LIBRARY U ONLINE ni fan ko Wulyang ko Damit
Wulyang ko Damit
LIBRARY U ONLINE
Waab
  • BIBLE
  • PI BABYOR
  • PI MUULUNG
  • lv guruy ni 9 pp. 111-125
  • ‘Dab Mu Ngongliy e Ngongol ko Darngal’

Dariy e video ko n'en ni kam mel'eg.

Wenig ngom, dabiyog ni nge load e re video ney.

  • ‘Dab Mu Ngongliy e Ngongol ko Darngal’
  • “Um Pired Ni Gimed Ba T’uf Rok Got”
  • Pi Subheading
  • Boch Ban'en ni Ku Taareb Rogon Ngay
  • MANG E NGONGOL KO DARNGAL?
  • BAN’EN NRA WALIYEY KO NGONGOL NDARNGAL
  • BA KIREB E N’EN NI MEL’EG DINAH
  • KE GUY JOSEF ROGON NDABI UN KO NGONGOL NDARNGAL
  • MU PAG FARE GOT NI MA RUNGUYEY NGE AYUWEGEM
  • ‘NGE GA’ E GONOP’
  • “Dab Mu Ngongliyed e Ngongol ko Darngal!”
    Rogon ni Ngad Pared ni Gad Ba T’uf rok Got
  • Mang e Be Yog e Bible u Murung’agen e Par ko Pumoon nge Ppin?
    Mu Par Ndariy N’umngin Nap’an ni Gab Felfelan’!—Ngan Fol Bible u Taabang
  • Lem Rok Got U Murung’agen E Gafarig Nib Biech
    Fare Wulyang Ntagil’ E Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah—2001
  • Rogon ni Ngad Ayuweged Gadad u Reb e Wup ni Ma Fanay Satan
    Fare Wulyang ko Damit Ni Be Weliy Morngaagen Gil’ilungun Jehovah (Ken ni Ngan Fil)—2019
Kum Guy Boch Ban'en
“Um Pired Ni Gimed Ba T’uf Rok Got”
lv guruy ni 9 pp. 111-125
A Christian woman rejecting the advances of a male coworker

GURUY NI 9

‘Dab Mu Ngongliy e Ngongol ko Darngal’

“Mu lied ngem’ e ar’ar nu fayleng ni be maruwel u fithik’ i dowmed, ni aram e darngal, nge puwlag, nge ar’ar nib kireb ni ma waliy e girdi’ ko denen, nge chogow, ya chogow e mmit e ta’ fan nge meybil ngak e liyos.”​—KOLOSE 3:5.

1, 2. Mang wal e fanay Balaam ni nge bannag e girdi’ rok Jehovah ngay?

MU LEMNAG reb e tafita’ ni yan nga bangi ban’en ni ma lum’eg riy. Ke yan ni bay ba mit e nig ni be nameg ni nge l’eg. Ere, mel’eg e wal ni nge fanay, me tay ko gaf rok, me yin’ nga maday. De n’uw nap’an me thamiy ni ke matal fare gaf ma aram me girngiy nga lang ni ke aw e nig ngay. Me siminmin ya ke nang ni ke mel’eg e bin th’abi fel’ e wal.

2 Sogonap’an 3,500 e duw ni ke yan, ma immoy reb e pumoon ni Balaam fithingan ni lemnag ni nge fanay reb e wal ni nge bannag e girdi’ rok Got ngay u nap’an ni yad bay u daken e Tagapas nu Moab ni bay ko mathil ko fare Nam ni Kan Micheg. I ban Balaam nge yog ni ir reb e profet rok Jehovah, machane bin riyul’ riy e kan pi’ puluwon ni nge bucheg waathan piyu Israel. Machane, me n’igin Jehovah ni nge tow’athnag Balaam piyu Israel. Ri baadag ni nge yag puluwon ngak. Ere, lemnag ni faan yira waliyrad ngar denengad, ma ra bucheg Got waathrad. Ere, fanay Balaam e ppin nu Moab ni nge mang wal ngak piyu Israel.​—Numbers 22:1-7; 31:15, 16; Revelation 2:14.

3. Uw rogon ni ke yib angin e n’en ni rin’ Balaam ni nge bannag piyu Israel?

3 Ere gur, i yag ni nge bannagrad? Arrogon, i yag ni nge rin’ u reb e kanawo’, ya bokum biyu’ e pumoon nu Israel nra “pired e ppin nu Moab.” Maku ra uned ko liyor ko pi got ni googsur nu Moab nib muun ngay Baal nu Peor, ni got ko par ko pumoon nge ppin. Angin ni yib riy e 24,000 e girdi’ nu Israel nra m’ad u nap’an ni yad be yan ni nga ranod nga lan fare Nam ni Kan Micheg. Aram ban’en ni buch nrib gel e kireb riy!​—Numbers 25:1-9, BT.

4. Mang fan ni aw bokum biyu’ e girdi’ nu Israel ko wup ko ngongol ndarngal?

4 Mang e rin’ me buch e re n’ey nrib gel e kireb riy? Boor e girdi’ nu Israel ni ke sugnag e kireb lanin’rad ni bochan e kar paloggad rok Jehovah ni fare Got ni chuwegrad u Egypt, mi i duruw’iyrad u daken e ted, me pow’iyrad nga lan fare nam ni kan micheg nde buch ban’en rorad. (Hebrews 3:12) Ireray e n’en ni lemnag apostal Paul me yoloy e pi thin ni baaray ni gaar: “Thingar dab da ngongliyed e ngongol ko darngal ni bod ni i rin’ boch i yad, ma reliw’ nge dalip i biyu’ i yad e yim’ u lan taareb e rran.”a​—1 Korinth 10:8.

5, 6. Mang nib ga’ fan e n’en ni buch rok piyu Israel u daken e Tagapas nu Moab ngodad e ngiyal’ ney?

5 Pi n’en ni buch kakrom ni bay ko Numbers e boor ban’en riy nib ga’ fan nra fil e pi tapigpig rok Got e ngiyal’ ney, ya yad be n’en ni nga ranod nga lan reb e nam ni kan micheg ni kab gel boch e fel’ riy ko bin kakrom. (1 Korinth 10:11) Bod ni ngiyal’ ney e ke sug e fayleng ko ngongol ndarngal ni bod rogon yu Moab kakrom, machane ke elmerin boch ko kafram. Gubin e duw ni bokum biyu’ e Kristiano ni yad ma aw ko wup ko ngongol ndarngal ni bod e n’en ni buch rok piyu Israel kakrom. (2 Korinth 2:11) Ngiyal’ ney e bay boch e girdi’ ni yad ma un ko muulung nge boch e Kristiano nib kireb e ngongol rorad ni yad be magawonnag e ulung ni Kristiano ni bod e n’en ni rin’ Zimri ni fek reb e ppin nu Midian nga lan e tent rok ko gin ni bay yu Israel riy.​—Numbers 25:6, 14; Jude 4.

6 Ga manang ni pi n’en ni be buch e ngiyal’ ney e taareb rogon ko n’en ni buch u daken e Tagapas nu Moab? Rayog ni ngam guy e tow’ath rom ni aram fare fayleng nib beech ni ga be sonnag? Faanra arrogon, ma ngam athamgil nge yag ni ngaum par ni gab t’uf rok Got ni aram e ngaum fol ko fare thin ni kan tay chilen ni gaar: “Dab mu ngongliyed e ngongol ko darngal.”​—1 Korinth 6:18.

The Plains of Moab

Daken e Tagapas nu Moab

MANG E NGONGOL KO DARNGAL?

7, 8. Mang e “ngongol ko darngal”? Mang wenegan nra yib ngak e piin ni yad ma rin’ e re n’ey?

7 Fare thin ni bay u Bible ni, “ngongol ko darngal” ni ka nog e (por·neiʹa ngay ko thin ni Greek) e ba sor fan ko par ko pumoon nge ppin nde yalen ma de puluw ko thin nu Bible ni fan ko mabgol. Kub muun ngay ni ngam pirew be’ ni gathi mabgol rom, nge ngan piey nchuway’, nge ngaun par ndawor ni mabgol, nge ngongolen e par ko pumoon nge ppin ni gathi aram yalen, ni yima fanay l’uguney, nge chigiyey, nge paay. Kub muun ngay e par ko pumoon nge pumoon, nge ppin nge ppin, nge girdi’ nge gamanman.b

8 Ba tamilang e n’en ni be yog e Bible ni: Piin ni yad ma un ko ngongol ndarngal e dabiyog ni ngar pared u lan e ulung ko Kristiano, maku dabi yag e yafos ni manemus ngorad. (1 Korinth 6:9; Revelation 22:15) Ku be yib wenegan ngorad e chiney ni aram e dakir pagan’uy ngorad, ma dakuriy farad u wan’rad, ma be kireb e mabgol rorad, nge nangan’ rorad, ma yad be diyen ni gathi lem rorad, ma be af e m’ar ngorad, ma yad be yim’. (Mu beeg e Galatia 6:7, 8.) Ri gab balyang ni faanra um rin’ ban’en nra yib wenegan nib kireb ngom. Machane bin riyul’ riy, e boor e girdi’ ndarur lemgad ni aray rogon u nap’an ni yad be yan ni ngar rin’ed ban’en nib kireb. Ba ga’ ni ma buch e re n’ey rok e piin ni yad ma motoyil, ara yad ma beeg, ara yad ma yaliy yaan boch e ngongol ni puwlag.

BAN’EN NRA WALIYEY KO NGONGOL NDARNGAL

9. Riyul’ e n’en ni ma yog boch e girdi’ nde kireb ni ngaun yaliy yaan e puwlag, fa? Mu weliy rogon.

9 Boor e nam ni ke garer e sasing riy, nge babyor, nge boch ban’en ni yima rung’ag lingan ni ma pug laniyan’ e girdi’ ni ngan ar’arnag e par ko pumoon nge ppin. Re n’ey e rayog ni nge m’ug u bang e sasing ni yaan be’ ni ke par u reb e par nib puwlag yaan ndariy ban’en u daken, ara yaan l’agruw ni’, ara ba ulung e girdi’ ni yad be ngongliy boch e ngongol ni golong. Pi n’ey e yigoo bay ko yungi n’en ni yima pi’ e shimbung nge boch e babyor riy nchuway’, maku bay u boch e musik, nge boch ban’en ni yima pag yaan u TV, ngu Internet. Boch e girdi’ e yad ma yog ndariy ban’en nib kireb ko pi n’ey. Ere gur, rriyul’ ni aram rogon? Danga’, ya be’ ni ma yaliy ara ma motoyil ko pi n’em e ra mecham ngay, ma ra munmun mi i rin’ e tin nib kireb ngak, mi i ar’arnag e “tin ni yima tamra’ ngay.” Girdi’ ni aray rogon e yigoo par ko pumoon nge ppin e yad ma lemnag, ma yad ma ar’arnag boch ban’en nib kireb, me kireb e mabgol rorad ara dar.c (Roma 1:24-27; Efesus 4:19) Be’ ni ma gay murung’agen rogon ni ngan ayuweg e piin ni kar mechamgad ko mit ney e ngongol e taareb rogonnag e piin ni kar mechamgad ko par ko pumoon nge ppin ko m’ar ni cancer. I gaar: “Ra ga’ ma be garer nib papey. Ma ba mo’maw’ ni ngan gol riy.”

A young man using the Internet on a computer in a public area of his home

Ba fel’ ni nga i tiyan’ e gallabthir ko n’en ni ma yaliy pi fakrad

10. Uw rogon nrayog ni ngad folgad ko fare kenggin e motochiyel ni bay ko James 1:14, 15? (Kum guy fare thin ni kenggin e “Rogon ni Ke Beech e Ngongol Rog.”)

10 Mu lemnag fapi thin ni bay ko James 1:14, 15 ni be gaar: “Pi n’en ni ma waliy e girdi’ nge denen e ma yib ngak e en ni pag ir ko n’en nib kireb ni be ar’arnag nge waliy faanem nge aw ko wup; ma aram me diyen e tin nib kireb ni be ar’arnag nge gargeleg e denen; ma faani ilal e denen nge mus nga rogon me gargeleg e yam’.” Ere, faanra ke yib e ar’ar nib kireb nga lanin’um, mag gay rogon ni nge chuw! Bod ni faanra ke m’ug yaan ban’en nib kireb u TV ara computer, mag fek owchem riy, ara mu taleg, ara mu thilyeg nge yan nga yugu reb e ban’en. Mu rin’ e tin nib t’uf ni ngam rin’ ya nge dabi sum e ar’ar nib kireb u lanin’um, ya ra munmun me par ni ir e be gagiyegnigem!​—Mu beeg e Matthew 5:29, 30.

11. Uw rogon ni nge m’ug ni be pagan’dad ngak Jehovah u nap’an ni gad be gay rogon ni ngad gelgad ko ar’ar nib kireb?

11 En nri manang rarogodad ni kab fel’ rogon nga rogon ni gad manang e yog ni gaar: “Mu lied ngem’ e ar’ar nu fayleng ni be maruwel u fithik’ i dowmed, ni aram e darngal, nge puwlag, nge ar’ar nib kireb ni ma waliy e girdi’ ko denen, nge chogow​—ya chogow e mmit e ta’ fan nge meybil ngak e liyos.” (Kolose 3:5) Riyul’ nde mom ni ngan rin’ e re n’ey. Machane dab mu pagtalin ni bay e Chitamangidad nu tharmiy ni gad ba t’uf rok ma ma gum’an’ u puluwdad, nrayog ni ngad ninged e ayuw ngak. (Psalm 68:19) Ere, faanra ke yib boch ban’en nib kireb nga lanin’um, mag gur ngam ning e ayuw ngak. Mu ning gelngin Got ni ir e “th’abi gel,” mag gay rogon ni ngam lemnag yugu boch ban’en nib thil.​—2 Korinth 4:7; 1 Korinth 9:27; mu guy fare thin ni kenggin e, “Uw Rogon ni Nggu Digey e Ngongol nib Kireb ni Kug Mecham Ngay?”

12. Mang e be yip’ fan e “gum’ircha’”? Mang fan ni ngad ayuweged gum’ircha’dad?

12 I yoloy Solomon ni gaar: “Mu kol ayuw u rogon ni ga be lem; ya lanin’um e be dugliy rogon e yafos rom.” (Proverbs 4:23, BT) Fare bugithin ni kan piliyeg ko Bible nu Waab ni “lem” e som’on nni yoloy e Bible min tay ni “gum’ircha’.” Re n’ey e gathi be yip’ fan gum’irchaen e girdi’, ya be yip’ fan e n’en ni bay u fithik’ i laniyan’ be’, ni aram e bin riyul’ i rarogon faanem u mit Got. Ere, bin riyul’ i rarogodad ni ma m’ug ko pi n’en ni bay u gum’ircha’dad e aram e n’en nra turguy ko ra yag e yafas ni manemus ngodad fa danga’. Kemus chi rogon, machane rib ga’ fan. Job ni be’ ni immoy kakrom nib yul’yul’ e dugliy u wan’ ni dariy ba ngiyal’ nra sap ngak be’ nib pin me lemnag e tin de machalbog. (Job 31:1) Rib fel’ ni ngad folwokgad ko n’en ni i rin’! Maku be’ ni yoloy e psalm e yog ni gaar: “Mu talegneg ni dabki l’agan’ug ko n’en ndariy gam’ingin.”​—Psalm 119:37, BT.

ROGON NI KE BEECH E NGONGOL ROG

I yog reb e pagel ni gaar: “Nap’an ni kab fel’ yangareg, me mecham ngog ni ngaug yaliy yaan e puwlag, ma kug ma rin’ boch e ngongol nib kireb ngog. Pi taab yangar rog u skul e yad ma lemnag ni dariy ban’en nib kireb riy, ya ka bang ko yafas ko piin fel’ yangaren. Machane re n’em e kirebnag e nangan’ rog, ma aram mu gu par ni yigoo ngongol nde yalen e ug rin’. Faani munmun mu gu nang ni kug mang sib ko ar’ar rog. Machane ke ayuwegeg Jehovah nge ulung rok ni nggu digey e ngongol ni ug rin’ nib kireb. Chiney e gu ma kol ayuw ko piin ni gu ma chag ngorad, ya faanra danga’, ma rayog ni ngkug sul ko ngongol nib kireb ni ug rin’ kafram. Kug nang ni faanra ug meybil ni gubin ngiyal’, ma gu be tiyan’ug ko fol Bible, ma aram e rayog ni nge ayuwegeg ndab kug sul ko ngongol nib kireb. Ere, chiney e kug felfelan’, ya gag reb e pioneer.”

BA KIREB E N’EN NI MEL’EG DINAH

13. Mini’ Dinah, ma mang fan nde gonop ko piin ni mel’egrad ni ngar manged fager rok?

13 Kad filed ko Guruy ni 3 ni piin gad ma chag ngorad e rayog ni ngar suruyed gadad ko tin nib fel’ ara tin nib kireb. (Proverbs 13:20; mu beeg e 1 Korinth 15:33.) Mu lemnag e n’en ni buch rok Dinah nreb e rugod ni fak Jakob. Yugu aram rogon ni kan llowan’nag nib fel’ rogon, me yan i m’ag fager ngak e pi rugod nu Kanaan. Girdi’ nu Kanaan kakrom e ku yad bod piyu Moab ni yad ba tabanathin ko ngongol rorad ni puwlag. (Levitikus 18:6-25) I guy e pi pumoon nu Kanaan nib muun Shekem ngay ni be’ “nri yima tayfan” u tafen e chitamangin, nrayog ni ngan waliy Dinah nge un ko ngongol ndarngal ni bod e ppin nu Kanaan.​—Genesis 34:18, 19.

14. Mang e buch ni bochan e piin ni mel’eg Dinah ni ngar manged fager rok?

14 Nap’an ni guy Dinah Shekem, ma sana de lemnag nra buch ban’en nib kireb u thilrow. Machane, Shekem e rin’ e n’en ni ka ma rin’ piyu Kanaan u nap’an ni yib e ar’ar nib kireb nga laniyan’. Yugu aram rogon ni ke siyeg Dinah ni ngar parew, machane ke sagaal, ya yan Shekem i “kol” u “gelngin.” Tomur riy me ‘adag’ Shekem Dinah, machane dabkiyog ni nge thil e tin ni ke mu’ i rin’ ngak. (Mu beeg e Genesis 34:1-4.) Wenegan e n’en ni buch e gathi goo Dinah e yib ngak. Ya bochan e piin ni ur chaggad, ma aram me buch boch ban’en ni gafgow e tabinaw rok riy.​—Genesis 34:7, 25-31; Galatia 6:7, 8.

15, 16. Uw rogon ni nge yag e bin riyul’ e gonop ngodad? (Kum guy fare thin ni kenggin e “Boch e Thin nu Bible ni Ngaun Fal’eg i Lemnag.”)

15 Faanra ke fil Dinah ban’en ko n’en ni buch rok, ma ka fini nang u tomuren ni ke yib wenegan ngak. Piin nib t’uf Jehovah rorad ma yad ma fol rok e rayog ni nge dabi buch ban’en rorad ni aray rogon. Yad ma ‘pacheged yad ngak e piin ni yad ba gonop’ ni bochan e yad ma fol rok Got. (Proverbs 13:20a) Ere, kar nanged ni “tin ni ba fel’” e ir e ke ayuwegrad ni ngar siyeged e magawon nge kireban’.​—Proverbs 2:6-9, BT; Psalm 1:1-3.

16 Rayog ni nge yag e gonop rok Got ngak e piin ni yad baadag ni nge yag ngorad ma yad ma p’eyn’iy e meybil, ma yad ma tedan’rad i fil e Bible nge pi babyor ni ke ngongliy fare tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop. (Matthew 24:45; James 1:5) Kub ga’ fan e sobut’an’, ya rayog ni nge ayuwegdad ni ngad folgad ko pi fonow nu Bible. (2 Kings 22:18, 19) Bod ni rayog ni nge riyul’ u wan’ reb e Kristiano fare thin nu Bible ni be yog ni gum’irchaen e girdi’ e ba sasaliyeb. (Jeremiah 17:9) Machane, faanra mada’nag e magawon ni bochan e de gonop me fol ko fonow ni kan pi’ ngak, ma aram e be m’ug nib sobut’an’.

17. Mu weliy ban’en nrayog ni nge buch u reb e tabinaw, nge rogon nrayog ni nge ayuweg reb e matam ba rugod ni fak.

17 Mu lemnag reb e matam nde pag ba rugod ni fak ni nge un ngak reb e pagel ni Kristiano ni nga ranow nga bang ni goo yow. Ma aram me gaar fare rugod: “Papa’, der pagan’um ngog? Dab gu rin’ew ban’en nib kireb!” Dabisiy nrib t’uf Jehovah rok e re rugod nem ma der lemnag ni nge rin’ ban’en nib kireb. Machane, faanra rin’ e n’en ni be lemnag ma aram e be ngongol u fithik’ e “gonop,” fa? Be guy rogon ndabi ‘ngongliy e ngongol ko darngal’? Fa be ‘lek tabon laniyan’’? (Proverbs 28:26, BT) Sana rayog ni ngkum lemnag boch e kenggin e motochiyel nrayog ni nge ayuweg fare matam nge fare rugod ni fak.​—Mu guy e Proverbs 22:3; Matthew 6:13; 26:41.

UW ROGON NI NGGU DIGEY E NGONGOL NIB KIREB NI KUG MECHAM NGAY?

Kenggin e Motochiyel: “Mu fanenikayed e tin nib kireb, me t’uf romed e tin nib fel’.”​—Amos 5:15.

Boch e deer ni ngam fithem riy

  • Gu ma siyeg boch ban’en ni ma k’aring e ar’ar nib kireb, fa?​—Matthew 5:27, 28.

  • Gu ma fal’eg i lemnag wenegan e ar’ar nib kireb, fa?​—Proverbs 22:3.

  • Mang e gu ra rin’ me yag ni nggu digey e ngongol nib kireb ni kug mecham ngay?​—Matthew 5:29, 30.

  • Rayog ni nggu weliy e magawon rog ngak bagayow e gallabthir rog ara reb e fager rog ni ke ilal ko tirok Got ban’en, fa?​—Proverbs 1:8, 9; Galatia 6:1, 2.

  • Uw rogon ni nggu dag nriyul’ ni be pagan’ug ngak Jehovah nrayog ni nge ayuwegeg ni nggu gel ko magawon rog?​—Proverbs 3:5, 6; James 1:5.

KE GUY JOSEF ROGON NDABI UN KO NGONGOL NDARNGAL

18, 19. Mang e kan waliy Josef ngay, ma mang e rin’?

18 Josef ni walagen Dinah e reb e pagel nrib t’uf Got rok ma kari guy rogon ni nge dabi un ko ngongol ndarngal. (Genesis 30:20-24) Nap’an ni kab bitir, me guy wenegan e n’en ni rin’ walagen ni ppin. Ere, dariy e maruwar riy ni pi n’en ni magey u laniyan’ nge bochan ni baadag ni nge par nib t’uf rok Got e aram e n’en ni ayuweg u nap’an ni immoy nib sib u Egypt. Ya “gubin e rran” ni i guy leengin e masta rok rogon ni ngar pirew. Nni chuw’iy Josef ni nge mang sib u Egypt, ere dabiyog ni nga yigi chuw ko maruwel rok. Ere, n’en ni ke rin’ e ke guy rogon ni nge gel ko re magawon nem ni aram e i siyeg e n’en ni yugu be yog leengin Potifar ngak, me tomur riy, me mil rok.​—Mu beeg e Genesis 39:7-12.

19 Aygum lemnag: Faan gomanga gubin ngiyal’ ni yugu ma lemnag Josef e re ppin nem, ma gur, rayog ni nge par nib yul’yul’? Ba mutrug ni dabiyog. Machane, n’en ni yog ngak leengin Potifar e be dag nrib ga’ fan e tha’ u thilrow Jehovah u wan’, ya gaar ngak: “Dakuriy ban’en u roy u naun ni be magafan’ e masta rog ngay . . . ma dariy ban’en ni ke tel ndawori pag fan ngog, ke mus ni leengin, ni gur, e dawori pag fam ngog. Ere, uw rogon ni nggu ngongliy e binir e ngongol nib kireb ni aram e kug denen nib togopluw ngak Got?”​—Genesis 39:8, 9.

20. Uw rogon ni ke thilyeg Jehovah rarogon e par rok Josef?

20 Mu lemnag gelngin e felfelan’ ni tay Jehovah u nap’an ni i guy gelngin e yul’yul’ ni i tay Josef ni yugu aram rogon ni be par nib palog ko girdi’ rok. (Proverbs 27:11) Tomur riy me thilyeg Jehovah rarogon e par rok Josef ni aram e gathi kemus ni kan pag u kalbus, ya kun tay ni nge par ni ir e ba ga’ lungun u Egypt ma be tay murung’agen e ggan. (Genesis 41:39-49) Rriyul’ fapi thin ni bay ko Psalm 97:10, BT ni gaar: “I Somol e ba t’uf rok e piin nib fanenikay e kireb; ma ma ayuweg e yafas rok e girdi’ rok; ma chuwegrad u lan pa’ e piin kireb”!

21. Uw rogon ni dag reb e walag ni kab pagel u reb e nam u Africa nder rus ni nge par nib yul’yul’ ko skeng ni yib ngak?

21 Ngiyal’ ney e ku boor e tapigpig rok Got ni yad ma ‘fanenikay e tin nib kireb, ma ba t’uf rorad e tin nib fel’.’ (Amos 5:15) Immoy reb e walag ni kab pagel u reb e nam u Africa ni ke yib ngan’ ba ngiyal’ ni yog reb e rugod ngak ni yow nga skul ni faanra ayuweg ko skeng rok ma ra un ngak ngar ngongliyew e ngongol ko darngal. I yog ni gaar: “Kug gur ni nggu siyeg e n’en ni ke ognag ngog. Kar gu felfelan’ ko yul’yul’ ni kug tay, ni aram ban’en ni kab ga’ fan ko gol nge silber.” Riyul’ ni denen e bay e “felfelan’” riy nib ngoch nap’an, machane kireban’ e bay nga tomuren. (Hebrews 11:25) Maku reb e, felfelan’ nib ngoch nap’an e dabiyog i taarebrogonnag ko felfelan’ ni ma yib ngak e piin ni yad ma fol rok Jehovah.​—Proverbs 10:22.

MU PAG FARE GOT NI MA RUNGUYEY NGE AYUWEGEM

22, 23. (a) Faanra ke rin’ reb e Kristiano reb e denen nib ubchiya’, ma gur, dakuriy ban’en nrayog ni nge rin’? (b) Mang ayuw e bay ni fan ngak e piin ni kar denengad?

22 Gad gubin ndawor da flontgad, ere gad ma athamgil nib gel ya nge yag nda gelgad ko ar’ar ko dowef rodad ma gad rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay. (Roma 7:21-25) Manang Jehovah e re n’ey, ma “manang ni gadad e fiyath.” (Psalm 103:14) Machane, yu ngiyal’ e rayog ni nge rin’ reb e Kristiano reb e denen nib ubchiya’. Ere, gur dakuriy ban’en nrayog ni nge rin’? Danga’! Yugu aram rogon nra yib wenegan nib kireb ngak ni bod e n’en ni buch rok David ni Pilung, machane Got e ma “n’ag fan” u wan’ e kireb rok e piin ni kar kalgadngan’rad ma kar “weliyed” e denen rorad.​—Psalm 86:5, BT; James 5:16; mu beeg e Proverbs 28:13.

23 Ke tay Got e ulung ni Kristiano ni bay e “pumoon ni tow’ath” riy ni kan tayrad ni ngar ayuweged e ulung. (Efesus 4:8, 12, NW; James 5:14, 15) N’en ni yad ma nameg e nge kal be’ ngan ko denen rok me sul nge fel’ e tha’ u thilrow Got, me “ga’ e gonop” rok ya nge dabki sul ko fare denen bayay.​—Proverbs 15:32, BT.

‘NGE GA’ E GONOP’

24, 25. (a) Mang e rin’ fare pagel ni kan weliy murung’agen u Proverbs 7:6-23 ni be dag nib “balyang”? (b) Uw rogon ni nge “ga’ e gonop” rodad?

24 Be weliy e Bible murung’agen be’ nib “balyang” nge be’ nib “ga’ e gonop” rok. (Proverbs 7:7) Faanra ba “balyang” be’ ma dawori ilal ko tirok Got ban’en, ma aram e dabiyog ni nge turguy ban’en nib fel’ rogon, ma ra mom ni nge rin’ reb e denen nib ubchiya’ ni bod e n’en ni buch ko fare pagel ni kan weliy murung’agen u Proverbs 7:6-23. Machane, “en nib gonop” e ma fal’eg i lemnag e n’en ni bay u gum’irchaen u daken e fol Bible nge meybil. Maku ma athamgil ni nge puluw e lem rok, nge n’en ni baadag, nge n’en ni ma nameg ko tin nib m’agan’ Got ngay. Faanra rin’ ni aray rogon ma aram e “be t’ufeg ir,” ma angin nra yib riy ngak e aram e “tin nib fel’.”​—Proverbs 19:8, NW.

25 Ere ngam fithem ni nge lungum: ‘Kari mich u wan’ug nrib puluw e pi motochiyel rok Got, fa? Ma gur, kub mich u wan’ug ni yira felfelan’ ni faan yira fol riy?’ (Psalm 19:7-10; Isaiah 48:17, 18) Faanra be maruwar u wan’um, ma ngam guy rogon ni nge dab ki maruwar. Mu lemnag wenegan nra yib ngak be’ ni faanra dabi fol ko pi motochiyel rok Got. “Mpagan’um ngak Somol, ma ga pirieg feni manigil” ni aram e ngaum par nib puluw e ngongol rom ko tin riyul’ ma ga suguy lanin’um ko fapi n’en nib fel’ ni aram e tin riyul’, nge tin nib mat’aw, nge tin nib machalbog, nge tin nib manigil, nge tin dariy thibngin. (Psalm 34:8; Filippi 4:8, 9) Faan ga ra rin’ ni aray rogon ma aram e rayog ni nge gel e t’ufeg rom ngak Got, me t’uf rom e tin nib t’uf rok, ma ga fanenikay e tin ma fanenikay. Josef e be’ nde flont, machane de un ko “ngongol ko darngal” ni bochan e ke pag ni nge mang Jehovah e nga i gagiyegnag me adag ni nga i rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay. Manga yugum folwok ko n’en ni rin’ Josef.​—Isaiah 64:8.

26. Mang e ba ga’ fan ni gad ra weliy ko gal ni migid e guruy?

26 Yungi n’en nib mith u dowdad e gathi ke sunmiy Got nib ta gosgos, ya ke ngongliy ni fan e nge yag ni ngan fakay e bitir, maku fan ko felfelan’ u thilin e mabgol. (Proverbs 5:18) Gal ni migid e guruy e gad ra weliy riy rogon e mabgol u wan’ Got.

a Urngin fare matheeg ni bay ko Numbers e ba tamilang nib muun e piin “lolugen” e piyu ke girdi’ nu Israel ngay ni aram e piin ni li’rad e pi tapuf oloboch ni sana 1,000 e pumoon ni kub muun ngay e piin ni li’rad Jehovah.​—Numbers 25:4, 5, BT.

b Mu guy Fare Wulyang Ntagil’ E Damit ko July 15, 2006 u tan fare thin ni kenggin e “Deer ko Piin ni Yad Ma Beeg” ni thin ni Meriken ni be weliy murung’agen e ngongol ni golong nge ngongol ni puwlag. Mu kum guy Fare Wulyang Ntagil’ E Damit ko March 1, 1998 ko fare thin ni kenggin e “Ngan Ayuw Ko Pi Tamachib Ni Goo Bogi Ban’en!” ko paragraph 5 ni ke ngongliy e Pi Mich Rok Jehovah.

c Bay murung’agen e masturbation ko fare article ko Yugu Boch e Thin ni kenggin e “Rogon ni Ngan Digey e Masturbation.”

BOCH E THIN NU BIBLE NI NGAUN FAL’EG I LEMNAG

“Mu fanenikayed e tin nib kireb, me t’uf romed e tin nib fel’.”​—Amos 5:15.

“En nra sap ngak be’ ni ppin me finey ni manga yugu ra pirew, e ke kireb e rok, ni fan e kar pirew u fithik’ i laniyan’.”​—Matthew 5:28.

“Cha’ nra ngongliy e ngongol ko darngal e ke denen nib togopluw ko birok e dowef.”​—1 Korinth 6:18.

“Kug gelnag dowag ko tug ni be aw ngay ke yan i par ni be fol rog, ni fan e nge dab nn’igeg u tomren ni kug pining boch e girdi’ ni ngar uned ko re gosgos nem.”​—1 Korinth 9:27.

‘Ra be’ ma mit i n’en ni yung e ir e ra t’ar wom’engin. Faanra yung be’ ban’en nga daken e milay’ ni aram e tin nib kireb ni be ar’arnag, ma wom’engin nra yib riy ngak e yam’; ma faanra yung be’ ban’en ni fan nga gelngin Got nib thothup, ma wom’engin nra yib riy ngak ni gelngin Got nib thothup e ke yib rok e yafos ndariy n’umngin nap’an.’​—Galatia 6:7, 8.

“Mu lied ngem’ e ar’ar nu fayleng ni be maruwel u fithik’ i dowmed, ni aram e darngal, nge puwlag, nge ar’ar nib keireb”​—Kolose 3:5.

“Ra bigimed e piin ni pumoon ma susun e nge nang rogon ni nge fek be’ ni ppin ni nge leay u lan e kanawo’ nib thothup ma dariy thibngirow riy, ma gathi bochan e ar’ar rok.”​—1 Thessalonika 4:4, 5. 

    Yapese Publications (1984-2025)
    Mu Log Out
    Mu Log In
    • Waab
    • Mu Sharenag
    • Pi N'en Nrayog ni Ngam Mel'eg
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Rogon ni Ngan Fanay
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Mu Log In
    Mu Sharenag