KE RAGBUG Maria nga but’ ya kari kireban’ nib gel. Bod ni ka be rung’ag laman fak ni ke tolul u fithik’ e amith ko yay ni tomur ma aram me aw e fan rok. Ngiyal’ nem e ke aw e lumor u daken fare nam ni polo’ ni yugu aram rogon ni ka fini lukngun misiw’. Ma aram me rur e but’ nib gel. (Matthew 27:45, 51) Sana ke lemnag Maria ni ke buch e re n’ey ni bochan e nge dag Jehovah ko girdi’ gelngin e kireban’ ni ke tay ni bochan e ke yim’ Jesus Kristus.

Ma nap’an ni ke sul bayay ramaen e tamilang nga daken yu Golgotha ara Tagil’ e Lo’, ma aram me par Maria u rom ngi i yornag fak ni kari kireban’. (John 19:17, 25) Dabisiy ni i yib boch ban’en ngan’. Sana reb riy, e aram e n’en ni buch u lan 33 e duw ni ke yan. Ngiyal’ nem e ka fin ra fekew Josef fachi tir ni fakrow ni ka fin nni gargeleg nga p’eowchen Got u tempel u Jerusalem, ma bay be’ nib moon u rom ni ke pilibthir ni ka nog Simeon ngak ni kan thagthagnag ba yiiy nga laniyan’. Boor ban’en nib fel’ ni yiiynag u murung’agen Jesus, machane ki yog nra yan i reb e rran ma taganan’ ni bod feni m’uth bangi sayden e ra kirebnag laniyan’ Maria. (Luke 2:25-35) Ere, u lan e re awa nem e fin aram e ngiyal’ ni tamilang u wan’ Maria fan e pi thin nem.

Yima yog nnap’an nra yim’ fak be’, ma rib gel e kireban’ nge amith ni ma tay laniyan’ facha’. Yam’ e aram e bin th’abi kireb e toogor rodad, ma boor e kanawo’ ni ma gafgownagdad riy. (Roma 5:12; 1 Korinth 15:26) Gur, rayog ni ngan athamgil u fithik’ e mit ney e gafgow? Gad ra weliy murung’agen e yafas rok Maria u nap’an ni tabab Jesus ko machib nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni yim’ riy, ngu tomuren, ma boor ban’en ni gad ra fil u murung’agen rogon ni ke ayuweg e michan’ rok ni nge athamgil u fithik’ e kireban’ ni yib ngak ni bod feni m’uth bangi sayden.

“N’EN NRA YOG NGOMED NI NGAM RIN’ED E ARAM E N’EN NI NGAM RIN’ED”

Ngad weliyed e n’en ni buch u dalip nge baley e duw u m’on ni yim’ Jesus. Ngiyal’ nem e ke nang Maria ni bayi thil boch ban’en. Ki mada’ nga lan fachi binaw nu Nazareth ni be weliy e girdi’ riy murung’agen John ni Tataufe nge machib ni be tay ni be yog ko girdi’ ni ngar kalgadngan’rad ko denen ni yad be rin’. Rayog ni nge guy Maria ni ke nang Jesus ni ir e bin th’abi ilal e pagel ni fak ni aram e pow riy ni ke taw nga nap’an ni nge tabab ko machib. (Matthew 3:1, 13) Machane, manang Maria nge chon e tabinaw rok nnap’an nra chuw Jesus u tabinaw, ma boor e magawon ni yad ra mada’nag. Mang fan?

Dabisiy ndaki moy Josef ni figirngin Maria e ngiyal’ nem, ya ke yim’. Faanra aram rogon, ma dariy e maruwar riy ni manang Maria gelngin e kireban’ ni ma tay be’ u nap’an ni ke yim’ be’ nib t’uf rok.a Ngiyal’ nem e gathi kemus ni yima pining “faanem ni fare daiksang e chitamangin” ngak Jesus, ya ku yima pining “fare daiksang” ngak. Ere, ba tamilang ni Jesus e ir e ma ayuweg e siyobay ko chitamangin e ngiyal’ nem, maku ir e be yognag e tin nib t’uf ko tabinaw rok. Ma ngiyal’ nem e ke gaman nel’ e bitir ni walagen ni yad bbitir ngak. (Matthew 13:55, 56; Mark 6:3) Mus ni faanra ki i fil Jesus ngak James ni walagen nib migid ngak rogon ni ngan rin’ e re miti maruwel ney, maku ra taw ko ngiyal’ nra chuw Jesus u tabinaw ma boor e magawon nrayog ni nge mada’nag chon e tabinaw rok, ya ir e en th’abi ilal. Ngiyal’ nem e boor e maruwel ni be rin’ Maria ni fan ko tabinaw rok; ere gur, ra magafan’ e chiney ni ke thil boch ban’en? Dabisiy. Machane, baaray reb e deer ni kab ga’ fan: Mang e ra rin’ u nap’an nra mang Jesus nu Nazareth Jesus Kristus, ni fare Messiah ni kan micheg? Ireray e n’en ni be weliy reb e thin nu Bible.​—John 2:1-12.

I yan Jesus ngak John ni nge taufenag me mang Faen ni Ke Dugliy Got ara fare Messiah. (Luke 3:21, 22) Tomuren e re n’ey, ma aram me tabab i mel’eg pi gachalpen. Yugu aram rogon nrib ga’ fan e maruwel rok, ma i tay e tayim ni ngar rin’ed chon e tabinaw rok nge pi tafager rok boch ban’en u taabang ni ngar felfelan’gad ngay. I un ko chitiningin, nge pi gachalpen, nge pi walagen nga ranod nga reb e madnom ko mabgol ni ngan tay u Kana ni bochi binaw ni bay u daken bochi burey ni sogonap’an meruk e mayel palogin u Nazareth. Nap’an e re madnom nem, me yib i nang Maria ban’en ni ke buch. Ya sana ke guy boch i girdien fare tabinaw ni yad be sap sap u owcherad ma yad be kathkath ya dakuriy e wain! Rogon ko yalen rorad e faanra buch ban’en ni aram rogon, ma rib gel e tamra’ nra tay girdien fare tabinaw ni bochan e kar kirebnaged fare madnom. Ke kireban’ Maria ngorad, ma aram me yan i non ngak Jesus.

I yog ngak ni gaar: “Dakuriy e wain rorad.” Mang e be lemnag ni nge rin’ Jesus? Dad nanged ko mang e be lemnag; machane manang ni fak e ir be’ nrayog rok ni nge rin’ boch ban’en ni yira ngat ngay. Ma sana be athapeg ni nge tabab i rin’ e pi n’em e ngiyal’ nem. Ere, gowa be gaar ngak, “Fakag, mu rin’ ban’en ko re n’ey!” Machane, dabisiy ni ke gin ko fulweg ni pi’ Jesus ngak. Ya yog Jesus ngak ni gaar: “Ppin, thingar dab mog ngog e n’en ni ir e nggu rin’.” Gathi yog Jesus e pi thin ney ni nge darifannag e chitiningin ni bod rogon ni ma lemnag boch e girdi’. Ya ke yog e pi thin ney ni nge yal’uweg e chitiningin. Be puguran ngak ni susun e gathi ir e nge yog rogon ni nge rin’ e re maruwel ney ni machib; ya aram e n’en nib milfan ngak Jehovah ni Chitamangin.

I fol Maria ko fonow ni ke pi’ fak ngak ni bochan e ir be’ nib sobut’an’ ma ma lemnag rogon laniyan’ boch e girdi’. Ere, non ko fapi girdi’ ni yad be pi’ e ggan u nap’an fare abich ni gaar: “N’en nra yog ngomed ni ngam rin’ed e aram e n’en ni ngam rin’ed.” Ke nang Maria ni gathi ka ir e ba milfan ngak ni nge yog e n’en ni nge rin’ Jesus; ya bin riyul’ riy e Jesus e ir e nge yog e n’en ni ngan rin’. Machane, ki dag Jesus ni ke kireban’ ko fa gali cha’ ni ka fin ra mabgolgow. Ere, aram e ngiyal’ ni ngongliy e bin som’on e maang’ang rok ni aram e pilyeg e ran nge ngal’ ni wain. Mang angin ni yib riy? Ke “mich Jesus u wan’ pi gachalpen.” Ku arrogon Maria ni ki mich Jesus u wan’. Ma ke tay ni gathi kemus ni ir fak, ya ku ir e Somol rok.

Boor ban’en nrayog ni nge fil e piin gallabthir ko michan’ rok Maria. Riyul’ ndariy be’ ni ke chuguliy reb e bitir ni taareb rogon ngak Jesus. Yugu aram rogon, ma nap’an nra ilal be’ ni gathi ka bochi tir, ma rayog ni nge sum boch e magawon ni bochan e ke thil rarogon facha’. Rayog ni ngi i ngongol e gallabthir rok ngak ni ka bod rogon bochi tir ni yugu aram rogon ndaki puluw ni ngan ngongol ngak ni aram rogon. (1 Korinth 13:11) Ere, uw rogon ni nge ayuweg e gallabthir pi fakrad ni kar ilalgad? Reb e kanawo’ e aram e nge pagan’rad ngorad ni yad ra fol ko pi n’en ni be fil e Bible me tow’athnagrad Jehovah ni bochan. Faanra i dag e gallabthir ko bitir rorad ni ke ilal ni be pagan’rad ngorad, ma rayog ni nge ayuweg fapi bitir. Ere, dariy e maruwar riy ni i felfelan’ Jesus ko ayuw ni pi’ Maria ngak.

“MUS NGAK FAPI PUMOON NI WALAGEN JESUS NDE MICH JESUS U WUN’RAD”

Buchuuw ban’en ni be weliy e Gospel u murung’agen Maria u lan fa dalip nge baley i duw ni i machib Jesus riy. Dab mu pagtalin faram ni ngiyal’ nem e dabisiy ni ke yim’ e pumoon rok, ma ka yigoo ir e be ayuweg e bitir rok ni kab achig. Ere, rayog ni ngad nanged fan ni immoy yu ngiyal’ ni sana da i yog rok ni nge un ngak Jesus u nap’an ni be machib ko binaw rok. (1 Timothy 5:8) Yugu aram rogon, ma ki ulul ni nga i fal’eg i lemnag e thin rok Got ni ke fil rok fare Messiah ma be un ko pi muulung ni yima tay u tagil’ e muulung ni bod ni ka ma rin’.​—Luke 2:19, 51; 4:16.

Ere, rayog ni immoy u fithik’ fapi girdi’ ni kar muulunggad nga tagil’ e muulung u Nazareth u nap’an ni i machib Jesus u rom. Rib gel e felfelan’ ni ke tay u nap’an ni rung’ag fak ni ke yog ni fare yiiy u murung’agen fare Messiah ni ke yoor e chibog ni kan weliy e ir e ke lebug u daken! Machane, dabisiy ni kub gel e kireban’ ni tay u nap’an ni guy nde mich Jesus ni fak u wan’ e girdi’ nu Nazareth. Ngemu’, mu kur guyed rogon ni ngar lied ngem’!​—Luke 4:17-30.

Kub gel e kireban’ ni tay ni bochan rogon e ngongol rok fapi pumoon ni fak ngak Jesus. Kad filed ko John 7:5 ni fa aningeg i pumoon ni walagen Jesus e ba thil e michan’ rorad Maria. Be gaar: “Mus ngak fapi pumoon ni walagen Jesus nde mich Jesus u wun’rad.” Machane, dariy ban’en ni be weliy e Bible u murung’agen e ppin ni walagen Jesus. Sana l’agruw e ppin ni immoy ni walagen.b Demtrug rogon, ma kireban’ ni yib ngak Maria e taareb rogon ko kireban’ ni ma yib ngak e piin ni yad ma par u lan e tabinaw nde taareb e michan’ ko girdi’ riy. Thingari athamgil ni nge par nib yul’yul’ ko tin riyul’ ni ke fil miki ayuweg chon e tabinaw rok ni ngar adaged e tin riyul’ ndabi towasariyrad.

Immoy bayay ni dugliy pi girdien Jesus ni sana kub muun fapi pumoon ni walagen ngay ni nga ranod ra “feked” Jesus, ya yad be yog ni: “Ke sabalbalyang.” (Mark 3:21, 31) Machane, gathi aram e n’en ni be lemnag Maria. Yugu aram rogon me un ngak fapi pumoon ni fak ya sana be athapeg ni ngar filed ban’en nra ayuwegrad ni nge mich Jesus u wan’rad. Ere, gur, i buch ni aram rogon? Yugu aram rogon ni boor e maang’ang ni ngongliy Jesus ma be machibnag boch ban’en nrib manigil, machane ku de mich Jesus u wan’rad. Ere gur, ke kankanan’ Maria me lemnag ni sana dakuriy ban’en nrayog ni nge yog ara nge rin’ ni nge thilyeg e lem rorad?

Ga ma par u reb e tabinaw nib thil e michan’ ko girdi’ riy, fa? Boor ban’en nrayog ni ngam fil ko michan’ rok Maria. De tal i guy rogon ni nge ayuweg girdien e tabinaw rok nde mich e tin riyul’ u wan’rad. Ya ke dag ngorad ni michan’ rok e ir e ke yibnag e felfelan’ nge gapas nga laniyan’. Maku reb e, ki par ni be ayuweg Jesus. Gur, i tawrengnag Jesus? Gur, immoy yu ngiyal’ ni i athapeg ni ka bay Jesus u tabinaw? Mus ni faanra i lem ni aram rogon, ma ke yag rok ni nge t’ar laniyan’. Ke nang nib tow’ath nrayog rok ni nge ayuweg me pi’ e athamgil nga laniyan’ Jesus. Rayog ni ngam ayuweg e bitir rom ni ngar m’oneged Got u lan e yafas rorad, fa?

“MA TAGANAN’ NI BOD FENI M’UTH BA SAYDEN E BAYI KIREBNAG LANIN’UM”

Ere gur, kan tow’athnag Maria ni bochan e ke par nib mich Jesus u wan’? Ma tow’athnag Jehovah e piin ni yad ma par nib gel e michan’ rorad, ma dariy e maruwar riy ni aray e n’en ni ke rin’ ngak Maria. (Hebrews 11:6) Aygum lemnag rogon e lem rok u nap’an ni i rung’ag laman fak ni be welthin ara nap’an ni i rung’ag e girdi’ ni yad be weliy murung’agen e welthin ni i tay Jesus.

Nap’an ni i weliy Jesus boch e fanathin rok ma sana ke guy Maria ni bay boch ban’en ni i weliy u murung’agen e ngiyal’ ni baaram ni kab bitir u nap’an ni ur moyed u Nazareth. Nap’an ni be weliy Jesus murung’agen be’ nib pin ni ke pirieg ba salpiy ni wasey u nap’an ni be wolguy lan e naun rok, ara reb e ppin ni be bilig e flowa, ara reb e ppin ni be tay e nifiy ko magal me tay nga tagil’ e magal, ma sana i lemnag Maria e ngiyal’ ni baaram ni yow Jesus u nap’an ni kab achichig ma be rin’ e pi maruwel ney. (Luke 11:33; 15:8, 9; 17:35) Nap’an ni yog Jesus ni mat’ nra pi’ ko girdi’ e ba mom ma tomalngin e re n’en nra tay nga porad e bbaud, ma sana i lemnag Maria ba ngiyal’ u nap’an ni kab bitir Jesus ni i yaliyrow Josef ni be fil ngak rogon ni nge fal’eg e mat’ ni ngan tay nga daken keru’ reb e gamanman ya nge yag ni fek nib fel’ rogon ndabi amithnag keru’. (Matthew 11:30) Dariy e maruwar riy ni ke felfelan’ Maria u nap’an ni i fal’eg i lemnag e tow’ath ni ke pi’ Jehovah ngak ni aram e nge chuguliy me skulnag e en ni ir e ra mang fare Messiah. Sana ri ma felfelan’ ni ma motoyil ngak Jesus ni ir e bin th’abi fel’ e sensey. Ya manang rogon ni nge fanay e pi n’en ni ke guy e girdi’ ara pi n’en ni ke buch ni nge fil boch ban’en ko girdi’ nib ga’ fan!

Yugu aram rogon, ma ke par Maria nib sobut’an’. De guy Jesus rogon ni ngan pining e sorok ngak Maria ara ngan liyor ngak. Immoy bayay u nap’an ni be machib Jesus, me non be’ nib pin u fithik’ bogi girdi’ ni kar muulunggad ni be yog ni kari felan’ e re ppin ni ir e gargeleg Jesus. Machane me fulweg Jesus ni gaar: “Ri kab felan’ e piin ni kar rung’aged e thin rok Got ma kar pired ni yad be fol riy!” (Luke 11:27, 28) Maku immoy bayay nnap’an ni yog boch e girdi’ u fithik’ bogi girdi’ ni kar muulunggad ni ke yib e chitiningin Jesus nge pi walagen ni pumoon, me yog ni piin ni ke mich Got u wan’rad e aram e tin riyul’ i walagen nge chitiningin. Ba mudugil ni ke nang Maria fan e n’en ni ke yog Jesus ma de damumuw. Ya tha’ u thilin e piin ni kar walaggad ni bochan e michan’ rorad e kab ga’ fan ko tha’ u thilin chon e tabinaw.​—Mark 3:32-35.

Dabiyog i weliy ko thin gelngin e amith ni tay laniyan’ Maria u nap’an ni guy fak ni kan tining ko fa ley i gek’iy ni nge yim’. Apostal John ni ir bagayad e piin ni guy e n’en ni buch e uneg murung’agen e re n’ey nga lan e babyor ni yoloy ni aram e: Ngiyal’ nem e bay Maria nib sak’iy u bang nib chugur ko fa ley i gek’iy ni kan richibiy “Jesus” ngay. Dariy ban’en nrayog ni nge taleg Maria ni nge dabi par u tooben fak nge mada’ ko ngiyal’ ni ke yim’. Ke guy Jesus Maria, ma yugu aram rogon ni ngiyal’ nem e be th’ab e fan rok ma ke mo’maw’ ni nge non, machane me yog ngak apostal John ni nge ayuweg e chitiningin. Bochan ndariy reb i walagen Jesus ni pumoon nib mich e tin riyul’ u wan’, ma aram fan ni yog Jesus ngak reb i gachalpen ni nge ayuweg Maria. Re n’ey e ke dag Jesus riy feni ga’ fan ni nge ayuweg be’ nib mich Got u wan’ chon e tabinaw rok ko tirok Got ban’en.​—John 19:25-27.

Nap’an ni yim’ Jesus ma aram e ngiyal’ ni thamiy Maria e kireban’ ni bod feni m’uth bangi sayden. Ere, faanra ba mo’maw’ ni ngad nanged gelngin e kireban’ ni ke tay e ngiyal’ nem, me ere dabisiy ni kub mo’maw’ ni ngad nanged gelngin e felfelan’ ni tay dalip e rran nga tomuren! Aram e ngiyal’ ni ke fas Jesus ko yam’. Ki gel boch e felfelan’ rok ni bochan e boch nga tomuren me m’ug Jesus ngak James ni walagen u nap’an ni goo ir. (1 Korinth 15:7) Re n’ey ni buch e thilyeg laniyan’ James nge tin ka bay e pumoon ni walagen Jesus. Boch nga tomuren me mich u wan’rad ni Jesus e ir Kristus. De n’uw nap’an mi yad tabab ni ngar uned ngak Maria ko pi muulung ni ma tay e Kristiano e ngiyal’ nem, ma yad be ‘meybil.’ (Acts 1:14) L’agruw i yad ni aram James nge Jude e ra yoloyew l’agruw e babyor u Bible.

Yay ni tomur ni weliy e Bible murung’agen Maria e nap’an ni yad bay fapi pumoon ni fak u bayay e muulung ni yad be meybil. Rib fel’ rogon ni kan weliy murung’agen Maria ko yay ni tomur, ma rib fel’ e ngongol ni dag nrayog ni ngan folwok riy! Bochan e michan’ rok me yag rok ni nge athamgil u fithik’ e kireban’ nib gel ni yib ngak me tomur riy min tow’athnag. Faan gad ra folwok ko michan’ rok Maria ma demtrug e miti magawon nra fek e re fayleng ney i yib ngodad ma rayog ni ngad athamgilgad u fithik’ me tomur riy min tow’athnagdad.