Ga Ma Lemnag e Tin nib Mat’aw Ban’en ni Bod Rogon Jehovah, Fa?
“Bay ug pining e sorok nga fithingan [Jehovah] . . . , [ni ir ba] Got . . . [nib] yul’yul’ . . . , [ma] ngongolen e ba fel’ ma ba yal’uw.”—DEUT. 32:3, 4.
1, 2. (a) Mang e nrin’ ngak Naboth nge fapi pumoon ni fak nde mat’aw? (b) Mang l’agruw e fel’ngin ni gad ra weliy murung’agen ko re article ney?
AM SUSUNNAG e n’en ni be buch. Ke yib l’agruw i pumoon ngak be’ nib moon ma rognew ngak ni ke rin’ reb e oloboch nrib gel e kireb riy ya ke yog e thin nib kireb ngak Got nge en pilung. Machane, de riyul’ e n’en ni be yog e gal pumoon nem. Yugu aram rogon min turguy nib kireb e rok fare moon ma aram min dugliy ni ngan li’ nge yim’. Am lemnag rogon e tafinay rok e piin ni yad baadag ni ngar rin’ed e tin nib mat’aw u nap’an ni yad be yaliy e re moon nem nge bogi pumoon ni fak ni yibe malangnagrad nge taw ko ngiyal’ ni kar m’ad. Re n’ey e gathi bochi yat ni yima weliy, ya ireray e n’en ni buch rok Naboth ni ir reb e tapigpig rok Jehovah nib yul’yul’ ni immoy u Israel u nap’an ni Ahab e ir e Pilung.—1 Ki. 21:11-13; 2 Ki. 9:26.
2 Gathi kemus ni yigoo Naboth e ir e gad ra weliy murung’agen ko re article ney, ya ku gad ra weliy murung’agen reb e piilal nib yul’yul’ ni immoy u lan e ulung ni Kristiano ko bin som’on e chibog nge rogon e oloboch ni tay. Nap’an ni gad be weliy murung’agen e gali cha’ ney, ma gad ra fil feni ga’ fan ni ngad sobut’naged lanin’dad ni faanra gad baadag ni ngad folwokgad rok Jehovah u rogon ni ma lemnag e tin nib mat’aw ban’en. Ku gad ra fil ni faanra ba m’agan’dad ngay ni ngad n’aged fan u wan’dad ban’en ni gad be lemnag ni ke rin’ be’ u lan e ulung nde mat’aw, maku aram e be m’ug riy ni gad ma lemnag e tin nib mat’aw ban’en ni bod rogon ni ma lemnag Jehovah.
REB E NGONGOL NI KAN RIN’ NRI DE MAT’AW
3, 4. Uw rarogon Naboth, ma mang fan ni siyeg ndabi pi’ fagi woldug ni grapes ni fiin ngak Ahab ni Pilung?
3 I par Naboth nib yul’yul’ ngak Jehovah ni yugu aram rogon ni immoy u ba ngiyal’ ni i fol yooren e girdi’ nu Israel rok Ahab nreb e Pilung ni i gagiyeg kakrom nrib kireb. Re pilung nem e figirngin Jezebel nreb e ppin nrib kireb. Pi girdi’ nem e ngiyal’ nem ni ur liyorgad ngak Baal e da ur ted fan Jehovah ara pi motochiyel rok. Machane, Naboth e rib ga’ fan e tha’ u thilrow Jehovah u wan’ ko yafos rok.
4 Mu beeg e 1 Kings 21:1-3, BT. Nap’an ni yog Ahab ngak Naboth ni baadag ni nge chuw’iy bangi woldug ni grapes ni fiin, fa reb e ngar thilyegew nga bang e woldug ni grapes ni fiin Ahab ni kab fel’ ngay, ma aram me siyeg Naboth. Mang fan? I weliy ngak ni gaar: “Re gi woldug nem ni grape e gayog ni yag ngog rok e pi ga’ rog kakrom, ere Somol e dabi m’agan’ ngay ni nggu pi’ ngom.” Fan ni siyeg Naboth ndabi rin’ e re n’em e bochan e motochiyel ni pi’ Jehovah ngak piyu Israel ni be yog ndabi pi’ be’ ni chuway’ e pi gayog ni tafen. (Lev. 25:23; Num. 36:7) Ere, ba tamilang ni ma lemnag Naboth boch ban’en ni bod rogon ni ma lemnag Jehovah.
5. Mang e rin’ Jezebel ya nge yag ni fek figirngin fagi woldug ni fiin Naboth?
5 Ba gel e kireban’ riy, ya nap’an ni siyeg Naboth ndabi pi’ fagi woldug ni fiin ni chuway’, ma aram me tabab Ahab ni Pilung nge leengin ni ngar gafgownagew. I yog Jezebel ni leengin Ahab ngak l’agruw e pumoon ni nga ranow ra t’arew e thin nga daken Naboth, ngemu’ min li’rad fapi pumoon ni fak ngar m’ad. I rin’ e re n’em ya nge yag ni fek figirngin fagi woldug nge tafanay. Ere, mang e rin’ Jehovah ko binem e ngongol ni buch nde mat’aw?
BA MAT’AW ROGON NI MA DUGLIY GOT BAN’EN
6, 7. Uw rogon ni dag Jehovah ni ir reb e Got nib t’uf e tin nib mat’aw rok? Mang fan ni ke fel’ laniyan’ chon e tabinaw rok Naboth nge pi fager rok ni bochan e re n’ey?
6 Ka chingiyal’ nem, ma aram me l’og Jehovah Elijah ni nge yan i weliy ngak Ahab e kireb ni ke rin’. Ere, yog Elijah ngak Ahab ni ir be’ ni ma thang e fan ko girdi’ ma kub moro’ro’. Mang e dugliy Jehovah ni ngan rin’ ko re magawon nem? I dugliy ni ngan li’ Ahab, nge leengin, nge pi pumoon ni fakrow ngar m’ad ni bod rogon ni kar rin’ew ngak Naboth nge fapi pumoon ni fak.—1 Ki. 21:17-25.
7 Yugu aram rogon nrib gel e kireban’ ni tay chon e tabinaw rok Naboth nge pi fager rok ko n’en ni ke buch, machane dariy e maruwar riy ni ke fel’ lanin’rad u nap’an nra nanged ni manang Jehovah e n’en ni ke buch nde mat’aw ma ke gur ke rin’ boch ban’en ni nge pithig e re magawon nem. Machane, dabisiy ni mo’maw’ ngorad ni ngar pared nib sobut’an’rad mab pagan’rad ngak Jehovah u nap’an ni buch ban’en nga tomuren ndar lemnaged nra buch.
8. Mang e rin’ Ahab u nap’an ni rung’ag murung’agen e n’en ni ke dugliy Jehovah ni nge rin’ ngak, ma mang e buch nga tomuren?
8 Nap’an ni rung’ag Ahab murung’agen e n’en ni ke dugliy Jehovah ni nge rin’, ma aram me guchthuy e “mad rok nge chuweg u daken, me yin’ e mad ni tutuw nga daken. Me par ndaki abich, mi i mol ni ka bay fare tutuw ni mad u daken, mi i yan ni kari kireban’.” Ke sobut’nag Ahab laniyan’. Ere, mang e buch nga tomuren? I yog Jehovah ngak Elijah ni gaar: “Bochan e ke yodoro’, ma aram e dab kug girngiy e gafgow nga daken u nap’an e yafos rok; ya nap’an pi fak ni pumoon ko biney e tamilang e bay gu girngiy e gafgow riy nga daken e tabinaw rok Ahab.” (1 Ki. 21:27-29; 2 Ki. 10:10, 11, 17) Ere, Jehovah ni ir e en ni ma yaliy “gum’irchaen e girdi’” e rriyul’ ni runguy Ahab.—Prov. 17:3, BT.
RA AYUWEGDAD E SOBUT’AN’
9. Faanra par chon e tabinaw rok Naboth nge pi fager rok nib sobut’an’rad, ma uw rogon nra ayuwegrad ni ngar pared ni yad ba yul’yul’?
9 Uw rogon ni magawonnag e re n’ey laniyan’ e piin ni yad manang murung’agen e kireb ni ke rin’ Ahab? Dabisiy nnap’an ni nang chon e tabinaw rok Naboth nge pi fager rok ni ke dugliy Got ndab ki gechignag e tabinaw rok Ahab u n’umngin nap’an e yafos rok, ma rayog ni skengnag rogon e yul’yul’ rorad ngak Got. Machane, sobut’an’ e aram e n’en nrayog ni nge ayuweg e michan’ rorad. Mang fan? Ya faanra ba sobut’an’rad maku yad ra ulul ni ngar pigpiggad ngak Jehovah ya ba pagan’rad ndabi rin’ ban’en nde mat’aw. (Mu beeg e Deuteronomy 32:3, 4.) Ra boch nga m’on ma ra guy Naboth, nge fapi pumoon ni fak, nge chon e tabinaw rorad rogon nra rin’ Jehovah boch ban’en nib mat’aw u nap’an ni yira fasegrad ko yam’. (Job 14:14, 15; John 5:28, 29) Maku reb e, be’ nib sobut’an’ e manang ni “Got e ra pufthinnag urngin ngongoldad, ni tin nib fel’ nge tin nib kireb, nge mus ko tin ni un rin’ nib mith.” (Ekl. 12:14, BT) Arrogon, u m’on ni nge yal’uweg Jehovah reb e magawon ma bay boch ban’en u rarogon fare magawon ni ma yaliy ndad nanged. Ere, sobut’an’ e aram e n’en nrayog ni nge ayuwegdad ni nge dabi war e michan’ rodad ngak Jehovah.
Sobut’an’ e aram e n’en nrayog ni nge ayuweg e michan’ rodad
10, 11. (a) Mang boch ban’en nrayog ni nge buch nra magawonnag rogon ni gad ma lemnag e tin nib mat’aw ban’en? (b) Mang boch e kanawo’ nrayog ni nge ayuwegdad e sobut’an’ riy?
10 Mang e ga ra rin’ ni faanra ke dugliy e piin piilal ban’en nda mur nang fan ara der puluw u wan’um? Bod ni, faanra kan chuweg e tow’ath rom u lan e ulung fa bay be’ nib t’uf rom ni kan chuweg e tow’ath rok, ma mang e ga ra rin’? Uw rogon ni faanra kan tharbog e en mabgol rom, ara bitir rom, ara reb e fager rom nrib pach e thin romew ma der puluw u wan’um rogon e n’en ni ke dugliy e piin piilal? Ma uw rogon ni faanra ga be lemnag nde puluw e n’en ni ke rin’ e piin piilal ni kar daged e runguy ngak be’ ni ke rin’ reb e denen? Faanra buch boch ban’en ni aray rogon, ma rayog ni nge skengnag rogon e yul’yul’ rodad ngak Jehovah nge yaram rok u lan e ulung. Machane faanra ba sobut’an’dad, ma uw rogon nrayog ni nge ayuwegdad e re n’ey u nap’an ni kad mada’naged boch e skeng ni aray rogon? Ngad weliyed l’agruw e kanawo’.
11 Som’on e, faanra ba sobut’an’dad ma ra m’agan’dad ngay ni gathi gubin ban’en u rarogon e pi magawon ni ma sum ni gad manang. Demtrug feni tamilangan’dad u rarogon reb e magawon, ma gad manang ni kemus ni yigoo Jehovah e ir e manang e n’en ni bay u gum’irchaen e girdi’. (1 Sam. 16:7) Faanra dab da paged talin e re n’ey, ma ra k’aringdad ni ngad sobut’naged lanin’dad, ma gad nang e tin ndabiyog ni ngad rin’ed, ma gad yal’uweg rogon ni gad be lemnag fare magawon. Bin migid e, faanra ba sobut’an’dad ma ra ayuwegdad ni ngad folgad ma gad gum’an’naged gadad ngad sonnaged Jehovah ni nge yal’uweg fare magawon ni ke sum. Be gaar e Bible: “Faanra um fol rok Got, ma urngin ban’en ma ra par nib fel’ rogon . . . , machane piin kireb e dariy ban’en nra fel’ u puluwrad. Yafos rorad e bod fon ban’en ma yad ra yim’ ni ka yad ba pagel.” (Ekl. 8:12, 13, BT) Ere, riyul’ ni faan gad ra sobut’nag lanin’dad ma ra yib angin ngodad nge piin ni yad ba muun ko fare magawon.—Mu beeg e 1 Peter 5:5.
REB E NGONGOL NI BUCH U LAN E ULUNG NDE PULUW
12. Mang e ngad weliyed murung’agen e chiney, ma mang fan?
12 Nap’an e bin som’on e chibog, ma aram me mada’nag e pi Kristiano nu Syria u Antiok reb e magawon nrayog ni nge mo’maw’nag rogon ngorad ni ngar pared nib sobut’an’rad me m’agan’rad ngay ni ngar n’aged fan u wan’rad. Chiney e ngad weliyed murung’agen e re n’ey ma gad guy rogon nrayog ni nge ayuwegdad ni ngad fal’eged i lemnag rogon ni gad ma n’ag fan e kireb u wan’dad. Re n’ey e ku ra ayuwegdad ni ngad nanged rogon nib peth rogon ni ma n’ag Jehovah fan e kireb nga rogon ni ma lemnag e tin nib mat’aw ban’en.
13, 14. Mang boch e maruwel nni pi’ ngak apostal Peter ni nge rin’, ma uw rogon ni dag nder rus?
13 Apostal Peter e ir reb e piilal u lan e ulung ni Kristiano kakrom ni boor e girdi’ ni manang. Ir reb e fager rok Jesus ni boor ban’en ni ur rin’ew u taabang maku boor e maruwel nib ga’ fan ni pag Jesus fan ngak ni nge rin’. (Matt. 16:19) Bod nnap’an e duw ni 36 C.E., ma aram min pi’ reb e maruwel ngak Peter ni aram e nge yan i machibnag Kornelius nge chon e tabinaw rok. Yugu ba thil e binem e maruwel nni pi’ ngak ni bochan e Kornelius e gathi ir reb e Jew ma dawor ni maad’adnag. Ere, nap’an ni yib i ying gelngin Got ngak Kornelius nge chon e tabinaw rok, me yog Peter ni gaar: “Pi girdi’ ney e ke pi’ Got fare Kan ni Thothup [“gelngin Got nib thothup,” NW] ngorad ni ku bod rogon ni pi’ ngodad. Ere mini’ e ra siyegrad ni nge dab ntaufenagrad ko ran?”—Acts 10:47.
14 Nap’an e duw ni 49 C.E., ma aram me mada’ e pi apostal nge piin piilal u Jerusalem ni ngar dugliyed ko ba t’uf ni ngan maad’adnag boch e girdi’ ni gathi yad e Jew ni kar piggad kar uned ko teliw ni Kristiano fa danga’. Nap’an e re muulung nem, ma de rus Peter ni nge puguran ko pi walag nem ni boch e duw u m’on riy ma aram me puog Got gelngin nib thothup nga daken boch e girdi’ ni gathi yad e Jew. Re n’em ni guy Peter ni buch boch e duw u m’on riy e yag ni nge ayuweg fare ulung ni ma pow’iyey u nap’an e bin som’on e chibog ni ngar dugliyed e n’en ni ngan rin’. (Acts 15:6-11, 13, 14, 28, 29) Dariy e maruwar riy ni ke felfelan’ e pi Kristiano ni Jew nge piin ni gathi yad e Jew nga rogon nde rus Peter ni nge weliy e tin riyul’. Ere, rib mom ko pi Kristiano ni nge pagan’rad ngak reb e walag ni pumoon ni aray rogon ni ke ilal ko tirok Got ban’en!—Heb. 13:7.
15. Mang oloboch e rin’ Peter u nap’an ni immoy u Syria u Antiok? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)
15 De n’uw nap’an nga tomuren e re muulung nem nni tay ko duw ni 49 C.E., ma aram me yan Peter nga Syria u Antiok. Nap’an ni immoy u rom ma aram mi i chag ko pi walag ni gathi yad e Jew. Re n’ey e dariy e maruwar riy ni ayuweg e pi walag nem ni ngar filed boch ban’en rok Peter ni yib angin ngorad. Ere, nap’an ni yigi tal Peter nib tomgin ndaki un ngorad ko abich u taabang, ma dabisiy nra gingad ko re n’em miki kireban’rad ngay. Ku immoy boch e Kristiano ni Jew ni kub muun Barnabas ngay ni kur uned ngak Peter ko n’en ni rin’. Ere gur, mang e k’aring e re piilal ney ni ke ilal ko tirok Got ban’en ni nge rin’ reb e oloboch ni aram rogon nrayog ni nge ruw raba’nag e girdi’ u lan e ulung? Ma bin th’abi ga’ fan riy e, mang e rayog ni ngad filed ko oloboch ni tay Peter nra ayuwegdad u nap’an ni ke yog ara ke rin’ reb e piilal ban’en ni ke kirebnag lanin’dad?
Mang e nge rin’ e pi Kristiano ni gathi yad e Jew ko ngongol ni ke rin’ Peter ngorad nde mat’aw?
16. Uw rogon nni yal’uweg Peter ko oloboch ni rin’, ma mang boch e deer ni ke sum ni bochan e re n’ey?
16 Mu beeg e Galatia 2:11-14. I rus Peter ko girdi’. (Prov. 29:25) Yugu aram rogon ni manang rogon ni i lemnag Jehovah e piin ni gathi yad e Jew, machane i rus nri chey ma daki tayfan e pi Jew ni kan maad’adnagrad ni kar bad u Jerusalem e ngaram ni bochan e be chag ko pi Kristiano nem. Ere, aram fan ni puwan’ apostal Paul ngak me tamilangnag e ngongol ni be rin’ nde puluw. Mang fan? Ya bochan ni Paul e ir bagayad e piin ni immoy u nap’an fare muulung nni tay u Jerusalem ko duw ni 49 C.E., ma aram me yog Peter boch e thin ni nge ayuweg e piin ni gathi yad e Jew. (Acts 15:12; Gal. 2:13) Ere, mang e nge rin’ e pi Kristiano ni gathi yad e Jew ko binem e ngongol ni ke rin’ Peter ngorad nde mat’aw? Gur, yad ra pag e re n’em ni nge magawonnag lanin’rad? Ma gur, yira chuweg boch e tow’ath rok Peter ni bochan e re oloboch nem ni ke rin’?
MU N’AG FAN U WAN’UM
17. Nap’an ni n’ag Jehovah fan u wan’ e kireb rok Peter, ma uw rogon ni yib angin e re n’ey ngak?
17 Ba tamilang ni sobut’nag Peter laniyan’ me fol ko fonow ni pi’ Paul ngak. Ku der yog e Bible nni chuweg e tow’ath ni immoy rok ni bochan e re n’em. Bin riyul’ riy e, boch nga tomuren ma aram min thagthagnag nga laniyan’ ni nge yoloy l’agruw yang i babyor ni kan uneg ko Bible. Nap’an e gin migid e babyor ni yoloy ma aram me yog ni Paul e ir ‘walagdad nib t’uf rodad.’ (2 Pet. 3:15) Ere, yugu aram rogon nsana ke kireban’ e pi Kristiano ni gathi yad e Jew ni bochan e oloboch ni tay Peter, machane ki ulul Jesus ni ir lolugen e ulung ni nge fanay Peter ni nge rin’ boch e maruwel ni fan ko ulung. (Efe. 1:22) Ere, ba puluw ni nge folwok e pi walag u lan e ulung ko n’en ni ke rin’ Jesus nge Chitamangin ni aram e ngar n’aged fan u wan’rad e n’en ni ke rin’ Peter. Ma gad be athapeg ndariy bagayad e pi walag nem ni pag e oloboch rok Peter ni nge magawonnag e michan’ rok.
18. Mingiyal’ e ra t’uf ni ngad folwokgad rok Jehovah u rogon ni ma lemnag e tin nib mat’aw ban’en?
18 Ku arrogon e ulung ni Kristiano e ngiyal’ ney nde flont e piin piilal riy, ya “gadad gubin ni ba ga’ ni gadad ma oloboch.” (Jas. 3:2) Yugu aram rogon ni gad manang nriyul’ e re thin ney, machane ba mom ni ngad paged talin u nap’an nra rin’ reb e piilal reb e oloboch ni bay rogon ngodad. Ere, faanra ke buch ban’en ni aray rogon, ma gad ra folwok rok Jehovah u rogon ni ma lemnag e tin nib mat’aw ban’en, fa? Bod ni, mang e ga ra rin’ ni faanra ke yog reb e piilal ban’en ni be m’ug riy ni be laniyan’? Ma faanra ke yog reb e piilal ban’en nde lem u m’on riy ni dabum ara ke kirebnag lanin’um, ma ga ra pag e re n’em ni nge magawonnag lanin’um, fa? Ga ra gum’an’nagem ngam sonnag Jesus ni ir lolugen e ulung ni nge yal’uweg fare magawon, fa ga ra gur ngam lemnag ni fare walag e dariy rogon ni nge mang reb e piilal u lan e ulung? Ga ra lemnag urngin e duw ni ke pigpig fare walag riy u fithik’ e yul’yul’ ko bin ni ngaum par ni ga be lemnag fare oloboch ni ke rin’, fa? Faanra bay reb e piilal ni ke rin’ ban’en ni ke kirebnag lanin’um ma dan taleg ko maruwel rok ni ir reb e piilal fa reb e kun pi’ yugu boch e tow’ath ngak u lan e ulung, ma ga ra felfelan’ ko re n’ey, fa? Faanra m’agan’um ngay ni ngam n’ag fan u wan’um e oloboch ni ke rin’ reb e piilal, ma aram e ga be folwok rok Jehovah u rogon ni ma lemnag e tin nib mat’aw ban’en.—Mu beeg e Matthew 6:14, 15.
19. Mang e susun ni ngad dugliyed u wan’dad ni ngad rin’ed?
19 Bochan nib ga’ fan e tin nib mat’aw ban’en u wan’dad, ma aram fan nri gad be athapeg e ngiyal’ nra chuweg Jehovah gubin e ngongol nde mat’aw ni be k’aring Satan nge re fayleng nib kireb ney ni nga i buch. (Isa. 65:17) Machane, chiney ni ka gad be sonnag e re ngiyal’ i n’em e nge bagadad me dugliy u wan’ ni nga i folwok u rogon ni ma lemnag Jehovah e tin nib mat’aw ban’en, ma gad sobut’nag lanin’dad, ma gad nang e tin ndabiyog rodad, me m’agan’dad ngay ni ngad n’aged fan u wan’dad e kireb ni ke rin’ be’ ngodad.
I yog Elijah ngak Ahab ni ke dugliy Jehovah ndab ki gechignag ni bochan e ke sobut’nag laniyan’