girdi’ rok.

¹³ Bod nnap’an ni tabab fare m’ar ni COVID-19, me pi’ e pi walag ni pumoon ni ‘yad ma yog e thin rodad’ boch e fonow nib t’uf rodad. Rogned ko piin piilal rogon ni ngar pied e tin nib t’uf ko pi walag ni fan ko tirok Got ban’en. De n’uw nap’an nga tomuren ni garer e re m’ar ney, ma gad tay ba convention nni pilyeg e thin riy nga boor ko 500 mit e thin nrayog ni ngan yaliy ko Internet, nge TV, ara ni motoyil ngay u radio. Dan tal i pi’ e tin nib t’uf rodad ko tirok Got ban’en. Bochan e re n’ey, ma aram mad pared nib taareban’dad. Rayog ni nge pagan’dad ngay ndemtrug e re miti magawon ni gad ra mada’nag boch nga m’on, ma ra ulul Jehovah ni nga i ayuweg e piin yad ma yog e thin rodad ni ngar dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop. Yugu aram rogon nib t’uf ni nge pagan’dad ngak Jehovah ma gad fol ko pi motochiyel rok, machane ku mang boch e fel’ngin nra ayuwegdad ni ngad fal’eged rogodad ni fan ko fare gafgow nib ga’ ma gad ngongol u fithik’ e gonop u nap’an e ngiyal’ nem ni kari mo’maw’ e par?

MU DAG E T’UFEG NGE GOL NGAK PI WALAGEM

14. Mang boch e fel’ngin nib t’uf ni nge dag e pi Kristiano u nap’an e pi duw u m’on ni ngan thang e m’ag rok e pi Jew nrogon ni be yog e Hebrews 13:​1-3?

¹⁴ Nap’an nra tabab fare gafgow nib ga’, ma ra t’uf ni ngad t’ufeged gadad u reb e kanawo’ ndawor da rin’ed bayay. Ngiyal’ nem e ra t’uf ni ngad folwokgad ko n’en ni rin’ e pi Kristiano ni ur pared u Jerusalem nge Judea. Gubin ngiyal’ ni ur t’ufeged yad. (Heb. 10:​32-34) Machane nap’an e pi duw u m’on ni ngan thang e m’ag rok e pi Jew, mi ri t’uf ko piin Kristiano ni ngar pared ‘nra bagayad ma ba t’uf bagayad rok nrogon e walag’ ma yad be ‘ayuweg e milekag ni kar bad nga tabinaw rorad’ ara ra golgad ngak pi walagrad.c (Mu beeg e Hebrews 13:​1-3.) Ku ra t’uf ni ngad rin’ed e re n’ey u nap’an fare gafgow nib ga’.

15. Mang fan nib t’uf ni nge dag e pi Kristiano ni Hebrew e t’ufeg me bagayad me gol ngak bagayad u tomuren ni kar milgad kar chuwgad?

¹⁵ Nap’an ni longobiy e pi salthaw nu Roma fare mach nu Jerusalem ngemu’ mar chuwgad nib tomgin, ma aram me mil e pi Kristiano ngar chuwgad u rom nri in e chugum rorad ni kar feked. (Matt. 24:​17, 18) Ba t’uf ni ngar ayuweged yad u nap’an ni yad be milekag i yan nga daken e burey. Ma nap’an nra tawgad nga Pella, mab t’uf ni nge bagayad me ayuweg bagayad ni nge pirieg bang ni nge par riy nge maruwel ni nge un ngay. Boor e walag nib t’uf e ggan rorad, nge mad, nge bang ni ngar pared riy. Ere faanra bagayad me ayuweg bagayad ma ra bagayad ma be pi’ e tin bay rok ni nge ayuweg pi walagen, ma aram e rayog ni ngar daged nriyul’ ni yad be t’ufeged yad ma yad ba gol ngorad.​—Titus 3:14.

16. Uw rogon nrayog ni ngad daged e t’ufeg ngak pi walagdad ni ke t’uf e ayuw rorad? (Kum guy e sasing.)

¹⁶ N’en gad be fil riy: T’ufeg e ma k’aringdad ni ngad ayuweged pi walagdad u nap’an ni ke t’uf e ayuw rorad. Boor e girdi’ rok Got ni kar ayuweged e pi walagrad ni kar milgad kar chuwgad ko binaw rorad ni bochan e mahl nge boch ban’en ni ke buch ni kan gafgow riy. Yad ma pi’ e tin nib t’uf ko par rorad, mar ayuweged yad, mu kur pied e athamgil nga lanin’rad ni ngar ululgad ko pigpig rorad ngak Jehovah. Bay reb e walag nib pin u Ukraine ni digey tafen ni bochan e mahl ni yibe tay ni yog ni gaar: “Kug guyed rogon ni be pow’iymad Jehovah maku be ayuwegmad u daken e pi walag. Ri yad ba gol ngomad ma kub gel e ayuw ni kar pied ngomad u Ukraine, ngu Hungary, ngu roy u Chiyamen.” Piin yad ma gol ngak pi walagrad ma yad ma pi’ e tin nib t’uf rorad e ma fanayrad Jehovah.​—Prov. 19:17; 2 Kor. 1:​3, 4.

17. Mang nib ga’ fan ni ngaud daged e t’ufeg nge gol ngak pi walagdad e chiney?

¹⁷ Dariy e maruwar riy nnap’an fare gafgow nib ga’ ma rra t’uf ni nge gel boch e ayuw ni nge pi’ bagadad ngak bagadad nga rogon ni gad be rin’ e chiney. (Hab. 3:​16-18) Be skulnagdad Jehovah e chiney ni ngaud daged e t’ufeg nge gol ngak pi walagdad ni aram boch e fel’ngin nra t’uf ni ngad daged e ngiyal’ nem.

N’EN NRA BUCH BOCH NGA M’ON

18. Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad ko n’en ni rin’ e pi Kristiano ni Hebrew ni ur moyed ko bin som’on e chibog?

¹⁸ Pi Kristiano nra folgad ngar milgad nga daken e burey e ra mageygad ni yad ba fos u nap’an nni gothey yu Jerusalem. Yugu aram rogon nra digeyed e re mach nem, machane de digeyrad Jehovah. Ma uw rogon e ngiyal’ ney? Dad nanged gubin ban’en nra buch boch nga m’on. Machane ke ginangdad Jesus u m’on riy ni ngad fal’eged rogodad ni ngad folgad. (Luke 12:40) Ku rayog ni ngad fal’eged i lemnag e fonow ni pi’ Paul ngak e pi Hebrew ma gad fol riy. Ke micheg Jehovah ngodad ni be’ nge be’ ndariy ba ngiyal’ nra digeydad. (Heb. 13:​5, 6) Ere manga yugu da pared ni gad be sonnag fare binaw ni bay taan u but’ ndabi chuw biid ni aram Gil’ilungun Got, ma gad felfelan’ ko pi tow’ath nra yibnag ngodad nra par ndariy n’umngin nap’an.​—Matt. 25:34.