Boor e Kanawo’ ni Ke Dag Got e Runguy Rok Riy Ngomow

NAP’AN ni kab pagel Arthur ni chitamag, ma ir be’ ni bay madgun Got u wan’. Ere, lemnag ni nge mang reb e tamachib u barba’ e teliw ni ka nog e Methodist ngay. Machane, nap’an ni beeg e babyor ni be wereg e Piin ni Yad Ma Fil e Bible miki tabab ni nga i chag ngorad, ma aram me thil e lem rok. Nni taufenag e chitamag ko duw ni 1914 u nap’an ni ke gaman 17 e duw rok. Ngiyal’ nem e yibe tay e Bin Som’on e Mahl ko Fayleng. Ere, taw e thin ngak ni nge yan i un ko salthaw. Machane, i siyeg ni nge un ko cham. Bochan e re n’em ma aram min kalbusnag u Kingston ni aram reb e kalbus ni bay u Ontario, Canada, me par u rom ni ragag e pul. Tomuren nni pag u kalbus, ma aram me un ko machib u polo’ e tayim rok ni ir reb e pioneer.

Nap’an e duw ni 1926, ma aram me mabgol Arthur Guest nge Hazel Wilkinson. I fil e chitiningin Hazel e tin riyul’ ko duw ni 1908. Ma nap’an e April 24, 1931, ma aram min gargelnageg. Gamad aningeg u gubin, me gag e gub migid ko en nib ilal u walagmad. Gamad gubin u lan e tabinaw rog ni gamad ma pigpig ngak Jehovah, ma bochan nrib ga’ fan e Bible u wan’ e Chitamangimad, ma aram e n’en ni ke ayuwegmad ni nggu pared nib ga’ fan e Thin rok Got u wan’mad. Gubin ngiyal’ ni gamad ma yan chon e tabinaw rog ko machib u mit e tabinaw u taabang.​—Acts 20:20.

KUG PAR U MATHILIN NGONGOLEN E AM MUG UN KO PIONEER NI BOD ROGON E CHITAMAG

I tabab e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng ko duw ni 1939, ma faani bin migid e duw nga tomuren ma aram me taleg e am e maruwel ni machib ni i tay e Pi Mich Rok Jehovah u Canada. Ba ga’ ni yima rin’ boch ban’en ko pi skul ko am ni bay rogon ko liyor ni yima tay ko nam ni bod rogon e siro’ ko flak nge tang ni fan ko nam. Ba ga’ nnap’an ni yira rin’ e pi n’em ma yima yog ngomow Dorothy ni bin nib ilal e ppin ni walageg nrayog ni nggu warow nga wen. Machane, immoy reb e rran ni yog e sensey rog ngog ni gub marus ni bochan e be guy rogon ni nge k’aring e tamra’ ngog. Tomuren e skul e rofen nem ma aram me chel boch e bitir u class rog ngar gafgownaged gag, ngemu’ mar thuruyed gag nggu aw nga but’. Machane, n’en nrin’ed ngog e k’aringeg ni nggu turguy u wan’ug ni nggu ‘fol rok Got ko bin ni nggu fol rok e girdi’.’​—Acts 5:29.

Nap’an e July ko duw ni 1942 u nap’an ni ke gaman 11 e duw rog, ma aram min taufenageg u lan reb e teng ko ran ni bay u bangi ban’en ni yima chuguliy e gamanman riy maku yima milay’ riy. Nap’an nra tal e skul ma gu ma felfelan’ ni gu ma un ko pioneer ni ayuw. Immoy bayay u nap’an ni kan tal ko skul ma aram mug un ngak dalip e walag ni pumoon nggu warod nga lel’uch u Ontario ni nggu machibnaged girdien e dimow gek’iy ni yad ma par u rom.

Nap’an e May 1, 1949, ma aram mug un ko regular pioneer. Ma ngiyal’ nem e yibe ngongliy yu yang ko branch ofis u Canada. Ere, ni pi’ e thin ngog ni nggu wan gu pi e ayuw, ma boch nga tomuren ko December 1, ma aram mug mang reb e walag ni ma maruwel u Bethel u Canada. Nni teg ni nggu maruwel ko gin ni yima printnag e babyor riy, ma aram mug fil rogon e maruwel nga reb e masin ni yima printnag e babyor riy. Keb ngan’ug ni immoy in e wik ni ug maruwel nib polo’ reb e nep’ ni gu be pi’ e ayuw ni ngan printnag reb e tract ni be weliy murung’agen e gafgow ni yibe tay ko girdi’ rok Jehovah u Canada.

Boch nga tomuren u nap’an ni gu be maruwel ko Service Department, mab ga’ ni gu ma fith boch e deer ngak boch e pioneer ni kar bad ra talgad ko branch ofis u m’on ni nga ranod nga Quebec ni ngar pigpiggad u rom, ya rib gel e togopuluw ni un tay ko pi walag u rom. Immoy bagayad e pi walag nem ni ka nog Mary Zazula ngak ni ir be’ nu Edmonton nreb e binaw ni bay u Alberta. Re walag ney nge reb e pagel ni walagen nib ilal ngak ni ka nog Joe ngak e ra siyegew ni ngar talgow i fil e Bible. Ere, bochan e re n’em ma aram me n’agrow e gallabthir rorow ni bochan e ri yow ba m’ing ko fare raba’ i teliw ni Orthodox. Nap’an e June 1951 ma aram min taufenagrow ni yow l’agruw, ma nel’ e pul nga tomuren ma aram mar tababgow ko pioneer. Nap’an nug be fith boch e deer ngorow, ma rug gin ngak Mary nga feni t’uf Jehovah rok. Ere, lungug u wan’ug, ‘Ireray e re ppin ni gu baadag ni nggu leay.’ Mereb e pul nga tomuren u nap’an e January 30, 1954, ma aram mug mabgolgow. Reb e wik nga tomuren, ma aram min pi’ e thin nge yib ngomow ni ngan skulnagmow u rogon ni ngaug lekagew boch e ulung. Tomuren e re n’ey ma aram mu ug lekagew boch e ulung ni bay u lel’uch u Ontario u lan l’agruw e duw.

Nap’an ni mon’og i yan e machib ni yibe tay u ga’ngin yang e fayleng, ma aram min pi’ e thin ni yibe yog nib t’uf boch e girdi’ ni ngar manged missionary. Gu lemnagew ni faanra rayog romow ni nggu parew u Canada ni yugu aram rogon nra taw nga nap’an ni be aw e ayis ma rib gel e garbeb, maku boor e neng u ngal’an e gowel, ma ere demtrug bang ni yira pi’mow ngay ma rayog ni nggu parew riy. Ere, gu unew ko bin 27 e class ko fare Skul u Gilead ma gamow mu’ ko July 1956, ma nap’an e pul ni November nga tomuren ma aram mug tawgow nga Brazil ni aram e gin nni pi’mow ngay.

ROGON E MACHIB NI UG TEW U BRAZIL

Nap’an nug tawgow ko branch u Brazil, ma aram mug tababgow i fil e thin ni Portuguese. Som’on e gu filew boch e thin nib mom ni nggognew u nap’an ni gamad be non be’. Ngemu’ ma gamow yoloy boch e thin ni nggognew ngak be’ u nap’an ni kug piew reb e magazine ngak ngemu’ ma gamow fil nge mit. Tomuren e re n’ey, ma aram mi nog ngomow ni nggu unew ko machib. Nog ngomow ni faanra kug warow ko machib mug mada’nagew be’ ni baadag e machib, ma aram e nggu beegew boch e thin nu Bible ngak ni be weliy murung’agen e par ni gad ra tay u tan Gil’ilungun Got. Nap’an e rofen nni som’on nug warow ko machib, ma aram mug mada’nagew reb e ppin nri be motoyil nib fel’ rogon. Ere, nap’an ni gu be beeg ngak e thin ni bay ko Revelation 21:3, 4, ma aram mug thig nga but’ nda kug nang ban’en ni bochan e dawori mecham fithik’ i dowag ko gowel. Ba n’uw nap’an ni ug gafgow ko gowel.

Ni pi’mow nga reb e mach ni ka nog yu Campos ngay ni nggu mangew missionary u rom. Chiney e ke gaman 15 e ulung u rom. Nap’an nug tawgow ko re mach nem, ma kemus ni taareb e ulung ni bay u rom ma aningeg e walag nib pin ni yad e missionary ni yad ma par u reb e naun ko missionary. Fithingan e re aningeg i walag nem e: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, nge Lorraine Brookes (chiney e Wallen). Maruwel rog ko gin ni ma par e pi missionary riy e gu ma pi’ e ayuw ko maluk mad mug gay e l’ud ni ngan lum ngay. Immoy reb e Montag ni blayal’ u tomuren ni kug mu’gad ko Fol Wulyang ko Damit ma aram me yan i toffan Mary nga daken ba chiya nib n’uw, ma gamow be sabethin ni gamow be weliy murung’agen e pi n’en ni ug rin’ew e rofen nem. Nap’an ni yigi pug lolugen nga lang u daken ba gayul ni be teyey’ ngay, ma aram me yib ba porchoyog u tan fare gayul nga but’. Ma aram ma gamow wagagey ko re gi n’em. Machane, tomur riy me yag ni nggu li’ fare porchoyog nge yim’.

Tomuren nug fil e thin ni Portuguese u lan reb e duw, ma aram min dugliyeg ni nggu mang circuit overseer ara en ni ma lekag e ulung. Ug lekagew e ulung u boch e binaw ndariy e gamig riy. Ma gamow ma mol u daken e chob, maku gamow ma milekag u os ara u lan e pi karrow ni ma girngiy e os. Immoy bayay nug warow u train nga reb e binaw ni bay ko pi burey ya nge yag ni nggu machibgow u reb e binaw nib palog ndanir ma machib riy. Nap’an nug warow e ngaram ma aram mug parew u reb e singgil ni yima pi’ puluwon. I pi’ e branch ofis 800 e magazine ngomow ni nggu weregew u nap’an e machib. Ere, boor yay nug sulow nga post ofis ni nggu fekew e yu kahol i magazine nem ko gin ni gamow be par riy.

Nap’an e duw ni 1962, ma aram min tay fare skul ni ka nog e Kingdom Ministry Skul ngay u ga’ngin yang yu Brazil ni fan ko pi walag ni pumoon nge pi walag nib pin ni yad e missionary. Ere, ni pieg ni nggu milekag u reb e pi skul nem nga reb u lan nel’ e pul ni yigoo gag nde un Mary ngog. Gu pi’ e re class nem u Manaus, Belém, Fortaleza, Recife, ngu Salvador. Nap’an nug bay u Manaus ma aram mug yarmiy reb e district convention ni ngan tay u reb e naun nib ga’ ni bay u rom ni yima tang riy. Bochan ni i aw e n’uw nib gel, ma aram me alit e ran ni yima unum, maku dariy bang nib fel’ nrayog ni nge abich e pi walag riy u nap’an e re convention nem. (Ngiyal’ nem e ka yima pi’ e ggan ni nge kay e girdi’ u nap’an e convention.) Ere, gu wan gguy reb e ga’ ko salthaw nggu weliy e re magawon nem ngak. Ma aram me yarmiy ni nga nib ni pi’ e ran ni nggu unumed u nap’an e re convention nem, miki yog nga boch e salthaw ni ngar bad ra paged l’agruw e tent u rom nib ga’ nrayog ni ngan lum ma yibe abich u tanggin.

Nap’an ni kug wan ko re milekag nem, ma aram me machib Mary u bangi ban’en ni yima siyobay riy ma girdi’ riy e dubrad ni ngan weliy murung’agen e Bible ngorad. Pi girdi’ nem e kar bad u Portugal nga Brazil ni ngar pied boch ban’en ni chuway’ ni nge yag e salpiy riy ngorad. De yag ni nge weliy murung’agen e Bible ngak be’ u rom. Ere, yog ngak boch e walag ni yad ma pigpig u Bethel ni gaar, “Re gi n’en nth’abi dabug ni nggu par riy u roy u fayleng e Portugal.” De n’uw nap’an nga tomuren, ma aram me taw e babyor ngomow ni yibe yog ngomow ni nggu warow nga Portugal ni nggu pigpiggow u rom. Ma ngiyal’ nem e kan taleg e machib u rom. Kari gin Mary ko gin nnog ngomow ni nggu warow ngay. Machane, yugu aram rogon me m’agan’mow ni nggu warow.

MARUWEL ROMOW U PORTUGAL

Nap’an e August 1964 ma aram mug tawgow nga Lisbon nreb e binaw ni bay u Portugal. Rib gel e gafgow ni i tay reb e ulung ko polis ko pi walag u rom. Ere, gu nangew ni kab fel’ ndab gu nonow ngak e Pi Mich u nap’an ni ka fin gu tawgow e ngaram. Gu warow gu parew nga reb e singgil ni bay u reb e naun ni yima pi’ puluwon. Ma nap’an ni fel’ e visa romow ma aram mug warow gu parew nga reb e apartment. Nap’an e January 1965, ma aram me yag ni nggu nonow ko branch ofis u rom. Rib gel e felfelan’ nug tew u nap’an ni yag ni nggu unew ko muulung u tomuren lal e pul!

Bochan ni kan taleg e machib u rom ma aram min ning e pi Tagil’ e Liyor u rom ma aram mu un tay e muulung u tafen boch e walag. Ere, gubin e rran ni ma yan e pi polis ko pi naun ko pi walag i yan. Bokum miriay e walag ni un kolrad ngaun fekrad nga tafen e polis ni ngan fith boch e deer ngorad. Ere, ba ga’ ni yima gafgownagrad u rom ni bochan e yibe n’igin ni nga rogned fithingan e piin ni yad ma yarmiy e pi muulung ni yima tay. Bochan e re n’ey, ma aram me tabab e pi walag ni ngaur pininged yad ni yad be fanay e gin som’on u fithingrad ni bod rogon e José ara Paulo, ma da ku rogned fithingrad ni n’umngin. Ere, ku aram rogon e n’en nug rin’ew.

N’en nib ga’ fan u wan’mow e aram e nggu ayuwegew e pi walag ni nge yag e tin nib t’uf rorad ni fan ko tirok Got ban’en. Ere, maruwel rok Mary e aram e ma typenag e pi article ni yima fil u nap’an e muulung ni bay u lan e Wulyang ko Damit nge yu ken e babyor rodad nga daken ba mit e babyor. Ngemu’ min fek e re gi babyor nem ngan abweg e thin ni bay riy nga daken yu yang e babyor ni ngan pi’ ko pi walag.

KUG MICHEG FARE THIN NIB FEL’ U TAFEN E PUF OLOBOCH

Nap’an e June 1966, ma aram min fek 49 e walag u reb e ulung ni bay u Feijó nga reb e tafen e puf oloboch ni bay u Lisbon. Gubin e walag ko re ulung nem nni fekrad nga tafen e puf oloboch ni bochan e kar uned nga reb e muulung ni kan tay u tafen be’. Ere, n’en nug rin’ e gu wan gu dake gag e re lawyer ni baaram ni be guy rogon ni nge micheg nib kireb e rok e pi walag. Gamad manang ni gamad ra war, machane gamad manang ni aram reb e kanawo’ nrayog ni nge nang e girdi’ riy ni ireray e tin riyul’. Tomur riy ma aram me sul e lawyer romad u daken fapi thin ni yog Gamaliel ni immoy u nap’an e bin som’on e chibog. (Acts 5:33-39) Tomuren e re n’ey, ma aram min weliy ko news murung’agen e pi walag nem ni kan fekrad nga tafen e puf oloboch nge n’en ni ke buch u rom, ma gubin e pi walag nem ni pumoon nge ppin ni yad 49 u gubin e goo nin’rad nga kalbus ni boch i yad e 45 e rran ni par u kalbus ma boch i yad e par nge yan i mada’ ko lal e pul nge baley. Rib gel e felfelan’ nug ted u nap’an ni tabab e lawyer romad ko fol Bible maku be un ko muulung u m’on ni nge yim’.

Nap’an e December 1966 ma aram min dugliy ni nggu mang branch overseer ara en ni nga i yog e thin u branch, mab ga’ ni gu ma rin’ boch e maruwel ni bay rogon ko pi n’en ni ma rin’ e branch ofis u reb e rran ngu reb. Gu athamgilgad u rogon nrayog romad ni ngguyed rogon ni nge fel’ babyoren e Pi Mich Rok Jehovah u Portugal, ya nge yag ni puf mat’awun e pi walag u rom ni ngar liyorgad ngak Got nib fel’ rogon. (Fil. 1:7) Ere, nap’an e December 18, 1974, ma aram me pi’ e am mat’awun e Pi Mich Rok Jehovah nrayog ni ngaur ted e muulung ma yad be machib u Portugal. Tomuren e re n’ey ma aram me yib Brother Nathan Knorr nge Frederick Franz ko tochuch rodad ni ngar guyew e pi walag u Portugal, ma aram min tay reb e muulung u Oporto ngu Lisbon ni 46,870 e girdi’ nra uned ngay.

Ke ayuweg Jehovah fare maruwel ni machib ni nge garer nga boch e donguch ni yima non riy ni thin ni Portuguese ni bod rogon yu Azores, Cape Verde, Madeira, nge São Tomé nge Príncipe. Nap’an ni yoor e Pi Mich Rok Jehovah ko pi donguch nem, ma aram me t’uf ni ngan ga’nag e branch ofis. Ere, nap’an e April 23, 1988, ma aram me pi’ Brother Milton Henschel reb e welthin u nap’an ni ka fini m’ay e re branch ofis nem ma 45,522 e girdi’ nra uned ko re muulung nem. Immoy 20 e walag ni pumoon nge ppin ni ur manged missionary u Portugal nra bad ko re muulung nem nni tay.

KUG FILEW BOCH BAN’EN ROK E PI WALAG NIB FEL’ E NGONGOL RORAD

Kab kafram i yib ni boor ban’en ni kug filew Mary rok boch e walag ni yad ba yul’yul’. Immoy bayay nug maruwelgow Brother Theodore Jaracz u nap’an nug warow gguyew reb e branch ofis ni bay u reb e binaw, ma aram mug fil ban’en rok nrib manigil. Bay reb e magawon nib ga’ ko re branch ni baaram ni kug warow ngay, ma ke rin’ e pi walag ni yad ma maruwel ko Branch Committee urngin ban’en nrayog rorad ni ngar pithiged e re magawon nem. Kari kireban’rad ni bochan e dakuriy ban’en nrayog ni ngar rin’ed ngay. Ere, guy Brother Jaracz rogon ni nge fal’eg lanin’rad ni gaar: “Chiney e aram e ngad paged gelngin Got nib thothup ni nge maruwel.” Ku bay ban’en ni yog Brother Franz u nap’an nug warow Mary bayay nga Brooklyn ndab gu pagtalin. Nap’an nu gogned boch e walag ngak ni nge yog boch ban’en u murung’agen e pi duw ni ke pigpig riy ngak Jehovah, ma aram me gaar ngomad: “Baaray e n’en ni ngog ngomed: Demtrug e re miti magawon nra yib ngomed, ma ngam pared u lan e ulung rok Jehovah. Ya kemus e re ulung ni be rin’ fare maruwel ni tay Jesus chilen ngak pi gachalpen ni ngar rin’ed ni aram e ngar machibnaged fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got!”

Rib gel e felfelan’ ni kug tew e ppin rog ko re maruwel ney ni gamow be rin’. Dab gu pagew talin gelngin e felfelan’ ni ug tew u nap’an ni ug warow gguyew boch e branch ofis kafram. Pi milekag nem ni ug tew e i ayuwegmow ni nggu dagew nib ga’ fan u wan’mow e pigpig ni be tay e pi walag u rom nib thilthil yangarrad, mug piew e athamgil nga lanin’rad ni ngar ululgad ko maruwel ni yad be rin’ ni fan ngak Jehovah.

Ke yoor e duw ni kug pigpiggow ngak Jehovah, ma chiney e ke pag 80 e duw romow. Boor mit e m’ar ni bay rok Mary. (2 Kor. 12:9) Machane, pi skeng ni ke yib ngomow e aram e n’en ni ke gelnag e michan’ romow ma ke ayuwegmow ni nggu dugliyew ni nggu parew ni gamow ba yul’yul’. Nap’an ni gamow ra lemnag e n’en ni ug rin’ew ni kab kafram i yib ma riyul’ nrayog ni nggognew ni boor ni boor e kanawo’ ni ke dag Jehovah e runguy rok riy ngomow.a