Nga Unog e Thin Nra “Ayuweg Be’”

1-3. (a) Mang reb e tow’ath ni ke pi’ Jehovah ngodad, ma uw rogon nra m’ug ni gad be darifannag? (b) Ra ngad pared ni gad ba t’uf rok Got, ma uw rogon e thin ni nga u dogned?

FAAN ga ra pi’ e tow’ath ngak be’ nib t’uf rom, ma ra uw rogon u wan’um ni faan ga ra guy ni be darifannag? Susun e kam pi’ ba karrow ngak, ma da i tiyan’ ngay maku der kol ayuw u rogon ni be yan riy. Me reb e rran ma ga rung’ag ni ke yan riy, ke yan pag ngak be’, ke maad’ad. Dabisiy ni ga ra dabuy e n’en ni ke rin’.

² Numon nib fel’ rogon e aram reb e tow’ath ni ke pi’ Jehovah ni ir e En ni Ke Pi’ “urngin e tow’ath nrib manigil” ngodad. (James 1:17) Re tow’ath ney ni bay rodad e aram e n’en ni gad ba thil riy ko gamanman. Ya gathi kemus nrayog ni ngad nonad ya ku rayog ni ngad weliyed e tin ni bay u lanin’dad. Machane, ku rayog ni ngan darifannag e re tow’ath ney ni bod fare karrow. Ra dabuy Jehovah ni faanra ud kirebnaged laniyan’ boch e girdi’ ko thin ni gad ma yog!

³ Ra ngad pared ni gad ba t’uf rok Got, mab t’uf ni ngad maruwelgad ko re tow’ath ney nrogon ni lemnag e En ni Pi’. Ere, dabisiy ni bay rogon e miti thin ni baadag Jehovah ni nga u dogned. Be gaar e Bible: “Dab umogned e thin nib kireb ku be’. Ke mus ni thin nra ayuweg be’ e nguu mogned, ni fa mit nem e thin ni ma fonownag e girdi’ me yib fan ngorad, fan e tin ni nga mogned e nge rin’ e tin nib fel’ ban’en ngak e piin ni kar motoyilgad ngomed.” (Efesus 4:29) Ere, ngad weliyed ko mang fan nib t’uf ni ngad kol ayuwgad ko thin ni gad ma yog, nge ba miti mang thin e dab u dogned, nge rogon ni nga u dogned e thin nra “ayuweg be’.”

FAN NIB T’UF NI NGAD KOL AYUWGAD KO THIN NI GAD MA YOG

4, 5. Uw rogon ni ke tamilangnag boch e thin u Proverbs ni bay gelngin e thin ni gad ma yog?

⁴ Bin som’on i fan ni ngad kol ayuwgad ko thin ni gad ma yog e bochan ni thin e bay gelngin. Proverbs 15:4, BT e be gaar: “Thin ni gol e ma ayuweg e yafas, machane marog thin e ma kirebnag lanin’uy.”a Ran e ma dommolnag e gek’iy, ere ku aram rogon ni thin nib sumunguy ni ma yib u l’ugun be’ e ra ayuweg e piin ni yad be motoyil ngak. Machane, marog thin ni ma tay e piin nib kireb e thin ni ma yib u l’ugunrad e ra kirebnag laniyan’ boch e girdi’. Arrogon, thin ni gad ma yog e bay gelngin ya rayog ni nge kirebnag laniyan’ be’ ara fal’eg laniyan’.​—Proverbs 18:21.

⁵ Reb e thin u Proverbs e ke tamilangnag ni bay gelngin e thin ni gaar: “Marog thin e rayog ni nge maad’ad nga laniyan’ be’ nib toar ni bod bangi sayden.” (Proverbs 12:18, BT) Faanra dab mu gonopiy e thin ni ga ma yog ma rayog ni nge kirebnag laniyan’ be’ maku rayog ni nge kirebnag thilin e girdi’. Kaa kirebnag be’ lanin’um ni bochan e thin nib kireb ni ke yog ngom? Ki yog e proverbs ni gaar: “Thin nnog nib gonop e rayog ni golnagey.” Thin ni yog be’ ni bay e gonop rok Got rok e ra fal’eg lanin’uy maku ra fal’eg thiliy. Rayog ni ngam lemnag ba ngiyal’ ni ke yog be’ ban’en ngom ni ke fal’eg lanin’um, fa? (Mu beeg e Proverbs 16:24.) Dab mu pagtalin ni bay gelngin e thin ni gad ma yog, ere gad baadag ni nga u dogned e thin nra fal’eg laniyan’ be’ ma gathi nge kirebnag.

6. Mang fan nrib mo’maw’ ni ngad gagiyegniged bolowthdad?

⁶ Ba mo’maw’ rogon ni ngad gagiyegniged bolowthdad. Bin l’agruw i fan nib t’uf ni ngad kol ayuwgad ko thin ni gad ma yog e: Bochan ni gadad e tadenen ma dawor da flontgad, ma aram fan nib mom ni nga u dogned e thin nib kireb. Thin ni gad ma yog e ma yib u gum’ircha’dad, ya girdi’ e “ba kireb e lem” rorad. (Genesis 8:21; Luke 6:45) Ere aram fan nib mo’maw’ ni ngad gagiyegniged bolowthdad. (Mu beeg e James 3:2-4.) Yugu aram rogon ma rayog ni ngad nanged rogon ni ngad gagiyegniged bolowthdad. Ba t’uf ni ngaud athamgilgad ni nge dab u dogned e thin nib kireb ni bod rogon be’ ni be guy rogon ni nge nong nga mit e lul’.

7, 8. Uw rogon nra pufthinnagdad Jehovah ko thin ni gad ma yog?

⁷ Bin dalip i fan ni ngad kol ayuwgad ko thin ni gad ma yog e bochan nra pufthinnagdad Jehovah ko thin ni gad ma yog. Thin ni gad ma yog e gathi kemus ni bay rogon ko tha’ u thildad e girdi’, ya ku bay rogon ko tha’ u thildad Jehovah. Be gaar e James 1:26: “Ra be finey be’ ni be liyor ngak Got ma faanra der yog rok ni nge gagiyegnag bolowthen nge siy ki yog e tin nib kireb, ma liyor ni be tay ngak Got e mm’ay fan, ma aram e ir e be bannag ir.” Kad beeged ko guruy ni 11 ni thin ni gad ma yog e ku bay rogon ko liyor ni gad ma tay ngak Got. Faanra der yag ni ngad gagiyegniged bolowthdad, ma pigpig ni gad be tay e ra yan i aw nib m’ay fan u wan’ Got. Ere, thingar da gonopiyed rogon ni gad ma non.​—James 3:8-10.

⁸ Ba tamilang nib ga’ fan ni ngad gonopiyed rogon ni nge dab da kirebniged fare tow’ath ni ke pi’ Got, ni aram e thin ni gad ma yog. U m’on ni ngad weliyed murung’agen e thin nib fel’ nra ayuweg be’, ma ngad weliyed murung’agen e thin ndabiyog ni nga i yog e tin riyul’ e Kristiano.

THIN NI MA KIREBNAGEY

9, 10. (a) Uw rogon e thin ni ma yog e girdi’ nu fayleng e ngiyal’ ney? (b) Mang fan nthingar dab u dogned e thin nib kireb? (Kum guy e footnote.)

⁹ Thin nib kireb. Yaba’, nge yugu boch e thin nib kireb e ke mang thin e ngiyal’ ney. Boor e girdi’ ni yad ra non mab ga’ ni yad ma uneg e thin nib kireb u fithik’ e thin rorad. Boor e kachido ni kan fal’eg nib mak’ak’ar ni bochan e thin nib kireb ni yima yog riy. Dab ni minmin ko thin nib kireb ni ma yog e girdi’. Ke pag 2,000 e duw ni ke yog Paul ko ulung nu Kolose ndab u rogned e thin “nra kirebnag laniyan’ be’.” (Kolose 3:8) Ki yog Paul ko ulung nu Efesus ni “thin ni yima tamra’ ngay” e dabi ‘un u l’ugun’ e tin riyul’ e Kristiano.​—Efesus 5:3, 4. 

¹⁰ Dabun Jehovah e thin nib kireb, maku er rogon e piin ni yad ma pigpig ngak. T’ufeg rodad ngak Jehovah e ra k’aringdad ni nge dab u dogned e thin nib kireb. Nap’an ni be weliy Paul murung’agen e “tin nib kireb ni yima ar’arnag” miki weliy murung’agen e “ngongol ni golong” ni aram e ba muun e thin ni golong ngay. (Galatia 5:19-21) Ere, rib ga’ fan e pi thin ney, ya rayog ni ngan tharbog be’ ko ulung ni faanra dabi tal i yog e thin nib kireb.b

11, 12. (a) Mingiyal’ e ba kireb ni ngan weliy murung’agen be’? (b) Mang fan ndabi un e pi tapigpig rok Jehovah i t’ar e thin nga daken be’?

¹¹ Dugdugthin nge t’ar e thin. Yima weliy murung’agen boch e girdi’ nge n’en ni yad ma rin’. Ere, ba kireb ni ngan weliy murung’agen boch e girdi’, fa? De kireb ni faanra ga be weliy ban’en nib fel’ u murung’agen be’, fa ban’en u murung’agen be’ nrayog ni nge pi’ e athamgil nga lanin’uy. Pi Kristiano ko bin som’on e chibog e yad ma lemnaged yad ma yad ma weliy e tin nib fel’ u murung’agrad. (Efesus 6:21, 22; Kolose 4:8, 9) Machane, ra ngan weliy ban’en nib mith u murung’agen be’ ma aram e ba kireb ya rayog ni nge munmun min t’ar e thin nga daken be’. Yira t’ar e thin nga daken be’ ma “aram e yibe yog e thin nde riyul’ u murung’agen.” Bod rogon e pi Farise, ni u rogned e thin nde riyul’ u murung’agen Jesus ya ngar kirebnaged thin. (Matthew 9:32-34; 12:22-24) Yira t’ar e thin nga daken be’ ma rayog ni nge k’aring e tugthin.​—Proverbs 26:20.

¹² Dabun Jehovah e girdi’ ni ma yog e thin ni nge kirebnag e girdi’ fa yoornag raba’ e girdi’. Ma fanenikay Jehovah e girdi’ ni ma ‘kirebnag thilin e pi tafager.’ (Proverbs 6:16-19) Fare bugithin ni Greek ni di·aʹbo·los e be yip’ fan be’ ni “ma t’ar e thin nga daken be’,” ma aram fan ni ka nog ni Satan e ma t’ar e thin. Ir fare “Moonyan’,” ni ma t’ar e thin nga daken Got. (Revelation 12:9, 10) Ere, ngad paloggad ko thin nra k’aringdad ni ngad boded Moonyan’. Tin riyul’ e Kristiano e dab ur t’ared e thin nga daken be’ fa ur k’aringed e “tugthin” nga i “yurba’ e girdi’.” (Galatia 5:19-21) U m’on ni ngam un i weliy murung’agen be’, ma ngam fithem ni nge lungum: ‘Riyul’ e re n’ey, fa? Ba fel’ ni ngan weliy murung’agen, fa? Ba ga’ fan ni ngan weliy murung’agen, fa?’​—Mu beeg e 1 Thessalonika 4:11.

13, 14. (a) Mang wenegan e thin nra kirebnag be’? (b) Mang e rayog ni nge buch ku be’ ni ma yog e thin nra kirebnag be’?

¹³ Thin nra kirebnag be’. Kad weliyed ko som’on ni thin e bay gelngin nra kirebnag be’. Bochan ndawor da flontgad ma yu ngiyal’ e gad ma yog boch ban’en me tomur mad kalgadngan’dad riy. Ere, be fonownagdad e Bible u rogon e thin ndabi un e pi tabinaw nge ulung ni Kristiano i weliy. I yog Paul ko pi Kristiano ni gaar: “Dab ku um tolulgad ngak be’ u fithik’ e damumuw ara umogned e thin nib kireb ngak be’!” (Efesus 4:31) Thin nib kireb nib muun ngay boch e ngachal nib kireb ni yibe pining ngak be’, nge thin nib gel, nge ngaun par ma yibe weliy thibngin be’ e rayog ni nge kirebnag laniyan’ be’ fa lemnag ni dakuriy fan. Ba mom ni nge kireb laniyan’ e bitir nfaanra pag rogon e puwan’ ni tay e gallabthir rorad ngorad.​—Kolose 3:21.

¹⁴ Ba tamilang ni be yog e Bible nib kireb ni nga unog e thin nra kirebnag be’ ara darifannag. Be’ ni aram rogon e thin rok e rayog ni ngan chuweg ko ulung ni faanra dabi thilyeg rogon ni ma non ngak e girdi’. Ku rayog ni nge mul e athap ko yafas ni manemus u pa’. (1 Korinth 5:11-13; 6:9, 10) Ba tamilang ni dabiyog ni ngam par ni gab t’uf rok Got ni faanra ga ma un i yog e thin nib kireb, ya thin nib kireb e ra kirebnigey.

BOCH E THIN NRA “AYUWEG BE’”

15. Ba miti mang thin e ra “ayuweg be’”?

¹⁵ Uw rogon ni ngad fanayed e re tow’ath ney u rogon ni baadag e En ni Ke Pi’? Dab da paged talin ni be yog e Bible ni ‘ke mus ni thin nra ayuweg be’ e nguu dogned.’ (Efesus 4:29) Ma felfelan’ Jehovah u nap’an ni gad ra yog e thin nra ayuweg me pi’ e athamgil nga laniyan’ e girdi’. Thingar da fal’eged i lemnag rogon ni nga u dogned e thin nra ayuweg boch e girdi’. Der yog e Bible ko ba miti mang thin e ba fel’ ni nga u dogned; maku der yog ko ba miti mang thin e ra m’ag ko “welthin nib fel’ rogon.” (Titus 2:8) Ra nga u dogned e thin nib fel’ nra “ayuweg be’,” ma bay dalip ban’en nib ga’ fan mab mom ni ngad folgad riy ni aram e: Nga u dogned e thin nib fel’, mab riyul’, mab sumunguy. Ere, ngad weliyed boch e thin ni nga u dogned nrayog ni nge ayuweg be’.​—Mu guy fare thin ni kenggin e, “Ra Ayuweg Be’ e Thin ni Gu Ma Yog, Fa?”

16, 17. (a) Mang fan ni nga u dogned e tin nib fel’ ni ke rin’ boch e girdi’? (b) Uw rogon ni ngan pi’ e athamgil nga laniyan’ boch e girdi’ u lan e ulung ngu lan e tabinaw?

¹⁶ Thin nra pi’ e athamgil nga laniyan’ be’. Manang Jehovah nge Jesus e ngiyal’ ni nga rognew ban’en nra pi’ e athamgil nga laniyan’ be’. (Matthew 3:17; 25:19-23; John 1:47) Ku er rogodad e Kristiano nib fel’ ni nga u dogned fel’ngin e n’en ni ke rin’ be’ ya nge yag ni pi’ e athamgil nga laniyan’. Mang fan? Ya be yog e Proverbs 15:23, BT ni gaar: “Ri dakuriy ba felfelan’ ngay, ni ga ra pirieg e re bugithin nib mat’aw ni nga mog ko ngiyal’ ni nga mog.” Ere, am fithem ni nge lungum: ‘Uw rogon u wan’ug ni faanra yog be’ nib fel’ e n’en ni kug rin’? Gathi gu ma felfelan’ ma ma pi’ e athamgil nga lanin’ug?’ Ere, riyul’ ni faanra yog be’ ngom nib fel’ e n’en ni kam rin’ ma ga ra felfelan’ ngay ya kam nang nib ga’ fam u wan’, ma ma lemnagem, ma rib fel’ e n’en ni kam rin’. Thin ni aray rogon e ra pasignag lanin’um ni ngam gay rogon ni ngkum rin’ boch ban’en nib fel’. Ere, faanra ga baadag ni nga unog e n’en nib fel’ ni kam rin’, ma thingar kum gay rogon ni ngku mog e n’en nib fel’ ni ke rin’ boch e girdi’.​—Mu beeg e Matthew 7:12.

¹⁷ Mu fil rogon ni ngaum yaliy e tin nib fel’ ni ke rin’ be’ ma gog ngak. Sana kam rung’ag reb e welthin nib fel’ ni kan pi’ u nap’an e muulung, ma kam guy reb e fel’ yangaren ni be nameg boch ban’en ni fan ko pigpig ni be tay, ara kam guy reb e walag ni ke pilibthir nrib yul’yul’ ya ma athamgil ni nge un nga gubin e muulung ni yugu aram rogon ni ke pilibthir. Dabisiy ni faan ga ra yog fel’ngin e n’en ni yad be rin’ ma yad ra felfelan’ ngay maku ra gelnagrad ko tirok Got ban’en. U lan e tabinaw, e ba t’uf ko piin mabgol ni nga u rogned ngorad e tin nib fel’ ni kar rin’ed ma aram e rayog ni ngaur pied e athamgil nga lanin’rad. (Proverbs 31:10, 28) Piin bitir e yad baadag ni ngaun motoyil ngorad ma yibe tay farad. Yira yog ngak reb e bitir nib fel’ e n’en ni ke rin’, mab m’agan’uy ngay, ma ra felfelan’ ni bod rogon e yal’ nge ran ni ma pi’ gelngin e woldug. Gimed e gallabthir, mu athamgilgad ni nga mogned ban’en nib fel’ ni ke rin’ e bitir romed mi gimed tay farad ko athamgil ni yad be tay. Gimed ra rin’ ni aram rogon ma aram e rayog ni nge pi’ e athamgil nga lanin’rad, me k’aringrad ni ngar gayed rogon ni ngar rin’ed e tin nib fel’.

18, 19. Mang fan nthingar da fal’eged laniyan’ pi walagdad ma gad pi’ e athamgil nga lanin’rad? Uw rogon ni ngad rin’ed e re n’ey?

¹⁸ Thin nra fal’eg laniyan’ be’ me pi’ e athamgil ngak. Ri ma lemnag Jehovah e piin ke “mulan’rad” nge piin ni “ke math e liyeb ngorad.” (Psalm 34:18, BT) Be yog e Bible ni nge ‘bagadad mi i pi’ e athamgil nga laniyan’ bagadad’ ma ud “pied e athamgil” nga laniyan’ e piin ke kireban’rad. (1 Thessalonika 5:11, 14) Rayog ni nge pagan’dad ni manang Got e athamgil ni gad be pi’ nga laniyan’ pi walagdad ni ke kireban’rad.

¹⁹ Ere, mang e rayog ni nga mog ni nge pi’ e athamgil nga laniyan’ reb e Kristiano ni ke mulan’ ara ke kireban’? Dab mu lemnag nrayog ni ngam pithig e magawon rok. Machane, rayog ni nga mog bbugthin nib fel’ nra fal’eg laniyan’ me ayuweg. Ngam guy rogon nge nang ni ga be lemnag e magawon rok. Rayog ni ngam meybilgow u taabang ma gog ngak Jehovah ni nge ayuweg ko magawon rok mag guy rogon ni nge nang ni yibe t’ufeg ma kub t’uf rok Got. (James 5:14, 15) Mu guy rogon nge nang nib ga’ fan ko ulung. (1 Korinth 12:12-26) Mu beeg reb e thin nu Bible nrayog ni nge ayuweg nge nang nri be lemnag Jehovah. (Psalm 34:18; Matthew 10:29-31) Faan ga ra athamgil ni nga mog ngak e “thin nib fel’” ni ke yib u gum’irchaem, mab mudugil nra ayuweg ni nge nang ni yibe t’ufeg mab ga’ fan u wan’uy.​—Mu beeg e Proverbs 12:25 BT.

20, 21. Mang boch ban’en nra yibnag angin e fonow?

²⁰ Fonow nra yib angin. Dawor da flontgad, ere yu ngiyal’ e ba t’uf ni ngan fonownagdad. Be gaar e Bible: “Faanra um motoyil ko fonow me fel’ u wan’um e tin ga be fil, ma ra reb e rran ma ga ra gonop.” (Proverbs 19:20, BT) Gathi goo piin piilal e rayog ni nge fonownigey. Ma fonownag e gallabthir e bitir rorad. (Efesus 6:4) Piin puwelwol e rayog ni ngar fonownaged e piin rugod. (Titus 2:3-5) T’ufeg rodad ngak boch e girdi’ e ra k’aringdad ni ngad fonownaged be’ ndab da kirebnaged laniyan’. Mang e rayog ni nge ayuwegdad ni ngad fonownaged be’ ni aram rogon? Mu lemnag dalip ban’en nra yibnag angin e fonow, ni aram e: rogon e lem rom ni ga be pi’ fare fonow, nge fan ni kam pi’ fare fonow, nge rogon ni kam pi’ fare fonow.

²¹ Mu lemnagem u m’on ni ngam fonownag be’. Rayog ni ngam fithem ni nge lungum, ‘Mingiyal’ e ba mom ngog ni nggu fol ko fonow?’ Faanra kam nang ni faen ni be fonownigem e be lemnagem ma gathi ke damumuw ngom, ma aram e ba mom ni ngam fol. Ere, susun ni ku aram rogon ni ngam fonownag boch e girdi’. Ga ra fonownag be’ ko Thin rok Got, ma ra yib angin. (2 Timothy 3:16) Demtrug ko ka mog reb e thin nu Bible fa danga’, ma thingari puluw e fonow ni ga be pi’ ko thin nu Bible. Piin piilal e thingar ra ayuwgad ni gathi tin ni yad be lemnag e nga rogned ngak be’; ma dab ra thilyeged fan e thin nu Bible ni bochan e nge m’ag ko fonow ni yad be pi’. Fonow nib fel’ ni yibe pi’ u fithik’ e sumunguy e ba mom ni ngan fol riy ma ra ayuweg e en ni yibe fonownag ni nge nang ni gathi yibe darifannag.​—Kolose 4:6.

22. Uw rogon ni kam lemnag ni ngam maruwel ko fare tow’ath ni ke pi’ Got?

²² Dab da paged talin ni thin e ba tow’ath ni yib rok Got. T’ufeg rodad ngak Jehovah e ra k’aringdad ni ngad fanayed e re tow’ath ney nib fel’ rogon ma dab da kirebnaged. Dab da paged talin ni bay gelngin e thin ni gad ma yog, ya rayog ni nge fal’eg laniyan’ be’ fa kirebnag. Ere, ngad athamgilgad ni ngad fanayed e re tow’ath ney ni ke pi’ Got ngodad ni ngad ‘ayuweged be’’ ngay. Faan gad ra rin’ ni aray rogon ma aram e rayog ni ngad pied e athamgil nga laniyan’ e piin ni bay u toobdad, mu ud pared ni gad ba t’uf rok Got.