Pi Reference ni Fan ko fare Babyor ni Pi N’en ni Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay
MAY 4-10
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | GENESIS 36-37
“Ke Awan’uy ngak Josef”
w14-E 8/1 12-13
“Mu Telmed ko Lik’ay Rog”
Be pi’ e Bible e fulweg ko re n’ey ni gaar: “Ma faani guy pi walagen Josef ni kab gel feni t’uf Josef rok e chitamangirad, mi yad fanenikay Josef ni walagrad ndakur nonod ngak nrogon ni ma non e girdi’ nib fel’ thilin.” (Genesis 37:4) Rayog ni ngad nanged fan ni be awan’ pi walagen Josef ngak, machane dar gonopgad ni bochan ni kar paged e awan’ rorad ni nge k’aringrad ni ngar ngongliyed ban’en nib kireb. (Proverbs 14:30; 27:4) Gur, bay ba ngiyal’ ni ke awan’um ngak be’ ni bochan nib ga’ ni ir e yibe weliy murung’agen ara yibe n’uf nga lang ma ireray ban’en ni ga baadag ni ngan rin’ ngom? Dab mu pagtalin e n’en ni ke rin’ pi walagen Josef. Bochan ni ke awan’rad ngak Josef, ma aram e n’en ni k’aringrad ni ngar ngongliyed boch ban’en nde puluw nra kalgadngan’rad riy ko tomur. Rayog ni nge fil e piin Kristiano ban’en ko re n’ey ni rin’ pi walagen Josef ni aram e kab fel’ ni ngar “uned ko felfelan’ ngak e piin ni kar felfelan’gad.”—Roma 12:15.
Ba mudugil ni ke nang Josef rogon e damumuw ni ke tay pi walagen. Ere gur, ke mithag fagi mad rok nga bang u nap’an ni yad ra mada’? Sana yu ngiyal’ e lemnag ni nge rin’ ban’en ni aray rogon. Dab mu pagtalin ni baadag Jakob ni nge chuw Josef ko fagi mad ni bochan ni nge m’ug riy ni ir e en nrib fel’ u wan’ e chitamangin maku ba t’uf rok. Ma bochan ni baadag Josef ni nge par nib pagan’ e chitamangin ngak ma aram fan ni gubin ngiyal’ ni ma chuw ko fagi mad. Rayog ni ngad filed ban’en ko n’en ni rin’. Yugu aram rogon ni Chitamangidad nu tharmiy e de laniyan’, machane yu ngiyal’ e ma dugliy u wan’ e pi tapigpig rok ni yad ba yul’yul’ ngak ni yad e ngar fel’gad u wan’. Ma kub m’agan’ ngay ni ngar pared ni yad ba dar ko ngongol ko girdi’ ko re fayleng ney nib kireb. Rogon e ngongol rok e tin riyul’ e Kristiano e taareb rogon ko fagi mad rok Josef ya rayog ni nge m’ug riy ni yad ba thil ko tin ka bay e girdi’. Yu ngiyal’ e rayog ni nge awan’ e girdi’ ngodad mar damumuwgad ni bochan e ba thil e ngongol rodad ngorad. (1 Peter 4:4) Ere gur, re n’ey e be yip’ fan nra mithag be’ nib Kristiano ni ir reb e tapigpig rok Got, fa? Danga’, ya gathi aram e n’en ni rin’ Josef ko fagi mad rok ni de mithag rok pi walagen.—Luke 11:33.
w14-E 8/1 13 ¶2-4
“Mu Telmed ko Lik’ay Rog”
Fa gal lik’ay rok Josef e yib rok Jehovah Got. Ma gal lik’ay nem e bogi yiiy ni baadag Got ni nge weliy Josef fan. Re n’ey ni rin’ Josef e ban’en ni rin’ e pi profet nra bad u tomuren ni aram e ra weliyed e n’en nib m’agan’ Got ngay nge nang e girdi’ rok ni yad ba gelan’ nge rogon e gechig nra tay ngorad.
I gonopiy Josef rogon e thin ni nge yog ngak pi walagen u nap’an ni gaar: “Mu telmed ko lik’ay rog.” Manang pi walagen fan fare lik’ay rok, ma aram fan ndubrad daken Josef ya dariy ban’en ko re lik’ay rok nem ni yad baadag. Ere lungurad ngak: “Ga be tafinaynag ni bay mmang pilung romad?” Ki ulul e re thin ney ni gaar: “Ma aram e ri gel e fanenikan rorad ngak, ni bochan e tin ni ke weliy ngorad ni murung’agen e lik’ay rok.” Ere nap’an ni weliy Josef fa bin l’agruw e lik’ay rok ko chitamangin nge pi walagen maku dariy bagayad ni baadag. Be yog e Bible ni gaar: “Me puwan’ e chitamangin ngak ni gaar, ‘Be mang lik’ay e bin? Ga be finey ni chitinam, nge pi walagem ni pumoon nge gag e bay gu bad gu siro’gad ngom?’” Machane i ulul Jakob nga i lemnag fan fa gal lik’ay ni weliy Josef murung’agen ngorad. Gur, be gay Jehovah rogon ni nge non ngak Josef?—Genesis 37:6, 8, 10, 11.
Gathi Josef e bin som’on e tapigpig rok Jehovah ma gathi ir e bin tomur ni ke yog Jehovah ngak ni nge weliy e tin nib m’agan’ ngay nge nang e girdi’. Yu ngiyal’ e pi n’en nra weliy ngorad e dabi m’agan’rad ngay, maku rayog ni nge k’aringrad ni ngar togopuluwgad ngak. Ya Jesus e ir e en th’abi fel’ ni i fanay Got ni nge machibnag e thin rok. Me yog ngak e piin ni yad ma lek ni gaar: “Faanra kar gafgowniged gag, ma bay kur gafgowniged gimed.” (John 15:20) Piin Kristiano u gubin yang ndemtrug yangarrad e boor ban’en nrayog ni ngar filed ko michan’ rok Josef nge rogon ni par nder rus.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1-E 678
Piyu Edom
(Piyu Eʹdom) [Row], Edomites (Eʹdom·ites).
Edom e ku reb e ngachal nni pi’ ngak Esau ni athalog rok Jakob. (Ge 36:1) Nni tunguy e re ngachal ney ngak ni bochan ni pi’ mat’awun ni ir e bin nganni’ ni chuway’ ya nge yag boch e mame ngak ni kan lith nib row ramaen. (Ge 25:30-34) Maku reb e, nnap’an ni gargeleg Esau mab rowrow ramaen dow. (Ge 25:25) Ma boch nga tomuren ma but’ ko yu yang ko fare binaw ni i par riy nge piin owchen e ba row ramaen.
it-1-E 561-562
En nib Milfan Ban’en Ngak
Nap’an nra yog reb e tachugol saf ni ir e ra matanagiy miki ayuweg ba ran’ i saf, ma aram e ke micheg nib m’agan’ ngay ni nge milfan e pi gamanman nem ngak. Bod ni ke micheg ngak faen ni ir e fak fapi gamanman nra duruw’iyrad me ayuwegrad ya nge dabin iringrad. Ma faan gomanga ke buch ban’en ko fapi gamanman, ma ir e ra pi’ puluwon ngak faen ni ir e fak fapi gamanman. Machane re n’ey e der yip’ fan ni yugu demtrug e n’en nra buch ma ir e ra pi’ puluwon fapi gamanman. Ya bay boch ban’en nrayog ni nge buch ndabiyog rok fare tachugol saf ni nge taleg ni bod rogon ni ke yib reb e gamanman nib maloboch i k’ad reb fapi saf. Ere gathi fare tachugol saf e ba milfan ngak ni nge pi’ puluwon fare gamanman ni kan k’ad. Machane nap’an nra buch ban’en ni aray rogon, ma thingari dag fare tachugol saf ban’en ngak faen ni ir e fak fapi gamanman ni nge mang mich riy ni kan k’ad fare gamanman kem’, ni bod rogon downgin fare gamanman ya nge yag ni nge yog faanem nde kireb e rok. Ere nap’an nra guy faen ni ir e fak fapi gamanman e re n’em, ma aram e rayog ni nge dugliy ko de kireb e rok faanem fa danga’.
Ku ireray e re motochiyel ni ma fol e piin nib milfan reb e ban’en ngorad ara bangi binaw. Maku ireray e re motochiyel ni ma gagiyegnag e tha’ u thilin girdien reb e tabinaw. Bod ni, faen ni ir e bin nganni’ e ir e ba milfan ngak ni nge yororiy me ayuweg pi walagen ni yad bbitir ngak. Aram fan nrayog ni ngad nanged rogon e magafan’ ni tay Reuben ni ir e bin nganni’ u fak Jakob nrogon ni bay ko Genesis 37:18-30. Nap’an ni yog pi walagen ni ngar lied Josef nge yim’, “me gaar Reuben ngorad, ‘Dab da thanged e pogofan rok. Dab mu lied ngem’. . . . Dab mu maad’adgad ngak.’ I yog ni aram rogon ya be lemnag ni nge ayuweg u pa’rad me guy rogon nge pi’ nge sul ngak e chitamangin.” Ma nap’an ni nang Reuben ndaki moy Josef u lan fare low, me gel boch e magafan’ rok me “guchthuy e mad rok” me gaar: “Faanem i Josef e de moy u lan fare low! Ere mang e nggu rin’?” Manang ni ir e ba milfan ngak ni nge sulweg puluwon e n’en ni kan rin’ ngak Josef. Machane be guy pi walagen rogon ndabi aw ni yad e be kireb e rorad ko re n’ey ni aram e ra guyed rogon ni nge yan ni aw nreb e gamanman nib maloboch e ke li’ Josef. Ere ra lied ba kaming ngar tiyed fare mad rok Josef nga fithik’ i rachaen. Ma aram mar pied e regi mad nem ngak Jakob ni chitamangirad maku ir e tapuf oloboch rorad ni bochan e nge dabi yog ni Reuben e ba kireb e rok ko n’en ni buch rok Josef ya bochan fagi mad nib sug e racha’ riy e aram e mich riy. Ere ke lemnag Jakob nreb e gamanman nib maloboch e ke li’ Josef.—Ge 37:31-33.
MAY 11-17
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | GENESIS 38-39
“Dariy Ba Ngiyal’ ni Pag Jehovah Josef”
w14-E 11/1 12 ¶4-5
“Uw Rogon ni Nggu Ngongliy e Binir e Ngongol nib Kireb?”
“Mi ni fek Josef i yan nga Egypt ni aram e gin ni chuw’iy Potifar ni be’ u Egypt Josef riy, i Potifar e ir reb e salthaw rok Farao nib tolang, ya ir e kapten rok e pi salthaw ni ma matanagiy tafen Farao, i chuw’iy Potifar Josef rok fa piinem ni ka nog e Ishmaelite ngorad, ni yad e ra feked Josef i yib nga Egypt.” (Genesis 39:1) Bochan e pi thin ney ma rayog ni ngad lemnaged gelngin e tamra’ ni ke tay Josef nreb e pagel u nap’an ni kun pi’ nni chuway’ bayay. Ya gowa ke par ni bod reb e chugum! Rayog ni ngad susunnaged yaan Josef ni be lek e bin nib beech e masta rok nreb e kapten rok e pi salthaw ni ma matanagiy tafen Farao ni yow be yan u daken fare pa’ i kanawo’ u lan fare mach nib sug nochi kantin riy nib achig ni yow be sor i yan ko gin nra par Josef riy.
Tabinaw! Rogon e par ko gin’ey e rib thil ko n’en ni ke mecham Josef ngay. I ilal u lan reb e tabinaw nib ga’ ni yad ma milekag u bang nga bang ma yad ma par u tento ni yad be matanagiy yu ran’ i saf rorad. Machane fare tabinaw ni nge par Josef riy e chiney e aram tafen Potifar ni ir be’ nib fel’ rogon u Egypt ni ma par u boch e naun nrib fel’. Piin ni yad ma fil murung’agen e girdi’ nge rogon ni ur pared kakrom e ka rogned ni girdi’ nu Egypt kakrom e ba ga’ ni yad baadag e yungi n’en ni ngar pared riy nib sug ba mit e woldug riy ni ma gararaw ko rungrung ko naun rorad, maku boor e gek’iy ni ma pi’ e tagalul’, nge yungi ran ni bay ba mit e gek’iy riy ni ka nog e papyrus ngay, nge ba mit e floras ni ka nog e lotus ngay, nge ku boch e woldug ni ma tugul u fithik’ e ran. Bay boch e pi naun ney nib lieg e yungi milay’ ni bay e baranda riy nrayog ni ngan tanifeng riy, ma kub tolang e winda ko pi naun ney ya nge mom rogon ni nge yib e nifeng nga langgin, maku boor e singgil riy nib muun ngay reb e singgil nib ga’ ni fan ko abich, nge boch e singgil ni fan ngak e pi tapigpig ko fare tabinaw.
w14-E 11/1 14-15
“Uw Rogon ni Nggu Ngongliy e Binir e Ngongol nib Kireb?”
Buchuuw ban’en ni gad manang u murung’agen rogon e pi kalbus u Egypt kakrom. Ke pirieg e piin ni yad ma fil murung’agen e girdi’ nge rogon ni ur pared kakrom e tin ke magey ko pi kalbus ney ni be dag ni immoy boch e singgil riy maku immoy boch e kalbus ni bay nga tan e but’. Boch nga tomuren me weliy Josef rogon e gin’em ni aram e fanay bbugithin ni be yip’ fan ba low, nre ney e be m’ug riy ni aram bangi ban’en nib lumor nra nge par be’ riy mab mom nra mulan’. (Genesis 40:15) Kad filed ko fare babyor ko Psalms nib gel e gafgow ni un tay ngak Josef. Be gaar e Bible: “Chen nni m’ag nga ay ni yugub mache’che’ e i amithnag, ma kan they’ ba wasey nga belel’ugun.” (Psalm 105:17, 18) Yu ngiyal’ e ma tay piyu Egypt e pi kalbus rorad ni kan n’igin pa’rad u tomur min m’ag bugun pa’rad. Ma boch i yad e ni tay e wasey nga k’anganrad. Ere ba gel e gafgow ni yan Josef u fithik’ ni yugu aram rogon ndariy ban’en nib kireb ni ke rin’!
Maku reb e, de buch e re n’em rok u taa bochi ngiyal’. Ya yog e Bible ni aram e “par u rom.” Ere ba mudugil nib n’uw nap’an ni par Josef u rom! Ma de nang ko yira pag fa danga’. Ere tomuren in e rran, miki yan in e wik, miki yan in e pul, ma gur uw rogon ni par nde mulan’?
Aray rogon ni weliy e Bible e fulweg ko re deer ney nrayog ni nge pi’ e athamgil nga lanin’uy. Be gaar: “Machane ba’ Somol rok Josef ni be ayuweg.” (Genesis 39:21) Ere mus ko kalbus ara chen ara kalbus nga tan e but’ ma dabiyog ni nge taleg rogon e t’ufeg ni ma dag Jehovah ngak e pi tapigpig rok. (Roma 8:38, 39) Rayog ni ngad susunnaged yaan Josef u nap’an ni be weliy urngin e magafan’ nge gafgow ni be yan u fithik’ ngak e Chitamangin u lan e meybil rok. Ma aram e fulweg Got taban e meybil rok ni aram e pi’ e gapas rok ngak ni kemus ni fare Got “nrib tarunguy e girdi’” ma ma fal’eg lanin’uy e ma pi’. (2 Korinth 1:3, 4; Filippi 4:6, 7) Ku mang reb e ban’en ni rin’ Jehovah ni fan ngak Josef? Kad beeged ni bochan e ayuw rok ma aram fan nib “fel’ Josef u wan’ e cha’ nib mil fan e kalbus ngak.”
w14-E 11/1 15 ¶2
“Uw Rogon ni Nggu Ngongliy e Binir e Ngongol nib Kireb?”
Aray rogon ni weliy e Bible e fulweg ko re deer ney nrayog ni nge pi’ e athamgil nga lanin’uy. Be gaar: “Machane ba’ Somol rok Josef ni be ayuweg.” (Genesis 39:21) Ere mus ko kalbus ara chen ara kalbus nga tan e but’ ma dabiyog ni nge taleg rogon e t’ufeg ni ma dag Jehovah ngak e pi tapigpig rok. (Roma 8:38, 39) Rayog ni ngad susunnaged yaan Josef u nap’an ni be weliy urngin e magafan’ nge gafgow ni be yan u fithik’ ngak e Chitamangin u lan e meybil rok. I fulweg Got taban e meybil rok ni aram e pi’ e gapas rok ngak ni kemus ni fare Got “nrib tarunguy e girdi’” ma ma fal’eg lanin’uy e ma pi’. (2 Korinth 1:3, 4; Filippi 4:6, 7) Ku mang reb e ban’en ni rin’ Jehovah ni fan ngak Josef? Kad beeged ni bochan e ayuw rok ma aram fan nib “fel’ Josef u wan’ e cha’ nib mil fan e kalbus ngak.”
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-2-E 555
Onan
(Oʹnan) [kan fek ko fare thin ni be yip’ fan “rogon nrayog ni ngan fakay e bitir; ba gel gelngin”].
Ir e bin l’agruw e pagel ni fak Judah ni diyennag rok be’ nib pin nu Kanaan ni fak Shua. (Ge 38:2-4; 1Kr 2:3) Tomuren ni thang Jehovah e fan rok Er ni walagen Onan nib ilal ni bochan e oloboch ni rin’, ma aram me yog Judah ngak Onan ni nge mun fingich nge leengiy Tamar ni ppin rok Er. Faanra yow ra fakay Tamar reb e bitir nib pagel, ma ra yan i aw nre tir nem e gathi be’ ni owchen Onan ma ir e ra fek e gayog ku Er. Machane faanra dab ra fakayew e bitir ma aram e Onan e ra fek e gayog ku Er. Ere nap’an ni par Onan nge Tamar me “guy rogon ni nge dabi diyen” Tamar. Re n’ey e gathi be yip’ fan ni rin’ Onan ban’en nib kireb ngak ara masturbate, ya be yog fare thin ni gaar “nap’an nra pirew fare pin” me guy rogon ndabi diyen. Ere, re n’ey ni buch e ka nog e “coitus interruptus” ngay ni aram e lem rok Onan ni nge n’igin ni nge dabi yan e yach rok nga lan tafen e bitir ku Tamar. Bochan nde fol ko n’en ni yog e chitamangin ngak, mab chogow, maku de fol ko fare yaram rok Got ni fan ko piin mabgol, ma aram fan ni thang Jehovah e fan rok Onan ma de yag ni nge fakay e bitir.—Ge 38:6-10, BT; 46:12; Nu 26:19.
w04-E 1/15 30 ¶4-5
Deer ko Piin Ma Beeg
De puluw e ngongol ni i rin’ Judah u nap’an nde pi’ Tamar ngak Shelah ni fak nrogon ni micheg ngak nra rin’. Miki un Judah ko re ppin nem ko ngongol ndarngal ni be lemnag ni ir reb e ppin ni ma pi’ ir nchuway’ u tempel. Re n’ey e ba togopuluw ko n’en nib m’agan’ Jehovah ngay ni be yog ni kemus ni piin mabgol e ngar rin’ed e re ngongol ney. (Genesis 2:24) Bin riyul’ riy e, de par Judah nge be’ nib pin ni ma pi’ ir nchuway’. Ya mun fingich nge leengiy e re ppin ney ni gathi lem rok ni ir e ke yan nga lon Shelah ni fak. Aram rogon ni ke fakay e bitir ni kan diyennag u nap’an ni ke mabgol.
Ku de kireb e n’en ni rin’ Tamar. Aram fan ni fa gal pagel ni fak ni yow ba athalog e dan lemnag ni kan diyennagrow ni bochan e ke un ko ngongol ndarngal. Nap’an ni fek Boaz ni ir be’ nu Bethlehem fare pin nu Moab ni Ruth fithingan nge mun fingich, me yog e pi piilal nu Bethlehem boch e thin ngak Boaz ni yad be weliy boch ban’en nib fel’ u murung’agen Perez ni fak Tamar. Ra gaargad: “Ma bitir ni bayi pi’ Somol ngom rok e re pin ney ni kab rugod e ngar ngongliyed e tabinaw rom nge bod e tabinaw rok Perez, ni be’ nib moon ni fak Judah nge Tamar.” (Ruth 4:12) Ma kan uneg fithingan Perez nga fithik’ e piin ni yad e ga’ rok Jesus Kristus.—Matthew 1:1-3; Luke 3:23-33.
MAY 18-24
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | GENESIS 40-41
“Ke Ayuweg Jehovah Josef”
w15-E 2/1 14 ¶4-5
“I Got e Ma Tamilangnigey u Fan e Lik’ay”
Sana ke pagtalin faanem ni ma puog e wain nga kap rok Farao murung’agen Josef, machane Jehovah e de pagtalin. Bay reb e nep’ ni lik’aynag Farao l’agruw i ban’en. Bin som’on e lik’ay rok e guy medlip i garbaw nib fel’ rogon mab sugsug ni yib u lan fare Lul’ ni Nile nga lang ni be lekrad medlip i garbaw nib m’ugm’ug yilrad. Ma fapi garbaw ni be m’ugm’ug yilrad e ra chelgad ngar longuyed fapi garbaw nib sugsug. Munmun miki lik’aynag Farao medlip i punug e grain nib gagang’ ni ke el. Machane me yib i m’ug medlip punug e grain nib achig ma ke mororoy me ful’ fa yu punug i grain nib achig fa medlip punug nem nib lulbuy mab gagang’. Ere nap’an ni od Farao ni kakadbul me par ni kari magafan’ ni bochan e lik’ay rok. Ere pi’ e thin nge yan ngak urngin e pi tamerong nge piin nib gonop u Egypt ni ngar bad ngak me weliy ngorad e lik’ay rok, machane dariy bagayad ni yag rok ni nge weliy fan ngak. (Genesis 41:1-8) Dad nanged ko kar pared ni ke balyangan’rad ko re lik’ay nem fa ka rogned boch e thin nib thilthil ni susun ni aram fan fa gal lik’ay. Demtrug rogon, ma de yag rorad ni ngar ayuweged Farao, ere ka be par nri be magafan’ ni be athapeg ni nge weliy be’ ngak fan e lik’ay rok.
Tomuren, ma aram me yib Josef ngan’ faanem ni ma puog e wain nga kap rok Farao! Rayog nsana ke tabab ni nge magawon e nangan’ rok, me weliy ngak Farao murung’agen fare pagel ni ka bay u kalbus. L’agruw e duw u m’on riy me weliy e re pagel nem ngorow faen ni ir pilungen e lum flowa fan e lik’ay rorow. Ka chingiyal’ nem me yog Farao ni ngan fek Josef u kalbus i yib ngak.—Genesis 41:9-13.
w15-E 2/1 14-15
“I Got e Ma Tamilangnigey u Fan e Lik’ay”
Ba t’uf rok Jehovah e piin ni yad ba sobut’an’ ma yad ba yul’yul’. Aram fan ni pi’ e fulweg ko fare lik’ay rok Farao ngak Josef ni ban’en nde yag rok e pi tamerong nge piin nib gonop u Egypt ni ngar nanged fan. Ere i weliy Josef ngak Farao ni gal lik’ay rok nem e taab fan. Ma bochan ni l’agruw yay ni lik’ay Farao, ma re n’ey e be yip’ fan ni ke “m’ay i turguy” rok Got nib mutrug nra lebug. Fa medlip i garbaw ni yad ba sugsug nge fa medlip i punug e grain nib gagang’ punug ma ke el e be yip’ fan medlip e duw nra yoor e ggan u Egypt. Ma fa medlip i garbaw nib m’ugm’ug yilrad nge fa medlip punug e grain nib achig ni ke mororoy e be yip’ fan medlip e duw nra yib e uyungol nga Egypt u tomuren fa medlip e duw ni yoor e ggan riy. Ma bochan nrib gel e re uyungol nem ma aram fan nrib gel e gafgow nra tay e girdi’ nu Egypt.—Genesis 41:25-32.
w15-E 2/1 15 ¶3
“I Got e Ma Tamilangnigey u Fan e Lik’ay”
I tay Farao e thin rok u gil’. De n’uw nap’an nga tomuren min chuweg Josef ko mad nib tolang puluwon. Ma aram me they’ Farao ba kiy i chen ni gol nga belel’ugun, miki tay ba luwew nga pa’, me tay ni nge af nga lan ba karrow ni be girngiy e os, miki pi’ mat’awun ni nge yan u lan e re binaw nem ni ga’ngin ni nge yog ko girdi’ ni ngar rin’ed e tin ni be lemnag u rogon ni ngar ayuweged yad ko fare uyungol. (Genesis 41:42-44) Ere, n’en ni buch rok Josef e bod ni u lan taareb e rran me chuw u kalbus me yan i par nga tafen e pilung. Bod ni od e rofen nem nib kalbus, machane me nep’ riy me yan i mol ni ke mang be’ nra yog e thin ni ir e ba migid ku Farao. Rib gagiyel rogon ni dag Jehovah Got nde m’ay fan e michan’ rok Josef ngak! Ke guy Jehovah urngin e ngongol nde puluw ni kan rin’ ngak u lan e pi duw ni ke yan. Ere, ke pithig e magawon ni mada’nag Josef ko kanawo’ nib puluw riy nge ngiyal’ nib puluw riy. Gathi kemus ni lemnag Jehovah rogon ni nge yal’uweg e pi kireb ni un rin’ ngak Josef, machane ki lemnag rogon ni nge ayuweg fare nam nu Israel. Ireray e n’en ni gad ra guy nra buch u lan reb e article nra yib boch nga m’on.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w15-E 11/1 9 ¶1-3
Gur, Ga Manang e Re N’ey, Fa?
Mang fan ni puy Josef soroben u m’on ni nge yan i guy Farao?
Rogon ni be tamilangnag fare thin ko Genesis e l’og Farao Josef nib Hebrew mab kalbus ni nge yan i guy nib papey, ya nge yag ni nge weliy fan fa gal lik’ay rok ngak. Nap’an e re ngiyal’ i n’em, ma ke yoor e duw ni ke par Josef u kalbus. Yugu aram rogon ni l’og Farao Josef ni nge yan i guy nib papey, machane i tay Josef e tayim ni nge puy roben. (Genesis 39:20-23; 41:1, 14) Bochan ni i weliy faen ni yoloy e re thin ney murung’agen e re n’ey nsana ra lemnag boch e girdi’ nde ga’ fan ma be m’ug riy nriyul’ ni manang yalen piyu Egypt.
Boor e pumoon ko pi nam kakrom nib muun ngay e pi Hebrew ni yad ma pag sorobrad ni nge n’uw. Machane be yog reb e babyor ni “piyu Egypt kakrom e kemus e re nam nu Asia nde m’agan’rad ngay ni ngar ted sorobrad nge n’uw.”—McClintock and Strong’s Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.
Gur, kemus ni sorobey e yima puy? Be yog reb e babyor ni ireray bang ko yalen rok piyu Egypt nra nge yan be’ nib moon nga p’eowchen Farao, ma thingari fal’eg rogon ir u m’on riy, nre n’ey ni nge rin’ e ku taareb rogon ni faanra nge yan facha’ nga tempel. (Biblical Archaeology Review) Aram fan ni thingari puy Josef urngin e piy u daken lolugen nge downgin.
Pi Tapigpig Rok Got e Ngaur Ted Fan e Girdi’
Kakrom ma pi gallabthir e yad ma fil ko bitir rorad rogon ni nguur rin’ed e ngongol nib fel’ u tabinaw. Mu lemnag rogon ni ma non Abraham nge Isak ni ma m’ug ko thin rorow ni yow ma tay farow nrogon ni bay ko Genesis 22:7. Maku ba tamilang ni gallabthir rok Josef e kar skulnagew nib fel’ rogon. Ya nap’an ni ka nin’ nga kalbus, ma i tayfan gubin e girdi’ nib muun fa gali cha’ ngay ni yad nga kalbus. (Gen. 40:8, 14) Thin ni yog ngak Farao e be m’ug riy ni manang rogon ni nge non ngak be’ nib tolang e liw rok.—Gen. 41:16, 33, 34.
MAY 25-31
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | GENESIS 42-43
“Ke Dag Josef ni Ir Be’ ni Ma T’ar Laniyan’”
w15-E 5/1 13 ¶5
“Dabiyog ni Nggu Tiyeg Nga Luwan Got”
Uw rogon Josef? Ke poy pi walagen ni ka chingiyal’ nem, maku reb e nap’an ni guy ni yad be siro’ u p’eowchen, me yib ngan’ e ngiyal’ ni baaram u nap’an ni kab pagel. Be yog e Bible ni “yib ngan’ Josef fa gal lik’ay ni tay” ni ke pi’ Jehovah ngak u nap’an ni kab pagel. Gal lik’ay nem e yiiynag nra boch nga m’on ma ra yib pi walagen ngar siro’gad u p’eowchen. Ma ireray e n’en ni yad be rin’ e ngiyal’ nem! (Genesis 37:2, 5-9; 42:7, 9) Ere mang e susun nra rin’ Josef? Gur, ra gumuchmuch ngorad fa ra fulweg taban e kireb ni ur rin’ed ngak?
w15-E 5/1 14 ¶1
“Dabiyog ni Nggu Tiyeg Nga Luwan Got”
Sana dariy ba ngiyal’ nra buch ban’en ngom ni bod e n’en ni buch rok Josef. Machane gad manang ni boor e tabinaw e ngiyal’ ney ni ma cham girdien ma de taareb lunguy riy. Ere nap’an ni gad ra mada’nag e magawon ni aray rogon, mab ga’ ni gad ma rin’ e n’en ni gad baadag ni aram e ngad paged rarogodad ndawor da flontgad ni nge gagiyegnag e ngongol rodad. Machane gad ba gonop ni faan gad ra folwok rok Josef ngad fal’eged i lemnag ko mang e ba m’agan’ Got ngay ni ngad rin’ed. (Proverbs 14:12) Dab mu pagtalin nib ga’ fan ni ngad awnaged e gapas u thildad Jehovah nge Fak, ni bod feni ga’ fan ni ngad awnaged e gapas u thildad girdien e tabinaw rodad.—Matthew 10:37.
w15-E 5/1 14 ¶2
“Dabiyog ni Nggu Tiyeg Nga Luwan Got”
Ma aram me tabab Josef i rin’ boch ban’en ya nge skengnag pi walagen nge nang ko kar thilyeged rogon lanin’rad fa dawor. I tabab ni nge non ngorad nib gel ni be’ e be abuweg e thin rorad ni be yog ni kar bad ni ngar damitnaged fare nam nu Egypt. Machane ma rogned ngak murung’agen e tabinaw rorad nib muun ngay ban’en nib ga’ fan ni murung’agen reb e pagel ni walagrad ni ka bay u tabinaw ya ngar micheged ni yad ba yul’yul’ ko n’en ni yad be yog. Bochan ni ke nang Josef e re n’ey me guy rogon ni nge mithag gelngin e felfelan’ rok. Gur, kab fos fare pagel ni walagen nib bitir ngak? Chiney e ke nang Josef rogon e n’en ni nge rin’. Ere yog ngorad ni gaar: “Baaray rogon ni ngan sikengnagmed.” Ma aram me yog ngorad ni baadag ni nge guy fare pagel ni walagrad nib bitir. Munmun me m’agan’ ngay ni nge pagrad ngar sulod nga taferad ngar feked fare pagel ngar sulweged ngak nib faanra ra par taa bagayad u rom nge mada’ ko ngiyal’ ni kar sulod.—Genesis 42:9-20.
it-2-E 108 ¶4
Josef
Bochan e pi n’en ni be buch, ma aram me lemnag pi walagen Josef ni be gechignagrad Got ko n’en ni ur rin’ed ngak u nap’an nra pied ni chuway’ nge mang sib boch e duw u m’on riy. Aram fan ni yad be weliy gelngin e kireb ni kar rin’ed u p’eowchen ya dawor ra poyed. Ma nap’an ni rung’ag Josef e n’en ni yad be yog me nang ni kar kalgadngan’rad. Ere chuw rorad nge yan nga bang nrayog ni nge yor riy ni bochan gelngin nri be runguyrad. Nap’an ni sul ngorad me yog ni ngan m’ag Simeon nge par rok nge mada’ ko ngiyal’ ni kar sulod ngak ma kar feked fare pagel ni walagrad ni kab bitir.—Ge 42:21-24.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-2-E 795
Reuben
Ke m’ug boch i fel’ngin Reuben u nap’an ni yog ngak fa mereb i walagen ndab ra lied Josef ya kemus ni nga ron’ed nga lan ba luwed ndariy e ran riy. I yog Reuben e re n’ey ni bochan e be lemnag ni bay ba ngiyal’ nra sul ndabi nang pi walagen nge chuweg Josef u lan fare luwed. (Ge 37:18-30) Ere nap’an ni ke pag reliw’ e duw nga tomuren ni yad bay pi walagen u Egypt ni yad be yog ni fan ni ka nog ni yad boch e damit e bochan e ngongol nib kireb ni kar rin’ed ngak Josef, miki puguran Reuben ngorad ni ir e de m’agan’ ko n’en ni kar rin’ed ngak Josef nib kireb. (Ge 42:9-14, 21, 22) Miki bayay u nap’an ni siyeg Jakob ni nge un Benjamin ngak pi walagen ko yay ni migid ni ngar sulod nga Egypt, me ognag Reuben fa gal pagel ni fak nge micheg nra tay u gil’ e n’en ke micheg ngak e chitamangin. I yog ni gaar: “Faanra dab gu fulweg Benjamin ngom, ma ga thang e fan rok fa gali pagel ni fakag.”—Ge 42:37.
Boch e Thin u Genesis—II
43:32—Mang fan ni ke sonogor piyu Egypt ni ngar uned ko piyu Hebrew ko abich? Sana arrogon ni bochan e teliw rok piyu Egypt ara bochan e yad be lemnag ni kab fel’ e nam rorad. Maku ma dabuy piyu Egypt e piin ni yad ma gafaliy e saf. (Genesis 46:34) Mang fan? Sana bochan e piin ni ma gafaliy e saf u Egypt e yad e pi milngay rok piyu Egypt. Ma sana ku bochan e ri buchuuw e binaw nu Egypt nib yong’ol, ma dabuy piyu Egypt daken e piin ni yad ma fanay e binaw ni fan ko saf rorad.