“Diambu di Yave Diaba Konzuka”

1-4. Mambu mbi maphasi Petelo kaviokila ayi buidi wulenda bela, ba kukutula va kibuangu kiandi?

BAZIBIKA muelu wunneni wu kisengu bo Petelo kakota. Masodi muadi ma basi Loma bankanga mu ziphanga, ayi bankotisa ku buloku. Baba vingila kilokula voti bilumbu muingi kuzaba mambu mbi mankuiza mmonikina. Ku kivinga kaba, nandi waba nunga to kumona masodi maba kunlunga, ziphanga ayi bibaka bi buloku.

² Tsangu katambula yisa ba ko yimboti. Ntinu Elodi Angilipa I wubaka makani ma kuvonda Petelo.a Diyindu diandi diba, kumonisa Petelo kuidi dikabu bo nkungi wu pasika wunkuiza vioka. Lufua lu mvuala Petelo lunkuiza ba banga nkhailu kuidi nkangu wu batu. Masa bako to mambu ma kutuba, kibila mua thangu to yivioka tona ntinu awowo katuma bavonda mvuala Tiagu.

³ Buisi buyila, ayi kilumbu kilanda kiawu batsikika muingi kumvonda. Mbi Petelo kaba yindula va builu beni mu buloku? Ḿba waba yindula mu mambu Yesu katuba mu mimvu kumbusa, ti bala nkanga ayi kunnata mu khambu lutia luandi muingi kumvonda. (Yoa. 21:18, 19) Petelo ḿba waba kuyikuvusa boti thangu yimafuana muingi mambu Yesu katuba masalama.

⁴ Boti ngie wuba va kibuangu ki Petelo, khanu mbi wuvanga? Bawombo khanu baba mu dibamu mu kuyindula ti kasiedi ko diana di kuzinga. Vayi kuidi mutu widi nlandikini wukiedika wu Yesu Klistu, bukiedika ti vadi diambu dilenda manisa kivuvu kiandi? Mbi tulenda longuka mu mambu Petelo ayi zikhomba zinkaka bavanga mu zikhuamusu baviokila? Ndoku tumona.

“Zikhomba mu Bimvuka Batatamana . . . Kusambila” (Mavanga 12:1-5)

5, 6. (a) Kibila mbi ayi buidi Ntinu Elodi Angilipa I kayamisina kimvuka ki Baklistu? (b) Kibila mbi lufua lu Tiagu lutuadisila ziphasi kuidi zikhomba?

⁵ Dedi bo tumueni mu kapu yiviokidi, bo Koloneliu ayi basi dikanda diandi bayiza ba Baklistu, zikhomba mu kimvuka bayangalala beni. Yindula, buidi basi Yuda bakhambu ba Baklistu babela bo bamona Baklistu baba basi Yuda kubuongimina na Baklistu bankaka bakhambu ba basi Yuda.

⁶ Elodi wutadila mawu banga luaku muingi kutambula nzitusu kuidi basi Yuda. Diawu katonina kukuamisa Baklistu. Nandi wuzaba ti mvuala Tiagu wuba kikundi kingolo na Yesu, diawu Elodi katumina “bavonda Tiagu khomba Yoane.” (Mav. 12:2) Mawu matuadisa ziphasi ziwombo kuidi zikhomba mu kimvuka. Kibila Tiagu wuba wumueka mu batu bata kimbangi bo Yesu kakituka ayi wumona mangitukulu Yesu kavanga mu minlandikini minkaka. (Mat. 17:1, 2; Mala 5:37-42) Mu kibila ki kifuza Tiagu ayi khomb’andi Yoane baba, Yesu wuba tedila “Bana ba nzazi.” (Mala. 3:17) Mu phila ayoyo, kimvuka kifuilu mutu wuba kibakala, wukuikama ayi no batu baba zolanga beni.

7, 8. Mbi zikhomba bavanga bo Petelo bantula mu buloku?

⁷ Lufua lu Tiagu luyangidika basi Yuda dedi bo Angilipa kabe tombila. Diawu kabe tombila kuvonda mvandi Petelo. Dedi bo tube muena va thonono kapu ayiyi, nandi wutuma babuila Petelo. Mu kuzaba ti bapostolo banunga kubasika mu khumbu yitheti baba tula mu buloku, dedi bo tumueni mu kapu 5, diawu Angilipa katumina bakanga Petelo mu ziphanga ayi batula masodi muadi muingi bankengidila. Ayi wubieka 16 di masodi muingi bayivingasananga. Ayi wuba kamba ti na kutina, bawu bankuiza fua va mvigi’andi. Mu kutadila mambu amomo, mbi zikhomba mu kimvuka bavanga?

⁸ Zikhomba mu kimvuka bazaba mbi bafueti vanga. Buku yi Mavanga 12:5 yintuba: “Diawu babikila Petelo mu buloku, vayi zikhomba mu bimvuka batatamana kunsambidila.” Bukiedika, zikhomba balomba mu ntima woso matedi Petelo. Lufua lu Tiagu lusa vongisa ko zikhomba ayi lusa bavanga ko kuyindula ti disi ko diambu dinkinza kusambila. Yave wumvuanga beni nkinza minsambu. Ayi mia kuba nguizani na luzolo luandi, nandi wuntambudilanga. (Ebe. 13:18, 19; Tia. 5:16) Akiokio kidi kifuani kimboti ki kiminu Baklistu bubu bafueti landakana.

9. Mbi tulenda longuka mu minsambu zikhomba babe vangilanga Petelo?

⁹ Ngie zebi zikhomba badi mu kuviokila mu zikhuamusu? Ḿba badi mu kuviokila mu zithotolo, bakandimina kisalu kitu voti bivuka. Ngie wulenda nata zikhomba aziozio mu minsambu? Ḿba zebi zikhomba zinkaka badi mu kuviokila mu mambu mankaka maphasi, dedi, mambu va dikanda, kiunda kingolo voti kiminu kiawu kidi mu kuthotu. Ngie kuyindula ava wusambila, ḿba wunkuiza tebuka moyo mazina ma batu bawombo wulenda tubila mu nsambu, bo wunkoluka na Yave bantedila mu Kibibila “Mutu wunkuwanga minsambu.” (Minku. 65:2) Ayi befu mvitu tunkuiza zola zikhomba zitu ba tunatanga mu minsambu bo tumviokila mu mambu maphasi.

“Ndandakana” (Mavanga 12:6-11)

10, 11. Tubila buidi mbasi yi Yave yivukisila Petelo ku buloku.

¹⁰ Bukiedika ti Petelo waba kuazuka beni mu mambu mabina kummonikina? Tusa zaba ko. Va builu butsuka bo kaba mu buloku, nandi waba lala bo kaba wukangama mu ziphanga ayi minsungi miodi baba kunkengidila. Mu kuba mutu wu kiminu, nandi wuzaba ti kheti mu mambu moso mankuiza kummonikina, Yave wunkuiza nkieba. (Lom. 14:7, 8) Vayi tuidi lufiatu ti Petelo kabasa vingila ko muingi Yave kavanga mangitukulu mu thangu beni. Vayi vayiza monika kiezila ku buloku kaba. Mbasi yimmonikina ayi wunkamba, kotuka, ayi ziphanga ziaba monika ti ziba zingolo zibua va tsi ziaveka.

¹¹ Mbasi yivana Petelo zithuadusulu ziwombo. Dedi wunkamba: “Telama mu thinu. . . . Vuata mapapa maku, vuata kikhutu kiaku ki mbata. . . ayi ndandakana.” Ayi mawu Petelo kavanga. Bawu babasika ku kivinga, bavioka minsungi ayi batatamana kudiata nati batuka vaba muelu wunneni wuvangulu mu kisengu. Vayi buidi banungina kuviokila va muelu beni? Ḿba Petelo mvandi waba kukikuvusa mawu. Vayi bo bafikama, Petelo wununga kubaka mvutu wu kiuvu beni. Kibila muelu beni “wuzibuka waveka” ayi banunga kuvioka. Ayi bo badiata mua nkadu, mbasi beni wuzimbala. Ayi nandi wuvisa ti yisa ba ko ndosi. Nandi kasa bue ba ko mu buloku.—Mav. 12:7-11.

12. Kibila mbi yidi khindusulu kuyindula phila Yave kavukisila Petelo?

¹² Tumbakanga beni khindusulu mu kuyindula mu lulendu lu Yave lukhambu sukanga lu kuvukisa dikabu diandi. Petelo bantula mu buloku kuidi nyadi wuba beni lulendu mu bilumbu biandi. Vayi kheti bobo, Petelo wubasika mu buloku mu khambu mona phasi. Yave kasa vanga ko mawu kuidi bisadi biandi bioso. Dedi, nandi kasa vukisa ko Tiagu ayi kuntuala, mvandi kasa vukisa ko Petelo bo mambu Yesu kabikula matedi nandi masalama. Bubu mvandi, Baklistu batediminanga ko muingi Yave kaba vukisa mu kuvanga mangitukulu. Vayi tuzebi ti Yave kasa baluka ko. (Mal. 3:6) Mua thangu to yisiedi, nandi wala sadila muan’andi muingi kuvukisa mafunda na mafunda ma batu mu buloku bulutidi, lufua. (Yoa. 5:28, 29) Kuzaba mawu ma tubuela kibakala muingi tununga zikhuamusu.

“Bammona ayi Bayituka Beni” (Mavanga 12:12-17)

13-15. (a) Buidi zikhomba baba bakutakana ku nzo Malia babela bo bamona Petelo? (b) Kuntuala, mbi buku yi Mavanga yiluta tubila ayi buidi kifuani ki Petelo kikindisila zikhomba?

¹³ Va builu beni Petelo wuba wutelama mu nzila ayi waba yindula kuidi kankuenda. Bosi wutebuka moyo ti khomba mueka babe tedilanga Malia waba kalanga va fikama. Ḿba nandi wuba mfuizi, wuba busina, nzo’andi yiba yinneni ayi babe sadilanga yawu muingi kuvanga zikhutukunu. Nandi wuba ngudi Yoane no babe tedilanga mvandi Malaku bantubila khumbu yitheti mu buku yi Mavanga. Malaku wuyiza ba dedi muana kuidi Petelo. (1 Pet. 5:13) Mu kilumbu beni, bawombo baba bakutakana ku nzo Malia muingi kusambila. Kheti buba builu, vayi bawu babe sambila muingi Petelo kabasika mu buloku. Vayi bawu basa ta ko mana ti bankuiza fika baka mvutu wu minsambu miawu.

¹⁴ Petelo wudodumuna muelu ayi khomba mueka babe tedilanga Lode dizina dibasikila mu Kingeleku dinsundula “Rosa” wuyenda kuemona nani waba dodumuna muelu. Nandi wuyituka beni bo kamona Petelo. Mu kibila ki mayangi, kasa fika zibula ko muelu. Nandi wuduma ku khati nzo muingi kuzabikisa kuidi bankaka nani waba dodumuna muelu. Vayi bawu basa kikinina ko mambu kaba kamba. Bamuena ti nandi malawuka. Ayi bankaka bankamba ti ḿba mbasi kamona kubika kuandi Petelo. (Mav. 12:12-15) Petelo wutatamana kudodumuna muelu nati banzibudila.

¹⁵ Bawu bazibula muelu ayi “bamona Petelo, bayituka beni mu kummona.” (Mav. 12:16) Bawu baba beni mu mayangi ayi batona kuvanga lusuku luwombo. Petelo wu bavumbika muingi kuba zabikisa mambu mammonikina mu buloku. Ayi wuba dinda muingi bazabikisa mawu kuidi Tiagu ayi zikhomba zinkaka. Bosi nandi wuyenda muingi masodi ma Elodi babika kuiza nkanga. Petelo wutomba kibuangu ki nsika muingi katatamana kuvanga kisalu kiandi. Tona mu thangu beni, buku yi Mavanga yiluta tubila matedi ziviage zi mvuala Polo. Buku beni yiyiza bue tubila to matedi Petelo mu kapu 15, bo badedikisa mambu matedi kuzengusu nyitu yi kibakala. Vayi tulenda ba lufiatu ti kioso kuandi kibuangu nandi kayenda, nandi wukindisa zikhomba ziandi zi kiphevi. Ayi tuidi lufiatu ti zikhomba bayangalala beni mu kumona Petelo ku nzo Malia.

16. Mambu mbi tuala mona mu bilumbu binkuiza?

¹⁶ Khumbu zinkaka, Yave wumvananga kuidi bisadi biandi lusakumunu bakhambu yindula. Mawu zikhomba zi kiphevi zi Petelo bamona va builu beni. Befu mvitu buawu tumbelanga bo tuntambula lusakumunu lu Yave. (Zinga. 10:22) Mu bilumbu binkuiza, tuala mona zikhanu zioso zi Yave kusalama mu kitesu tukhambu vingila. Mambu mala monika, mala tutuadisa beni mayangi. Diawu befu kutatamana bakuikama, tulenda ba lufiatu ti tuala baka mayangi mala kadidila.

“Mbasi yi Yave Yimvonda” (Mavanga 12:18-25)

17, 18. Mambu mbi mayiza monika mavanga dikabu kutomba kuzitisa Elodi?

¹⁷ Elodi mvandi wuyituka mu kuzaba ti Petelo kasa bue ba ko mu buloku. Nandi wutuma muingi babila Petelo mu bibuangu bioso. Ayi wuvana biuvu kuidi minsungi miaba kunlunga ayi ḿba wutuma muingi “baba vonda.” (Mav. 12:19) Vasi ko bivisa bimmonisa ti Elodi Angilipa waba monanga kiadi bankaka. Vayi bukiedika ti nandi kasa tambula ko tsembulu?

¹⁸ Angilipa wuba beni mu nganzi kibila kasa nunga ko kuvonda Petelo. Vayi nandi wutomba phila yinkaka yi kuyinangikila. Vayiza monika diambu ayi vaba tombulu muingi zimbeni ziandi basala yandi kithuadi. Ayi Elodi wuba beni mayangi mu kuvanga dilongi vantuala batu boso. Luka wusonika ti, “Bo Elodi kaba kubama muingi kuvanga mawu, nandi wuvuata bikhutu bi ntinu.” Yozefi nta kinongu musi Yuda wusonika ti bikhutu bi Elodi baba tulanga biawu palata muingi biluta Lezama bo vanteka muinya. Ayi batu baba vana baba tomba kunzitisa. Diawu batendukila: “Ayoyo mbembu yi Nzambi yisi ko yi mutu.”—Mav. 12:20-22.

19, 20. (a) Kibila mbi Yave kasembila Elodi? (b) Mbi tulenda longuka mu lufua lu Elodi?

¹⁹ Elodi wuvitika kutambula nzitusu kheti mu kuzaba ti Nzambi to fueni mu tambula yawu. Wumonisa mawu, bo kamanga kusemba dikabu baba kunzitisa. Diawu kamonikinina mambu mantuba buku yi Zingana: ‘Lungundayi lumvanganga mutu kubua.’ (Zinga. 16:18) “Muna thangu beni mbasi yi Yave yinsinga lufua,” ayi mimbudi mitona kundia bosi wufua. (Mav. 12:23) Yozefi mvandi wusonika ti Elodi Angilipa “bansinga lufua kibila wutambula nzitusu kuidi dikabu yifueni tambula Yave. Ayi wusudikisa mfuilu’andi bo katuba: ‘ntinu wudaka bilumbu bitanu ava kafua.’b

²⁰ Khumbu zinkaka tulenda yindula ti batu bamvanganga mambi batambulanga ko tsembulu. Tulendi kuituka ko mu mambu amomo, kibila “Satana nandi wunyadila nza yimvimba.” (1 Yoa. 5:19) Bisadi bi Nzambi mvandi bantovukanga mu kibila ki mavanga mambi ma batu abobo. Diawu Yave kantebudila bisadi biandi moyo, ti nandi wunzolanga busonga. (Minku. 33:5) Ayi mu thangu yifuana nandi wala monisa busonga buandi.

21. Diambu mbi dinkiza tuma longuka mu kapu 12 yi buku yi Mavanga, ayi mbi tulenda longuka bubu?

²¹ Kapu ayiyi yimmanina mu kutubila diambu dinkaka dinkiza: “Diambu di Yave diaba konzuka ayi diaba tembakana.” (Mav. 12:24) Kipholo akiokio matedi ndionzukulu yi kisalu ki kusamuna ki tutebula moyo phila Yave kansakumunina kisalu ki kusamuna mu bilumbu bitu. Diawu kapu 12 yi buku yi Mavanga yisintubila ko to matedi lufua lu Tiagu ayi bo Petelo kabasika mu buloku. Vayi yintubila mvandi mambu Yave kavanga muingi kuvunzikisa makani ma Satana ma kutulula kimvuka kitheti ki Baklistu ayi kumanisa kisalu ki kusamuna. Makani amomo masa salama ko ayi makani ma Satana ma kuvasa dikabu di Yave bubu mvandi malasa salama ko. (Yesa. 54:17) Diawu baboso badi ku khonzo Yave ayi Yesu Klistu, bambuelanga mioko kisalu akiokio kiala tatamana. Yisi ko khindusulu kuzaba mawu? Luaku lunneni kubuela mioku ayi kutembikisa “diambu di Yave” bubu.