Gad Ra Rin’ e Tin ni Ke Yog Jehovah, ma Ra Tow’athnagdad

NI GARGELNAGEG ko duw ni 1923 u Hemsworth nreb e binaw ni bay u Yorkshire u England. Taareb e pumoon ni walageg nib ilal ngog ni ka nog Bob ngak. Nap’an ni ke gaman sogonap’an mereb e duw rog, ma aram me fek e chitamag yu ken e babyor ni be weliy murung’agen e sasalap ni be tay e pi yurba’ i teliw ni googsur. Chitamag e dabun e sasalap ni ma tay e pi yurba’ i teliw. Ri gin ko n’en ni beeg ko yu ke babyor nem. Ere in e duw nga tomuren, ma aram me yib be’ nga tabinaw romad ni ka nog Bob Atkinson ngak, ma aram me cheleg ba masin ni ka nog e phonograph ngay ni bay lungun Brother Rutherford riy ni be pi’ reb e welthin. Nap’an nug rung’aged e re welthin nem, ma aram mug nanged ni piin ni kar ngongliyed fapi babyor e yad e kar pied e re welthin nem. I yog e gallabthir rog ngak Brother Atkinson ni nga i blayal’ me yib nga tabinaw romad ni nggu abichgad u taabang, me pi’ e fulweg ko pi deer romad ni bay rogon ko thin nu Bible. I piningmad e re walag ney ni nggu uned ko muulung ni yima tay u tafen reb e walag ni pumoon ni bay e tabinaw rok ni in e mayel palogin ko tabinaw romad. Ere, gu tababgad ni ngaug uned ko muulung, ma de n’uw nap’an nga tomuren ma aram me sum reb e ulung nib achig u Hemsworth. Ku de n’uw nap’an nga tomuren, ma aram mi i par boch e walag ni pumoon u tabinaw romad ni yad ma lekag e ulung ni ka nog e zone servant ngorad (chiney e yima yog ni circuit overseer). Ku gamad ma pining e pi pioneer u boch e ulung nib chugur ngomad ni nggu abichgad u taabang. Rib ga’ angin ni yib ngog ni bochan e ug chaggad e pi walag ney u taabang.

Ngiyal’ nem e kug tababnaged reb e siyobay. Yugu aram rogon, ma aram me yog e Chitamag ngak e re pagel ni baaram ni walageg ni gaar: “Faanra ga baadag ni ngam un ko pioneer, ma rayog ni ngad taleged e re siyobay ney.” I m’agan’ Bob ko re n’ey. Ere, nap’an ni ke gaman 21 e duw rok, ma aram me chuw u tabinaw ni nge yan i un ko pioneer. L’agruw e duw nga tomuren u nap’an ni ke gaman 16 e duw rog, ma aram mug mang reb e pioneer. Ba ga’ ni yigoo gag ni gu ma yan ko machib u lan e wik. Machane, ra Sabado nge Madnom, ma bay boch e walag ni gamad ma machib u taabang. Ba ga’ ni gu ma fanay e pi testimony card nge phonograph u nap’an e machib. Yugu aram rogon, me tow’athnageg Jehovah, ya gu pirieg be’ nrayog ni nggu fil e Bible ngak me mon’og ko tirok Got ban’en. Ku boor e girdi’ u lan e tabinaw rok ni kur uned ko tin riyul’. Bin migid e duw nga tomuren, ma aram min dugliymow reb e walag nib pin ni ka nog Mary Henshall ngak ni nggu mangew special pioneer. Ere, ni pi’mow ni nggu warow ko machib nga reb e binaw ni bay u lan yu Cheshire ndawori taw e machib ngay.

Nap’an e bin L’agruw e Mahl ko Fayleng, ma aram mu unog ko piin nib pin ni ngar rin’ed boch e maruwel ni bay rogon ko mahl ni yibe tay. Bochan ni gamad boch e tamachib ni gamad ma machib u polo’ e tayim romad, ma aram mug lemnaged ni yira pagmad ndab gu uned i rin’ e pi maruwel nem ni bod rogon e pi tamachib u yurba’ e teliw. Machane, de m’agan’ e kort ko re n’ey. Ere, nnon’eg nga kalbus mug par u rom u lan 31 e rran. Faani bin migid e duw nga tomuren u nap’an ni ke gaman 19 e duw rog, ma aram e l’agruw yay ni kug wan nga kort ni bochan e der pageg e nangan’ rog ni nggu pi’ e ayuw ko mahl ni yibe tay. Machane, yugu aram rogon min pageg ndan kalbusnageg. N’umngin nap’an ni i buch e pi n’ey rog, ma gu manang ni bay gelngin Got nib thothup ni be ayuwegeg, maku bay Jehovah ni be pi’ gelngig ya nge yag ni nggu par ni gub mudugil.​—Isa. 41:10, 13.

KE YAG BE’ NIB BEECH NI NGAUG MACHIBGOW U TAABANG

Gu mada’gow Arthur Matthews ko duw ni 1946. Ngiyal’ nem e ka fin ni pag Arthur u kalbus ni bochan e ke siyeg ni nge un ko mahl. Dalip e pul n’umngin nap’an ni par u kalbus. I un ngak reb e pumoon ni walagen ni ka nog Dennis ngak, ngaur pigpiggow ni yow l’agruw e special pioneer u Hemsworth. Nap’an ni ka yow ba achig, ma aram me tabab e chitamangirow ni nge fil murung’agen Jehovah ngorow, mar unew ko taufe u nap’an ni ke fel’ yangarrow. De n’uw nap’an nga tomuren ma aram min pi’ Dennis nga Ireland ni nge pigpig u rom, ma aram me yan i par Arthur ndariy be’ ni ngar machibgow u taabang. Bochan nri baadag e gallabthir rog rogon e ngongol ni i dag e re walag ney ni ir reb e pioneer, ma aram mar piningew ni nge par rorow. Nap’an ni gu ra yan nga tafen e gallabthir rog ni ngguyrow, mab ga’ ni gamow ma yog Arthur ni gamow e nggu maluknagew e plet u tomuren ni kan mu’ ko abich. Munmun, ma aram mug tababgow ni ngaug yolgow ngomow. Nap’an e duw ni 1948, ma aram mu ku non’ Arthur bayay nga kalbus miki par u rom ni dalip e pul. Ma nap’an e January ko duw ni 1949, ma aram mug mabgolgow, ma n’en nug namegew e aram e nggu ululgow ko pigpig u polo’ e tayim romow u n’umngin nap’an nrayog. Ri gamow ma kol ayuw u rogon ni gamow ma fanay e salpiy romow, maku gamow ma fek e matal romow ni nggu unew nga reb e maruwel ni yima t’ar wom’engin e gek’iy riy ni bochan e nge yag buchuuw e salpiy ngomow. Ere, bochan ni i tow’athnagmow Jehovah ma aram me yag ni nggu ululgow ko pioneer.

Sogonap’an reb e duw nga tomuren, ma aram mi nog ngomow ni nggu warow nga Lel’uch u Ireland, ni aram e som’on e nggu warow nga reb e binaw ni ka nog yu Armagh ngay, ngemu’ ma gamow yan nga reb ni ka nog yu Newry ngay. Gal binaw nem e ba ga’ ni yooren e girdi’ riy e yad ba Katolik. Yooren e girdi’ u rom e dubrad ni nge yib yugu boch e teliw nib thil e ngaram. Ere, thingar gu kol ayuwgow ma gamow gonopiy rogon ni gamow be non ko girdi’. Yima tay e muulung u tafen ba wu’ e mabgol ni yow l’agruw e walag ni yow ma par ni ragag e mayel (16 km) palogin ko gin ni gamow ma par riy. Sogonap’an meruk e girdi’ ni yad ma un ko muulung. Bay yu ngiyal’ ni yow ma yog ngomow ni nggu molow u rom. Ere, gamow ma mol u daken e faraf, ma bayi kadbul ma gamad abich u taabang. Rug be felfelan’ ni kug nang ni ke yoor e Pi Mich ko re binaw nem e chiney.

“BAY GU WAROD!”

Ngiyal’ nem e be pigpig e bin baaram e pagel ni walageg nge Lottie ni ppin rok u Lel’uch u Ireland ni yow l’agruw e special pioneer, ma nap’an e duw ni 1952 ma aram mi yow un ngomow e pumoon rog nggu warod nga reb e district convention nni tay u Belfast. Bay reb e walag ni pumoon u rom ni piningmad yugu reb e walag ni pumoon ni ka nog Pryce Hughes ngak ni immoy ni ir e branch servant u Britain ni nggu pared u tafen. Immoy reb e nep’ ni ug weliyed murung’agen bochi ke babyor ni ka fin nni ngongliy ni kenggin e God’s Way Is Love. Re ke babyor nem e kan ngongliy ni fan ko girdi’ nu Ireland. I yog Brother Hughes nrib mo’maw’ ni ngan machibnag e girdi’ nu Irish Republic ni yad ma un ko Katolik. I yog ngomad ni yibe tuluf e pi walag ni ngar chuwgad ko yungi n’en ni yad be par riy, maku be yog e pi padrey ko girdi’ ni ngar gafgownaged e pi walag u rom. I yog Pryce ni gaar: “Ba t’uf yu wu’ e mabgol ni bay e karrow rorad nrayog ni nga ranod u ga’ngin yang e re nam ney ni yad be wereg e yu ke babyor ney.”a Aram e ngiyal’ ni lungumad, “Bay gu warod!”

Bay reb e walag nib pin u Dublin ni ke n’uw nap’an ni ma pigpig u fithik’ e yul’yul’ ni ka nog Ma Rutland ngak nib ga’ ni ma par e pi pioneer u tafen. Kug pared boch u tafen e re walag nem, ma aram mug pied boch e chugum romad ni chuway’. Tomuren ma aram mug afgad e pumoon rog nge Bob ni walageg nge ppin rok nga ba otobay ni fen ni bay ba mit e karrow nib achig ni kan puthuy ngay, ma aram mug warod ni nggu gayed reb e karrow ni nggu chuw’iyed. Ere, gu pirieged reb ni ka un yan riy machane kab fel’, ma aram mu gogned ngak e cha’ ni baaram ni be pi’ ni chuway’ ni nge yib i tay ko gin ni gamad be par riy ni bochan e dariy bagamad ni manang e yan u karrow. Re nep’ i n’em, ma aram me par Arthur u daken e bet romow nga i yan u yaan be’ ni be kol e yap’ ko karrow. Faani kakadbul u nap’an ni be guy rogon ni nge cheleg e re karrow nem ni nge chuweg ko gin baaram ni yima tay e karrow riy, ma aram me yib reb e walag nib pin nib missionary e ngaram ni ka nog Mildred Willett ngak (boch nga tomuren ma aram mar mabgolgow John Barr). Faani yib me yog ngomad ni manang rogon e yan u karrow! Ere, fil ngomad rogon ni nggu warod ko fare karrow, ma tomuren ma aram me yag ni nggu warod riy!

Bin migid e ba t’uf bang ni nggu pared riy. Ke yog e pi walag ngomad ndab gu pared ko trailer ara boch e naun nrayog ni ngan fek u bang nga bang ni bochan e rayog ni nge urfeg e girdi’ ni yad ma togopuluw ko machib. Ere gu gayed reb e naun ni nggu pared riy, machane de yag ni nggu pirieged. Re nep’ i n’em, ma aram mug molod u karrow. Faani bin migid e rran nga tomuren, ma kemus ni n’en nug pirieged e bochi trailer ni ke ngongliy be’ nrayog ni ngan fek u bang nga bang ni bay l’agruw i bet riy ni l’agruw thal. Aram e re naun nug pared riy. Bin riyul’ riy e, ba ga’ ni ma pagmad boch e girdi’ ni yad ba tamilay’ ni nggu ted e re trailer romad nem u taferad. Ma aram mug warod nga reb e binaw ni sogonap’an 10 i yan ko 15 e mayel (16 i yan ko 24 km) palogin ko gin ni kug ted e re trailer nem riy ni nggu machibnaged e girdi’. Tomuren ni gamad ra chuw nggu warod ko bin migid e binaw, ma aram mug sulod ko fa gin nug ted fare trailer romad riy nggu machibnaged e girdi’ ni yad ma par u rom.

Gu machibgad u urngin e tabinaw ni bay ko yimuch ni ngek u Irish Republic, ma gathi ri i togopuluw e girdi’ ngomad. Ba pag 20,000 e nochi ke babyor nug wereged, mug pied fithingan e girdi’ ni kug mada’naged ni yad baadag e machib nge yan ko branch ofis u Britain. Chiney e ke pag bokum miriay e Pi Mich u rom. Ireray reb e tow’ath nrib manigil!

KUG SULOW NGA ENGLAND, NGEMU’ MUG WAROW U ROM NGA SCOTLAND

Boch e duw nga tomuren, ma aram min pi’mow nga yimuch u London. In e wik nga tomuren, ma aram me callnag e branch ofis nu Britain Arthur, ma aram mi nog ngak ni nge tabab i lekag e pi ulung i yan. Machane, bin migid e rran nga tomuren e nge tabab ko re maruwel nem! Tomuren nni skulnagmow u lan reb e wik, ma aram mug milekaggow nga Scotland ko gin ni ngaug lekagew e ulung riy. Ere, dariy e tayim rok Arthur ni nge fal’eg rogon e pi welthin nra pi’. Machane, gubin ngiyal’ nib m’agan’ ngay ni nge rin’ e pi maruwel ni kan pi’ ngak ni fan ko pigpig ni be tay ngak Got, ndemtrug feni mo’maw’ e pi maruwel nem. Re n’em ni i rin’ e rib gel e athamgil ni i pi’ nga lanin’ug. Ri gamow baadag e binem e maruwel nni pi’ ngomow ni aram e ngaug lekagew e pi ulung i yan. Ke yan in e duw ni kug machibgow u boch e binaw ndawori taw e machib ngay. Ere, rib manigil e binem e tow’ath nni pi’ ngomow ni aram e rayog ni nggu chaggad boor e walag ni pumoon nge ppin u taabang.

Nap’an e duw ni 1962, ma aram me taw e thin ngak Arthur ni nge yan i un ko fare Skul u Gilead. Ere, bay ban’en nrib ga’ fan nthingar gu dugliyew. Ya ragag e pul ni yira tay e re skul nem, ma dabiyog ni nggu un ngak ya kemus ni yigoo ir e kan pining ni nge un ko re skul nem. Yugu aram rogon, ma aram mug dugliyew nib fel’ ni nge yan ko re skul nem. Ere, ni pieg nggu sul nga Hemsworth ni gag reb e special pioneer ni bochan e dakuriy be’ ni nggu machibgow u taabang. Reb e duw nga tomuren me sul Arthur, ma aram min tay ni nge mang district overseer. Ere, ug lekagew e ulung u Scotland, ngu lel’uch u England, ngu Lel’uch u Ireland.

KAN PI’ REB E MARUWEL NIB BEECH NI NGGU RIN’EW U IRELAND

Nap’an e duw ni 1964, ma aram min pi’ reb e maruwel nib beech ni nge rin’ Arthur. Re maruwel nem e aram e nge mang branch servant u Irish Republic. Ri gamow baadag e bin baaram e maruwel ni gamow ma rin’ ni aram e gamow ma lekag e pi ulung i yan. Ere, som’on e gu rus ni nggu un ko maruwel u Bethel. Chiney e gu ra sul nggu lemnag, ma gub felfelan’ ngay ni ke yag ni nggu un ko pigpig u Bethel, ya aram reb e tow’ath nrib manigil. Ba mich u wan’ug ni faanra m’agan’um ngay ni ngam rin’ reb e maruwel ni kan pi’ ngom ni yugu aram rogon ni dabum ni ngam rin’, ma gubin ngiyal’ nra tow’athnagem Jehovah. Maruwel rog e ba ga’ ni gu ma maruwel u ofis, ma gu ma kaholnag e babyor ni ngan pi’ nga bang, ma kug ma lum, ma gu be klin. Ku immoy ba ngiyal’ ni kun tay Arthur ni nge mang district overseer. Ere, i yag ni nggu mada’nagew e pi walag ni yad ma par ko re nam nem. Re maruwel ney ni ug rin’ew nge piin nu ug filew e Bible ngorad ni ur mon’oggad e aram e n’en nri chugurnag e tha’ u thilmad e pi walag u Ireland. Ireray reb e tow’ath nrib manigil!

KE BUCH BAN’EN U IRELAND NRI THILYEG ROGON E MARUWEL RODAD

Bin som’on e international convention nni tay u Ireland e nni tay ko binaw nu Dublin ko duw ni 1965.b Yugu aram rogon nib gel e togopuluw ni un tay ko pi walag u rom, machane i yag ni ngan tay e re muulung nem nib fel’ rogon. Urngin e girdi’ ni un ko re muulung nem e 3,948, ma 65 e girdi’ nni taufenagrad. Immoy boch e walag ni yad 3,500 u gubin nra bad u yugu boch e binaw ni ngar uned ko re muulung nem nra pared u tafen boch e girdi’ ko re binaw nem. Gubin e pi girdi’ nem nni pi’ e babyor ngorad ni yibe pining e magar ngorad ko ayuw ni kar pied. Maku arrogorad nrogned nrib fel’ e ngongol ko pi walag nem nra pared rorad. Ireray reb e ban’en ni buch nri thilyeg rogon e maruwel rodad u Ireland.

Nap’an e duw ni 1966, ma aram me par e pi ulung ni bay ko lel’uch nge yimuch yu Ireland nga tan e branch ofis ni bay u Dublin. Re taareban’ ney ni immoy u thilin e pi ulung u rom e rib gel e thil riy ko n’en ni i buch ko re nam nem, ya ke yurba’ e girdi’ ni bochan ngongolen e pi am nge teliw. Ere, rib gel e felfelan’ nug ted u nap’an nug guyed boor i girdien e Katolik nra uned ko tin riyul’, mar pigpiggad pi walagdad u taabang ni ur uned kafram ko teliw ni Protestant.

KARI THIL E MARUWEL ROMOW

Nap’an e duw ni 2011, ma aram mi ri thil rogon e par romow ni bochan e ni puthuy e branch ofis nu Britain nge Ireland nga taabang, ma aram min pi’mow nga Bethel u London. Ngiyal’ nem e kari magafan’ug nga rogon e m’ar ku Arthur, ya ka nog ni keb ba mit e m’ar ngak ni ka nog e Parkinson’s disease ngay. Ere, nap’an e May 20, 2015, ma aram me yim’ Arthur ni pumoon rog. Ngiyal’ nem e ke gaman 66 e duw ni kug mabgolgow.

Fapi duw ni ke yan e ba gel e kireban’ nge amith ni ke tay lanin’ug. Kafram e nap’an ni gu ra mada’nag reb e magawon, ma bay Arthur ni nge ayuwegeg me pi’ e athamgil nga lanin’ug. Kar gu tawrengnag! Machane, nap’an nra mada’nag be’ e magawon ni aray rogon, ma ri ma chugur e tha’ u thilrow Jehovah. Kug be felfelan’ ni kug nang ni boor e girdi’ nrib t’uf Arthur rorad. Boor e walag ni yad ma par u Ireland, ngu Britain, ngu Meriken ni kar yoloyed boch e babyor kar pied ngog. Kub gel e athamgil ni ke pi’ Dennis nreb e pumoon ni walagen Arthur nge Mavis ni ppin rok nga lanin’ug, nge l’agruw i ppin ni fakrow ni ka nog Ruth nge Judy ngorow. Dabiyog i weliy ko thin gelngin e ayuw ni kar pied ngog nge pi babyor ni baaram ni i yoloy e pi walag ngaur pied ngog.

Reb e thin nu Bible nrib gel e athamgil ni ke pi’ nga lanin’ug e aram fare thin ni bay ko Isaiah 30:18. Be gaar: “Somol e be sonnagmed ni ngam sulod ngak me ayuwegmed. Ba adag ni nge runguymed, ya gubin ngiyal’ ni ma rin’ e tin nib mat’aw. Ba felfelan’ e piin ni ke pagan’rad ngak Somol.” Gu ra lemnag rogon ni be gum’an’nag Jehovah ir be sonnag e ngiyal’ nra chuweg gubin e magawon rodad me pi’ boch e maruwel nrib manigil ngodad u lan e bin nib beech e fayleng, ma ri ma fal’eg lanin’ug.

Gu ra sul nggu lemnag e pi n’en ni ke buch romow ni kab kafram i yib, ma rayog ni ngguy rogon ni ke pow’iy Jehovah ma be tow’athnag e maruwel rodad u Ireland! Ri gub tow’ath ni ke yag ni nggu pi’ buchuuw e ayuw ko re maruwel ney. Rriyul’ ni faan gad ra rin’ e tin ni ke yog Jehovah, ma gubin ngiyal’ nra tow’athnagdad.