Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu
4-10 NGONDA KUMI YIMUEKA
KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | 1 YOANE 1-5
“Mubika Zola Nza ayi Biuma Bidi va Nza”
(1 Yoane 2:15, 16) Lubika zola nza ayi biuma bidi mu nza. Enati mutu weti zola nza buna luzolo lu Tata luisi ko mu nandi, 16 bila biabioso bidi va nza, zinzinunu zi kinsuni, zinzinunu zi meso ayi lunyemo lu luzingu bisi ko bi Tata, vayi bi nza.
w05 1/1 10 ¶13
Tulandakana Ntungulu Yesu Kavana
13 Ḿba bankaka balenda tuba ti mambu moso mu nza masi ko mambi. Kheti madi makiedika, vayi nza ayi biuma bidi muawu, bilenda tuvukumuna muingi tubika bue sadila Yave. Ayi vasi ko kiuma mu nza kilenda buela kutufikika kuidi Yave. Diawu, befu zola biuma bidi mu nza, kheti bio tuzebi ti bisi ko bimbi, tulenda kukitula va kingela. (1 Timoteo 6:9, 10) Ayi mvandi, nduka biuma bioso bidi mu nza bisi ko bimboti ayi bilenda kutubivisa. Befu tala zifilme voti mambu mankaka mu lumuenu lu kimona mesu bimmonisa buphunya, mambu matedi busina, voti kitsuza, tulenda tona kuzola biuma beni—ayi mawu malenda kututhota. Befu vanga kinkundi na batu banluta vua nkinza kuluta baka biuma mu luzingu voti banzolanga beni mambu ma lungosu, befu mvitu tuala tona kutadila biuma beni buka biawu bilutidi nkinza mu luzingu luitu.—Matai 6:24; 1 Kolinto 15:33.
(1 Yoane 2:17) Nza yilembo vioka ayi zinzinunu; vayi woso mutu wumvanganga luzolo lu Nzambi widi moyo mu zithangu zioso.
w13 15/8 27 ¶18
Yindula Phila Mutu Mbi Wufueti Ba
18 Diambu dinkaka dilenda tusadisa kununga “biuma bidi mu nza” kidi mu kuyindulanga mambu Yoane kasonikina mu thuadusulu yi pheve yinlongo: “Nza yilembo vioka ayi zinzinunu; vayi woso mutu wumvanganga luzolo lu Nzambi widi moyo mu zithangu zioso.” (1 Yoane 2:17) Nza yi Satana yimmonikanga buka ti yidi yikiedika ayi yala kadidila. Vayi tsukulu’andi yala kuiza kioso kilumbu. Vasi ko kiuma tulenda baka mu nza yi Satana kiala kadidila. Kutebukanga mawu moyo kuala tusadisa tubika vukumuka mu mintambu mi Nkadi’ampemba.
Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi
(1 Yoane 2:7, 8) Bakiluzolo, bika ti lutumu lumona ndilusonikina vayi lutumu beni lu thama kuandi, lolo lutambula tona vana thonono. Lutumu beni lu thama luawu lualu: mambu ma Nzambi momo luyuwa. 8 Buela diaka, lutumu lumona ndilusonikini, luidi lukiedika mu nandi ayi mu benu, bila kitombi kilembo lalakana ayi kiezila ki kiedika kilembo kienzuka.
w13 15/9 10 ¶14
Minsiku mi Yave Midi mi Lufiatu
14 Masonoko ma Kingeleko madi zindubu ziwombo zilenda kututebula moyo nkinza wu kumonisa luzolo mu bankaka. Yesu wutuba ti lutumu lummuadi lulutidi luidi ‘kuzola wadi yaku banga bo wukizodilanga ngie veka.’ (Matai 22:39) Bobuawu mvandi, Yakobi khomba Yesu wutedila luzolo buka “nsiku wu kimfumu.” (Yakobi 2:8) Mvuala Yoane wusonika: “Bakiluzolo, bika ti lutumu lumona ndilusonikina vayi lutumu beni lu thama kuandi, lolo lutambula tona vana thonono.” (1 Yoane 2:7, 8) Mbi Yoane kaba tomba kutuba bo katubila matedi “lutumu lukhulu”? Nandi waba tubila lutumu lu kuzola. Lutumu beni luba “lukhulu” kibila Yesu wuvana luawu mimvu miwombo kumbusa, “tona vana thonono.” Vayi luawu mvandi luba “lumona” kibila luaba tombolo kumonisa luzolo lu kukimanga, ayi diawu diba diambu minlonguki mi Yesu baba tomba mu kibila ki mambu mamona baba viokila. Dedi minlonguki mi Klisto, befu mvitu tunzolanga beni kutambula zindubu zilenda tusadisa kutina pheve yi buimi yimana wala bubu mu nza, kibila yawu yilenda bivisa luzolo luitu mu bankaka.
(1 Yoane 5:16, 17) Enati mutu mueka mueni khomb’andi wumvola masumu mankhambu natanga ku lufua, buna wela kunsambidila ayi Nzambi wela kumvana moyo. Buawu bobo buididi mu diambu di batu bobo bamvolanga masumu makhambu natanga ku lufua. Vayi vadi disumu dinatanga ku lufua. Mu diambu di disumu diodi, ndisi kamba ko ti kasambila. 17 Mambi moso madi disumu ayi vadi disumu dinkhambu natanga ku lufua.
it-3 243 ¶3
Nlemvo
Disi ko diambu dimbi kusambila kuidi Yave muingi kudinda kalemvukila bankaka, kheti tumvangila mawu mu kibila ki kimvuka kioso. Mose wuvangila mawu kuidi dikabu di Isaeli, wufungula masumu ma dikabu dioso, wudinda nlemvo ayi Yave wuyuwa nsambu’andi. (Zintalu 14:19, 20) Ntinu Salomo mvandi, mu thangu kaba kundula nzo yinlongo yi Yave, wudinda mu nsambu muingi Yave kalemvukila dikabu diandi mu thangu bansumuka ayi bakhambu balula mavanga mawu. (1 Mintinu 8:30, 33-40, 46-52) Esala wuyiza ba buka mvuala mu thangu kafungula masumu ma dikabu di Yuda vantuala baboso. Nsambu’andi kavangila mu ntima woso ayi tsembolo kavana, yivanga dikabu kubalula mavanga muingi babaka nlemvo wu Yave. (Esala 9:13–10:4, 10-19, 44) Yakobi wukindisa mutu wumbela mu kipheve katela bakulutu ba kimvuka muingi bawu bansambidila ayi “enati masumu kavola buna wela lemvokolo.” (Yakobi 5:14-16) Vayi “vadi disumu dinatanga ku lufua,” kusumuna pheve yinlongo yi Yave, didi disumu mutu kamvanga mu luzolo luandi ayi kalendi baka ko nlemvo. Baklisto balendi sambidila ko mutu wunsumukina mu phila ayoyi.—1 Yoane 5:16; Matai 12:31; Ebeleo 10:26, 27; tala PHEVE; DISUMU.
Matangu ma Kibibila
(1 Yoane 1:1–2:6) Mambu momo maba vana thonono, momo tuyuwa , momo tumona mu mesu mitu, momo tutala ayi momo tusimba mu mioko mitu, momo matedi mambu mamvananga luzingu, mawu tueti samuna, 2 (Luzingu lutotuka. Befu tumona luawu ayi tulembo yolukila luawu ayi lulembo kulusamunina luzingu lu kalumani, lolo luba kuidi Tata ayi lolo batumonisa.) 3 Momo tumona ayi tuyuwa mawu tukulusamunina muingi benu mvinu luba mu kithuadi ayi befu; ayi kithuadi kitu kidi mu Tata ayi mu Muan’andi Yesu Klisto. 4 Ayi tulusonikini mambu amama muingi mayangi minu maba maduka. 5 Amama mawu mambu tuyuwa kuidi nandi ayi tulembo kulusamunina: Nzambi widi kiezila ayi mu nandi muisi kadi tombi ko. 6 Enati tulembo tuba ti tuidi mu kithuadi ayi nandi vayi tulembo diatila mu tombi, buna tulembu vuna ayi tusadilanga kiedika ko. 7 Vayi enati tundiatila mu kiezila banga nandi veka bukadidi mu kiezila, buna tuidi mu kithuadi kimueka ayi buna menga ma Yesu Klisto, Muan’andi, meti kutuvedisa mu moso ka masumu. 8 Enati tulembo tuba ti tuisi ko masumu, buna tulembo kukivuna befu veka ayi kiedika kisi ko mu befu. 9 Enati tulembo kikinina masumu mitu, nandi widi wukuikama ayi wusonga mu kutulemvukilanga mu yoso ka mbimbi. 10 Enati tulembo tuba ti tuisi vola ko masumu, buna tulembo kitula Nzambi nkua luvunu ayi mambu mandi masi ko mu befu.
2 Bana bama, ndilusonikini mambu amama muingi lubika sumuka. Ayi enati mutu wuvola masumu buna tubeki phovi yikutuvovilanga kuidi Tata: Yesu Klisto, mutu wusonga. 2 Nandi wukiyekula banga dikaba mu kibila ki masumu mitu ayi bika ti mu kibila ki masumu mitu veka to, vayi mu kibila ki momo ma nza yimvimba. 3 Mu diambu diadi tuzabidi ti befu tunzebi: enati befu tunkiebanga zithumu ziandi. 4 Woso mutu wuntuba: “minu ndinzebi,” mu khambu kieba zithumu ziandi; buna widi nkua luvunu ayi kiedika kisi ko mu nandi. 5 Vayi woso mutu wunkiebanga mambu mandi buna bukiedika luzolo lu Nzambi luidi lufuana mu mutu wowo; mu diambu diodi tuzabidi ti tuidi mu nandi. 6 Woso mutu wuntuba ti widi mu nandi buna mvandi kafueti diatila boso nandi veka kadiatila.
11-17 NGONDA KUMI YIMUEKA
KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | 2 YOANE 1–YUDA
“Tufueti Nuana Muingi Tutatamana mu Kiedika”
(Yuda 3) Bakiluzolo, phuila yingolo yiba mu kulusonikina mu kibila ki phulusu yoyi yidi yitu mu kithuadi. Vayi buabu yimmona ti didi diambu dinkinza kulusonikina muingi ndilukindisa mu nuana mu diambu di kiminu kioki bavana banlongo mu khumbu yimueka.
w04 15/9 11-12 ¶8-9
“Lukikindisanga mu Mfumu”
8 Befu tuzebi buboti mintambu mi Satana, Kibibila diambu di Nzambi dintubila mintambu kanluta sadilanga. (2 Kolinto 2:11) Mu Yobi, satana wumbonga busina boso kaba, wuvonda basi dikanda diandi kaba zolanga beni, wuntuadisa zinzomono va dikanda, wuntuadisa kimbevu mu nsuni ayi bakundi ba luvunu bankamba mambu mambi. Yobi wuba beni kiunda ayi kamuena ti Nzambi wunyekula. (Yobi 10:1, 2) Kheti bubu Satana katuadisanga ko beni ziphasi aziozi, vayi baklisto bawombo bamviokilanga mu mambu maphasi mandedakana, ayi satana kalenda sadila mambu beni muingi kadukisa makani mandi.
9 Mu bilumbu abibi bi tsuka tunzingila, mambu malenda kututula va kingela mu kipheve kubuelama madi mu kubuelama. Tunzingila mu nza batu banluta vua nkinza kulandakana busina bika kuandi mambu ma kipheve. Bimona mesu bimmonisanga kitsuza buka diambu dintuala mayangi bika kuandi kiunda. Ayi batu bawombo banluta “zola minkembo mi nza kubika kuandi Nzambi.” (2 Timoteo 3:1-5) Phila ayoyi yi kuyindudila yilenda kututula va kingela mu kipheve befu khambu ‘nuana mu diambu di kiminu.’—Yuda 3.
Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi
(Yuda 4) Bila batu bankaka, bafielumuka kota va khatitisik’eno; thumbudulu yi batu beni yisonama thama. Batu beni bakinzikanga mambu ma Nzambi ko. Bankitulanga nlemvo wu Nzambi’itu mavanga ma tsoni ayi bammonisanga ti badi batu ba luvunu kuidi Yesu Klisto, Nlong’itu wumueka to ayi Mfumu.
(Yuda 12) Babakala abobo badi buka mamanya masuama mu khati nlangu, beti bivisa minyengo minu mi kithuadi bo bandianga va kimueka ayi benu mu minyengo mu khambu ku tsisi. Bakukibanzilanga to bawu veka. Badedikini banga matuti mankhambu nokisa zimvula ayi momo mamvevumunungu kuidi phemo; badedikini banga minti minkhambu buta mimbutu mu thangu’awu: bawu bafua mu zikhumbu ziwadi, ayi bavuzu;
it-1 62 ¶1-3
Minyengo mi Kithuadi
Kibibila kisintubila ko minyengo beni mi kithuadi, ayi mvandi kisimmonisa ko khumbu zikua baba kembanga miawu. (Yuda 12) Yesu Klisto kasa vana ko lutumu alolo, ni bapostolo bandi, ayi tulendi tadila ko mawu buka mambu ma kukuiku, voti mafueti kadidila. Bankaka bantubanga ti miba minyengo Baklisto baba beni zimbongo baba kembanga ayi baba tumisanga baklisto bakhambu mbakulu. Zitsiani, mimfuizi, batu badi beni kimvuama ayi bo bakhambu beni biuma, baba kalanga va meza muingi kudia va kimueka biuma biba yawu mu kithuadi ki kikhomba.
it-1 456¶6
Ditadi
Kikuma kinkaka ki Kingeleko, spi·lás, ḿba kiaba tubilanga ditadi dimueka diba banga disuama mu khati nlangu. Baba sadilanga kikuma beni kuidi basi Yuda muingi kufuanikisa babakala bafielumuka mu khati kimvuka na mayindu mawu mambi. Dedi bo matadi masuama mu khati nlangu malenda tula makumbi va kingela, babakala abobo mvandi baba tulanga bankaka mu kimvuka va kingela. Nandi wutuba matedi babakala beni: ‘Badi buka mamanya masuama mu khati nlangu, beti bivisa minyengo minu mi kithuadi bo bandianga va kimueka ayi benu.’—Yuda 12.
(Yuda 14, 15) Enoki, mutu wu tsambuadi tona Adami, wubikula mu diambu di batu ababa: Mfumu wela kuiza va kimueka ayi mafunda na mafunda di zimbasi ziandi 15 muingi kusambisa batu boso ayi tumbudila batu boso abobo ka bakinzikanga ko mambu ma Nzambi mu kibila ki mavanga mawu moso mambi, mu diambu di khambu kuawu ku lukinzu ayi mu kibila ki mambu moso ma ngolo matuba bankua masumu, batu abobo bankhambu kinzikanga mambu ma Nzambi.
wp17.1 12 ¶1
“Nandi Wuyangidika Nzambi”
Mbi Enoki kaba bikula? Kibibila kintuba: “Mfumu wela kuiza va kimueka ayi mafunda na mafunda di zimbasi ziandi muingi kusambisa batu boso ayi tumbudila batu boso abobo ka bakinzikanga ko mambu ma Nzambi mu kibila ki mavanga mawu moso mambi, mu diambu di khambu kuawu ku lukinzu ayi mu kibila ki mambu moso ma ngolo matuba bankua masumu, batu abobo bankhambu kinzikanga mambu ma Nzambi.” (Yuda 14, 15) Nkinza beni kumona ti phila Enoki katubila, yiba buka ti Nzambi wuvanga mambu ma mbikudulu beni kumbusa. Mimbikudi miwombo mvandi balandakana mambu Enoki kavanga, ma kutubila mbikudulu buka ti yimana salama. Mawu mammonisa ti bo mbikudulu beni yiba yikiedika, mbikudi wutubila mambu mala monika kuntuala buka ti mamana monika.—Yesaya 46:10.
wp17.1 12 ¶3
“Nandi Wuyangidika Nzambi”
Kiminu ki Enoki kilenda tuvanga kukikuvusa: Bukiedika ti tuntadilanga nza mu phila Nzambi kantadilanga? Tsangu yi lufundusu Enoki kasamuna yikhidi nkinza bubu dedi mu thangu nandi katubila mawu. Mambu Enoki kabikula, masalama mu thangu Yave katuala khuka minlangu mu bilumbu bi Nowa. Khuka minlangu yidi mbonosonu yi lutululu lulutidi ngolo Nzambi kala tuala mu bilumbu binkuiza. (Matai 24:38, 39; 2 Petelo 2:4-6) Yave ayi zimbasi ziandi badi bakubama muingi kutuala lufundusu mu nza ayiyi yiwedi matingu. Diawu, tufueti visa buboti ndubu Enoki kavana ayi kulubula batu ti thangu yiluelu yisiedi muingi Nzambi katuala lufundusu luandi. Basi dikanda ayi bakundi bitu balenda tutatuka mu kibila beni. Ayi ḿba tulenda ba mu kiunda ayi kukimona ti tuidi befu veka. Vayi Yave kasa yekula ko Enoki; ayi nandi mvandi kalendi kuekula ko bisadi biandi bi kuikama bubu!
Matangu ma Kibibila
(2 Yoane 1-13) Nkulutu sonikini nkanda wawu kuidi ngudi yoyi yisobolo ayi kuidi bana bandi bobo ndieti zola mu kiedika. Bika ti minu to, vayi ayi batu boso bobo banzolanga kiedika, 2 mu kibila ki kiedika kidi mu befu ayi kiela kalanga mu befu mu zithangu zioso. 3 Bika nlemvo, mamboti ayi ndembama bibedi kuidi Nzambi Tata ayi kuidi Yesu Klisto, Muana wu Tata, bibanga yitu mu kiedika ayi mu luzolo. 4 Mayangi mawombo ndilembo mona mu mona ti bana baku bankaka bandiatila mu kiedika banga bo tutambudila lutumunu kuidi Tata. 5 Buabu, ngudi, tala diambu ndikulomba: (bika ti lutumu lumona ndikusonikina vayi lolo kuandi tutambula tona vana thonono.) 6 Ayi luzolo lunsundula: tutatamana kudiatila mu zithumu ziandi. Alolo luawu lutumu, dedi bo luyuwila tona va thonono: benu lufueti tatamana kudiatila mu luzolo. 7 Bila batu bawombo baluvunu batotukidi va nza. Bawu bakikininanga ko ti Yesu Klisto wuyiza mu nsuni. Mutu wuntubilanga abobo nandi nkua luvunu ayi antiklisto. 8 Diawu lulubuka muingi lubika zimbisa mambu momo luvanga vayi muingi lutambula mfutu wuduka. 9 Woso mutu wumvambananga ayi khambulu kangama mu malongi ma Klisto, kasi kithuadi ayi Nzambi ko. Vayi woso mutu widi wukangama mu malongi, nandi widi mu kithuadi ki Tata ayi ki Muana. 10 Enati mutu wizidi kuidi benu ayi kakadi nata malongi amama, buna lubika kunyakula mu nzo’inu, lubika kumvana mboti. 11 Bila woso wukumvana mboti buna wumfubakanga yandi mu mavanga mandi mambi. 12 Mambu mawombo makidi yama makulusonikina vayi yimengi kubuvangila mu nkanda ayi mu ndimba; vayi diana ndinsia mu kuiza kuidi benu ayi solula yinu zizi mu zizi muingi mayangi mitu maba maduka. 13 Bana ba khomb’aku yinkieto yisobolo bafidisidi zimboti.
18-24 NGONDA KUMI YIMUEKA
KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | NZAIKUSU 1-3
“Minu Yizebi Mavanga Maku”
(Nzaikusu 1:20) Tsundu yi tsambuadi yi zimbuetila ziozi mueni mu koko kuama ku lubakala ayi tsambuadi di biuma biobi beti tetika minda, biobi biba bi wola yawu yayi: tsambuadi di zimbuetila yinsundula zimbasi zi tsambuadi di bimvuka, bosi tsambuadi di biuma biobi beti tetika minda yinsundula tsambuadi di bimvuka.
w12 15/10 14 ¶8
Phila Pheve Mbi Ngie Wummonisanga?
8 Muingi tubika phila pheve ayoyi, tufueti tebuka moyo ti Kibibila kintubila Yesu buka nandi wunsimba “tsambuadi yi zimbuetila mu koko kuandi ku lubakala.” “Zimbuetila” beni zimfuanikisa minkengididi misolo, ayi mvandi minkengididi mioso mi bimvuka. Yesu kalenda tuadisa “zimbuetete” zidi va koku kuandi mu phila kantombila. (Nzaikusu 1:16, 20) Mu phila ayoyi, bo kadi Mfumu wu bimvuka bioso, Yesu nandi wunkengidilanga mangumba moso ma bakulutu ba bimvuka. Boti vadi nkulutu wu kimvuka wufueti tambula tsembolo, Yesu mutu wowo widi “mesu banga minlaki mi mbazu”, wala vanga mawu kuvangama mu thangu ayi mu phila yifuana. (Nzaikusu 1:14) Diawu, tufueti kinzikizila zikhomba bansoluanga mu pheve yinlongo yi Nzambi, bila Polo wusonika: “Lutumukinanga mintuadisi minu ayi luba kinzikanga, bila bawu beti sunga miela minu ayi bela vumbudila Nzambi kipholo mu kisalu kiawu mu diambu basala kisalu kiawu mu mayangi vayi bika ku tsi maniunguta bila buna lulendi baka lusadusu ko.”—Ebeleo 13:17.
(Nzaikusu 2:1, 2) “Sonika kuidi mbasi yi kimvuka ki Efeso: Tala mantuba mutu wowo simbidi tsambuadi di zimbuetete mu koko kuandi ku lubakala ayi wundiatila va khatitsika biuma biobi beti tetika minda, biuma biobi biba bi wola: 2 ‘Yizebi mavanga maku ayi ziphasi ziaku mu kisalu ayi mvibudulu’aku. Ayi yizebi ti wulendi kanga ko ntima bo wulembo talanga batu bambi ayi ngiewu wutota batu bantubanga ti badi zimvuala vayi basi zimvuala ko ayi ngiewu wuba mona ti badi bankua luvunu.
w12 15/4 29 ¶11
Yave Wukutukiebanga mu Diambu di Phulusu
11 Mu tsongolo yidi mu buku yi Nzaikusu kapu 2 ayi 3, Yesu Klisto wufiongunina sambuadi di bimvuka bidi ku Asia Menor. Tsongolo ayoyi yimmonisa ti Yesu wummonanga kadika diambu dimvioka mu kimvuka. Khumbu zinkaka, nandi wuntangunanga mazina ma batu, ayi mu kadika mambu, nandi wuntondanga voti wumvananga malongi mafueni. Mbi mawu mammonisa? Mu tsundukulu yi tsongolo beni, tsambuadi di bimvuka binsundula baklisto basolo voti bikusa, tona mu mvu 1914, ayi tsembolo beni va theti yidi kuidi bimvuka bioso bi dikabu di Nzambi bubu va ntoto woso. Diawu, tulenda visa ti Yave mu nzila Muan’andi, widi mu kutuadisa dikabu diandi. Buidi tulenda bakila ndandu mu thuadusulu beni?
w01 15/1 20-21 ¶20
Landakana Bunkuendila Kimvuka ki Yave
20 Kulandakana bunkuendila kimvuka ki Yave kuntombulu kukikinina kiyeku Yave kavana Yesu buka “mfumu yi kimvuka.” (Efeso 5:22, 23) Diambu dinkinza beni didi mu buku yi Yesaya 55:4, ba kutukamba ti: “Tala! [minu Yave] Yimveni buka mbangi kuidi makanda, ntuadisi ayi nkulutu kuidi makanda.” Yesu widi ntuadisi wumboti. Nandi zebi buboti mameme mandi ayi mavanga mawu. Diawu, mu thangu kayenda fiongunina sambuadi di bimvuka ku Asia Menor, nandi wutuba khumbu tanu: “Yizebi mavanga maku.” (Nzaikusu 2:2, 19; 3:1, 8, 15) Yesu zebi mvandi zitsatu zitu, ayi Yave mvandi zebi. Ava kalonga nsambu wu tat’itu, Yesu wutuba: “Nzambi Tat’inu zebi mbi luvuidi mfunu, mu khambu teka kunlomba.”—Matai 6:8-13.
Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi
(Nzaikusu 1:7) Tala! Wulembo yiza mu matuti ayi batu boso bela kummona ayi abobo bantobula dionga ayi makanda moso madi va ntoto bela nionga mu diambu diandi. Ngete, Amen.
kr 226 ¶10
Kintinu ki Nzambi Kimbunga Zimbeni Ziandi
10 Kuzabikisa zitsangu zi lufundusu. Zimbeni zioso zi Kintinu ki Nzambi bela ku bakuika kumona mambu mala buela ziphasi ziawu. Yesu wutuba: “Bela mona Muana Mutu wela kuizila mu matuti mu lulendo loso ayi mu nkembo wunneni.” (Malako 13:26) Mbonosonu ayoyi yi lulendu yala monisa ti Yesu makuiza muingi kutuala lufundusu. Mu kitini kinkaka ki mbikudulu ayiyi yitedi bilumbu bitsuka, Yesu wubuela sudikisa matedi lufundusu luala samunu mu thangu beni. Tulenda mona mambu beni mu kinongo kata kitedi mamemi ayi zikhombo. (Tanga Matai 25:31-33, 46.) Batu bakuikama bambuelanga mioko Kintinu ki Nzambi bala bafundisa buka “mamemi” ayi bala “nanguma mintu miawu,” bo bela visa ti ‘phulusu’awu yima fikama.’ (Luka 21:28) Vayi zimbeni zi Kintinu ki Nzambi bala bafundisa buka ‘zikhombo’ ayi bala ‘nionga,’ bo bela visa ti ‘mbungulu’ yi kubavingila.—Matai 24:30; Nzaikusu 1:7.
(Nzaikusu 2:7) Bika woso widi matu, kayuwa mantuba phevi kuidi bimvuka. Kuidi woso wela nunga, ndiela kumvana minsua mu kudia mimbutu mi nti wu luzingu widi mu paladizu yi Nzambi.’
w09 15/1 31 ¶1
Mambu Mankinza Madi mu Nkanda Nzaikusu—I
2:7—Mbi biobi “paladizu yi Nzambi”? Kuzaba ti batubila mambu amama kuidi Baklisto basolo, kummonisa ti paladizu bantubila avava yidi paladizu yi kiphevi—voti kuba vantuala Nzambi. Baklisto basolo bala tambula mfutu wu ‘kudia makundi ma nti wu luzingu’. Bawu batambula luaku lu kukhambu bue fua.—1 Kolinto 15:53.
Matangu ma Kibibila
(Nzaikusu 1:1-11) Tsongolo yi Yesu Klisto yimvana Nzambi mu monisa mambu mafueti kuiza nsualu kuidi bisadi biandi. Nandi wuzabikisa mawu bo kafidisa mbasi’andi kuidi kisadi kiandi Yoane, 2 wutelimina mambu moso momo kamona kimbangi; mambu beni mawu mama: mambu ma Nzambi ayi kimbangi ki Yesu Klisto. 3 Mayangi kuidi woso wuntanganga ayi kuidi bobo beti kuwa mambu ma mbikudulu ayoyi ayi bankebanga mambu momo masonama muawu, bila thangu yifikimini. 4 Yoane, fidisidi mboti kuidi tsambuadi di bimvuka bidi ku Azi: Bika nlemvo ayi ndembama, bibanga yinu, bibedi kuidi mutu wowo widi, wuba ayi wunkuiza ayi bibedi kuidi tsambudi di zipheve zidi vantuala kundu kiandi ki Kimfumu, 5 Bibedi diaka kuidi Yesu Klisto, “Mbangi yi kuikama,” “wutheti mu fuluka mu bafua” ayi “Nyadi wu mintinu mi ntoto.” Kuidi mutu wowo wukutuzolanga ayi wutukula mu masumu mitu mu menga mandi— 6 wutukitula batu ba Kimfumu, zinganga zi Nzambi mu kibila ki Nzambi’andi ayi Tat’andi; kuba nkembo ayi zingolo mu zikhama di khama di mimvu. Amen. 7 Tala! Wulembo yiza mu matuti ayi batu boso bela kummona ayi abobo bantobula dionga ayi makanda moso madi va ntoto bela nionga mu diambu diandi. Ngete, Amen. 8 “Mfumu Nzambi, nkua ngolo zioso, mutu wowo widi, wuba ayi wunkuiza, kakembi: “Minu yidi Alifa ayi Omega.” 9 Minu Yoane, khomb’inu ayi wumfubakana yinu va kimueka mu ziphasi, mu Kimfumu, mu mvibudulu mu Yesu, minu yiba va sanga kioki beti tedila Patimosi mu kibila ki mambu ma Nzambi ayi mu kibila ki Kimbangi ki Yesu Klisto. 10 Minu yizamunu mu pheve mu lumbu ki Mfumu ayi yiyuwa mbembu yinneni kumbus’ama: yawu yiba banga yi tulumbeta, 11 yawu yituba: “Mambu wulembo mona, sonika mawu mu buku yimueka ayi fidisa yawu kuidi tsambuadi di bimvuka abibi: Ku Efeso, ku Similini, ku Pelingami, ku Tiatile, ku Salide, ku Filadedili, ayi ku Lawodise.”
25 NGONDA KUMI YIMUEKA–1 NGONDA KUMI YIMUADI
KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI |NZAIKUSU 4-6
“Mimvalu Minna Buku yi Nzaikusu Yintubila”
(Nzaikusu 6:2) Buna yimona ayi yitala mvalu wuphembi; mutu wuvuanda va mbata mvalu beni wuba ayi ḿbasu voti mbasa, bamvana budu ki kimfumu. Buna wuyenda mu nunga mu diambu kanunga.
wp17.3 4 ¶3
Banani Bobo Bandiatisa Mimvalu Minna Bantubila mu Buku yi Nzaikusu?
Nani wuntuadisa mvalu wuphembi? Buku yi Nzaikusu yimvana mvutu. Mu kapu 19, mutu beni ba kuntedila “Diambu di Nzambi.” (Nzaikusu 19:11-13) Thangununu ayoyi, Diambu, Yesu Klisto bantedilanga buawu, kibila nandi wunzabikisanga zitsangu zi Nzambi. (Yoane 1:1, 14) Mvandi ba kuntedila buka “Ntinu wu mintinu ayi Mfumu yi zimfumu” ayi mvandi “Wukuikama ayi wukiedika.” (Nzaikusu 19:16) Mawu mammonisa ti Yesu widi lulendu lu kuba Ntinu wunnuananga mvita, ayi bo kadi wukuikama, nandi kasadilanga ko mu phila yikhambu fuana lulendo luandi. Vayi vadi biuvu tulenda yikuvusa.
wp17.3 4 ¶5
Banani Bobo Bandiatisa Mimvalu Minna Bantubila mu Buku yi Nzaikusu?
Thangu mbi batu beni batona kudiatisa mimvalu amiomi? Mona ti, mutu wundiatisa mvalu wutheti Yesu, wutona bo kayiza tambula koloa. (Nzaikusu 6:2) Thangu mbi Yesu kabieku Ntinu ku diyilu? Mawu masa monika ko muna thangu kavulubuka ayi kavutuka ku diyilu. Kibibila kintuba ti mu thangu beni Yesu wuvingila. (Ebeleo 10:12, 13) Yesu wuvana kidimbu kuidi minlonguki miandi muingi kubasadisa kuzaba ti luyalu luandi ku diyilu luma tona. Nandi wutuba ti ziphasi mu nza ziala buelama. Kuala ba mimvita, zimbela ayi kukhambu ku bidia. (Matai 24:3, 7; Luka 21:10, 11) Bivisa bimmonisa ti mambu beni matona mu mvu 1914, mu thangu Mvita Wutheti Wunneni wu Nza wutona. Kibibila kintedila thangu ayoyi “bilumbu bitsuka.”—2 Timoteo 3:1-5.
(Nzaikusu 6:4-6) Buna mvalu wunkaka wutotuka, wuba wumbuaki, buaka kuandi kuba banga ku mbazu, mutu wuvuanda va mbata mvalu beni wutambula lulendu lu kubotula ndembama va ntoto ayi bamvana mbedi voti sabala muingi batu bavondasana bawu na bawu. 5 Bo kazibula dikolo dintatu, buna yiyuwa vangu kintatu ki moyo kituba: “Yiza!” Buna yimona, tala mvalu wunomba, mutu wuvuanda va mbata mvalu beni wuba ayi basikilo voti kizongolo va koko. 6 Ndibuela kuwa mbembo yimueka yitotukila va khatisika bivangu binna bi moyo yituba: “Tezo kimueka ki falina mu denali kimueka ayi bitezo bitatu bi zithete mu denali kimueka vayi bika bunga mafuta ayi vinu.”
wp17.3 5 ¶2
Banani Bobo Bandiatisa Mimvalu Minna Bantubila mu Buku yi Nzaikusu?
Mvalu awowo wumfuanikisa mimvita. Mona ti nandi, kabotulanga ko ndembama yi tsi yimueka to, vayi mu nza yimvimba. Mu mvu 1914, vayiza monika mvita wutheti wu nza. Bo vavioka mua thangu, vayiza bue monika mvita wunkaka wuluta mvita wutheti. Bankaka bankikininanga ti tona mu mvu 1914 thalu yi batu bamfua mu mimvita yilenda vioka 100 di mafunda na mafunda ma batu! Mu khambu tubila batu bankaka bayiza tovukila mu phila yingolo.
wp17.3 5 ¶4-5
Banani Bobo Bandiatisa Mimvalu Minna Bantubila mu Buku yi Nzaikusu?
“Yiza!” Buna yimona, tala mvalu wunomba, mutu wuvuanda va mbata mvalu beni wuba ayi basikilo voti kizongolo va koko. Ndibuela kuwa mbembo yimueka yitotukila va khatisika bivangu binna bi moyo yituba: “Tezo kimueka ki falina mu denali kimueka ayi bitezo bitatu bi zithete mu denali kimueka vayi bika bunga mafuta ayi vinu.’”—Nzaikusu 6:5, 6.
Mvalu awowo wumfuanikisa zinzala. Ziphasi ziala sabila ngolo ayi Kibibila kintuba ti falina yala sumbulu mu denali kimueka, ayi ziawu ziba zimbongo baba futanga mutu wunsala kilumbu kimvimba mu thangu yikhulu. (Matai 20:2) Mu zimbongo aziozi, mvandi baba sumbanga kitezo kitatu ki zitheti zimueka baba sumbisanga mu thangu beni, vayi ziawu zisa ba ko beni luvalu buka falina. Ayi biawu bilendi fuana ko muingi kudikisa dikanda dinneni. Mbembu mu mbikudulu ayoyi mvandi yintuba ti batu bafueti kona nzeta ayi vinu, biawu biba biuma batu baba luta sadilanga mu thangu yinani.
(Nzaikusu 6:8) Buna yimona, tala mvalu widi fufulu banga nlangu tsaka. Dizina di mutu wowo wuvuanda vana mbata mvalu beni diba “lufua” ayi tsi yi bafua yiba kunlandakana. Baba vana lulendo, mu ndambu yimueka mu zindambu zinna zi ntoto, lu vondila mu mbedi voti sabala, mu kanda ki nzala, mu lufua, mu bibulu binsitu bidi va ntoto.
wp17.3 5 ¶8-10
Banani Bobo Bandiatisa Mimvalu Minna Bantubila mu Buku yi Nzaikusu?
Mvalu wunna wumfuanikisa zimbela zi phila mu phila ayi mambu mankaka mantuadisanga ziawu. Bo vavioka mvu 1914, vayiza monika mbela mueka bantedilanga Gripe Espanhola yivonda mafunda ma batu. Ḿba 500 di mafunda ma batu batambakana mbela beni. Ayi mu thangu beni, mu batu batatu, mutu wumueka wuba mbela beni.
Vayi mbela beni yiba to thonono. Batu balonguka beni batuba ti mu sekulu yiviokidi, kuvioka 300 di mafunda ma batu bafuidi mu kibila ki mbela mueka yimbasisanga bikhuzu mu nyitu yoso. Nate bubu, kheti mu mangolo batu bamvana muingi kubuela bakula mimbuku, vayi zimbela buka HIV, mbela ntima ayi malaria bikhidi vonda bivevi bi batu mu nza yimvimba.
Diawu, kuba ti mu kibila ki mimvita, nzala voti zimbela, lufua lukhidi yadila nza yimvimba. Ayi dibumba dikhidi tambula batu bawombo mu kibila akioki.
Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi
(Nzaikusu 4:4) Makumuadi bikundi binna bizungidila kundu ki Kimfumu, muawu mu vuanda makumuadi bakulutu banna, bavuata minledi miphembi ayi bavuata ziphu zi wola mu mintu miawu.
(Nzaikusu 4:6) Vantuala kundu ki Kimfumu vaba banga ḿbu widi kienzele, wudedikini banga ditadi bantedilanga “Klisitali.” Va khatitsika kundu ayi mu yenda kikundu mutelama bivangu binna bi moyo biwala meso kuntuala ayi kumbusa.
re 76-77 ¶8
Kitoko ki Kikundu ki Kintinu ki Yave ku Diyilu
8 Yoane wuzaba ti Yave wubieka zinganga Nzambi muingi basadila ku nzo’andi yinlongo mu thangu yikhulu. Vayi mambu nandi kasonika ḿba mamvanga kukuituka beni: “Makumuadi bikundi binna bizungidila kundu ki Kimfumu, muawu mu vuanda makumuadi bakulutu banna, bavuata minledi miphembi ayi bavuata ziphu zi wola mu mintu miawu.” (Nzaikusu 4:4) Ngete, basi ko zinganga Nzambi, vayi 24 di bakulutu ba bimvuka babieku buka mintinu. Bakulutu beni ba bimvuka badi banani? Badi baklisto basolu voti bikusa ba kimvuka ki baklisto bavulubuka ayi badi ku diyilu mu kiyeku kiawu Yave ka bakanikisa. Buidi tuzabidi mawu?
re 80 ¶19
Kitoko ki Kikundu ki Kintinu ki Yave ku Diyilu
19 Mbi bivangu abiobi bimfuanikisa? Tsongolo voti kimona meso mbikudi Ezekeli kasonika yilenda tusadisa kubakula mvutu. Ezekeli wumona Yave mu dikalu di kipheve, mu dikalu beni mvandi muba bivangu bi kipheve bilenda dedakana na mambu Yoane katuba. (Yehezekeli 1:5-11, 22-28) Kuntuala, Ezekeli wubue mona diaka dikalu beni na bivangu bimoyo. Vayi, khumbu ayiyi, nandi wutedila bivangu beni buka bakeluba. (Yehezekeli 10:9-15) Bivangu binna Ezekeli kamona bilenda fuanikisa nkangu wu zimbasi zi Yave bantedilanga bakeluba, biawu bivangu bidi kiyeku kinkinza beni mu nkangu wu Yave ku diyilu. Yoane kasa kuituka ko kumona ti zimbasi aziozi ziba beni zifikama na Yave, kibila mu nzo yinlongo yi Yave mu thangu yikhulu, muba zifikula wadi zi bakeluba zivangulu mu wolo batula va mongo kasu yi luwawanu yi Yave ayi yawu yaba fuanikisa kikundu ki kintinu ki Yave. Va khati bakeluba beni, vawu Yave kaba vaninanga zithumu ziandi kuidi dikabu.—Esodu 25:22; Minkunga 80:1.
(Nzaikusu 5:5) Buna wumueka mu bakulutu wukhamba: “Bika dila. Tala khosi yi dikanda di Yuda, muanza wu Davidi wunuga, widi wufuana mu zibula buku ayi nanguna tsambuadi di makolo ma buku beni.”
cf 36 ¶5-6
“Tala Khosi yi Dikanda di Yuda”
5 Khumbu ziwombo bansadilanga khosi muingi kutubila kibakala. Ngie wumana ba vantuala khosi? Boti ngete, ḿba vaba mua luphangu luaba tula nkaku muingi wubika kumfikama beni. Kheti bobo, mawu malenda tuadisa boma. Bo wuntala mu meso ma kibulu akioki kidi beni mangolo, ayi kummona nandi wukutala, dilenda ba diambu diphasi kuyindu ti vadi kiuma kilenda tula boma kibulu akioki. Kibibila kintubila matedi ‘khosi yilutidi kibakala mu bibulu bioso ayi yilembua vutukisanga vantadisi kioso kiuma voti mutu.’ (Zingana 30:30) Buawu bobo buididi kibakala ki Klisto.
6 Ndoko tutubila phila zitatu Yesu kamonisina kibakala buka ki khosi: mu kunungisa kiedika, mambu ma busonga ayi mu kununga zinzomono. Tunkuiza mona mvandi ti befu boso tulenda landakana kifuani ki Yesu ki kumonisa kibakala, kuba ti tubutuka ayi kibakala voti ndamba.
Matangu ma Kibibila
(Nzaikusu 4:1-11) Mambu amomo bo mavioka, buna yimona ayi tala muelu wumueka wuzibuka ku diyilu, ayi mbembu yi theti yiyuwa yiba banga yi tulumbeta yikhamba: “Maka avava ayi ndieka kumonisa mambu momo mafueti kuiza, bo mambu mama mavioka.” 2 Muna yawu thangu, ndizamuka mu pheve. Ayi tala kikundu kimueka ki Kimfumu kimonika ku diyilu ayi mutu wumueka wuvuanda va kikundu beni. 3 Mutu wowo wuvuanda vana, kuntuala, wudedakana banga ditadi diodi bantedilanga “Yasipe”, ayi “Saliduani.” Mbunga-luangu yizungidila kundu beni ki Kimfumu. Mu kuyitala, yawu yidedakana banga ditadi di emelode. 4 Makumuadi bikundi binna bizungidila kundu ki Kimfumu, muawu mu vuanda makumuadi bakulutu banna, bavuata minledi miphembi ayi bavuata ziphu zi wola mu mintu miawu. 5 Mu kikundu ki Kimfumu mu totuka zitsiemo, zimbembo ayi bidumu. Vantuala kundi ki Kimfumu vaba tsambuadi di minda miba lema, miawu minsundula tsambuadi di zipheve zi Nzambi. 6 Vantuala kundu ki Kimfumu vaba banga ḿbu widi kienzele, wudedikini banga ditadi bantedilanga “Klisitali.” Va khatitsika kundu ayi mu yenda kundu mutelama bivangu binna bi moyo biwala meso kuntuala ayi kumbusa. 7 Vangu kitheti kidedakana banga khosi, kimmuadi kidedakana banga muana ngombi wu mbakala; vangu kintatu zizi kiandi kiba banga ki mutu; bosi vangu kinna kidedikini banga mbemba yindumuka. 8 Kadika kivangu mu bivangu binna bimoyo kiba ayi mavavi masambanu mawala mesu kunganda ayi ku khati. Bivonganga ko, builu ayi muinya mu tuba: “Mfumu Nzambi nkua ngolo zioso widi wunlongo, wunlongo, wunlongo. Nandi wuba, widi ayi wunkuiza.” 9 Kadika thangu bivangu bimoyo bo bimvana nkembo, nzitusu ayi bimvutudilanga matondo, mutu wowo vuendi va kundi ki Kimfumu, mutu wowo widi moyo mu zikhama di zikhama di mimvu, 10 buna makumuadi bakulutu banna bamfukamanga vantuala mutu wowo vuendi va kikundu ki Kimfumu ayi bansambilanga mutu wowo widi moyo mu zikhama di zikhama di mimvu. Bantulanga ziphu ziawu vantuala kikundu, bantubanga: 11 “A Yave, Nzamb’itu, ngiewu fueni mu tambula nkembo, nzitusu ayi lulendo kibila ngie wuvanga biuma bioso ayi mu kibila ki luzolo luaku bivangulu ayi bidi moyo.”