1. Mang e be ayuwegdad e pi yiiy u Bible ni ngad nanged?

MANG e bayi buch ko girdi’ rok Jehovah ndab ki n’uw nap’an? Rayog ni ngad nanged e fulweg ko re deer ney. Pi yiiy u Bible e be ayuwegdad ni ngad nanged boch ban’en nib ga’ fan ni bayi buch ndab ki n’uw nap’an ni bay rogon ngodad ni gad gubin. Bay reb e yiiy ni be ayuwegdad ni ngad nanged e n’en nra rin’ boch e am u fayleng nib gel lungurad. Re yiiy nem e bay ko Daniel ko guruy ni 11 ni be weliy murung’agen l’agruw i pilung nra ur togopuluwgow ngorow. Gal pilung nem e aram fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch.b Gin ga’ yang ko re yiiy ney e ke lebug. Ere rayog ni nge pagan’dad ni ku ra lebug e gin ka bay riy.

2. Mang boch ban’en nthingar dab da paged talin u nap’an ni gad be fil murung’agen fare yiiy rok Daniel nrogon ni be tamilangnag e Genesis 3:15 nge Revelation 11:7 nge 12:17?

² Ra ngad nanged fan fare yiiy ni bay ko Daniel ko guruy ni 11, mab t’uf ni nge dab da paged talin nre yiiy ney e kemus ni be weliy murung’agen e pi pilung nge am ni ur gagiyegnaged e pi nam ni boor e girdi’ rok Got ni ur moyed riy, ara pi pilung nge am ni ur gafgownaged e girdi’ rok Got. Faanra ngan taarebrogonnag urngin e girdi’ rok Got nga urngin e girdi’ nu fayleng ma ri yad buchuuw. Ere mang fan nri be nameg e pi am ney ni ngar gafgownaged e girdi’ rok Got? Bochan nri be nameg Satan nge re m’ag rok ney ni ngar thanged e piin yad be pigpig ngak Jehovah nge Jesus. (Mu beeg e Genesis 3:15 nge Revelation 11:7; 12:17.) Maku reb e, fare yiiy ni yoloy Daniel e ku thingari puluw nga yugu boch e yiiy ni bay ko Thin rok Got. Bin riyul’ riy e, faanra ngad nanged fan fare yiiy rok Daniel nib fel’ rogon mab t’uf ni ngad yaliyed yugu boch e thin nu Bible.

3. Mang e gad ra weliy ko re article ney nge bin migid?

³ Ere chiney e ngad weliyed fare thin ni bay ko Daniel 11:25-39. Gad ra fil ko mini’ e mang pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch u thilin e duw ni 1870 nge mada’ ko 1991, nge fan nib puluw ni ngad thilyeged rogon ni gad be weliy bang ko re yiiy ney. Bin migid e article e gad ra weliy riy fare thin ni bay ko Daniel 11:40–12:1. Gad ra tamilangnag e n’en be yog e re yiiy ney u murung’agen e pi duw ni tabab ko 1991 nge yan i mada’ ko ngiyal’ nra yib fare mahl ni Armageddon riy. Nap’an ni ga be fil e gal article ney, mab fel’ ni ngam yaliy fare chart ni kenggin e “L’agruw i Pilung Nra Ur Togopuluwgow Ngorow u Nap’an e Tin Tomuren e Rran.” Machane, som’on e ba t’uf ni ngad nanged ko mini’ fa gal pilung ni kan weliy murung’agen ko re yiiy ney.

UW ROGON NRAYOG NI NGAD NANGED KO MINI’ E PILUNG KO LEL’UCH MA MINI’ E PILUNG KO YIMUCH?

4. Mang dalip ban’en nra ayuwegdad ni ngad nanged ko mini’ fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch?

⁴ Som’on e unog fare liw ni “pilung ko lel’uch” ni fan ngak e re pilung ni i gagiyeg ko pi binaw ni bay ko lel’uch u Israel, ma fare liw ni “pilung ko yimuch” e unog ni fan ngak e re pilung ni i gagiyeg ko pi binaw ni bay ko yimuch u Israel. Mang fan ni gad be yog e re n’ey? Mu tay fanam i yan ko n’en ni yog fare engel ni yib i pi’ fapi thin ngak Daniel. I gaar: “Ku gub ni nggu tamilangnag an’um ko tin ni bay rin’ e girdi’ ko nam rom [girdi’ rok Got] i iram nga m’on.” (Dan. 10:14) I par fare nam nu Israel ni yad e girdi’ rok Got nge mada’ ko Pentekost ko duw ni 33 C.E. Machane ka nap’an e Pentekost ko duw ni 33 C.E., me tamilangnag Jehovah ni pi gachalpen Kristus e aram e piin yad girdien. Ere, gin ga’ yang ko fare yiiy ni bay ko Daniel ko guruy ni 11 e murung’agen pi gachalpen Kristus, ma gathi murung’agen fare nam nu Israel. (Acts 2:1-4; Rom. 9:6-8; Gal. 6:15, 16) Ku bay boch e pilung ara am nib thilthil ni ur manged pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch u lan e pi duw ni ke yan. Yugu aram rogon, ma bay boch ban’en u rarogon e gal pilung ney nde thil. Bin som’on e, gal pilung ney e reb e ur gagiyeggow ko pi nam ni boor e girdi’ rok Got riy ara ur gafgownagew e girdi’ rok Got. Bin migid e, rogon e gafgow ni ur tew ko girdi’ rok Got e be micheg ni yow be fanenikan Jehovah ni ir e bin riyul’ e Got. Ma bin dalip e, gal pilung ney e ur parew ni yow be tagenging ngorow ni bochan e yow be guy e arorow ni nge gel lungun.

5. Gur immoy e pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch u thilin e duw ni 100 nge duw ni 1870, fa? Mu tamilangnag.

⁵ Ba ngiyal’ u tomuren fare duw ni 100, ma aram me tabab ni nge yoor e Kristiano ni googsur ni yad be yib nga lan e ulung ko tin riyul’ e Kristiano. Ur weliyed boch e machib nde riyul’, maku yad be mithag e tin riyul’ ni bay ko Thin rok Got. Nap’an e re ngiyal’ i n’em nge yib i mada’ ko bin 19 e chibog, ma da immoy ba ulung i girdi’ u fayleng ni ur pigpiggad ngak Got. I yoor i yan e pi Kristiano ni googsur ni bod rogon e pan ni be tugul u daken e milay’. Bochan e re n’ey, ma aram mi ri mo’maw’ ni ngan nang ko mini’ e tin riyul’ e Kristiano. (Matt. 13:36-43) Mang fan nib t’uf ni ngad nanged e re n’ey? Bochan ni be dag ni fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch e dabiyog ni nge yip’ fan e pi pilung ara am ni ur gagiyeggad u thilin e duw ni 100 nge 1870. Ya ngiyal’ nem e dariy ba ulung i girdi’ u fayleng ni ur pigpiggad ngak Got nrayog ni nge cham e gal pilung ney ngorad.c Machane de n’uw nap’an nga tomuren e duw ni 1870, miki yib i gagiyel bayay fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch. Uw rogon ni kad nanged e re n’ey?

6. Wuin e tabab e girdi’ rok Got ni ngar manged reb e ulung bayay? Mu tamilangnag.

⁶ Nap’an e duw ni 1870, ma aram me tabab e girdi’ rok Got ni ngar manged reb e ulung. Aram e re duw ni tababnag Charles T. Russell nge boch e girdi’ reb e ulung ni ngaur filed e Bible. Brother Russell nge piin ur uned ngak e ra manged fare tamol’og ni kan yiiynag murung’agen nra “ngongliy rogon e kanawo’” u m’on ni nge tabab Gil’ilungun fare Messiah ko gagiyeg. (Mal. 3:1) Aram e ngiyal’ ni ki sum reb e ulung bayay ni yad be pigpig ngak Jehovah u rogon kanawoen nib puluw! Ere gur, immoy boch e am e ngiyal’ nem ni ur gagiyeggad u boch e nam ni boor e girdi’ rok Got riy ara ur gafgownaged e girdi’ rok Got, fa? Ngad guyed.

MINI’ FARE PILUNG KO YIMUCH?

7. Kun nam e par ni ir fare pilung ko yimuch ngki yan i mada’ ko ngiyal’ ni yibe tay e Bin Som’on e Mahl ko Fayleng?

⁷ Nap’an ni taw ko duw ni 1870, ma yu Ngalis e aram e re nam nth’abi ga’ yang e gin be gagiyeg riy u fayleng, maku ir e th’abi gel e salthaw rok. Be weliy e yiiy rok Daniel murung’agen ba gagey nib achig ni yib nga lang me aw nga dalip i gagey ni ka immoy nge pug nga lang. Re gagey nem e be yip’ fan yu Ngalis ma fa dalip ni baaram e gagey e be yip’ fan yu France, nge yu Spain, nge yu Netherlands. (Dan. 7:7, 8) Ma aram me mang yu Ngalis e pilung ko yimuch ngki yan i mada’ ko ngiyal’ ni yibe tay e Bin Som’on e Mahl ko Fayleng. Nap’an e re ngiyal’ i n’em, ma yu Meriken e aram e re nam nth’abi fel’ rogon u roy u fayleng, ma aram me tabab ni nge chag ngak yu Ngalis ngaur maruwelgow u taabang.

8. Kun nam e ke par ni ir fare pilung ko yimuch u nap’an e tin tomuren e rran?

⁸ Nap’an e Bin Som’on e Mahl ko Fayleng, ma aram me chagil yu Meriken nge yu Ngalis ngaur chamgow nga boch e nam mar parew ni kari gel lungurow. Aram e ngiyal’ ni tabab yu Ngalis nge yu Meriken ni ngaur maruwelgow u taabang mar parew ni yow e th’abi gel lungurow u roy u fayleng. I yiiynag Daniel nre pilung ney e ke kunuy ‘e salthaw ni pire’ ni pire’ ma ke yog baraba’ i salthaw ngak ni ba ga’ ma ba gel.’ (Dan. 11:25) Nap’an e tin tomuren e rran, ma yu Ngalis nge yu Meriken e yow fare pilung ko yimuch.d Ere kun nam e i mang pilung ko lel’uch?

KE SUM REB E PILUNG KO LEL’UCH NIB BEECH

9. Mingiyal’ e sum reb e pilung ko lel’uch nib beech? Uw rogon ni lebug fare thin ko Daniel 11:25?

⁹ Nap’an e 1871 ni aram e bin migid e duw nga tomuren ni sunmiy Russell nge piin yad ba muun ngak reb e ulung ni ngaur filed e Bible u taabang, ma aram me sum reb e pilung ko lel’uch nib beech. Nap’an e re duw nem ma aram me kunuy be’ ni ka nog Otto von Bismarck ngak boch e nam nga taabang nge taareb lungurad, ma aram mar manged reb e nam nib gel lungun ni ka nog yu Chiyamen ngay. Wilhelm I e mang e bin som’on e pilung ko re nam ney ni ka fini sum, ma aram me mel’eg Bismarck ni nge mang ga’ ko am rorad.e Nap’an e pi duw nga tomuren ma aram me tabab yu Chiyamen ni ngar gagiyegnaged boch e nam ni bay u Africa, ngu lan e Day nu Pacific, miki guy rogon ni nge gel lungun ngak yu Ngalis. (Mu beeg e Daniel 11:25.) I kunuy yu Chiyamen boch e salthaw ngak ni boor ni kub chugur ni nge taareb gelngin ko salthaw rok yu Ngalis. Ma nap’an nni tay e bin som’on e mahl ko fayleng, ma aram me fanay yu Chiyamen e re raba’ i salthaw nem ni ngar chamgad ko pi toogor rorad.

10. Uw rogon ni lebug fare thin ko Daniel 11:25b, 26?

¹⁰ Ki yiiynag Daniel e n’en nra buch ko nam nu Chiyamen nge re raba’ i salthaw ni baaram ni ke kunuy. Be yog e re yiiy nem nre pilung ko lel’uch nem e “dabiyog ni ngi i mon’og [“dabi par nib n’uw nap’an,” NW].” Mang fan? “Bochan e liyeb ni bay un tay ngak. Pi llowan’ ni yad ma puruy’ e re pilung nem [“yad ma kay gan e en pilung,” NW] e bay ra banniged nge war.” (Dan. 11:25b, 26a) Kakrom u nap’an Daniel e piin yad ma un i kay “gan e en pilung” e ba muun ngay e pi tayugang’ ni “yad ma maruwel rok e en pilung.” (Dan. 1:5, NW) Mini’ e yibe weliy murung’agen ko re yiiy ney? Yibe weliy murung’agen boch e girdi’ nib ga’ lungurad ko am nu Chiyamen ni aram e pi tolang ko salthaw ni ur maruwelgad e en pilung u taabang. Bochan e n’en ni rin’ e pi girdi’ ney, ma aram me war lungun e pilung ko re nam nem ma aram me tabab reb e am nib beech u Chiyamen.f Gathi kemus nni yiiynag rogon nra war e re am ney, ya kun yiiynag e n’en nra buch ko mahl ni yira tay ni yibe cham ngak fare pilung ko yimuch. Nap’an ni be weliy e re yiiy nem murung’agen fare pilung ko lel’uch me yog ni gaar: “Pire’ e salthaw rok ni bay nli’rad ngar m’ad, min thirif fare raba’ i salthaw rok u but’.” (Dan. 11:26b) Nap’an e bin som’on e mahl ko fayleng, ma aram min “thirif fare raba’ i salthaw rok” yu Chiyamen u but’, ma boor i yad e “nli’rad ngar m’ad” ni bod rogon ni kan yiiynag. Aram e re mahl nth’abi yoor e girdi’ ni yim’ riy ndariy reb e mahl nni tay u m’on riy ni taareb rogon ngay.

11. Mang e rin’ fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch?

¹¹ Nap’an ni be weliy e Daniel 11:27, 28 murung’agen e pi n’en nra buch u m’on ni nge tabab e Bin Som’on e Mahl ko Fayleng, me yog ni fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch e bay ra parew nga taab tebel “mi yow par nguur lifithew l’ugunrow ngorow.” Ku be yog e re thin nem ni fare pilung ko lel’uch e ra yognag boor e “chugum” ngak. Ma ireray e n’en ni buch. I yog yu Chiyamen nge yu Ngalis ngorow ni yow baadag ni nge aw e gapas u thilrow, machane nap’an nra tababgow ni ngar chamgow ngorow ko duw ni 1914, me yan i m’ug nde riyul’ e pi n’en ni ka u rognew ngorow. Maku reb e, nap’an ni taw ko duw ni 1914, ma ke par yu Chiyamen ni yad e migid ko re nam nth’abi fel’ rogon u roy u fayleng. Ngemu’ me cham yu Chiyamen ko fare pilung ko yimuch machane mar wargad, me lebug fare thin ko Daniel 11:29 nge gin m’on ko verse 30.

KE CHAM E GAL PILUNG NEM KO GIRDI’ ROK GOT

12. Mang e rin’ fare pilung ko lel’uch nge fare pilung ko yimuch u nap’an e bin som’on e mahl ko fayleng?

¹² Ka nap’an e duw ni 1914, me par e gal pilung ney ni yug yow be cham ngorow maku yow be cham ko girdi’ rok Got. Bod nnap’an e bin som’on e mahl ko fayleng, me gafgownag e am nu Chiyamen nge am nu Ngalis e pi tapigpig rok Got ni ur siyeged ni ngar uned ko mahl. Ma am nu Meriken e i kalbusnag e pi walag ni ur yarmiyed rogon ni yibe rin’ fare maruwel ni machib. Re gafgow ney ni un tay ko girdi’ rok Got e lebguy fare thin ni bay ko Revelation 11:7-10.

13. Mang e rin’ fare pilung ko lel’uch u tomuren e duw ni 1930 nib ga’ nu nap’an e bin l’agruw e mahl ko fayleng?

¹³ Faani taw nga tomuren e duw ni 1930 nib ga’ nu nap’an e bin l’agruw e mahl ko fayleng, ma rib gel e gafgow ni i tay fare pilung ko lel’uch ko girdi’ rok Got. Nap’an ni tabab e Nazi ni nga rogned lungun yu Chiyamen, ma aram me pi’ Hitler nge piin yad ba muun ngak e thin ni nge tal fare maruwel ni be rin’ e girdi’ rok Got. Bokum miriay e girdi’ rok Jehovah ni li’ fare pilung ko lel’uch nge yim’, ma bokum biyu’ e pi’rad nga ranod ra pared nga boch e concentration camp ni yad ba kalbus. Pi n’ey e goo yiiynag Daniel u m’on riy. I pi’ fare pilung ko lel’uch e thin ni ngan taleg fare maruwel ni machib, ma aram rogon ni ‘darifannag e tempel’ me ‘taleg e girdi’ ni nge dab kur pied fapi gamanman ni yima pi’ ni yu rran ni maligach.’ (Dan. 11:30b, 31a) Hitler ni ir e en nib ga’ rorad e ki micheg nra li’ nge yim’ urngin e girdi’ rok Got ni yad bay u Chiyamen.

KE SUM BAYAY YUGU REB E PILUNG KO LEL’UCH NIB BEECH

14. Kun nam e mang fare pilung ko lel’uch u tomuren e bin l’agruw e mahl ko fayleng? Mu tamilangnag.

¹⁴ Tomuren e bin l’agruw e mahl ko fayleng, ma aram me mang yu Soviet Union fare pilung ko lel’uch. Boor e nam ni immoy nib milfan ngak yu Chiyamen ni tabab e re pilung ney ni nge gagiyegnag. I gafgownag yu Soviet Union urngin e piin ur m’oneged e liyor rorad ngak Got ni bod rogon ni i rin’ e am ko Nazi.

15. Mang e rin’ fare pilung ko lel’uch u nap’an ni mus e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng?

¹⁵ De n’uw nap’an nga tomuren e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng, ma aram me tabab e bin nib beech e pilung ko lel’uch ni aram yu Soviet Union i gafgownag e girdi’ rok Got. Ke taarebrogonnag e Revelation 12:15-17 e gafgow ni un tay ko girdi’ rok Got ko “lul’.” I pi’ fare pilung ko lel’uch e thin ni ngan taleg fare maruwel ni machib ni ud rin’ed e ngiyal’ nem me pi’ bokum biyu’ e girdi’ rok Jehovah nga Siberia ni yad ba kalbus nrogon nib puluw ko re yiiy ney. Ere ka nap’an ni tabab e tin tomuren e rran nder tal fare pilung ko lel’uch i gafgownag e girdi’ rok Got, machane der yag ni nge taleg e maruwel rorad.g

16. Uw rogon ni lebguy yu Soviet Union fare thin ko Daniel 11:37-39?

¹⁶ Mu beeg e Daniel 11:37-39, BT. Fare pilung ko lel’uch e “fek yathin fare Got ni i pigpig e chitamangin kakrom ngak.” Ni uw rogon? Baadag yu Soviet Union ni nge chuweg urngin raba’ e teliw ni bay, ere guy rogon ni nge k’aring ni nge war lungurad. Nap’an e duw ni 1918, ma aram me yog e am ko Soviet Union ko pi skul ni ngan fil ko bitir ndariy e Got. Ere uw rogon ni tay e re pilung ko lel’uch ney “fan fare got ni ma yoror ko yungi n’en ni kan yororiy ni fan ko mahl”? Boor e salpiy ni fanay yu Soviet Union ya nge yag nra yoornaged e salthaw rorad mar ngongliyed bokum biyu’ e talin e cham ni bay e nuclear riy ya nge yag nra pared ni ke gel lungurad. Munmun ma ke gaman urngin e talin e cham ni bay ko fare pilung ko lel’uch nge fare pilung ko yimuch nrayog ni nge thang e fan rok bokum bilyon e girdi’!

KE MARUWEL FA GAL PILUNG U TAABANG

17. Mang fare ‘n’en nth’abi dabuy nra k’aring e mogothgoth’?

¹⁷ Bay taab n’en nib ga’ fan ni be ayuweg fare pilung ko lel’uch fare pilung ko yimuch riy. Yow be “tay fare n’en nth’abi dabuy nga tagil’ nra k’aring e mogothgoth.” (Dan. 11:31, NW) Re ‘n’em nth’abi dabuy’ e aram fare United Nations.

18. Mang fan ni be yog e Bible ni fare United Nations e ban’en “nth’abi dabuy”?

¹⁸ Be yog e Bible ni fare United Nations e ban’en “nth’abi dabuy” ni bochan e be yog nrayog ni nge fek e gapas i yib nga fayleng ni ban’en ni kemus ni yigoo Gil’ilungun Got e rayog ni nge rin’. Ku be yog e re yiiy nem ni fare n’en nth’abi dabuy e ra “k’aring e mogothgoth” ni bochan e ra thang fare United Nations urngin raba’ e teliw ni googsur ni bay u fayleng.​—Mu guy fare chart ni kenggin e “L’agruw i Pilung Nra Ur Togopuluwgow Ngorow u Nap’an e Tin Tomuren e Rran.”

MANG FAN NIB T’UF NI NGAD NANGED E PI N’EY?

19-20. (a) Mang fan nib t’uf ni ngad nanged e pi n’ey? (b) Mang deer e gad ra weliy e fulweg riy ko bin migid e article?

¹⁹ Ba t’uf ni ngad nanged e pi n’ey ni bochan e be micheg nnap’an e duw ni 1870 nge mada’ ko 1991, ma ke lebug fare yiiy rok Daniel ni murung’agen fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch. Ere rayog ni nge pagan’dad ni ku ra lebug e gin ka bay ko re yiiy ney.

²⁰ Nap’an e duw ni 1991, ma aram me puth fare am ko Soviet Union. Ere mini’ e pilung ko lel’uch e chiney? Bin migid e article e ra pi’ e fulweg ko re deer ney.

1-2. Mang e gad ra weliy ko re article ney?

BOOR ban’en ni be buch e chiney ni be micheg ni gad be par u tungun e tin tomuren e rran ko re m’ag ney. Dabki n’uw nap’an ma bayi thang Jehovah nge Jesus Kristus urngin e am ni yad be togopuluw nga Gil’ilungun Got. Machane u m’on nra buch e re n’ey, ma ra ulul fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch ni ngar chamgow ngorow maku yow be cham ko girdi’ rok Got.

² Re article ney e gad ra weliy riy fare yiiy ni bay ko Daniel 11:40–12:1. Gad ra weliy ko kun nam e ir fare pilung ko lel’uch e chiney, nge fan rayog ni ngad pared ndab da rusgad mab pagan’dad nra ayuweg Jehovah e yafos rodad ndemtrug e n’en nra buch boch nga m’on.

KE SUM REB E PILUNG KO LEL’UCH NIB BEECH

3-4. Mini’ fare pilung ko lel’uch e chiney? Mu tamilangnag.

³ Tomuren ni puth e am ko Soviet Union ko duw ni 1991, me yag ni nge puf rogon e girdi’ rok Got ni ur moyed u tan e binem e am u lan ba ngiyal’. I yog Daniel nre puf rogon ney e bochi “ayuw” ni bay ni pi’ ngak e girdi’ rok Got. (Dan. 11:34) Bochan e re n’ey, ma aram me yag ni ngar machibgad nib fel’ rogon ndakuriy ban’en ni be talegrad. Ma de n’uw nap’an nga tomuren me gaman bokum miriay e biyu’ urngin e pi tamachib ko pi nam ni immoy u tan e Soviet Union. Machane, boch e duw nga tomuren ma aram me mang yu Russia nge pi nam ni yad ba mang ngak fare pilung ko lel’uch. Rogon ni kad weliyed ko fa binem e article e faanra nge mang reb e am fare pilung ko lel’uch ara pilung ko yimuch, ma bay dalip ban’en nthingari rin’: (1) thingari rin’ boch ban’en ni bay rogon ko girdi’ rok Got, (2) thingari dag ko ngongol rok ni ir reb e toogor rok Jehovah nge girdi’ rok, ma (3) thingari togopuluw ko bin baaram e pilung ni yow ba tathil.

⁴ Baaray fan nrayog ni nga dogned ni yu Russia nge pi nam ni yad ba mang ngak e yad fare pilung ko lel’uch. (1) Kar chamgad ko girdi’ rok Got u nap’an ni kar pied e thin ni ngan taleg fare maruwel ni machib, maku yad be gafgownag bokum miriay e biyu’ e pi walag ni yad be par ko yungi n’en ni bay u tan pa’rad. (2) Pi n’ey ni yad be rin’ e be dag ni yad be fanenikay Jehovah nge girdi’ rok. (3) Kab kafram i yib ni yad be guy rogon ni nge gel lungurad ngak fare pilung ko yimuch, ni aram yu Ngalis nge yu Meriken. Ere chiney e ngad weliyed murung’agen e pi n’en ni ke rin’ yu Russia nge pi nam ni yad ba mang ngak nge fan ni be micheg e re n’ey ni yad fare pilung ko lel’uch.

KA BE ULUL FARE PILUNG KO LEL’UCH NGE PILUNG KO YIMUCH NI NGAR CHAMGOW NGOROW NI KE MUSMUS NGA ROGON

5. Mang e be weliy e Daniel 11:40-43 murung’agen?

⁵ Mu beeg e Daniel 11:40-43. Tiney e thin ko re yiiy ney e be weliy murung’agen e tin tomuren e rran. Be weliy rogon nra i cham fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch ngorow. I yiiynag Daniel nra yan i taw ko tin tomuren e rran, ma fare pilung ko yimuch e ra i par ni be “cham ngak” fare pilung ko lel’uch ni ke musmus nga rogon.​—Dan. 11:40.

6. Mang boch ban’en ni ke buch ni be micheg ni be par e gal pilung ney ni yow be cham ngorow?

⁶ Fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch e yow be cham ngorow ni bochan e ra bagayow ma baadag ni nge par ni ir e ba gel lungun e am rok u fayleng. Bod nu tomuren e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng, ma aram me tabab yu Soviet Union ni nge gel lungurad u boor e nam u Europe. Bochan e re n’ey, ma aram me m’agan’ fare pilung ko yimuch nge yugu boch e nam ngay ni ngar ted e salthaw rorad nga taabang ya ngar togopuluwgad ko fare pilung ko lel’uch. Re ulung ney nra sunmiyed e ka nog e NATO ngay. Ku boor e salpiy ni be fanay fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch ni ngar kunuyew boch e salthaw ngorow nib gel gelngin. Kur chamgow ngorow ni aram e yow l’agruw nra bagayow ma be pi’ e ayuw ko toogor rok bagayow u nap’an e pi mahl ni un tay u Africa, ngu Asia, ngu Latin America. Nap’an fapi duw ni ka fini yan, ma ke par yu Russia nge pi nam ni yad ba mang ngak nib gel lungurad u fayleng. Ku yad be fanay e computer ni ngar chamgad ko fare pilung ko yimuch. Ku ra bagayow e gal pilung ney ma be yog ni be fanay bagayow boch e program ko computer ni nge k’aring bagayow ni nge m’ay e salpiy rok, ara nge kirebnag boch ban’en ko am rok bagayow. Maku reb e, ka be ulul fare pilung ko lel’uch ni nge cham ko girdi’ rok Got ni bod rogon ni yiiynag Daniel.​—Dan. 11:41.

KE YAN FARE PILUNG KO LEL’UCH NGA LAN “FARE NAM NIB TH’ABI FEL’”

7. Mang “fare nam nib th’abi fel’”?

⁷ Be yog e Daniel 11:41 nra yan fare pilung ko lel’uch nga lan “fare nam nib th’abi fel’.” Mang e re nam nem? Kakrom e aram fare nam nu Israel. Yima yog ni yu Israel e “ir e th’abi fel’ u fithik’ e pi nam.” (Ezek. 20:6, BT) Machane rib ga’ fan e re nam nem ni bochan e aram e gin be par e girdi’ riy ngaur liyorgad ngak Jehovah. Ka nap’an e Pentekost ko duw ni 33 C.E., ma re ‘nam nem nib th’abi fel’’ e gathi kab nam ni bay u roy u fayleng. Ba puluw e re n’ey ni bochan e ngiyal’ ney e ba garer e girdi’ rok Jehovah u ga’ngin yang u fayleng. Ere re ‘nam nem nib th’abi fel’’ e ngiyal’ ney e be yip’ fan e pi n’en be rin’ e girdi’ rok Jehovah nib muun ngay e liyor ni yad ma tay ngak u daken e muulung nge machib ni yad ma tay.

8. Uw rogon ni ke yan fare pilung ko lel’uch nga lan “fare nam nib th’abi fel’”?

⁸ Nap’an e tin tomuren e rran, ma boor yay ni ke yan fare pilung ko lel’uch nga lan “fare nam nib th’abi fel’.” Bod nnap’an ni mang yu Chiyamen e pilung ko lel’uch, nib ga’ nu nap’an e bin l’agruw e mahl ko fayleng, ma aram me yan e re pilung nem nga lan “fare nam nib th’abi fel’” ni aram e i gafgownag e girdi’ rok Got ma be li’ boch i yad nge yim’. Tomuren e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng u nap’an ni mang yu Soviet Union e pilung ko lel’uch, miki yan e re pilung nem nga lan “fare nam nib th’abi fel’” ni aram e ki gafgownag e girdi’ rok Got ma be pi’rad nga boch e nam nib palog ko gin yad ma par riy.

9. Nap’an e pi duw ni ka fini yan, ma uw rogon ni ke yan yu Russia nge pi nam ni yad ba mang ngak nga lan “fare nam nib th’abi fel’”?

⁹ Nap’an e pi duw ni ka fini yan, ma Russia nge pi nam ni yad ba mang ngak e ku ranod nga lan “fare nam nib th’abi fel’.” Ni uw rogon? Nap’an e duw ni 2017, ma re pilung ko lel’uch ney e pi’ e thin ni ngan taleg e maruwel ni be rin’ e girdi’ rok Jehovah miki yon’ boch i walagdad nga kalbus. Ki pi’ e thin ndab kud fanayed ara da wereged e pi babyor rodad u rom nib muun ngay fare Bible ni New World Translation. Ngemu’ miki fek e branch ofis rodad u Russia ni kub muun ngay e pi Tagil’ e Liyor rodad u rom nge pi naun ni yima tay e Assembly riy. Tomuren ni buch e pi n’ey ma aram me yog fare Ulung ni Ma Pow’iyey ko duw ni 2018 ni yu Russia nge pi nam ni yad ba mang ngak e yad fare pilung ko lel’uch. Machane, mus ni faanra be gafgownag e am e girdi’ rok Jehovah ma dab ra togopuluwgad ngorad ara ra guyed rogon ni ngar thilyeged boch ban’en ni be rin’ e am. Ya yad ma fol ko fonow nu Bible ni be yog ni ngad yibilayed “urngin e girdi’ ni yad be tay murung’agen e girdi’,” nib ga’ nu nap’an ni yad be dugliy boch ban’en nrayog ni nge magawonnag e liyor ni gad be tay nib puf rogodad.​—1 Tim. 2:1, 2. 

RA GEL FARE PILUNG KO LEL’UCH NGAK FARE PILUNG KO YIMUCH, FA?

10. Ra gel fare pilung ko lel’uch ngak fare pilung ko yimuch, fa? Mu tamilangnag.

¹⁰ Fare yiiy ni bay ko Daniel 11:40-45 e ba ga’ ni be weliy murung’agen e pi n’en nra i rin’ fare pilung ko lel’uch. Gur, re n’ey e be yip’ fan nra gel fare pilung ko lel’uch ngak fare pilung ko yimuch? Danga’, ya nap’an nra yib Jehovah nge Jesus ni ngar thangew urngin e am ko girdi’ u nap’an fare mahl ni Armageddon, ma ka bay fare pilung ko yimuch ni kab “fos.” (Rev. 19:20) Mang fan nrayog ni ngari mich e re n’ey u wan’dad? Am lemnag e n’en ni be tamilangnag fa gal yiiy ko Daniel nge Revelation.

11. Mang fan fare thin ko Daniel 2:43-45? (Mu guy e sasing ni bay u wuru’ e re ke babyor ney.)

¹¹ Mu beeg e Daniel 2:43-45. I weliy Daniel ni profet murung’agen ba liyos nib ga’ ni kan ngongliy u boor mit e wasey. Ra bang ko re liyos nem ma be yip’ fan reb e am ni i gagiyeg u reb e nam ni immoy boor e girdi’ rok Got riy. Pi am nem e ba thilthil e ngiyal’ ni ur gagiyeggad riy. Rifrifen ay e re liyos nem e kan ngongliy ko wasey ni kan athukuy ko but’. Ma be yip’ fan e bin tomur e am nra gagiyeg ni aram yu Ngalis nge yu Meriken. Ere re yiiy ney e be yip’ fan nra ka be gagiyeg yu Ngalis nge yu Meriken, ma aram me yib Gil’ilungun Got ni nge thang urngin e am ko girdi’.

12. Kun am e be yip’ fan e bin medlip i lolugen fare gamanman? Mang nib ga’ fan e re n’ey?

¹² Ki weliy apostal John murung’agen boch e am ni ur gagiyeggad u boch e nam ni bay e girdi’ rok Jehovah riy. I yog John ko yiiy rok ni pi am ney e kan taarebrogonnag nga ba gamanman ni medlip lolugen. Bin medlip i lolugen e re gamanman ney e be yip’ fan yu Ngalis nge yu Meriken. Ba ga’ fan e re n’ey ni bochan e dabki sum yugu reb i lolugen e re gamanman ney nga tomuren e biney. Ra ka be gagiyeg e bin medlip i lolugen e re gamanman ney, ma aram me yib Kristus nge pi salthaw rok u tharmiy ni ngar thanged nib muun ngay e gin ka bay ko re gamanman ney.b​—Rev. 13:1, 2; 17:13, 14.

MANG E BAYI RIN’ FARE PILUNG KO LEL’UCH NDAB KI N’UW NAP’AN?

13-14. Mini’ ‘Gog nu Magog,’ ma sana mang e ra k’aring ni nge cham ko girdi’ rok Got?

¹³ Bay reb e yiiy ni yoloy Ezekiel murung’agen ni be yog e n’en nrayog ni nge buch u m’on ni yira thang fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch. Bod ni fapi yiiy ni bay ko Ezekiel 38:10-23; nge Daniel 2:43-45; 11:44–12:1; nge Revelation 16:13-16, 21 e taab n’en e be weliy murung’agen. Faanra riyul’ e re n’ey, ma baaray e n’en ni yibe lemnag nra buch.

¹⁴ Ba ngiyal’ u tomuren ni ke tabab fare gafgow nib ga’, ma “pi pilung u fayleng ni polo’” e yad ra chagil nga taabang ni ngar sunmiyed reb e ulung. (Rev. 16:13, 14; 19:19) Be yog e Bible ‘Gog nu Magog’ ko re ulung i nam ney. (Ezek. 38:2) Re ulung i nam ney e yad ra cham ngak urngin e girdi’ rok Got mar guyed rogon ni ngar lied urngin e girdi’ rok Got ni bay. Mang e ra k’aring e re cham ney? Nap’an ni be yiiynag apostal John murung’agen e re ngiyal’ i n’em, me yog ni bay yungi ayis nib gagang’ yang nra mul u lang nga but’ ni bod e n’uw nge aw ngak e pi toogor rok Got. Yungi ayis ney nib gagang’ yang e rayog ni nge yip’ fan murung’agen e pufthin nra weliy e girdi’ rok Jehovah. Rayog ni ireray e re thin nra k’aring Gog nu Magog ni nge cham ko girdi’ rok Got me guy rogon ni nge thangrad ni yad gubin.​—Rev. 16:21.

15-16. (a) Mang e rayog ni be weliy e Daniel 11:44, 45 murung’agen? (b) Mang e ra buch ko fare pilung ko lel’uch nge tin ka bay e nam nib muun ngak Gog nu Magog?

¹⁵ Re thin ney ni yira machibnag nge yay ni tomur e cham nra tay e pi toogor rok Got e rayog ni ku aram e n’en kan weliy murung’agen ko Daniel 11:44, 45.c (Mu beeg.) I yog Daniel u rom ni bay “murung’agen ban’en nra yib” u ngek ngu lel’uch nra magawonnag laniyan’ fare pilung ko lel’uch, me k’aring e “damumuw nib gel” ngak. Ra lemnag fare pilung ko lel’uch ni nge “li’ pire’ e girdi’.” Fapi girdi’ nib “pire’” e bod ni be yip’ fan e girdi’ rok Jehovah.d Ere rayog ni be weliy Daniel murung’agen e bin tomur e cham ni yira tay ko girdi’ rok Got.

¹⁶ Nap’an nra chel fare pilung ko lel’uch nge tin ka bay e am ni ngar chamgad ko girdi’ rok Got, mar ra damumuw Got ni Gubin Ma Rayog Rok ma aram e ngiyal’ nra tabab fare mahl ni Armageddon. (Rev. 16:14, 16) Ra taw ko ngiyal’ nem ma yira thang fare pilung ko lel’uch nge tin ka bay e nam ni yad ba muun ngak Gog nu Magog, ma dariy be’ nra “ayuweg.”​—Dan. 11:45.

17. Mini’ Mikael ni ir “pilungen e engel” ni kan weliy murung’agen ko Daniel 12:1, ma mang e ra rin’?

¹⁷ Bin migid e verse ko re thin ney ni yog Daniel e ku be weliy boch ban’en u murung’agen rogon ni yira thang fare pilung ko lel’uch nge pi nam nib mang ngak nge rogon ni yira ayuweg e yafos rodad. (Mu beeg e Daniel 12:1.) Mang e be yip’ fan e re verse ney? Mikael e ku aram reb i fithingan Jesus Kristus ni Pilung rodad ni ir e be gagiyeg e chiney. Ka nap’an e duw ni 1914 u nap’an ni mang Pilung u Gil’ilungun Got u tharmiy, ma ke par ni be “matanagiy” e girdi’ rok Got. Dabki n’uw nap’an ma ra “yib i m’ug” ni aram e be yip’ fan nra thang urngin e pi toogor rok u nap’an fare mahl ni Armageddon. Re mahl nem ni yira tay e aram e n’en tomur nra buch ni yog Daniel ni ‘aram e bin th’abi ga’ e gafgow nra yib ni ka nap’an ni sum e pi nam.’ I yog John ko yiiy rok u Revelation nre ngiyal’ i n’em nra buch e pi n’ey riy u m’on ko fare mahl ni Armageddon e aram “fare gafgow ni ba ga’.”​—Rev. 6:2; 7:14.

YIRA ‘YOLOY FITHINGAM NGA LAN E BABYOR ROK GOT,’ FA?

18. Mang fan nrayog ni ngad pared ndab da rusgad ni yugu demtrug e n’en nra buch boch nga m’on?

¹⁸ I yog Daniel nge John nra ayuweg Jehovah nge Jesus e yafos rok e pi tapigpig rorow u nap’an fare gafgow nib ga’. Ere demtrug ko mang e ra buch ma rayog ni ngad pared ndab da rusgad. I yog Daniel ni urngin e piin yad ra magey ni yad ba fos e ngiyal’ nem e yira “yoloy fithingrad nga lan e babyor rok Got.” (Dan. 12:1) Ere mang e gad ra rin’ me yag nni yoloy fithingdad nga lan e re ke babyor nem? Thingar da daged nib mich Jesus u wan’dad ni ir fare Fak e Saf rok Got. (John 1:29) Ba t’uf ni ngad ognaged e yafos rodad ngak Got ngad uned ko taufe. (1 Pet. 3:21) Maku thingar da daged ni gad be ayuweg Gil’ilungun Got ni aram e ngad rin’ed e tin rayog rodad ni ngad ayuweged yugu boch e girdi’ ni ngar filed murung’agen Jehovah.

19. Mang e susun ni ngad rin’ed e chiney, ma mang fan?

¹⁹ Ireray e ngiyal’ ni ngad gelnaged e pagan’ rodad ngak Jehovah nge ulung rok ni bay e pi tapigpig rok riy ni yad ba yul’yul’. Ireray e ngiyal’ ni ngad ayuweged Gil’ilungun Got. Faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma aram e gad ra magey ni gad ba fos u nap’an nra thang Gil’ilungun Got fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch.

Bay boch e yiiy ni kan weliy murung’agen ko re chart ney ni taabangiyal’ e ke buch riy. Gubin e pi n’ey e be micheg ni gad be par ko “tin tomuren e rran.”​—Dan. 12:4, NW.

• 

  

  Thin nu Bible Rev. 11:7; 12:13, 17; 13:1-8, 12

  Yiiy Ke yoor e duw ni be gagiyegnag “fare gamanman” e girdi’ u fayleng. Kan maad’ad ko bin medlip i lolugen e re gamanman ney u nap’an e tin tomuren e rran. Boch nga tomuren me gol fa bin medlip i lolugen fare gamanman, me tabab e “girdi’ nu fayleng” ni ngar leked. Ke fanay Satan e re gamanman ney ni nge cham ngak e piin “owchen fare pin.”

  Rogon ke lebug Tomuren fare Ran ni Tharey e Fayleng me tabab boch e am ko gagiyeg ni ur togopuluwgad ngak Jehovah. Ma nap’an e Bin Som’on e Mahl ko Fayleng, me tabab ni nge war lungun yu Ngalis. Machane, miki gel lungun bayay u nap’an nra chagil yu Meriken nga taabang. Nap’an e tin tomuren e rran ma be fanay Satan e pi am ni ngar gafgownaged e girdi’ rok Got.

• 

  Thin nu Bible Dan. 11:25-45

  Yiiy Fare pilung ko lel’uch nge pilung ko yimuch e ra ur chamgow ngorow u nap’an e tin tomuren e rran ni bochan e yow be guy e arorow ni nge gel lungun.

  Rogon ke lebug Ke cham yu Chiyamen ngak yu Ngalis nge yu Meriken. Nap’an e duw ni 1945 me mang yu Soviet Union nge pi nam nib mang ngak fare pilung ko lel’uch. Ma nap’an e duw ni 1991, me puth fare am ko Soviet Union, ma boch nga tomuren ma aram me mang yu Russia nge pi nam nib mang ngak fare pilung ko lel’uch.

• 

  Thin nu Bible Isa. 61:1; Mal. 3:1; Luke 4:18

  Yiiy Ke l’og Jehovah e ‘tamol’og’ rok ni nge “ngongliy rogon e kanawo’” u m’on ni nge sum Gil’ilungun fare Messiah. Re ulung ney e ra tababgad ni ngar machibnaged fare “thin nib fel’” ngak e piin nib sobut’an’rad.

  Rogon ke lebug Ka nap’an e duw ni 1870, ma C. T.  Russell nge yugu boch e girdi’ ni yad ba muun ngak e ra filed e Bible ya ngar nanged e tin riyul’ ni bay riy. Nap’an e duw ni 1881, ma aram mar nanged nrib ga’ fan ni nge machib e pi tapigpig rok Got. Ere ra ngongliyed boch e article ni bod fa gal article ni thin ni Meriken ni kenggin e “Ba T’uf 1,000 e Tamachib” nge “Kan Dugliyrad ni Ngar Machibgad.”

• 

  Thin nu Bible Matt. 13:24-30, 36-43

  Yiiy Ke wereg be’ nib moon awochngin e wheat nga daken e milay’. Ngemu’ me yib be’ ni toogor rok i wereg awochngin e pan nga fithik’ fapi wheat. Ere ke tugul fapi pan ke upunguy fapi wheat. Ma nap’an ni taw ko ngiyal’ ni ngan kunuy wom’engin e woldug, ma aram min chuweg fapi pan u fithik’ fapi wheat.

  Rogon ke lebug Ka nap’an e duw ni 1870, ma aram me tabab ni nge gagiyel e n’en nib thil u thilin e tin riyul’ e Kristiano nge tin nde riyul’. Nap’an e tin tomuren e rran, ma yibe kunuy e tin riyul’ e Kristiano nga lan e ulung rok Got ma yibe chuwegrad u fithik’ e tin nde riyul’ e Kristiano.

• 

  Thin nu Bible Dan. 2:31-33, 41-43

  Yiiy Fare rifrif ni kan ngongliy ko wasey ni kan athukuy ko but’ e bang ko ba liyos ni kan ngongliy ko wasey nib thilthil.

  Rogon ke lebug But’ e be yip’ fan e yug girdi’ ni ur moyed u tan e gagiyeg rok yu Ngalis nge yu Meriken ni ur chelgad ngaur togopuluwgad ko gal am ney. Bochan e pi girdi’ ney, ma aram fan ndabiyog ko gal am ney ni ngar fanayew gelngirow nrib fel’ rogon.

• 

  

  Thin nu Bible Matt. 13:30; 24:14, 45; 28:19, 20

  Yiiy Kan kunuy fapi “woldug” kan tay nga “naun” ma kan tay “fare tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop” ni nge milfan e “tin ni ka bay e tapigpig” ngak. Kan tabab ni ngan machibnag fare ‘Thin Nib Fel’’ u “gubin yang u fayleng.”

  Rogon ke lebug Nap’an e duw ni 1919 min tay fare tapigpig nib yul’yul’ ni nge ayuweg e girdi’ rok Got. Ka nap’an e re ngiyal’ i n’em i yib nga tomuren, ma aram me tabab e Piin Ur Filed e Bible ni ngar elmeringad ko machib. Chiney e be machib e Pi Mich Rok Jehovah u boor ko 200 e nam, ma yad be pilyeg boch e babyor nib puluw e thin riy ko Bible nga boor ko 1,000 mit e thin.

• 

  Thin nu Bible Dan. 12:11; Rev. 13:11, 14, 15

  Yiiy Ke yog ba gamanman ni l’agruw e gagey rok ngak e girdi’ nu fayleng ni ngar ngongliyed ba liyos ni yaan “fare gamanman” me “pag athon l’ugun ni ba’ e yafos riy nga fithik’ fare liyos ni kan ngongliy.”

  Rogon ke lebug Yu Ngalis nge yu Meriken e yow e ra tababnagew fare League of Nations. Ngemu’ me un yugu boch e nam ko re ulung ney. Nap’an e duw ni 1923 nge mada’ ko 1933, ma aram miki mang fare pilung ko lel’uch reb i gothon e re ulung ney. Fare United Nations (UN) ni aram e re ulung ni sum nga tomuren e biney e i lemnag e girdi’ ni aram e re ulung nra fek e gapas i yib nga fayleng, ma re n’ey e ban’en ni kemus ni yigoo Gil’ilungun Got e rayog ni nge rin’.

• 

  

  Thin nu Bible Dan. 8:23, 24

  Yiiy Ba pilung nib gelan’, ma rib kireb, ma ba sabanban e “ba gel e mogothgoth ni bay i tay.”

  Rogon ke lebug Boor e girdi’ ni ke li’ yu Ngalis nge yu Meriken kar m’ad maku ba gel e magothgoth ni kar tew. Bod nnap’an e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng me pag yu Meriken l’agruw e donmach nib ga’ nga daken reb e nam ni toogor rok yu Ngalis nge yu Meriken. Re donmach ney e ba gel e magothgoth ni tay ndariy reb e donmach ni kaa pil u m’on riy ni aram rogon.

• 

  Thin nu Bible Dan. 11:31, NW; Rev. 17:3, 7-11

  Yiiy Fare “gamanman nib row” ni ragag e gagey rok e ke yib nga lang u lan fare low nib toar, ma aram me mang e bin meruk e pilung. Be yog fare babyor rok Daniel nre pilung ney e aram “fare n’en nth’abi dabuy” nra “k’aring e mogothgoth.”

  Rogon ke lebug Nap’an e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng ma aram me mus fare League of Nations. Tomuren e mahl, ma aram min tay fare UN “nga tagil’.” Yibe n’uf fare UN u boch ban’en nsusun e yigoo Gil’ilungun Got e ngan n’uf riy ni bod ni un rin’ ko fare ulung ni immoy u m’on riy. Ra chel fare UN nge cham ko pi yurba’ i teliw.

• 

  

  Thin nu Bible 1 Thess. 5:3; Rev. 17:16

  Yiiy Pi nam e yad ra yog ni “ke gapas ndariy ban’en nra buch” ma “fa ragag i gagey” nge “fare gamanman” e bay ra chamgow ko “fare pin ni ma chuway’ ngak” mar liew nge yim’. Tomuren ma aram min thang e pi nam nem.

  Rogon nra lebug Ra yog e pi nam ni kar feked e gapas nge pagan’ nga fayleng. Ma aram me chel e pi nam ni yad be ayuweg fare UN ngar thanged urngin raba’ e teliw ni googsur ni bay. Ireray e n’en nra buch u tabolngin fare gafgow nib ga’. Ra mus e re gafgow nib ga’ nem u nap’an nra thang Jesus e gin ka bay ko re fayleng rok Satan ney u nap’an e Armageddon.

• 

  Thin nu Bible Ezek. 38:11, 14-17; Matt. 24:31

  Yiiy Ra yib Gog nga daken fare nam ni bay e girdi’ rok Got riy. Ma aram me kunuy e pi engel e piin ‘kan mel’egrad.’

  Rogon nra lebug Fare pilung ko lel’uch nge tin ka bay e am u fayleng e yad ra cham ko girdi’ rok Got. Ba ngiyal’ u tomuren ni ke tabab e re cham ney, ma aram e yira kunuy e tin ka bay ko piin kan dugliyrad nga tharmiy.

• 

  Thin nu Bible Ezek. 38:18-23; Dan. 2:34, 35, 44, 45; Rev. 6:2; 16:14, 16; 17:14; 19:20

  Yiiy Faen ke par nga daken “ba os nib wechwech” e ra “gel ko mahl” ni aram e nge thang Gog nge pi salthaw rok. Yira yon’ “fare gamanman” nga “lan fare lipath i nifiy,” min kirebnag fare liyos nib ga’.

  Rogon nra lebug Jesus ni ir e Pilung u Gil’ilungun Got e ra yib ni nge ayuweg e yafos ko girdi’ rok Got. Ir nge fare 144,000 ni yad ra un ngak ko gagiyeg nge pi engel rok e yad ra thang fare ulung i nam ni kar chagilgad nga taabang ni ngar chamgad ko girdi’ rok Got, ma aram me mus e m’ag rok Satan.