Jehovah e Ir Reb e Got nib Yaram

1, 2. (a) Mini’ e som’on ni sunmiy Got, ma mang e maruwel rok ni pi’? (b) Mang e be dag nib yaram e pi engel rok Got?

JEHOVAH ni ir e En ni Ke Sunmiy e palpalth’ib e gubin ban’en ni ma rin’ mab yaram. N’en ni sunmiy ni som’on e aram Fak ni kari maagirag rok ni ir e yima pining “fare Thin” ngak, ni bochan e ir e mitethin rok Got. Ke yan bokum milyon e duw ni ke pigpig fare Thin ngak Jehovah, ya be gaar e Bible: “Dawori sunumeg Got e fayleng ma ba’ fare Thin ni yow Got.” Ku be yog e Bible ni: “Pa’ [fare Thin] e sunumiy Got urngin ban’en ngay; dariy ban’en ni sunumiy Got nde un ngak ngar sunumiyew.” Ba pag 2,000 e duw ni ke yan me l’og Got fare Thin ni nge yib nga fayleng nib girdi’ nib flont ni nge rin’ e tin nib m’agan’ e Chitamangin ngay, ma aram mu un pining Jesus Kristus ngak.​—John 1:1-3, 14.

² U m’on ni nge yib Fak Got nga fayleng nib girdi’, ma i maruwel u Tooben ni ir “be’ nib salap i maruweliy ban’en.” (Prov. 8:30) Ir e fanay Jehovah ni nge sunmiy bokum milyon e engel u tharmiy. (Kol. 1:16) Be weliy reb e thin nu Bible murung’agen e pi engel ney ni gaar: “Pire’ ni pire’ i biyu’ e yad bay u rom ni ngar pigpiggad ngak [Jehovah], ma raay e milyon e kar bad ra sak’iygad nga p’eowchen.” (Dan. 7:10) Pi engel ney ni kan yarmiyrad nib fel’ rogon e yima pining e “pi tapigpig” rok Jehovah ngorad.​—Ps. 103:21.

3. Uw urngin e pi t’uf nge boch ban’en ni bay u lan e lang, ma uw rogon ni kan yarmiyrad?

³ Mang e rayog ni nga dogned u murung’agen e tin ni ka bay ban’en ni kan sunmiy ni bod rogon e pi t’uf nge boch ban’en ni bay u lan e lang? Rogon ni ka nog u reb e shimbung u Houston Texas ni ka nog e Chronicle ngay e kan pirieg ni bokum ni bokum bilyon e t’uf nge boch ban’en ni bay u lan e lang ara dalip yay ni ke mun nga urngin ni i lemnag e girdi’ ni llowan’ kafram. Pi t’uf ney e bokum ulung ni bay. Ma re n’ey e yima yog e galaxy ngay ara bokum ulung e t’uf ni bay u taabang, ma ra reb e pi ulung ney ma bay bokum bilyon ara trilyon e t’uf riy nge ku boch ban’en ni bay u lan e lang. Yooren e pi galaxy ney e yu ulung ara boor ulung.

4. Mang fan nib puluw ni ngan lemnag ni mus ko pi tapigpig rok Got u fayleng ma kan yarmiyrad?

⁴ Pi n’en ni bay u lan e lang e kan yarmiy nib fel’ rogon ni bod rogon e pi engel u tharmiy. (Isa. 40:26) Ere, ba puluw ni ngad lemnaged ni ku ra yarmiy Jehovah e pi tapigpig rok u fayleng. Baadag ni ngaur pared ni yad ba yaram. Ma rib ga’ fan e re n’ey ni bochan e bay reb e maruwel nrib ga’ fan ni ngar rin’ed. Pi n’en ni ke rin’ e pi tapigpig rok Jehovah ni yad ba yul’yul’ kakrom nge pi n’en ni yad be rin’ e chiney e be dag e mich riy ni kab kakrom i yib keb i mada’ ko ngiyal’ ney ni bay Got rorad, maku be dag ni “gathi ir reb e Got nib wagagey ya ba gapas.”​—Mu beeg e 1 Korinth 14:33,a 40.

ROGON NI KE YARMIY GOT E GIRDI’ ROK KAKROM

5. Uw rogon ni kan magawonnag e n’en nib m’agan’ Got ngay ni fan ko fayleng?

⁵ Nap’an ni sunmiy Jehovah e gal nsom’on e girdi’, me yog ngorow ni gaar: “Mu diyengow nge yoor pi fakmew, nge wer e piin ni owchemew nga gubin yang u fayleng ngar pired riy mi yad suwey. Nggu ta’mew ni gimew e ngam suweyew e nig, nge arche’, nge urngin e gamanman ni maloboch, ni tin ni ba ga’ nge tin ni ba achig.” (Gen. 1:28) Ere, ba m’agan’ Got ngay ni nge yoor e girdi’ i yan me munmun mar ga’naged e Paradis nge taw ko ngiyal’ ni ke fanay ga’ngin yang e fayleng. Machane, nap’an ni denen Adam nge Efa ma aram mar magawonnagew e n’en nib m’agan’ Got ngay ni fan ko fayleng. (Gen. 3:1-6) Faani munmun me “guy Somol ni kari gel e kireb rok e girdi’ u gubin yang, ni gubin ngiyal’ ma ba sug lanin’rad ko tin nib kireb.” Ma aram me yan i par ni “urngin e tin ni ka ba’ e girdi’ e yad gubin ni yad ba kireb u p’eowchen Got, ma kireb rorad e ke wer nga gubin yang.” Ere, dugliy Got ni nge pi’ e ran nge tharey e fayleng ni ga’ngin ya nge thang e piin ni yad ba kireb.​—Gen. 6:5, 11-13, 17.

6, 7. (a) Mang fan ni i par Noah nib fel’ u wan’ Jehovah? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.) (b) Mang e buch rok e piin ndar folgad ni ur moyed u nap’an Noah?

⁶ Machane, “ba fel’ Noah u wan’” Jehovah ni bochan e i “par ni ba’ Got rok” ma “ke mus ni ir e immoy ni kab fel’ u wan’ Got e ngiyal’ nem.” Bochan ni i par Noah ni “ba’ Got rok,” ma aram me yog Jehovah ngak ni nge ngongliy reb e arke nib ga’. (Gen. 6:8-10, 14-16) Kan ngongliy e re arke nem nrayog ni nge par e girdi’ nge gamanman riy. Ke fol Noah me rin’ “urngin e tin ni ke yog Somol ngak ni nge rin’,” ma aram me un chon e tabinaw rok ngak ngar mu’naged i ngongliy fare arke nri bod rogon ni ka nog ni ngan ngongliy. Tomuren ni kan fek fapi gamanman nga lan fare arke, ma aram me “ning” Jehovah e mab riy.​—Gen. 7:5, 16.

⁷ Nap’an ni yib fare Ran nge Tharey e Fayleng ko duw ni 2370 B.C.E., ma aram me thang Jehovah owchen “urngin ban’en nib fos ni bay u daken e fayleng,” me ayuweg Noah nge chon e tabinaw rok nde buch ban’en rorad. (Gen. 7:23) Gubin e girdi’ ni bay e chiney e kar bad rok Noah, nge fapi pagel ni fak, nge ppin rorad. Machane, gubin e piin ni ur moyed u wuru’ fare arke e ra m’ad, ya dar motoyilgad ngak Noah, “ni i machibnag e tin nib mat’aw.”​—2 Pet. 2:5.

8. Mang e be micheg nib fel’ rogon ni i yarmiy Got e girdi’ rok u Israel u nap’an ni yog ngorad ni nga ranod ko fare Nam ni Kan Micheg?

⁸ Ba pag meruk e chibog nga tomuren fare Ran ni Tharey e Fayleng, me yarmiy Got piyu Israel ni ngar manged ba nam. Ke yarmiy urngin ban’en u rogon e par rorad nib ga’ ni tin ni bay rogon ko liyor ni ur ted. Bod ni gathi kemus ni i tay boch e girdi’ ni ngar manged prist nge Levite, ya ki tay boch e ppin ni ngar pigpiggad u “mit fare tent u p’eowchen Somol.” (Ex. 38:8, BT) Machane, nap’an ni yog Jehovah Got ngak piyu Israel ni nga ranod nga lan fare nam nu Kanaan, ma dar folgad. Ere yog ngorad ni gaar: “Gu micheg ni bay mmarod mpired ngay, machane dakuriy bigimed nra yan ngay ya ke mus ni Kaleb nge Joshua” ni bochan e nap’an nra sulod e piin ni ka ranod ni ngar damitnaged fare Nam ni Kan Micheg, ma kemus ni goo yow e rognew boch ban’en nib fel’ u murung’agen e re binaw nem. (Num. 14:30, 37, 38) Boch nga tomuren, me dugliy Moses Joshua ni ir e nge pow’iy fare nam nu Israel ni bod rogon ni ke yog Got. (Num. 27:18-23) Nap’an ni be n’en ni nge pow’iy Joshua piyu Israel nga lan yu Kanaan, me gaar Got ngak: “Mu gelnigem ma dab mu rus! Dab mu tamdag ma dabi mulan’um, yi gag Somol ni Got rom, e gu ba’ rom ko yungi n’en ni bay um man riy.”​—Josh. 1:9.

9. Uw rogon Jehovah nge girdi’ rok u wan’ Rahab?

⁹ Gubin yang ni i yan Joshua riy ma immoy Jehovah rok. Am lemnag e n’en ni buch u nap’an ni ke taw piyu Israel nga tooben yu Jeriko nreb e binaw ni bay u lan yu Kanaan. Nap’an e duw ni 1473 B.C.E me l’og Joshua l’agruw i damit ni nga ranow ra yaliyew fare nam nu Jeriko, ma aram e gin nra mada’nigew Rahab riy ni be’ nib pin ni ma pi’ ir ni chuway’. Me mithagrow Rahab u daken e chigiy ko naun rok ya nge dabi piriegrow fapi pumoon ni ke l’og e pilung nu Jeriko ni nga ranod ra koled fa gal damit. I yog Rahab ngak fa gal damit nu Israel ni gaar: “Gu manang ni Somol e ke pi’ ngomed e re nam ney ma . . . , kug rung’aged rogon ni chuweg Somol e ran ko gin ni gimed be sor ngay u lan fa gi day ni ke lunguy e Day ni Ruoy . . . ma kug rung’aged rogon ni mu lied fa gal pilung rok e pi Amorite.” Miki yog ni gaar: “Got romed, ni aram Somol, e ir e Got nu tharmiy ngu but’.” (Josh. 2:9-11) Bochan ni ke ayuweg Rahab e ulung rok Jehovah e ngiyal’ nem, ma aram me ayuweg Got nge chon e tabinaw rok u nap’an ni gel piyu Israel ko fare nam nu Jeriko. (Josh. 6:25) I dag Rahab nib mich Jehovah u wan’, me fol rok, me tayfan e girdi’ rok.

BA YARAM E ULUNG ROK GOT KO BIN SOM’ON E CHIBOG

10. Mang e yog Jesus ko pi tayugang’ ko teliw rok piyu Jew kakrom, ma mang fan ni yog e pi thin ney ngorad?

¹⁰ I pow’iy Joshua piyu Israel ni ngar gelgad nga boor e nam, ngemu’ mi yad tafanay fare nam nu Kanaan. Machane, mang e buch boch nga tomuren? Ba n’uw nap’an ni i par piyu Israel ni yugu yad be th’ab e pi motochiyel rok Got. Nap’an ni taw nga nap’an ni l’og Jehovah Fak nge yib nga fayleng, ma dakir fol piyu Israel rok Jehovah nge pi profet rok, ma aram me yog Jesus ni piyu Jerusalem e yad ma “thang e pogofan rok e pi profet.” (Mu beeg e Matthew 23:37, 38.) I siyeg Got e pi tayugang’ ko teliw rok piyu Jew ni bochan e darur yul’yul’gad ngak. Ere, aram fan ni yog Jesus ngorad ni gaar: “Gagiyeg rok Got e bay ni chuweg romed ngan pi’ ngak girdien reb e nam ni yad e bay yib wom’engirad nib fel’.”​—Matt. 21:43.

11, 12. (a) Mang e be micheg ni ke chuweg Jehovah e tow’ath rok piyu Jew ke pi’ nga yugu reb e nam nib beech u nap’an e bin som’on e chibog? (b) Chon mini’ e yad girdien e bin nib beech e ulung rok Got?

¹¹ Nap’an e bin som’on e chibog C.E., ma aram me n’ag Jehovah fare nam nu Israel ni bochan e dakur yul’yul’gad ngak. Machane, re n’ey e der yip’ fan nra par ndakuriy e pi tapigpig rok u fayleng ni yad ba yul’yul’ ngak. Ya n’en ni rin’ Jehovah e ke pi’ e re tow’ath ney nga reb e ulung nib beech ni ur folgad rok Jesus Kristus nge pi machib rok. I tabab e re ulung ney ko rofen ni Pentekost ko duw ni 33 C.E. Ngiyal’ nem e muulung gonap’an 120 i gachalpen Jesus nga bangi ban’en u Jerusalem, ma nap’an ni yad bay u rom ma yugu ra gingad ni “ke yib lingan ban’en u lan e lang ni bod lingan bangi nifeng nib gel ni ke thow, me sugnag fare naun ni polo’.” Ngemu’, “mi yad guy e nifiy ni bod yaan e yunmon ni ke wer; ni ra be’ u rom ma ke yan i math reb ngak. Mi yigoo sugnagrad [“gelngin Got nib thothup,” NW] mi yad tabab ko numon nlungun boch e nam, ni bod rogon ni ke maruweliyrad fare [“gelngin Got nib thothup,” NW] ni ngar nonod.” (Acts 2:1-4) Re n’ey e be dag e mich riy ni be ayuweg Jehovah e bin nib beech e ulung rok, ni aram pi gachalpen Kristus.

¹² Rofen nem e “gonap’an e dalip i biyu’ e girdi’ ni mun” nga urngin pi gachalpen Jesus. Maku reb e, gubin e rran ni i “puthuy Somol ko re ulung rorad nem e piin ni ka fin ra thapgad ngak Got.” (Acts 2:41, 47) Rib fel’ rogon e machib ni i tay e pi tamachib ko bin som’on e chibog ya “i wer e thin rok Got i yan. Ma be yoor pi gachalpen Jesus i yan.” Ku “boor e prist ni pig lanin’rad nge mich Jesus u wan’rad.” (Acts 6:7) Boor e girdi’ ni yad ba yul’yul’ e ra motoyilgad ko tin riyul’ ni i machibnag girdien e re ulung ney ni kab beech. Boch nga tomuren, miki dag Jehovah ni be ayuweg e girdi’ rok u nap’an ni tabab ni nge pow’iy e “piin ni gathi yad piyu Israel” nga lan e ulung ni Kristiano.​—Mu beeg e Acts 10:44, 45.

13. Mang e maruwel ni i rin’ e bin nib beech e ulung rok Got?

¹³ Manang pi gachalpen Kristus murung’agen e maruwel ni ke pi’ Got ni ngar rin’ed. I dag Jesus e kanawo’ ni ngar folwokgad riy u tomuren ni kan taufenag ni aram e tabab ni nge machibnag murung’agen fare “gagiyeg nu tharmiy.” (Matt. 4:17) Ki fil Jesus ngak pi gachalpen rogon ni ngar rin’ed e re maruwel nem ni tababnag. I yog ngorad ni gaar: “Mi gimed weliy murung’ageg u lan yu Jerusalem, ngu lan yu Judea ni polo’, ngu lan yu Samaria, nge yan i mada’ ko yungi n’en ni yan i mus e fayleng ngay.” (Acts 1:8) Tin som’on i gachalpen Jesus e rib tamilang u wan’rad e n’en nthingar rin’ed. Bod nnap’an ni immoy Paul nge Barnabas u Antiok ni bay u lan yu Pisidia, ma rognew ngak piyu Jew ni ur togopuluwgad ni lungurow: “Ri dabi siy ni gimed e som’on ni ngan weliy e thin rok Got ngomed. Machane faanra kam n’iged, ma damur fineyed ni ba’ rogomed ni nge yog e yafos ndariy n’umngin nap’an ngomed, ma bay gu pagew gimed nggu warow ngak e piin ni gathi yad piyu Israel. Ya baaray e thin ni pi’ Somol ngodad ni faani gaar: ‘Kug tiyem ni ngam mang tamilang ngak e piin ni gathi yad piyu Israel, me gur e ngam mang kanawo’ ni ngan thap riy ngak Got ni fan ngak urngin e girdi’ nu fayleng.’” (Acts 13:14, 45-47) Ka nap’an e bin som’on e chibog ni ke weliy e ulung rok Got ko girdi’ e n’en ni ke rin’ ni fan e ngki yag e yafas ndariy n’umngin nap’an ngorad bayay.

BOOR E PIIN NRA M’AD, MACHANE PI TAPIGPIG ROK GOT E RA MAGEYGAD NI YAD BA FAS

14. Mang e buch ko fare mach nu Jerusalem u nap’an e bin som’on e chibog, ma mini’ e piin nra mageygad ni yad ba fas?

¹⁴ Yooren piyu Jew e da ur motoyilgad ko fare thin nib fel’ ni un machibnag kakrom, maku dar motoyilgad ngak Jesus u nap’an ni i ginangrad u murung’agen e gafgow ni bayi yib ngorad ni gaar: “Faanra mu guyed yu Jerusalem ni ke longobiy yu raba’ i salthaw, ma aram e kam nanged ndab ki n’uw nap’an min kirebnag. Ma aram e piin ni yad bay u lan yu Judea e thingar ra milgad nga daken e pi burey; ma piin ni yad bay u lan e binaw e thingar ra chuwgad riy, ma piin ni yad bay u wuru’ e binaw e thingar dab ranod nga lan binaw.” (Luke 21:20, 21) I buch e n’en ni yiiynag Jesus ni bochan e togopuluw ni tay piyu Jew. Nap’an e duw ni 66 C.E., me yib e pi salthaw nu Roma ni Cestius Gallus e ba ga’ rorad ngar bad ra longobiyed yu Jerusalem. Machane, de n’uw nap’an mi yad chuw, ma aram e ngiyal’ ni mab e kanawo’ ngak pi gachalpen Jesus ni ngar chuwgad u Jerusalem ngu Judea. Rogon ni yog be’ ni ma yoloy murung’agen chepin e girdi’ ni ka nog Eusebius ngak e, boor i yad e ra milgad nga barba’ fare Lul’ nu Jordan nga bang ni ka nog yu Pella ngay ni bay u lan yu Perea. Nap’an e duw ni 70 C.E., me sul e pi salthaw nu Roma bayay nga Jerusalem ma aram e ngiyal’ nra gotheyed e re mach nem ni be’ ni ka nog Titus ngak e ir e ba ga’ rorad. Machane, pi Kristiano ni yad ba yul’yul’ e yag ni ngar mageygad ni yad ba fas ni bochan e ra folgad ko ginang rok Jesus.

15. Mang boch e magawon ni i mada’nag e pi Kristiano kakrom ni ur athamgilgad u fithik’?

¹⁵ Yugu aram rogon nib gel e gafgow, nge togopuluw, nge skeng ni i mada’nag pi gachalpen Kristus u nap’an e bin som’on e chibog, ma ki yag ni ngar yoorgad. (Acts 11:19-21; 19:1, 19, 20) Fan ni yag ni nge yoor e piin Kristiano e ngiyal’ nem e bochan ni i tow’athnagrad Got.​—Prov. 10:22.

16. Faanra nge par e piin Kristiano kakrom ni yad ba gel ko tirok Got ban’en, ma ra bagayad ma mang e thingari rin’?

¹⁶ Gubin e Kristiano e ngiyal’ nem nthingari bagayad me athamgil ni nge par nib gel ko tirok Got ban’en. Rib ga’ fan ni ngaur fal’eged i fil e thin ni bay u lan fare Babyor nib Thothup, mu ur muulunggad nga taabang ni ngar liyorgad ngak Got, mi yad machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got u fithik’ e pasig. Ireray e pi n’en ni i ayuweg e girdi’ rok Jehovah e ngiyal’ nem ni ngar pared ni yad ba gel ko tirok Got ban’en mab taareban’rad. Maku ireray e pi n’en ni be ayuweg e girdi’ rok Got e ngiyal’ ney. Piin ni ur uned ko ulung rok Got kakrom ni kan yarmiy nib fel’ rogon e ki yib angin ngorad e ayuw ni i pi’ e piin piilal nge pi ministerial servant. (Fil. 1:1; 1 Pet. 5:1-4) Ere, dabisiy nib gel e felfelan’ ni ur ted u nap’an ni i lekag boch e piilal e ulung rorad ni bod rogon Paul! (Acts 15:36, 40, 41) Rriyul’ ni yira ngat nga rogon nib taareb rogon e pigpig ni gad be tay ko pigpig ni i tay e pi Kristiano ko bin som’on e chibog. Ri gad ba felfelan’ ni ke yarmiy Jehovah e pi tapigpig rok kakrom keb i mada’ ko ngiyal’ ney!b

17. Mang e yira weliy ko bin migid e article?

¹⁷ Chiney ni gad bay ko tin tomuren e rran ma ke chugur ni ngan thang e re fayleng rok Satan ney, e be mithmith e ulung rok Jehovah u ga’ngin e palpalth’ib i yan nga m’on nrib papey. Ere, ga be fol u rogon ni be pow’iydad, fa? Ga be mon’og ko tirok Got ban’en, fa? Bin migid e article e ra weliy rogon nrayog ni ngam rin’ e re n’ey.