Pi Reference ni Fan ko fare Babyor ni Pi N’en ni Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay
July 1-7
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | KOLOSE 1-4
“Mu Chuweg e Bin Kakrom i Rarogom Ma Gon’ e Bin nib Beech i Rarogom Nga Dakenam”
Gathi Lem nu Fayleng e Nge Yog Ngodad Ya Gelngin Got nib Thothup
12 Mang e be gagiyegnag e ngongol nge lem rog? (Mu beeg e Kolose 3:8-10, 13.) Lem nu fayleng e ma mon’ognag e ngongol nib kireb. (Gal. 5:19-21) Yira nang ko mang e be gagiyegnag e ngongol nge lem rodad u nap’an nra yib e magawon, ni bod u nap’an ni bay reb i walagdad ndabi non ngodad ara ke k’aring e damumuw ngodad, ara ke rin’ ban’en nib kireb nib togopuluw ngodad. Mus nga lan e tabinaw rodad ma rayog ni nge m’ug ko mang e be gagiyegnag e ngongol rodad. Ba fel’ ni ngad fithed gadad ni nge lungudad, ‘U lan nel’ e pul ni ke yan ma ug ngongol ni bod rogon Kristus fa kug sul ko ngongol rog nib kireb?’
13 Gelngin Got nib thothup e ra ayuwegdad ni ngad n’aged e ‘bin kakrom i gadad ni kad mechamgad ngay’ ma ‘bin nib beech i gadad e nga don’ed nga dakendad.’ Re n’ey e ra ayuwegdad ni ngad daged e t’ufeg nge gol. Ma ra mom ni ngad n’aged fan e kireb ni ke rin’ be’ ngodad ni yugu aram rogon ni bay tapgin ni ngad damumuwgad ngak. Dab kud ‘tolulgad ngak be’ u fithik’ e damumuw ara u dogned e thin nib kireb ngak be’.’ Ya ngad athamgilgad ni nge bagadad me ‘munguy ngak bagadad.’—Efe. 4:31, 32.
Kam Piem Ngak Got Ke Piliyegem, Fa?
18 Faanra gad ma beeg e Bible ni gubin e rran ma rayog ni nge piliyegdad. Boor e girdi’ ni yad ma beeg e Bible ma kar nanged boch ban’en ni bay riy. Dabisiy ni kam mada’nag boch i yad u nap’an e machib. Bay boch i yad nrayog ni ngar weliyed e thin nu Bible ni ke mit ngorad. Machane dariy angin ko lem nge ngongol rorad. Mang fan? Faanra nge piliyeg e Thin rok Got laniyan’ be’ ma thingari gay rogon ni nge taw e thin riy nga gum’irchaen. Ere, ba t’uf ni ngad ted ba ngiyal’ ni ngad fal’eged i lemnag e pi n’en ni gad be fil. Ba fel’ ni ngad fithed gadad ni nge lungudad: ‘Ke mich u wan’ug nre n’ey ni gu be fil e gathi kemus nreb e machib ko teliw, fa? Ke tamilang u wan’ug ni ireray e tin riyul’, fa? Gu be gay rogon ni nggu fol ko n’en ni kug fil ma gathi kemus ni gu be lemnag ni nggu fil ngak boch e girdi’, fa? Gu be lemnag ni be non Jehovah ngog u daken e re n’ey, fa?’ Faan gad ra fal’eg i lemnag e pi deer ney ma ra ayuwegdad ni nge gel e tha’ u thildad Jehovah ma ra t’uf rodad. Faanra taw e thin rok Got nga fithik’ i lanin’dad ma ra yib angin ngodad.—Prov. 4:23; Luke 6:45.
19 Faanra ud beeged e Thin rok Got ni gubin e rran ma gad be fal’eg i lemnag ma ra k’aringdad ni ngad ululgad i rin’ e n’en ni gad be rin’ ni aram e: ‘Bin kakrom i gadad nge tin ni kad mechamgad ngay e kad n’iged, ma bin nib beech i gadad e ka don’ed nga dakended. Erera’ e bin nib beech i gadad, ni Got ni ir e sunumiy e yugu be beechnagdad i yan.’ (Kol. 3:9, 10) Arrogon, rayog ni ngad rin’ed e re n’ey ni faan gad ra fil e Bible ma gad fol ko pi n’en ni gad be fil riy. Bin nib beech i gadad e ra ayuwegdad ni ngad gelgad ko pi ban rok Satan.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-2-E 169 ¶3-5
Gil’ilungun Got
“Gin Nsuwon e En ni Fak” Got nib T’uf Rok. Rofen ni Pentekost ko 33 C.E. e aram ke gaman ragag e rran u tomuren ni ke yan Jesus nga tharmiy, ma bay ban’en ni buch ni micheg ngak pi gachalpen ni “ke yan i par nga ba’ ni mat’aw rok Got.” Re n’ey e aram ke puog Jesus gelngin Got nib thothup nga dakenrad. (Ac 1:8, 9; 2:1-4, 29-33) Ireray e ngiyal’ ni ke tabab ni nge maruwel fare “m’ag nib beech” u thilin Jehovah nge fapi Kristiano ni kan dugliyrad, ya aram e kar manged fare def ko fare nam nib beech mab “thothup” ni aram fare Israel rok Got.—Heb 12:22-24; 1Pe 2:9, 10; Ga 6:16.
Ere chiney e be par Kristus u ba’ ni mat’aw rok e Chitamangin, ma ir e En Lolugen e ulung rok Got. (Ef 5:23; Heb 1:3; Fil 2:9-11) Be tamilangnag e thin ko Bible ni ka nap’an e duw ni Pentekost 33 C.E., ma aram e ngiyal’ ni ke tabab ni ngan kunuy e piin ni ngar manged e pi Kristiano ni kan dugliyrad. Nap’an ni yol apostal Paul ngak e pi Kristiano u Kolose u nap’an e bin som’on e chibog, ma aram me yog ni Jesus Kristus e gowa ke tabab e gagiyeg rok, ya yog ni gaar: “Yi ayuwegdad [Got] nge chuwegdad u fithik’ i gelngin e talumor me thapegdad ko gin nsuwon e en ni Fak nib t’uf rok.”—Kol 1:13; mu taareb rogonnag ko Ac 17:6, 7.
Ka nap’an e duw ni Pentekost 33 C.E., ma aram e ngiyal’ ni tabab Gil’ilungun fare Messiah ni nge gagiyegnag e piin ni yad bang ko fare Israel rok Got. Pi cha’ney e aram e piin ni ke dugliyrad Got u daken gelngin ni ngar manged pi fak. (Joh 3:3, 5, 6) Ere nap’an nra tow’athnagrad Got ni aram e nge yag e athap ngorad u tharmiy, ma aram e da kur med u tan e gagiyeg rok Kristus, ya kar manged boch e pilung ni ngar uned ngak Kristus ngar gagiyegnaged e fayleng.
Tin nib Ga’ Fan ko Fapi Babyor ni Yan ngak Piyu Galatia, Efesus, Filippi, nge Kolose
2:8—Mang e ba muun ko pi “machib ni sum rok e girdi’ ni yibe fil ngak reb e mfen nge reb”? Pi n’ey e aram e pi n’en ni ba’ ko fayleng rok Satan ni—pi n’en ni be gagiyegnag ara pi n’en ni be k’aring. (1 John 2:16) Pi n’en nib muun ko pi n’ey e llowan’ ko girdi’, chogow nge teliw nde riyul’ ko re fayleng ney.
July 8-14
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 1 THESSALONIKA 1-5
“Nge Bigimed mi i Pi’ e Athamgil Nga Laniyan’ Bigimed, me Bigimed mi i Ayuweg Bigimed”
“Ngam Tiyed Fan e Piin ni Yad Be Maruwel” nib Gel u Fithik’med
12 Ra ngan ‘pow’iy’ e ulung ma gathi kemus ni ngan fil e thin rok Got ngorad. Ya re bugithin ney e kun fanay ko 1 Timothy 3:4. U rom e yog Paul riy ni be’ ni ma un i tay murung’agen e ulung e “thingari yog rok ni gagiyegnag girdien e tabinaw rok nib fel’ rogon, me guy rogon e bitir rok ngar folgad rok mi yad ta’ fan.” Arrogon, piin piilal e yad ma ayuweg e ulung ya nge yog ni fol urngin e girdi’ u lan e ulung rok Jehovah.—1 Tim. 3:5.
“Ngam Tiyed Fan e Piin ni Yad Be Maruwel” nib Gel u Fithik’med
19 Mang e ga ra rin’ ni faanra ke pi’ be’ reb e tow’ath ngom? Ga ra maruwel ngay ya nge m’ug nib ga’ fan u wan’um, fa? Fapi “pumoon ni tow’ath” e aram e n’en ni ke pi’ Jehovah u daken Jesus Kristus ni ngar ayuweged gur. Ere, reb e kanawo’ ni nge m’ug riy ni ga be pining e magar ni bochan e pi tow’ath ney e aram e ngaum motoyil nib fel’ rogon ko pi welthin ni ma pi’ e piin piilal mag guy rogon ni ngam fol riy. Ku rayog ni nge m’ug nib ga’ fan e piin piilal u wan’um ko pi fulweg ni ga ma pi’ u nap’an e muulung. Mu pi’ e ayuw ko maruwel ni be pow’iy e piin piilal ni bod rogon e machib. Faanra ke yib angin e fonow ni ke pi’ reb e piilal ngom, ma mang ndab mog ngak? Maku reb e, mang ndab mu dag ni ga be pining e magar ngak chon e tabinaw rok e piin piilal? Dab mu pagtalin ni faanra nge yog ni maruwel reb e piilal nib gel u lan e ulung, ma thingari pag chon e tabinaw farad u boch ban’en.
“Rogon nib T’uf Got nge Girdi’ Rodad e . . . Thingari Yan i Aw nib Riyul’ ma Be M’ug ko Ngongol”
13 Mu ayuweg e piin ni yad ba meewar. Fare thin ni kan tay chilen u Bible ni be yog ni ngad ‘ayuweged e piin ni yad mmeewar, mu ud pired nib gum’an’dad rok urngin e girdi’’ e rayog ni nge dag ko rriyul’ nib t’uf e girdi’ rodad fa danga’. (1 Thess. 5:14) Yugu aram rogon ni boor e piin ni yad ba meewar nra munmun me gel e michan’ rorad, machane bay boch i yad nib t’uf ni ngad gum’an’gad u puluwrad, ma gad ayuwegrad. Re n’ey e rayog nib muun ngay ni ngad weliyed boch e thin nu Bible ngorad nra pi’ e athamgil nga lanin’rad, ara ngad pininged yad ni ngar uned ngodad ko machib, ara ngad ted e tayim ni ngad motoyilgad ngorad ni ngar weliyed salaprad. Maku reb e, de fel’ ni ngad lemnaged ni bay reb i walagdad nib “gel” ara “ba war” e michan’ rok, ya susun e ngad nanged ni gad gubin nra bagadad ma bay boch ban’en nrayog rok ma bay boch nib meewar riy. Mus ngak apostal Paul ni ki yog ni bay boch ban’en nib meewar riy. (2 Kor. 12:9, 10) Ere, gad gubin nrayog ni nge yib angin ngodad e ayuw ni ma pi’ pi walagdad ngodad.
Mu Folwok rok Jesus ni Ir Be’ nib Sobut’an’ Mab Sumunguy
16 Rogon e thin ni gad ma yog. Taganan’ ni gad ma tay ko girdi’ e aram e n’en ni ma k’aringdad ni ngad pied e “athamgil ngak e piin ni yad be rus [ara “piin ni ke kireban’rad,” NW].” (1 Thess. 5:14) Mang e rayog ni nga dogned ngorad ni nge pi’ e athamgil nga lanin’rad? Rayog ni ngad weliyed ngorad feni ga’ farad u wan’dad. Ku rayog ni nga dogned ngorad boch ban’en nib fel’ ni kar rin’ed ya nge yag nra lemnaged boch ban’en u rarogorad nib fel’ nge pi fel’ngirad. Ku rayog ni ngad pugeduran ngorad ni Jehovah e ir e ke ayuwegrad ni ngar pirieged e tin riyul’, ere dariy e maruwar riy nib ga’ farad u wan’. (John 6:44) Ku rayog ni nga dogned ngorad nri ma lemnag Jehovah e pi tapigpig rok ni ke “mulan’rad” ara “piin ni ke math e liyeb ngorad.” (Ps. 34:18) Thin ni gad ma yog u fithik’ e sumunguy e rayog ni nge fal’eg laniyan’ e piin ni ke t’uf ni ngan fal’eg lanin’rad.—Prov. 16:24.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1-E 863-864
Ngongol Ndarngal
Nap’an nra un reb e walag ko ngongol ndarngal, ma aram e ke ngongliy reb e denen nrayog ni ngan tharbog ko ulung ni Kristiano. (1Ko 5:9-13; Heb 12:15, 16) I yog apostal Paul nnap’an nra un reb e Kristiano ko ngongol ndarngal, ma aram e ke denen nib togopuluw ko dowef rok ni bochan e ke fanay e yungi n’en nib mith u dow ni fan nga boch e ngongol nde yalen. Re ngongol ney e rib gel e kireb riy ma bay wenegan nra yib ko tha’ u thilrow Got, ma ra alitnag e ulung rok Got, ma ra tay e yafos rok nga thatharen e riya’ ya ba mom ni nge af ba mit e m’ar ngak ni ma af ngak e piin ni yad ma un ko ngongol ndarngal. (1Ko 6:18, 19) Nap’an nra un be’ ko ngongol ndarngal, ma aram e be magawonnag mat’awun e pi walag (1Th 4:3-7) ni bochan e (1) ke alitnag e ulung rok Got miki kirebnag thin (Heb 12:15, 16), (2) ma ke kirebnag thin faen ni ke un ngak ko ngongol ndarngal, ma faanra faanem e be’ nib muchugbil, ma nap’an nra un ko mabgol ma daki machalbog, (3) miki kirebnag thin e tabinaw rok, (4) ma ke kirebnag thin faen ni kar pirew nge gallabthir rok ni bochan e ke ngongliy e ngongol nib togopuluw ngorad. Re n’ey e aram e ke darifannag Got ni bochan e ke togopuluw ko motochiyel rok, ma aram fan nra gechignag Got. Ma gathi motochiyel ko girdi’ e ke togopuluw ngay ya motochiyel ko girdi’ e yu ngiyal’ e ba m’agan’rad ko re ngongol ney ma yu ngiyal’ e danga’.—1Th 4:8.
“Ke Chugur ni Ngan Chuwegmed u Fithik’ e Gafgow”!
14 Mang e ra buch u tomuren nra tabab Gog nu Magog ni nge cham ko girdi’ rok Got? I weliy Matthew nge Mark murung’agen e re n’ey nra gaargow: “Bayi l’og [e En Fak e Girdi’] e pi engel rok ngar kunuyed girdien Got ni ke mel’eg Got u lan e aningeg yangi n’en u fayleng ni ir e ma thow e nifeng riy u barba’ e fayleng nge yan i mada’ nga barba’.” (Mark 13:27; Matt. 24:31) Re maruwel ney ni ngan kunuy girdien Got e gathi be yip’ fan e ngiyal’ nsom’on nni tabab i mel’eg e pi Kristiano ni kan dugliyrad. Ku der yip’ fan e ngiyal’ ni yira tay e bin tomur e pow ko tin ni ke magey ko girdien fachi ulung. (Matt. 13:37, 38) Ya bin tomur e pow ni yira tay ko tin ni ke magey ko girdien fachi ulung e yira rin’ u m’on nra tabab fare gafgow nib ga’. (Rev. 7:1-4) Ere, mang e biney e maruwel ni ngan kunuy girdien Got ni faani weliy Jesus murung’agen? Aram e ngiyal’ ni yira pi’ e tow’ath ko tin ni ka bay ko girdien fare 144,000, ngemu’ ma ranod nga tharmiy. (1 Thess. 4:15-17; Rev. 14:1) Ra buch e re n’ey u ba ngiyal’ u tomuren ni ke tabab Gog nu Magog ni nge cham ko girdi’ rok Got. (Ezek. 38:11) Aram e ngiyal’ nra lebug fapi thin ni yog Jesus ni faani gaar: “Ma tirok Got e girdi’ e bayi gal ramaerad ni bod e yal’ ko gin ni Chitamangirad e be gagiyegnag.”—Matt. 13:43.
15 Boor e piin ni yad ma un ko pi yurba’ i teliw ko Kristiano ni Googsur ni yad ma lemnag ni yira fek e piin Kristiano nga tharmiy ni ka yad be fanay downgin e girdi’. Ku yad ma lemnag ni yad ra guy Jesus ni ke sul ni nge gagiyegnag e fayleng. Machane, ba tamilang nnap’an ni yog e Bible ni “bayi m’ug e pow ko en ni Fak e Girdi’ u lan e lang” ma ra yib Jesus “u daken e manileng,” ma be yip’ fan ndariy be’ nrayog ni nge guy. (Matt. 24:30) Maku reb e, be yog e Bible ni “n’en nni ngongliy ko ufin nge racha’ e dabiyog ni nge yan nga lan suwon Got.” Ere, piin ni yira fekrad nga tharmiy e ‘lan ba talab e bay nthilyeg dowrad riy, ni bod machregin lan mit be’ ni talab, ko ngiyal’ ni bay non e bin tomur e rappa riy.’ (Mu beeg e 1 Korinth 15:50-53.) Ere, nap’an nra taw ko ngiyal’ nem ma yira kunuy e piin ni kar mageygad ko piin ni kan dugliyrad ni ka yad bay u fayleng nga taabang u taaboch i ngiyal’ i ban’en.
July 15-21
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 2 THESSALONIKA 1-3
“Ra M’ug Faanem nib Kireb”
it-1-E 972-973
Pigpig ni Gad Ma Tay ngak Got
Ireray ban’en nib mo’maw’ ni ngan nang fan ma rib thil ko ‘n’en ni ke tay Jehovah nib mith.’ Ireray fare “N’en nib Kireb nib mith.” Re n’ey e aram ban’en nib mo’maw’ ni nge nang e tin riyul’ e Kristiano ni bochan e nap’an apostal Paul, ma dawori gagiyel ko mini’ e be yip’ fan “Faanem nib kireb.” Mus nga nap’an ni ke tabab ni nge maruwel “Faanem nib kireb,” ma yooren e girdi’ e dab ra poyed ko ir mini’ ni bochan e piin ni yad be un i rin’ e kireb e be m’ug ni gowa yad be rin’ ni fan ko pigpig ni yad be tay ngak Got. Bin riyul’ riy e, ireray e ngongol ko piin ni kar chelgad kar togopuluwgad ko bin riyul’ e liyor. I yog Paul ni gelngin e “N’en nib Kireb nib mith” e be maruwel e ngiyal’ nem ni bochan e bay e tin nib kireb ni yibe rin’ u lan e ulung ko Kristiano ni aram e n’en nra munmun me k’aring boch e girdi’ ni ngar chelgad ngar togopuluwgad ko bin riyul’ e liyor. Machane ra yan i tomur u nap’an nra sul Jesus Kristus ma ra thang e pi girdi’ ney. Be pi’ Satan gelngin e re ulung ney ni ngar tolangnaged yad nga “urngin ban’en ni ma meybil e girdi’ ngay nge urngin ban’en ni ba’ rogon” ngak got (Gr., seʹba·sma). Ere be fanay Satan e re ulung ney ni ngar togopuluwgad ngak Got ngar bannaged e girdi’, ma ra tomur ma piin ni yad bang ko re ulung ney e yira thangrad. Rogon nra yib angin e maruwel nra tay “Faanem nib kireb” e be yan u rogon e kireb ni be rin’ e piin ni yad be un i rin’ e pi kireb ney ni be m’ug ni gowa yad be un i rin’ boch ban’en ni fan ko pigpig ni yad ma tay ngak Got.—2Th 2:3-12; mu taareb rogonnag ko Mt 7:15, 21-23.
it-2-E 245 ¶7
Tin Nde Riyul’
Ke pag Jehovah Got “gelngin e oloboch” ni nge maruwel u laniyan’ e piin ni yad baadag e tin nde riyul’ ya nge “nge mich u wun’rad e tin” nde riyul’ ban’en ko bin ni nge mich fare thin nib fel’ ni murung’agen Jesus Kristus u wan’rad. (2Th 2:9-12) N’en ni buch rok Ahab ni Pilung nu Israel kakrom e tamilangnag e re n’ey. Fapi profet ni googsur e ra micheged ngak Ahab ni Pilung nnap’an nra mahl ko fare binaw nu Ramoth ni bay u lan e nug nu Gilead ma ra gel, machane Mikayah ni profet rok Jehovah e yog ngak ndabi gel. I pilyeg Jehovah e changar rok Mikayah ni nge guy ba “kan ni ma lifith l’ugun” ni yib i gagiyegnag e n’en ni nge yog e pi profet rok Ahab. Ere n’en ni buch e fare kan e gagiyegnag fapi profet rok Ahab ni nga rogned e tin nde riyul’ ni aram e ngar weliyed e tin ni baadag Ahab ni nge rung’ag. Yugu aram rogon nni ginang Ahab u m’on riy, machane i mel’eg ni nge motoyil ko fapi profet ni googsur, ma tomuren min thang e fan rok.—1Ki 22:1-38; 2Kr 18.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1-E 834 ¶5
Nifiy
I yoloy Peter ni “lan e lang nge re fayleng ney ni ba’ e chiney e . . . ke tay [Got] ndabi kireb nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni nge yib e nifiy i kirebnag.” Rogon ni be tamilangnag fapi verse u m’on ko biney e verse nge yugu boch e thin ko Bible e gathi ri nifiy e yibe weliy murung’agen. Ya n’en ni yibe weliy murung’agen e aram e math mit. Bod nap’an fare Ran ni Tharey e Fayleng u nap’an Noah ma de chuw lan e lang nge re fayleng ney, machane nni thang e piin darur folgad rok Jehovah. Ere ku arrogon nap’an nra m’ug Jesus Kristus u lan e lang ni be yib u tharmiy ni yad e pi engel rok ni bod e nifiy ni be daramram, ma kemus ni piin ndarur folgad rok Got nge re m’ag nib kireb ney e yira chuweg ni manemus.—2Pe 3:5-7, 10-13; 2Th 1:6-10; mu taareb rogonnag ko Isa 66:15, 16, 22, 24.
it-1-E 1206 ¶4
Yiiy
Bin Riyul’ e “Yiiy” nge Bin Nde Riyul’. Fare bugithin ni pneuʹma (kan) ko thin nu Greek e yugu ba thil rogon ni un fanay u boch e babyor ni yoloy e pi apostal kakrom. Bod fare thin ni bay ko 2 Thessalonika 2:2 e be pi’ apostal Paul e athamgil nga laniyan’ e pi walag ko binem e ulung ni nge dabi wagagey lanin’rad ara ngar rusgad ni bochan boch e thin ni kan ‘yiiynag’ [ni be yip’ fan e, “kan”] ara ‘boch ban’en ni kan yoloy nga babyor ke yan ku be’’ ni murung’agen e rran rok Jehovah. Ba tamilang ni i fanay Paul fare bugithin ni pneuʹma (kan) ni bay rogon ko numon ara thin ni yibe yog ngak e girdi’ ni bod rogon ni yibe “machib” ara “babyor” ni kan yoloy. Ireray fan ni be weliy fare babyor ni kenggin e Lange’s Commentary on the Holy Scriptures (p. 126) murung’agen e re thin ney ni gaar: “Re n’ey e be tamilangnag fare Apostal ni pi thin ney e yib rok Got, ara ireray boch e yiiy ni yibe susunnag, ara boch e thin ni ke yib u l’ugun e profet.” (Miki pilyeg e P. Schaff, 1976) Fare babyor ni kenggin e Vincent’s Word Studies in the New Testament e be gaar: “Kan pi’ u daken gelngin e kan. Miki yib u daken e pi yiiy ni ma yib u l’ugun e piin ni yad ma yog ni ke pi’ Got gelngirad ni ngar yiiynaged boch ban’en ni yad ba muun ko pi ulung ni Kristiano.” (1957, Vol. IV, p. 63) Ere yugu aram rogon ni kan pilyeg e re bugithin ney ni pneuʹma u boch e Bible ni nge yip’ fan e “kan,” machane u lan yu ken e Bible e kan pilyeg riy ni “thin ni ke yib ko fare Kan” (AT), ara “yiiy” (JB), ara “thin ni kan thagthagnag” (NW).
July 22-28
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 1 TIMOTHY 1-3
“Mu Nameg Boch e Maruwel nib Manigil”
Ga Be Lemnag Mab T’uf ni Ngkum Mon’og Boch, Fa?
3 Mu beeg e 1 Timothy 3:1. Fare bugithin ni Greek ni kan pilyeg ni “nameg” e be yip’ fan be’ ni be guy rogon ni nge ded pa’ nga ban’en nib palog rok. Nap’an ni yog apostal Paul e re bugithin ney, ma be tamilangnag ni faanra nge mon’og be’ ko tirok Got ban’en, mab t’uf ni nge athamgil nib gel. Am susunnag reb e walag ni pumoon ni baadag ni nge yag boch e maruwel ngak u lan e ulung. Sana dawori mang reb e ministerial servant, machane manang nib t’uf ni nge gay rogon ni nge yag boch i fel’ngin e piin Kristiano ngak. Ere, som’on e ke guy rogon ni nge mang reb e ministerial servant. Munmun, ma aram mi i athapeg ni nge mang reb e piilal. Demtrug rogon, ma thingari athamgil ya nge yag ni rin’ e pi n’en nib t’uf ni nge rin’ ya nge yag ni lebguy e maruwel ni yira pi’ ngak u lan e ulung.
km-E 9/78 4 ¶7
Piin nib ‘Fel’ e Maruwel ni Yad Be Rin’’
7 Ere ba mom ni ngad nanged ko mang fan ni yog Paul ni pi walag ni pumoon ney e ba ‘fel’ e maruwel ni yad be rin’.’ Re thin ney e ba thil fan nga rogon ni be lemnag boch e girdi’ ni aram e be yip’ fan ni be tolang e liw rok be’ u lan e ulung. Pi ministerial servant “nib fel’ e maruwel” ni yad be rin’ e rayog ni nge pagan’rad ngay nra tow’athnagrad Jehovah nge Jesus, ma ra tay e pi walag farad u lan e ulung ma yad ra ayuwegrad. Bochan e re n’ey, ma aram fan nib puf rogorad ni ngar “weliyed murung’agen e michan’ rorad ngak Kristus Jesus ndab ra tamdaggad.” Ma bochan e yul’yul’ rorad ko maruwel ni yad be rin’, ma aram fan nib ga’ fan e maruwel rorad, mab gel e michan’ rorad, ma darur tuntungad ni ngar weliyed e michan’ rorad ara ngar rusgad ni yira darifannagrad.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1-E 914-915
Lik’agal
Dariy fan ni ngan gay ara ngan un i weliy murung’agen lik’agal ku be’, maku ireram ban’en ndariy fan ni ngan rin’ ko ngiyal’ ni baaram ni yol Paul ngak Timothy. Daki ga’ fan ni ngan yarmiy babyoren lik’agal ku be’ ya nge yag ni ngan nang e gin ni ke yib faanem riy, ni bochan e taareb rogon e girdi’ u wan’ Got ndemtrug ko girdi’ nu Jew ara piin ni gathi yad e Jew ni kar manged girdien fare ulung ni Kristiano. (Ga 3:28) Maku reb e, kan tamilangnag e lik’agal rok Kristus ni yib ko tabinaw rok David. Ma de n’uw nap’an nga tomuren ni yoloy Paul e re thin ney min gothey yu Jerusalem. Ere kan kirebnag e pi babyoren e pi Jew ma dariy reb ni ayuweg Jehovah ni nge dabin kirebnag. Ere, i magafan’ Paul ngak Timothy nge pi walag ko fapi ulung nri chey ma dab kur tiyan’rad ko n’en nsusun e ngar tedan’rad ngay ni bochan e yad be tay e tayim ni ngaur gayed murung’agen lik’agal ko girdi’, mar luaged e thin u murung’agen e re n’ey. Ma re n’ey e dabi ayuweg e michan’ rorad. Ba tamilang rogon ni weliy e Bible murung’agen lik’agal rok Jesus ni micheg ni ir fare Messiah, ni aram e n’en nsusun e nge ga’ fan u wan’ e piin Kristiano. Ku bay yugu boch ban’en ni weliy e Bible ni murung’agen lik’agal rok Jesus ni be micheg nib riyul’ e pi thin nu Bible ney, maku be tamilangnag nriyul’ ni ireray ban’en ni buch kakrom.
cl-E 12 ¶15
“Ir e Got Rodad!”
15 Yigoo Jehovah e ku yima yog ni ir “fare Pilung ni bay i par ndariy n’umngin nap’an.” (1 Timothy 1:17; Revelation 15:3) Mang e be yip’ fan e re liw rok ney? Bochan ni buchuuw ban’en ni gad manang, ma aram fan nra mo’maw’ ngodad ni nge tamilang u wan’dad nde sum Jehovah ma dariy e rofen nra mus. Be gaar e Psalm 90:2: “Ga ba’ ni gur e Got ndabi math biid, nda mu sum ma dariy e rofen ni ga ra mus.” Ere Jehovah e de sum maku ra par ndariy n’umngin nap’an. Aram fan nib puluw ni nga nog ni ir “Faanem ni kab kakrom,” ya immoy ni kab kakrom u m’on ni sum urngin ban’en ko re palpalth’ib ney! (Daniel 7:9, 13, 22) Ere gur, mini’ e rayog ni nge yog ni gathi ir e Somol Nth’abi Tolang?
July 29–August 4
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | 1 TIMOTHY 4-6
“Ngan Nameg Boch Ban’en ni Fan ngak Jehovah ma Gathi Chugum nge Salpiy”
w03-E 6/1 9 ¶1-2
Mu Fil Rogon ni Nge Fel’ u Wan’um e Tin ni Bay Rom Ban’en
N’en nib ga’ ni ayuweg Paul ni nge par nib felfelan’ mab pagan’ e aram e rogon ni par nib fel’ u wan’ e tin ni bay rok ban’en. Ere mang e be yip’ fan ni ngam par nib fel’ e tin ni bay rom ban’en? N’en ni be yip’ fan e aram nge fel’ u wan’um e tin ni ir e rib t’uf rom. Ireray e n’en ni weliy Paul murung’agen ngak Timothy ni yow ma machib u taabang ni gaar: “Liyor ni yima tay ngak Got e ri ra fel’ rogon be’ riy ni faanra ke fel’ u wan’ e tin ni ba’ rok. Mang e n’en ni kad feked i yib ko biney e tamilang? Dariy! Ere mang e rayog ni ngad feked nge un ngodad ko ngiyal’ ni ngad chuwgad ko biney e tamilang? Dariy! Ere faanra bay e ggan rodad nge mad ni nga don’ed, ma susun e ke gaman e tin ni nge yog ngodad.”—1 Timothy 6:6-8.
Mu tay fanam i yan riy ni be yog Paul nib l’ag rogon e liyor ni gad ma tay ngak Got nge rogon ni nge fel’ u wan’dad e tin ni bay rodad ban’en. Manang ni pigpig ni gad ma tay ngak Got e aram e n’en nra yibnag e felfelan’ ngodad ma gathi salpiy nge chugum, ma re n’ey e ra buch ni faan gad ra mon’eg u wan’dad e pigpig ni gad ma tay ngak Got. Ya “ggan” nge “mad ni nga don’ed” e aram e tin nib t’uf rodad ya ma ayuwegdad ni ngad ululgad ko pigpig ni gad ba tay ngak Got. Ere n’en ni ayuweg Paul ni nge par nib fel’ u wan’ e tin ni bay rok ban’en e aram nge pagan’ ngak Jehovah ndemtrug ko mang e ra buch rok.
g-E 6/07 6 ¶2
Wenegan Nra Yib ni Faan Ga Ra Mon’eg e Chugum nge Salpiy u Wan’um
Riyul’ ni yooren e girdi’ e dab ra m’ad ni faan yad ra mon’eg e chugum nge salpiy u wan’rad. Machane bochan ni aram e n’en ni yad be tedan’rad ngay, ma aram fan nrayog ndab ra nanged e tin ni be buch u toobrad. Maku reb e, rayog ni nge magawon boch ban’en u lan e yafos rorad ni bochan e re n’ey. Boch ko pi magawon ney e aram e magafan’ nge mochuch nra yib ngodad ni bochan gelngin e maruwel ni gad be tay, nge magafan’ ni ma yib ni bochan e magawon ko salpiy, nge chuchuw ndabi gaman, nge ngan par ma yibe alngong, ara m’ar ko chew. Ireray boch ban’en nrayog ni nge ngochnag e yafos rodad. Mus nra munmun me nang be’ ni ireray e magawon rok me guy rogon ni nge mon’eg e tin ni ir e susun ni nge mon’eg u lan e yafos rok, machane sana ke sagaal. Ya rayog ndaki pagan’ e en mabgol rok ngak, ara kari mulan’ pi fak, ma sana ke yib boch e m’ar ngak. Rayog ni ngan yal’uweg boch ko pi magawon ney, machane ba t’uf e tayim ni ngan rin’ e re n’ey. Ya wenegan nra yib e aram e “ke yib e kireban’ ni pire’” ngorad.—1 Timothy 6:10.
g-E 11/08 6 ¶4-6
Nel’ Ban’en Nra Ayuwegem ni Nge Fel’ Rogon e Yafos Rom
Kad weliyed ko fa bin som’on e aricle ko pi article ney ni piin ni yad ma mon’eg e chugum nge salpiy u wan’rad ni bochan e yad be lemnag ni aram e n’en nra yibnag e felfelan’ ngorad e kemus ni yad be nameg boch ban’en nde riyul’. Ya gathi kemus nra tomur mi yad kireban’, ya ku yad ra pirieg e magawon nge amith. Bod nnap’an nra nameg e girdi’ e chugum nge salpiy ni nge m’on u wan’rad, mab ga’ ni ma magawon e tha’ u thilrad girdien e tabinaw rorad nge pi fager rorad. Ma boch e der gaman e mol ni bochan e maruwel ni thingar ra rin’ed ara kemus ni bochan ni yad be magafan’. Aram fan ni be yog Eklesiastes 5:12 (BT) ni gaar: “Be’ ni ma maruwel e rayog nib gaman fa de gaman e tin nge kay, machane ba fel’ rogon e mol rok nnep’. Ma be’ nib fel’ rogon e ke pag feni yoor ban’en rok ni dakir mol ni nep’ ko magafan’.”
Gathi kemus nra gagiyegnigem e salpiy ya ku rayog ni nge bannagem. Aram fan ni yog Jesus Kristus ni “chogowen e fel’ rogon” e ra bannagey. (Mark 4:19) Re ney e be yip’ fan ni ma lemnag e girdi’ ni salpiy nge chugum e ra yibnag e felfelan’ ngorad, machane gathi aram e n’en nra buch. Ya kemus nra k’aringrad ni ngar adaged ni ngki yoor e chugum nge salpiy rorad ya dabi gaman e pi n’ey u wan’rad. Aram fan ni be yog Eklesiastes 5:10 (BT) ni gaar: “Faanra ba t’uf rom e salpiy, ma dariy ba ngiyal’ nra gaman oren u wun’um.”
Ere faan gad ra mon’eg e salpiy u wan’dad, ma aram e ra yan i aw nib m’ay fan e n’en ni gad be nameg. Ya kemus nra fekdad i yan ko kireban’, nge damumuw, nge oloboch. (Proverbs 28:20) Machane pi n’en nra yibnag e felfelan’ nge fel’ rogon ko yafos rodad e aram e ngaud golgad ngak e girdi’, ma ngaud n’aged fan u wan’dad e n’en ni gomanga ke yog ara rin’ be’ ni ke kirebnag lanin’dad, ma ngaud ngongolgad nib fel’ ngak e girdi’, ma gad dag e t’ufeg, ma nge fel’ e tha’ u thildad Got.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Ra Fel’ Rogoy ko Nangan’ nib Fel’
17 I gaar apostal Peter: “Mpired ndariy ban’en ni be methan’med ngay.” (1 Peter 3:16) Nangan’ nib fel’ u p’eowchen Jehovah Got e aram e tow’ath nib fel’. Boor e girdi’ e ngiyal’ ney ni gathi aram rogon e nangan’ rorad. Ke tamilangnag Paul ni “gowa kan urfiy lanin’rad nga ba wasey ni gowel.” (1 Timothy 4:2) Wasey nib gowel e ra urfeg dowey ma ra magey e fath riy ndab kun thamiy. Boor e girdi’ ni bay e nangan’ rorad, machane gowa ke yim’ ni dakir thamiy ban’en, ya yad ra rin’ e kireb ma dakir magawonnag lanin’rad. Boor e girdi’ e ngiyal’ ney e yugu ra yad be rin’ e tin nib kireb ma dariy fan u wan’rad.
it-2-E 714 ¶1-2
Ngan Beeg e Thin u Lan e Babyor nib Thothup ngak e Girdi’
U Lan e Ulung ni Kristiano. Nap’an e bin som’on e chibog ma kemus ni in e girdi’ e bay fapi babyor rorad ni kan bachiy ni bay e thin rok Got riy. Aram fan nib t’uf ni ngaun beeg e thin ko pi babyor ney u fithik’ e girdi’ ni yoor ni ngar rung’aged. I yog apostal Paul ni ngan beeg e pi babyor ney ni yoloy ngak e pi walag u nap’an e muulung ni yad ra tay. Ma nap’an nra mu’ reb e ulung i beeg reb e pi babyor rok nem, ma thingar ra pied ngak yugu reb e ulung ya nge yag ni ngkur beeged. (Kol 4:16; 1Th 5:27) Ki fonownag Paul Timothy ni kafin ni mang be’ ni ma lekag e ulung ni nge “beeg e thin u lan e babyor nib thothup ngak e girdi’ ko muulung” ma nge ‘machibnagrad ma be weliy fan e thin rok Got ngorad.’—1Ti 4:13.
Ra ngan beeg e thin nu Bible ni nge rung’ag e girdi’ ni yoor, ma thingar ni beeg nib fel’ rogon ya nge mom ni nge nang e girdi’ fan. (Hab 2:2) Fan ni yibe beeg e pi thin ney e bochan ni nge fil e girdi’ ban’en riy. Ere ba t’uf ni nge nang e en nra beeg e pi thin ney e n’en ni be beeg nib fel’ rogon, ma nge nang fan ni kan yoloy e re babyor ney. Ma susun ni dabi beeg u reb e kanawo’ ni nge thilyeg fan e pi n’em me k’aring e piin ni yad be motoyil ngak ni ngar lemnaged fan fare thin nga yugu reb e kanawo’. Be yog e Revelation 1:3 ni piin ni yad ra beeg e pi yiiy nib ga’ lamrad e yad ra felfelan’ ni kub muun ngay e piin ni yad be motoyil mi yad fol ko pi thin nem.