KISUEKULU KI ZIBUKU MU KHONDI MAYO
Kibanga ki Nsungi
KISUEKULU KI ZIBUKU MU KHONDI MAYO
Ibinda
  • KIBIBILA
  • BILONGULU
  • ZIKHUTUKUNU
  • mwbr18 Ngonda Kumi zitsyel. 1-8
  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu

Tsielu ayiyi yisi ko video ayoyo

Lemvuka, video ayiyi yisinkuiza sika ko kibila diambu dimbi dibe monika.

  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu
  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu (2018)
  • Mua Mintu mi Malongi
  • NGONDA KUMI 1-7
  • KYUKA KIDI MU DYAMBU DI NZAMBI | YOANE 9-10
  • nwtsty tala foto mu khondi mayo
  • nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 10:22
  • NGONDA KUMI 8-14
  • NGONDA KUMI 15-21
  • nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 14:6
  • NGONDA KUMI 22-28
  • NGONDA KUMI 29–NGONDA KUMI YIMWEKA 4
Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu (2018)
mwbr18 Ngonda Kumi zitsyel. 1-8

Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu

NGONDA KUMI 1-7

KYUKA KIDI MU DYAMBU DI NZAMBI | YOANE 9-10

“Yesu Wunkyebanga Bumboti Mameme Mandi”

(Yoane 10:1-3) ‘Bukyedika ndikulukamba ti, woso wukhambu kotila va mwelu phaka wu mameme vayi wunkotila kuyilu, nandi widi mwivi ayi dovula. 2 Vayi woso wunkotila va mwelu buna nandi nsungi. 3 Nandi banzibudilanga kwidi nsungi wu luphangu ayi mameme bankuwanga mbembu’andi. Nandi wuntelanga mameme mandi mu mazina mawu ayi wuku matotulanga kunganda.

(Yoane 10:11) Minu yidi nsungi wumboti; nsungi wumboti wumvananga luzingu lwandi mu kibila ki mameme.

(Yoane 10:14) Minu yidi nsungi wumboti; yizebi mameme mami ayi mameme mami manzebi.

nwtsty tala foto mu khondi mayo

Phaka

Phaka wuba mwa luphangu baba lundanga voti kukyeba mameme mu kibila ki mivi ayi mimvondi. Minsungi baba kyebanga mameme kukhati luphangu bwilu boso. Mu thangu yikhulu ziphaka zisa ba ko mwanzu ziba zivyakana ayi kutola kuvyakana, baba vangilanga ziawu mu mamanya ayi ziba mwelu mweka to. (Zintalu 32:16; 1 Samueli 24:3; Sefania 2:6) Yoane wutuba ti mameme bafweti kotila va “mwelu” kibila vawu vaba “nsungi wu luphangu” (Yoane 10:1, 3) Mu khati phaka mweka, mulenda kota mameme mawombo mwingi kuvyokisa bwilu, ayi nsungi wu luphangu waba tatamananga kuba wukotuka mwingi kukyeba mameme. Vameni nsungi luphangu waba zibulanga mwelu mwingi nsungi wu mameme kakota. Kadika nsungi wu mameme waba telanga mameme mandi ayi mameme maba tebukanga moyo mbembu yi nsungi’awu ayi baba kwendanga kwidi nandi. (Yoane 10:3-5) Yesu wusadila kifwani akiki mwingi kumonisa phila nandi kankyebilanga minlonguki myandi.—Yoane 10:7-14

w11 15/5 7-8 ¶5

Makanda badi Baklisto—“Banu Bakotuka”

5 Mwingi vaba kithwadi kwidi nsungi ayi mameme mandi, vantombolo byuma byodi luzabu ayi lufyatu. Nsungi zabizi mamoso matedi mameme mandi, ayi mameme bazabizi mfumu’awu, badi lufyatu mu nandi ayi bakuntumukinanga. ‘yizebi mameme mami ayi mameme mami manzebi,’ matuba Yesu. Nandi kasi ko to mwa luzabu mu kimvuka. Kikuma ki Kingeleku basekula avava mu “kuzaba” kinsundula kuzaba buboti mutu, bukyedika nsungi wumboti zabizi mameme mandi, nandi zabizi mambu bawu bantomba ziphasi ziawu. Ayi mvandi mameme mandi bazabizi buboti nsungi’awu ayi badi lufyatu mu thwadusulu’andi.

(Yoane 10:4, 5) Mu thangu kantotula mameme mandi moso kunganda, nandi wuntwamanga kuntwala ayi mameme ma kunlandakananga kibila mazebi mbembu’andi. 5 Malendi landakana ko nzenza vayi bakuntinanga kibila masazaba ko mbembu yi zinzenza.’

cf 124-125 ¶17

“Kasa Tuba ko ni Dyambu mu Khambu Kubavana Kifwani”

17 Dibakala dimweka bantedilanga George A. Smith wusonika mu buku’andi A Geografia Histórica da Terra Santa: “Khumbu ziwombo va mwinya twaba vyokisanga thangu vaba bisima bi basi Yuda, twaba monanga minsungi mimvyoka ayi mameme mawu. Mameme baba bundananga baboso va kimweka ayi befu twaba kikuvusanga bwidi kadika nsungi kalenda nunga kuvansa mameme mandi?. Vayi mu thangu bammana kunwa nlangu ayi kusakana, kadika nsungi waba makanga ku khonzu’andi ayi waba losunkanga mbila. Mamemi ma kadika nsungi maba vasukanga ayi kukwenda ko kumbasikila mbembo yi nsungi’awu, ayi baba vutukanga mu phila bayizila.” Yesu wubakula kinongu kimboti mwingi kulonga mambu kabatomba. Befu kukikinina minsiko myandi, kutumamana miawu ayi kulandakana thwadusulu’andi, twala ba mu lukebu lu ‘nsungi wumboti’.

(Yoane 10:16) “Minu yidi mameme mankaka ka masi ko mu phaka ayiyi mawu mvandi yifweti kuma twala ayi mela kuwa mbembu’ama. Buna bala ba nkangu wumweka ayi nsungi wumweka

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 10:16

kuma twala: Voti “kutwadisa.” Kikuma ki kingeleku aʹgo basadila avava kilenda sundula “kukotisa” voti “kutwadisa”. Masonoko mamweka ma Kingeleku wu mvu 200 T.K. kisadila kikuma ki kingeleku (sy·naʹgo) kinsundula “kukupika.” Mu thangu Nsungi Wumboti Yesu, kankupika, kutwadisa, kukyeba ayi kudikila mameme mandi mu khati phaka ayiyi (mvandi batedila nkangu wu mameme” mu Luka 12:32) ayi mameme mankaka. Bawu bankituka nkangu wumweka wu mameme bantwadusu mu Nsungi wumweka. Kikuma akiki kimmonisa kithwadi ayi mayangi mala ba kwidi minlandikini mi Yesu.

Bakula Kyuka kiswama mu dyambu di Nzambi

(Yoane 9:38) Nandi wutuba: “minu yidi kiminu kwidi nandi.” Mutu beni wumbwongimina.

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 9:38

wumbwongimina: Voti “wuyinama; wunfukimina; ayi wummonisa lukinzu.” Bo bansadila kikuma pro·sky·neʹo mu kingeleku mwingi kutubila matedi kuvana nzitusu (lusambulu) kwidi nzambi voti kwidi kyuma kisema, bakisekudilanga buka “kubwongimina.” (Matai 4:10; Luka 4:8) Mu mambu amomo, dibakala Yesu kabelusa, wubutuka na meso ma fwa, wuzaba Yesu buka vwala wu Nzambi ayi wuntumamana. Nandi kasa tadila ko Yesu buka Nzambi, vayi buka “Mwana mutu”, voti Mesiya widi lutumu, batubila mu zimbikudulu. (Yoane 9:35) Mu thangu kafukama vaba Yesu, nandi wuvangila mawu mu phila batu baba vangilanga dedi bummonisina Matangu ma Kiyebeleo. Bawu bafukama mu thangu badengana mimbikudi, Mintinu, voti woso mvwala wu Nzambi. (1 Samueli 25:23, 24; 2 Samueli 14:4-7; 1 Mintinu 1:16; 2 Mintinu 4:36, 37) Zikhumbu ziwombo, mbwongimini bavana Yesu yimonisa nzitusu ayi phila yikuvutudila matondo kwidi tho yi mangitukulu Yesu kaba vanganga.—Tala tsudukusu yi matangu mu Matai 2:2; 8:2; 14:33; 15:25.

(Yoane 10:22) Yiba thangu yi nkungi wu mbiekulu nzo Nzambi ku Yelusalemi. Yiba thangu kisifu,

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 10:22

nkungi wu mbiekulu nzo Nzambi: Dizina di nkungi awuwu mu Kiebeleo kinsundula Hanukkah (chanuk·kahʹ), “Mbiekulu; Kukundika.” Yivangama mu nana di bilumbu, kutona mu kilumbu 25 yi ngonda Kislêv, ava thangu yi kyozi yi tona, (tala tsudukusu yi lutangu thangu yi kyozi mu lutangu alulu ayi mu Apêndice. B15) mwingi kubwe kundika tempelo yi Yelusalemi mu mvu 165 A.K.T. Ntinu Sili Antíoco IV Epifânio kasamonisa ko lukinzu kwidi Yave, Nzambi basi Yuda, mu khambu monisa lukinzu tempelo’andi. Buka, nandi wutunga kibwangu kyandi ki nsambudulu, vama baba vaninanga minkhayilu mu thangu yi khulu. Mu 25 ngonda Kislêv mvu 168 A.T.K, mwingi kubifisa tempelo yi Yave, Antíoco wuvana nkhayilu yi ngulu va kikuma ayi wuvanga mwingi supu yi mbizi beni yityamuka tempelo yoso. Nandi wuvika myelo mi tempelo, wuvava zicameras zi zinganga Nzambi ayi wunata kikuma ki wola, meza yi mapha ayi candelabro yi wola. Nandi wubwe kundika tempelo yi Yave kwidi nzambi yi bapakanu Zeus do Olimpo. Mimvu myodi mivyoka, Yuda Macabeu wununga kuvokuna divula ayi tempelo. Bo basema tempelo, mbiekulu yiyiza vangama mu 25 ngonda Kislêv wu mvu 165 A.T.K, mimvu mitatu mivyoka tona Antíoco kavana nkhayilu’andi yikhambu fwana va kikuma ki Zeus. Minkhayilu mi kadika lumbu kwidi Yave mi bwe tona. Vasiko ni vama mu Kibibila vamonisa ti Yave wuvana lunungu kwidi Yuda Macabeu ayi kuntuma mwingi kabwe tunga tempelo. Vayi Yave wusadila batu bakhambu kunsadilanga buka Tilo yi Pelesia, mwingi kuvanga zikhanu zyandi mu matedi mbwongimin’andi. (Yesaya 45:1) Buawu tulenda tuba ti, Yave kalenda sadila woso kwa mutu widi mu dikabu dyandi mwingi kuvanga luzolo lwandi. Kibibila kintuba ti tempelo waba tombulu yiba yitungu mwingi zimbikudulu zitedi Mesiya, kisalu kyandi ki kusamuna ayi nkhayilu’andi masunduka. Ayi mvandi va batombulu minkhayilu mi bibulu mi tatamana ti thangu Mesiya kala vana nkhayilu yi lutidi, luzingu lwandi mu kibila ki batu. (Danieli 9:27; Yoane 2:17; Ebeleo 9:11-14) Ayi Yesu kasa tuma ko minlandikini myandi mwingi bakembanga nkungi wu mbiekulu nzo Nzambi. (Kolosai 2:16, 17) Vayi, vasi ko mvandi ni vama vamonisa ti Yesu ayi minlandikini myandi bakandimina nkungi beni.

Matangu ma Kibibila

(Yoane 9:1-17) Yesu bo kaba vyoka, wumona mutu wumweka wubutuka phofo. 2 Buna minlonguki myandi minyuvula: “Labi, nani wuvola masumu, mutu awuwu voti matata mandi mwingi kabutuka phofo?” 3 Yesu wuba vutudila: “Bakana ko, nandi wuvola disumu voti matata mandi vayi mu dyambu di mavanga ma Nzambi mamonikina mu nandi. 4 Yifweti vanga mavanga ma mutu awowo wuthuma bo bukidi mwinya, kibila bwilu bulembu yiza bobo mutu kalendi sala ko. 5 Bo ndikidi va nza, minu ndidi kiezila ki nza.” 6 Bo kamana tuba mambu amomo, wulobula mata va tsi, wusobikisa mawu vantoto ayi wuvinda mu meso ma phofo 7 Bosi wunkamba: “Yenda ayi wukisukulu va mwila yi Silowe” (Silowe dinsundula “wutumu”). Phofo beni wuyenda, wukisukula. Wutona mona bo kaba mvutuka. 8 Batu bafikasana yandi ayi batu babo batuama kunzaba ti nandi wuba nlombi, bayuvasana: “A beno kasi ko awowo mutu waba kalanga avovo ayi waba lombanga?” 9 Bankaka batuba ti: “Ndamba. “ kasi ko nandi: “Dedakana kuandi badedakana.” Vayi nandi veka wuba kamba: “Minu kwandi.” 10 Buna bawu banyuvula: “Vayi bwidi mazibukila meso maku?” 11 Wuba kamba: “Mutu wumweka bantedilanga Yesu, nandi betabula mata, ayi vindidi mawu mu meso mami, bosi wukhembi ti ndienda kisukula va ‘mwila yi Silowe’. Buna yiyenda yisukula ayi yitona kumona.” 12 Banyuvula: “Mutu beni kwidi kadi?” Wuba vutudila: “Yisa zaba ko.” 13 Banata mutu wuba phofo kwidi Bafalisi. 14 Kiba kilumbu ki sabala Yesu kalobudila mata ayi kazibudila meso ma phofo. 15 Bafalisi bawu mvawu bayuvula mutu bazibula meso. Nandi wuba vutudila ti: “Nandi betabula mata va si ayi bevinda mawu mu meso mama, yisukula ayi yidi mu kumona.” 16 Bafalisi bankaka bankamba: “Mutu awowo kasa bako kwidi Nzambi, bila kakinzikanga ko kilumbu ki sabala.” Vayi bankaka bavutula: ‘ Buna nkwa masumu kalendi vanga mambu ma phila ayiyi?’ Mu kibila beni batu bavasuka. 17 Babwela yuvula kwidi phofo: “Ngye veka mbi wutukamba mu mambu amomo?” bila meso maku kazibudi, wubavutudila: ‘Nandi widi mbikudi.’

NGONDA KUMI 8-14

KYUKA KIDI MU DYAMBU DI NZAMBI | YOANE 11-12

“Landakana kifwani ki Yesu’ mu kumonisa kyadi”

(Yoane 11:23-26) Yesu wunkamba: “Khomb’aku wela vulubuka.” 24 Malata wumvutudila: “Yizabizi ti wela vulubuka mu kilumbu kitsuka, bo batu bala vulubuka.” 25 Vayi Yesu wunkamba: “Minu yidi luvulubukusu ayi luzingu. Woso wuntula kiminu mu minu, keti na kufwa, wala bezinga; 26 ayi woso wunzinga, wuntula kiminu mu minu, kalendi fwa ko. Wunkikinina mu mabu beni?”

nwtsty tsudukusu yi matangu mu Yoane 11:24, 25

Yizabizi ti wela vulubuka: Malata waba yindula ti Yesu waba tubila matedi luvulubukusu mu kilumbu kisuka. (Tala tsudukusu yi lutangu mu Yoane 6:39.) Nandi wumonisa kiminu bo kavana mvutu awowo. Bankaka mu zifumu zi binganga mu thangu’awu, baba tedilanga Basaduki, bamanga bivisi ti kwala ba luvulubukusu, kheti manlongi beni mu Kibibila ma fumina (Danieli 12:13; Malako 12:18) Vayi bawu, Bafalisi baba kikininanga ti vadi kyuma kibwe zinganga bo mutu kafwidi. Malata, wuzaba ti Yesu wunlonga mu matedi kivuvu ki luvulubukusu ayi mvandi wuvulubusa batu, kheti lusa ba ko luvulubukusu lu mutu wuba wufwa tona Lazale kafwa.

Minu yidi luvulubukusu ayi luzingu: Lufwa lu Yesu ayi luvulubukusu lwandi luzibula nzila mwingi bafwa babwe nzinga. Mu thangu Yesu kavulubuka, Yave wumvana mangolo bakana ko to mwingi kuvulubusa batu vayi mvandi mwingi kubavana luzingu lu mvu ka mvu. (Tala tsudukusu yi lutangu mu Yoane 5:26.) Mu Nzaikusu 1:18, Yesu wuyitedila “moyo,” widi ‘zitsabi zi lufwa ayi zi bizyama.’ Makyedika ti Yesu widi kivuvu ki batu bamoyo ayi bafwa. Nandi wukanikisa ti wala vana luzingu kwidi bafwa, badi kivuvu ki kukwenda kudiyilu ayi bo bala nzinga va ntoto mu luyalu lwandi.—Yoane 5:28, 29; 2 Petelo 3:13.

(Yoane 11:33-35) Yesu bo kamona ti Malia widi mu kudila va kimweka ayi bayuda bobo baba yandi, buna kyadi kingolo kimbwila mu ntima. 34 Buna wuyuvula: “Kwidi mu bentula?” bamvutudila: “A Mfumu, yiza tala.” 35 Yesu wudila.

nwtsty tsudukusu yi matangu mu Yoane 11:33-35

kudila: Voti “wudila.” Kikuma kingeleko “kudila” kinsundula kudila mu mbembo yinangama. Kiawu mvandi kikuma bansadila mu thangu Yesu kabikula mbungulu yi Yelusalemi.—Luka 19:41.

wuvumina . . . kyadi kingolo: Bikuma abibi bimmonisa mabanza ma Yesu mu thangu beni. Kikuma ki Kingeleko basekudila “wuvumina” (em·bri·maʹo·mai) bakisadila beni mwingi kutubila kyadi kingolo, vayi avava vamonisa ti Yesu wumona beni kyadi diawu kavuminina. Kikuma Kingeleko “kyadi kingolo” (ta·rasʹso) kinsundula ti mabanza mandi manyikuka. Dedi bumonisina nlonguki mweka, kikuma beni avava kinsundula “kuba beni kyunda mu ntima.” Kikuma beni mvandi bakisadila mu Yoane 13:21 mwingi kutubila mabanza Yesu kaba bo banvakula kwidi Yuda.—Tala tsudukusu yi lutangu mu Yoane 11:35.

kimbwila mu ntima: Lit., “in the spirit.” Kikuma mu Kingeleko pneuʹma Basadila kiawu avava mwingi kutubila mabanza mutu kadi mu ntima ayi malenda kunnata nandi kuvanga dyoso dyambu.—Tala Glossário, “Phevi.”

wudila: Kikuma basadila avava (da·kryʹo) mu kingeleko kinsundula “maswela” bakisadilanga mvandi mu matangu buka Luka 7:38; Mavanga 20:19, 31; Ebeleo 5:7; Nzaikusu 7:17; 21:4. Kikuma beni baluta kukisadila mwingi kutubila kubwisa maswela kubika kwandi kudila mu mbembo yinangama. Mu masonoko ma Kingeleko kikuma akiki bakisadila to avava ayi yawu yidi diswasana na kyo basadila mu Yoane 11:33 (tala tsudukusu yi lutangu) bo bantubila kudila ku Malia ayi Bayuda. Yesu wuzaba ti wunkwiza vulubusa Lazale, vayi nandi wuba mu kyadi bo kamona bakundi bandi badi mu kyunda kingolo. Mu kibila ki luzolo kaba kwidi bakundi bandi, nandi wudila. Kinongo akiki kinsudikisa ti Yesu wummonanga kyunda kwidi makanda bafwilu batu banzolanga mu kibila ki lufwa lu Adami.

(Yoane 11:43, 44) Bo kamana kutuba mambu amama, Yesu wuyamikina mu mbembu yingolo: “Lazale totuka!” 44 Mutu wuba wufwa wutotuka, wuzingu bitendi bitendi bi minledi mu myoko ayi mu malu; zizi kyandi kifuku kutsi nledi. Yesu wuba kamba: “wunkutulanu minledi, lubika kenda kwandi.”

Bakula Kyuka Kiswama mu Dyambu di Nzambi

(Yoane 11:49) Vayi wumweka mu bawu dizina dyandi Kayife, nandi wuba mfumu yi zinganga Nzambi mu mvu beni, wuba kamba: “benu musa zaba ko ni kyuma,

nwtsty tsudukusu yi lutangu Yoane 11:49

mfumu yi zinganga Nzambi: Mu thangu dikabu di Yisaeli baba kimpwanza, mfumu yi zinganga Nzambi waba vanganga kisalu kyandi mu luzingu lwandi loso. (Zintalu 35:25) Vayi mu thangu basi Loma baba yala Yisaeli, zimfumu baba nswa mwingi kubyeka voti kubotula batu baba sala buka zinganga Nzambi. (Tala Glossário, “Mfumu zinganga Nzambi.”) Kayife, bambyeka kwidi basi Loma, wuba mutu wuluzabu ayi nandi wuluta yala na bankaka bavyokila mu kimfumu beni. Wutona kuvanga kisalu beni mu mvu 18 T.K. ayi wutatamana mu kisalu beni ti mu mvu 36 T.K. Bo Yoane katuba ti Kayife wuba mfumu zinganga Nzambi mu mvu beni, voti mu mvu 33 T.K, Nandi waba tomba kutuba ti Kayife wutuma ti mu thangu bavonda Yesu.—Tala apêndice B12 mwingi wuzaba vama vaba nzo yi Kayife.

(Yoane 12:42) Bawombo mu zimfumu zi bayuda bawilukila Yesu ayi bamanga kuntelimina kimbangi mu kibila ki Bafalisi mwingi babika kuba totula mu nzo yi lukutukunu.

nwtsty tsudukusu yi matangu mu Yoane 12:42

zimfumu zi bayuda: Avava kikuma ki kingeleko basekudila mu “zimfumu” ḿba kintubila basi Yuda baba mu lufundusu lulutidi. Kikuma beni bakisadilanga mu Yoane 3:1 mwingi kutubila Nikodemi wuba mfumu yi bayuda.—Tala tsudukusu yi lutangu mu Yoane 3:1.

kuba totula mu nzo yi lukutukunu: voti “kuba kuka mu nzo yi lukutukunu.” Kikuma mu kingeleko a·po·sy·naʹgo·gos basadila to avava ayi mu Yoane 12:42 ayi 16:2. Batu basa zolanga ko kukala na mutu babe kuka mu nzo yi lukutukunu. Boti mwisi Yuda bemonikina mawu nandi kalenda mona ziphasi ziwombo mwingi kuzingisa dikanda. Zinzo zi lukutukunu, zyo baba sadilanga theti buka vama va kulongisilanga batu, mvandi bakisadila kwidi zimfumu zi lufundusu baba minswa mwingi kukukisa mutu kukhati nzo yi lufundusu.—Tala tsudukusu yi lutangu mu Matai 10:17.

Matangu ma Kibibila

(Yoane 12:35-50) Yesu wuba kamba: “Mu thangu yilwelu to kiezila kikidi va khatinu. Buna bika ludyata bo lukidi ayi kiezila, mwingi tombi lubila lubwila; bila woso wundyata mu kitombi ka kadi zaba kwidi kadi mu kwenda. 36 Bo lukhidi ayi kiezila buna lutula kiminu mu kiezila mwingi beno luba bana ba kiezila.” Yesu wutuba mambu amomo, wuyenda ayi wuswama va mesu mawu. 37 Kheti Yesu wuvanga bimangu biwombo va mesu mawu vayi bamanga kunwilukila, 38 buawu bobo budedikinina mambu mabikula mbikudi Yesaya: “Yave nani wuwilukila mambu amomo kawa kwidi befu? Ayi kwidi nani kumonikina lulendu lu Mfumu?” 39 Diawu balendi kikinina ko kibila Yesaya wubwela bikula: 40 “Nandi wuvonda mesu mawu, ayi wukitula mintima miawu mamanya mwingi babika mona ayi kuvisa mu mintima miawu mwingi babika balula mavanga, ayi mwingi yibika kuba belusa.” 41 Yesaya wutubila mawu kibila nandi wumona nkembu’andi ayi wuyolukila mu kibila kyandi. 42 Bawombo mu zimfumu zi bayuda bawilukila Yesu ayi bamanga kuntelimina kimbangi mu kibila ki Bafalisi mwingi babika kuba totula mu nzo yi lukutukunu; 43 bila baluta zola nkembu wu batu bika kwandi nkembu wu Nzambi. 44 Yesu wutuba mu mbembu yinangama: “Woso widi kiminu mu minu buna bika ti minu to kabe wilukila vayi wilukidi dyaka mutu no wuthuma; 45 woso mutu wumbweni mweni mutu wuthuma. 46 minu ndiyiza va nza buka kiezila mu kbila ki woso mutu wuntula kiminu mu minu kabika dyata mu tombi. 47 Woso mutu wunkuwa mambu mama vayi kakadi kuma sadila, ndilendi kunsabisa ko, bila yisa kwiza ko mwingi kufundisa nza, vayi ndiyiza mwingi kuvukisa nza. 48 Woso wukumbanga wukhambu tambula mambu amama, beki mutu wukumfundisa. Mambu amomo ndituba mawu mela kunsambisa mu lumbu kitsuka. 49 Kibila yisa tubila ko mu luzolo lwama vayi mu luzolo lu Tata wuthuma. Nandi veka wuphana minsiko mu mambu amomo yifweti tuba ayi bwidi yifweti tubila. 50 Yizebi ti thumunu’andi lwidi luzingu lukalumani. Diawu mamoso yintuba, yintubila mawu mu phila Tata kakhambila.’

NGONDA KUMI 15-21

KYUKA KIDI MU DYAMBU DI NZAMBI | YOANE 13-14

“Minu yi Mubikila Ntungulu”

(Yoane 13:5) Mvandi wudukula nlandu mu dibodi, ayi wutona kusukula malu ma minlonguki myandi ayi kufyona mawu mu nledi wo kakanga mu lukyetu lwandi.

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 13:5

kusukula malu ma minlonguki myandi: Mu Yisaeli yikhulu, mapapa mawu zisapatu batu baba luta vwatanga. Mawu maba malwelu ayi minsinga baba kanganga mu malu, diawu mu thangu baba kwendanga mu mavula mankaka voti mu zitsi zinkaka malu mawu maba banga beni mvindu. Vayi bawu baba kifu kimweka, mu thangu mutu kamvitila ayi kubotula mapapa mu malu, mutu wuvwidi nzo kafweti sukula malu mandi. Mu Kibibila mwidi binongo biwombo bintubila kifu akiki. (Ngenesi 18:4, 5; 24:32; 1 Samueli 25:41; Luka 7:37, 38, 44) Bo Yesu kasukula malu ma minlonguki myandi nandi wusadila kifu akiki, mwingi kuba sadisa kuvisa dilongi ditedi kukikulula ayi kukisadisa bawu na bawu.

(Yoane 13:12-14) Bo kamana kuba sukula malu ayi bo kavwata minledi myandi, wuyenda kwe kala dyaka va mesa ayi wuba yuvula: ‘Benu mu bevisa dyambu yima muvangila? 13 Benu lweta kuthedila ‘Nlongi ayi Mfumu, bukyedika kwandi lweti tuba bila yidi Mfumu ayi yidi Nlongi. 14 Boti minu yidi Mfumu ayi Nlongi yimusukudi malu, buna mvinu lufweti Kukisukulanga malu menu benu na benu.

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 13:12-14

lufweti: Voti “mwidi nswa.” Kikuka ki Kingeleko basadila avava kilenda sundula “kuba pholo.” (Matai 18:28, 30, 34; Luka 16:5, 7) Kikuma beni avava ayi mu matangu mankaka kinsundula kuba mu nswa voti kuba mu lukwiku lu kuvanga dyambu.—1 Yoane 3:16; 4:11; 3 Yoane 8.

(Yoane 13:15) Bila yilumonisina ntungulu. Buka bo yimuvangila, benu mvinu lufweti vanganga mawu.

w99 1/3 31 ¶1

Dibakala Dilutidi, Wukikulula mwingi kuvanga kisalu kikhambu nkinza

Bo kasukula malu ma minlonguki myandi Yesu wuvana dilongi dinkinza beni ditedi kukikulula. Bukyedika, Baklisto babika yindula ti bawu balutidi nkinza na bankaka ayi bafweti kuba sadilanga. Mvandi bafweti bika kutomba kuba va kibwangu kilutidi. Vayi, bawu bafweti landakana ntungulu wo Yesu katubikila, ‘Bila nandi kasa kwiza ko mwingi bansadila, vayi wuyiza mwingi kusadila bankaka ayi kuvana moyo’andi mwingi kukula batu bawombo.’ (Matai 20:28) Minlandikini mi Yesu bafweti ba luzolo lu kuvanga bisalu bikhambu beni luvalu mwingi kusadila zikhomba ziawu.

Bakula Kyuka Kiswama mu Dyambu di Nzambi

(Yoane 14:6) Yesu wumvutudila: “Minu yidi nzila, kyedika ayi luzingu. Ni mutu kalendi kwenda ko kwidi Tata boti kansivyokila ko vadi minu.

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 14:6

Minu yidi nzila, kyedika ayi luzingu: Yesu widi nzila kibila mu nzil’andi to tulenda fikimina Nzambi mu lusambulu. Nandi mvandi widi “nzila” batu balenda bakila nlemvu wu Nzambi. (Yoane 16:23; Loma 5:8) Yesu widi kyedika kibila nandi wutuba ayi wuzingila kyedika. Nandi mvandi wusundula zimbikudulu ziwombo zitedi kisalu kyandi mu lukanu lu Nzambi. (Yoane 1:14; Nzaikusu 19:10) Zimbikudulu azizi ziyiza ba “‘ngete’ [voti masunduka] mu nzil’andi.” (2 Kolinto 1:20) Yesu widi luzingu mu kibila ki khudulu, mu nzil’andi batu bala babwe baka “luzingu lukyedika,” voti, “luzingu lu mvu ka mvu.” (1 Timoteo 6:12, 19; Efeso 1:7; 1 Yoane 1:7) Nandi mvandi wala ba “luzingu” kwidi biveve bi batu nandi kala vulubusa ayi kubavana dyana di kuzingila kupaladizu mu mvu ka mvu.—Yoane 5:28, 29.

(Yoane 14:12) Bukyedika yikumukamba woso mutu wuntula kiminu kwidi minu, mvandi wela vanga mambu amama yidi mu kuvanga. Ayi nandi wela vanga mambu malutidi na amama, kibila minu yenkwenda kwid Tata.

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 14:12

mambu malutidi na amama: Yesu kasa tomba ko kutuba ti mangitukulu milandikini myandi bala vanga mala vyoka na mangitukulu kavanga. Vayi nandi wuvisa ti minlandikini myandi bala luta samuna mu bibwangu binkaka, kusamuna batu bawombo ayi kusamuna mu mimvu miwombo kuvyoka myo nandi kavanga. Mambu Yesu katuba maba monisa ti nandi waba tomba minlandikini myandi batatamana kuvanga kisalu kiawu.

Matangu ma Kibibila

(Yoane 13:1-17) Nkungi wu Pasika waba fikama, Yesu wuzaba ti thangu’andi yifweni mwingi kubika ntoto ayi kukwenda kwidi Tata; Bo kazola batu bandi, bobo baba mu nza, buna wuba zola ti kutsukulu. 2 mu thangu baba dya mu masika, buna Satana wukikotisila mayindu mambi mu ntima Yuda Isikalioti, mwana Simoni, mwingi kavakusa Yesu. 3 Yesu bo kazaba ti Tata wuyekula byuma byoso mu myoko myandi, bo kazaba ti kwidi Nzambi kafumina ayi bo kazaba ti weka kwenda kwidi Nzambi, 4 buna wutelama va mesa baba; wutula nledi’andi va ndambu; wubonga nlendi wumweka; bosi wukanga mu lukyetu lwandi. 5 Mvandi wudukula nlandu mu dibodi, ayi wutona kusukula malu ma minlonguki myandi ayi kufyona mawu mu nledi wo kakanga mu lukyetu lwandi. 6 Ti katula vaba simoni Petelo. Petelo wunkamba: “A mfumu ngye wunsukula malu mami?” 7 Yesu wumvutudila: “Mambu yikumuvangila abubu wisi mavisa ko, vayi wela mavisa kuntwala.” 8 Petelo wunkamba: “nana mfumu, ngye kadi khumbu wulendi ko sukula malu mama.” Yesu wumvutudila: “Minu kukhambu sukula malu maku buna wisi ko kithwadi ayi minu.” 9 Simoni Petelo wunkamba: “A mfumu, bika sukula to malu mami vayi sukula mvandi myoko ayi ntu’ami.” 10 Yesu wumvutudila: “Mutu bekobila, malu to kafweti sukula kibila nyitu’andi yidi yilyoma. Beno lwidi bavedila, vayi bakana ko beno boso.” 11 Yesu wuzaba kwandi mutu wala kumvakusa. Diawu katubila ti: “Beno boso lwisi ko bavedila.” 12Bo kamana kuba sukula malu ayi bo kavwata minledi myandi, wuyenda kwe kala dyaka va mesa ayi wuba yuvula: ‘Benu mu bevisa dyambu yima muvangila? 13 Benu lweta kuthedila ‘Nlongi ayi Mfumu, bukyedika kwandi lweti tuba bila yidi Mfumu ayi Nlongi. 14 Boti minu yidi Mfumu ayi Nlongi yimusukudi malu, buna mvinu lufweti Kukisukulanga malu minu benu na benu. 15 Bila yilumonisina ntungulu. Buka bo yimuvangila, benu mvinu lufweti vanganga mawu. 16 Bukyedika, ndikulukamba ti kisadi kisa luta ko mutu wuntuma. 17 Boti luzebi mambu amama, buna mayangi mwidi beno kusadila mawu.

NGONDA KUMI 22-28

KYUKA KIDI MU DYAMBU DI NZAMBI | YOANE 15-17

“Beno Lwisi ko Basi Nza Ayiyi”

(Yoane 15:19) Boti beno lwidi batu ba nza nganu nza yikuluzolanga bila yawu yi luvwidi. Vayi bo lwisi ko basi nza ayiyi vayi minu ndilusobula mu nza, diawu nza yifweti ku lulenda.

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 15:19

nza: Mu mambu amama, kikuma koʹsmos Mu Kingeleko kinsundula nza yidi batu bamanga sadilanga Yave, banvanganga mambu makhambulu masonga. Yoane nandi to nsoniki wutuba mambu Yesu katuba ti, bisadi byandi basi ko basi nza ayiyi voti babika vwa nza. Yesu wubwe tuba vyazi wadi mambu beni mu nsambu’andi wutsuka ayi minlonguki myandi.—Yoane 17:14, 16.

(Yoane 15:21) Vayi bela kuluvangila mambu moso amama mu kibila ki dizina dyami, bila basa zaba ko mutu wowo wuthuma.

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 15:21

mu kibila ki dizina dyami: Mu Kibibila, kikuma “dizina” zikhumbu zinkaka disundula mutu vwidi dizina, zikhadulu zyandi, ayi mamoso matedi mutu beni. (Tala tsudukusu yi lutangu mu Matai 6:9.) Dizina di Yesu, mvandi dinsundula lutumu ayi kiyeku Tat’andi kanvana. (Matai 28:18; Filipi 2:9, 10; Ebeleo 1:3, 4) Yesu avava wusudikisa kibila mbi batu baba vangilanga mambu beni kwidi minlongiki myandi: bila basa zaba ko mutu wowo wuthuma. Kuzaba Nzambi kwala basadisa kuvisikisa ayi kuzaba dizina di Yesu. (Mavanga 4:12) Mawu matedi kuzaba kiyeku ki Yesu buka Ntinu Nzambi kasola, Ntinu wu mintinu, mutu awowo batu baboso babefwana kutumukina mwingi kubaka luzingu.—Yoane 17:3; Nzaikusu 19:11-16; tala mvandi Minkunga 2:7-12.

(Yoane 16:33) Ndilukembi mambu mama mwingi lutambula ndembama mu minu. Luela yamusu va nza, vayi luba kibakala bila minu yima nunga nza.”

it-1 556

Kibakala

Baklisto bafweti tatamana kumonisa kibakala mwingi banunga zithotolo zi nza, badi kithatu na Yave Nzambi, ayi mwingi batatamana bakwikama mu nandi, kheti banvyokila mu zithotolo ayi lulendo lu nza. Yesu wukamba minlandikini myandi: “Luela yamusu va nza, vayi luba kibakala bila minu yima nunga nza.” (Yoane 16:33) Ni vyazi Mwana Nzambi kavukumuka mu zithotolo zi nza, vayi nandi wununga nza bo kumanga ba phila mweka ayi bawu. Kifwani kimboti ki Yesu Klisto ayi ndandu kabaka mu nzingulu’andi yikhambulu masumu yilenda vana yoso kwa mutu kibakala mwingi kulandakana kifwani kyandi, mu kutatamana kuba wutatuka mu nza.—Yoane 17:16.

Bakula Kyuka Kiswama mu Dyambu di Nzambi

(Yoane 17:21-23) mwingi babo baba mutu wumweka buka bo ngyewu Tata widi mu kithwadi na minu, ayi minu mu ngyewu mwingi bawu mvawu baba mu befu, mwingi nza yikikinina ti ngyewu wuthuma. 22 Ndibavana nkembo wowo wuphana mwingi baba mutu wumweka, banga befu bo twididi mutu wumweka. 23 Minu mu bawu, ngyewu mu minu mwingi mu kyedika baba mutu wumweka , mu dyambu di nza yizaba ti ngyewu wuthuma, ayi yizaba ti wuba zola banga bu wunzodila.

nwtsty tsudukusu yi matangu mu Yoane 17:21-23

wumweka: Voti “kinthwadi.” Yesu wunsambila mwingi minlandikini myandi baba “wumweka,” basala baboso mu kinthwadi mu lukanu lumweka, bo nandi ayi Tat’andi badi “wumweka”, mu kuyisadisanga ayi kuba kinthwadi mu mayindu. (Yoane 17:22) Mu 1 Kolinto 3:6-9, Polo wutubila ntindu kinthwadi akyoki mu Baklisto bakyedika, bo bansala bawu na bawu ayi Nzambi.—Tala mvandi 1 Kolinto 3:8 ayi tsudukusu yi matangu mu Yoane 10:30; 17:11.

mu kyedika baba mutu wumweka: Voti “kuba kinthwadi ki kyedika.” Mu lutangu alulu, Yesu wundedikisa kinthwadi kisonga na luzolo Tat’andi kadi mu nandi. Mawu mvandi madi kinthwadi na Kolosai 3:14, yintuba: “Luzolo . . . Luawu kinthwadi kifwana.” Vayi kinthwadi beni kwidi na ndilu. Mansisundula ko ti diswasana dyoso kidi mu batu difweti zimbala buka, mangolo ma kadi mutu, mavanga, ayi mayindu. Vayi mansundula ti minlandikini mi Yesu badi kinthwadi mu mavanga, mu mambu bantelanga mana, ayi mu malongi.—Loma 15:5, 6; 1 Kolinto 1:10; Efeso 4:3; Filipi 1:27.

(Yoane 17:24) Tata, Yitidi ti batu abobo wuphana baba voso minu yela ba mwingi bamona nkembo’ami, nkembo awowo wuphana bila ngye wunzola ava thononu yi nza.

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 17:24

thonono yi nza: Kikuma ki kingeleko “thonono” bakisekudilanga buka “kuba bwemba” Mu Ebeleo 11:11, muawu ba kisadilanga buka “nkunu voti mwana.” Avava bikuma “thonono yi nza” kidi mu kutubila mbutukulu yi bana ba Adami ayi Eva. Yesu wudedikisa bikuma “thonono yi nza” na Abeli, mutu wutheti wukulwa ayi mutu wutheti wubaka lwaku dizina dyandi diba “disonama mu buku yi luzingu, tona va thononu nza.” (Luka 11:50, 51; Nzaikusu 17:8) Mambu Yesu katuba mu lusambulu kwidi Tat’andi mamonisa ti mimvu miwombo kumbusa—ava Adami ayi Eva kubuta bana—Nzambi wuzola mwan’andi wutheti.

Matangu ma Kibibila

(Yoane 17:1-14) Yesu bu katuba mambu amomo, wuvumbula meso mandi ku diyilu ayi wutuba: “Tata, thangu yifweni, kembisa Mwan’aku mwingi Mwan’aku kakembisa, 2 Bo bwididi ti ngye wumvana lulendo mu batu boso mwingi kavana luzingu lukalumani kwidi baboso bo ngye wumvana. 3 Luzingu lukalumani lunsundula, kuzaba ngye Nzambi yimweka to yi kyedika ayi Yesu Klisto mutu awowo wutuma. 4 Minu yikukembisa va ntoto, yimanisa kisalu ngye wuphana mwingi yisala. 5 Bwabu Tata bika wukhembisa va ntwal’aku, mu nkembo wuba yama bo yiba yaku va kimweka ava nza yivangama. 6 “Yizabikisa dizina dyaku kwidi batu bo wubonga mu nza. Baba batu baku ayi wuphana bawu ayi balunda mambu maku. 7 Bwabu bazebi ti mambu moso wuphana kwidi ngye mafumina; 8 bila yiba vana mambu ngye wuphana. Batambula mawu, bukyedika bazaba ti kwidi ngyewu yifumina, bawilukila ti ngye wuthuma. 9 Yinsambidila mu kibila kiawu, bakana ko mu kibila ki nza, vayi mu kibila ki batu ngye wuphana kibila badi batu baku; 10 ayi byabyoso bidi yama ngye wuvwidi biawu, ayi byabyoso bidi yaku bidi byama, yilembu kembusu mu bawu. 11 “Yisyedi ko dyaka va nza, vayi bawu badi va nza, minu yilembu kwiza kwidi Ngye. Tata Yinlongo, bika wuba keba mu kibila ki dizina dyaku, dizina ngye wuphana mwingi baba mutu wumweka buka bo befu twidi mutu wumweka. 12 Bo yiba yawu va kimweka yaba kuba keba mu kibila ki dizina dyaku ngye wuphana; ayi minu yiba keba ni mutu wumweka mu bawu kasa zimbala ko, kubotula to wumweka: mwana wu mbungulu mwingi masonoko madedakana. 13 Bwabu minu ndyeka kwiza kwidi ngye, yidi mu kutubila mambu amama bo yikhidi va nza mwingi mayangi mama maba maduka kwidi bawu. 14 Yibavana mambu maku vayi nza yiba lenda kibila basi ko basi nza dedi bo minu yisi ko mwisi nza.

NGONDA KUMI 29–NGONDA KUMI YIMWEKA 4

KYUKA KIDI MU DYAMBU DI NZAMBI| YOANE 18-19

“Yesu Wuvana Kimbangi ki Kyedika”

(Yoane 18:36) Yesu wumvutudila: “Kimfumu kyama kisi ko ki nza ayiyi. Boti Kimfumu kyama kidi ki nza ayiyi, khanu bisadi byama banwana mwingi ndibika yekulu mu myoko mi Bayuda. Bwabu Kimfumu kyama kisi ko ki nza ayiyi.”

(Yoane 18:37) Pilatu wumvutudila: “Buna widi ntinu?” Yesu wumvutudila: “ngye tubidi buawu ti minu yidi ntinu. Minu yibutukila mu kibila akiki ayi mu kibila akiki yizina va nza, mwingi kuvana kimbangi ki kyedika. Woso mutu widi ku khonzo yi kyedika wunkuwanga mbembu’ama.”

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 18:37

kuvana kimbangi: Mu masonoko ma kingeleko bikuma “kuvana kimbangi” (mar·ty·reʹo) ayi “kimbangi” (mar·ty·riʹa; marʹtys) bidi tsundu yiwombo. Bikuma bibyodi binsundula kutubila kyedika ki mambu ngye zabizi buboti, vayi biawu mvandi bilenda ba tsundu yi “kusamuna, kutubila bumboti.” Yesu kasa samuna to kyedika vayi mvandi wuzinzila mu kyedika ayi wusundula zimbikudulu Tat’andi kakanikisa (2 Kolinto 1:20) Lukanu lu Nzambi mu matedi Kintinu ayi ntinu Mesiya mabikulu buboti. Mu luzingu lwandi loso va ntoto ti kayiza fwa, Yesu wusundula zimbikudulu zyoso zitedi nandi kubunda ayi mambu moso madi mu minsiku. (Kolosai 2:16, 17; Ebeleo 10:1) Diawu mu mambu katuba ayi mu mavanga mandi tulenda tuba ti Yesu wuvana kimbangi ki kyedika.’

kyedika: Yesu kabasa tubila ko kyedika kyo befu boso tuzabizi, vayi kyedika kitedi zikhanu zi Nzambi. Kyuma kikinza mu zikhanu zi Nzambi widi ti Yesu, “mwana Davidi”, kasala buka Nganga Nzambi ayi Ntinu mu Kintinu ki Nzambi. (Matai 1:1) Yesu wusudikisa ti kyuma kimvanga nandi kukwiza va nza, yidi mwingi kusamuna kyedika kitedi Kintinu. Zimbasi mvandi basamuna ntindu zitsangu azyozi mu thangu Yesu kabutuka ku Betelemi di Yuda, divula dibutukila Davidi.—Luka 1:32, 33; 2:10-14.

(Yoane 18:38a) Pilatu wunyuvula: “Buna mbi byobi kyedika?”

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 18:38a

Buna mbi biobi kyedika?: Kyuvu ki Pilatu, kyaba tubila matedi kutubanga kyedika mu mamoso, bakana ko “kyedika” matedi mambu Yesu kamana kutuba. (Yoane 18:37) Ti nandi wuvanina kyuvu beni kibila waba tomba kuzaba kyedika, khanu Yesu wumvana mvutu. Pilatu ḿba wuvana kyuvu beni mwingi kunfyesa bo katuba, “Kyedika? Buna mbi byobi kyedika? Mambu amomo masiko!” Pilatu kasa telimina ko mvutu, vayi wubasika mwingi kukwenda ko kuba basi Yuda.

Bakula Kyuka Kiswama mu Dyambu di Nzambi

(Yoane 19:30) Yesu bo kabimba vinu yidi beni nganyi, wutuba: “Mamoso masundukidi”. Buna wudukika ntu’andi, wuvana phevi’andi   

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 19:30

wuvana phevi’andi: Voti “nandi bevumuka; nandi belembu kuvumuka.” Kikuma “phevi” (Mu Kingeleko, pneuʹma) Avava bakisadilanga mwingi kutubila “wumvumuka” voti “mangolo ma luzingu.” Mawu mabongulu mu kikuma ki Ngeleko ek·pneʹo (dinsundula, “kuvumuka”) Mu binongo bidedakana mu Malako 15:37 ayi Luka 23:46 (muawu basekudila buka “bevumuka” voti, bummonisina tsudukusu yinkaka yidi mu matangu amama, “mvumuku wu tsuka”). Batu bawombo bantubanga ti tsadulu yi kikuma akiki ki Ngeleko “Belembu” malenda sundula ti Yesu mu luzolo lwandi wulembu kunwana mwingi kutatamana wu moyo, kibila mambu mamoso matedi kisalu kyandi mavangama. Nandi mu luzolo “Wuvana luzingu lwandi mu lufwa.”—Yesaya 53:12; Yoane 10:11.

(Yoane 19:31) Bo kiba lumbu ki khubumunu, bila kilumbu kina kiba lumbu kinneni ki sabala, diawu Bayuda balombila Pilatu ti babakelula malu ayi baba botula va dikunzi mwingi zinyitu ziawu zibika kala va dikunzi mu kilumbu ki sabala (kibila sabala beni yiba sabala yinneni).

nwtsty tsudukusu yi lutangu mu Yoane 19:31

kibila sabala beni yiba sabala yinneni: Nisã  15, bo nkungi wu Pasika waba vyoka, bawu baba kembanga nkungi beni buba kwandi kyoso kilumbu ki sabakala kindedimina. (Levitiku 23:5-7) Boti kilumbu beni ki nkungi kindedimina na kilumbu ki kisabala (Bayuda baba tangilanga kilumbu beni kutona mu kintanu va khotolo mwinya ti mu kisabala va khotolo mwinya), kiawu kiba “nkungi wu nneni”. Yesu wufwa mu kintanu ayi bosi mu kisabala baba kembanga nkungi beni. Kutona mu kilumbu 29 ti 35 T.K, mvu to kilumbu 14 ngonda Nisã yibwila mu kintanu yiba mvu 33 T.K. Diawu mawu mammonisa ti kilumbu beni kiba mu ngonda Nisã 14, mvu 33 T.K, kiawu kilumbu Yesu kafwila.

Matangu ma Kibibila

(Yoane 18:1-14) Bo kamana tuba mambu amomo, Yesu wuyenda ayi minlonguki myandi ku khonzo yi nkaka yi mwila nlangu yi Sediloni. Bakota mu ndima mweka yi minti yiba kuna. 2 Yuda mutu wuyekula, wuzaba vama beni, bila zikhumbu ziwombo Yesu kaba kutakananga kuna ayi minlonguki myandi. 3 Buna Yuda wunata kuna nkangu wu masodi ayi minsungi mi nzo Nzambi, myo bamvana kwidi zimfumu zi zinganga Nzambi ayi Bafalisi. Bayiza ayi minda mu masisa, minda ayi bindwanina. 4 Yesu bo kazaba mamo meka kunkwizila, wuyenda vama bawu baba ayi wuba yuvula nani muntomba?” 5 Bamvutudila Yesu mwisi Nazaleti. Yesu wuba kamba “minu’awu.” Yuda, mutu wuyekula wuba yawu va kimweka. 6 Mu thangu Yesu kaba kamba ti “minu’awu,” bavutuka mbusa ayi babwa va ntoto. 7 Yesu wubwe bakuvula: “Nani muntomba?” Bawu babwela kumvutudila: “Yesu mwisi Nazaleti”. 8 Yesu wuba kamba ti: “yibe mukamba ti minu kawu. Boti minu muntomba, buna bikanu ababa benda kuawu.” 9 Buawu bobo budedikinina mambu katuba: “kadi mutu wumweka yisa zimbisa ko mu bobo wuphana.” 10 Simoni Petelo wuba na mbedi, wubonga mbedi’andi; wukuba kisadi ki mfumu ki zinganga Nzambi ayi wunzenga dikutu dilubakala. Dizina di kisadi beni Malikusi. 11 Vayi Yesu wukamba Petelo: “Vutula mbedi va lubunda. Yibika nwa kopo yiphana Tata?” 12 Nkangu wu masodi ayi mfumu’awu va kimweka ayi minsungi mi bayuda ba bwila ayi bakanga Yesu. 13 Bannata theti kwidi Ana, bila nandi wuba nkwekizi wu Kayafa, nandi wuba mfumu yi zinganga Nzambi mu mvu beni. 14 Kayafa nandi wuvana dilongi kwidi Bayuda ti bulutidi mboti mutu wumweka kafwa mu kibila ki batu boso.

    Zibuku mu Ibinda (2008-2025)
    Basika
    Kota
    • Ibinda
    • Kufila
    • Phila Wuntombila
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Zithuadusulu bu Kusadila
    • Nsiku wu no Wuvuidi
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Kota
    Kufila