Mayangi Yibaka ayi Mambu Yilonguka mu Kisalu ki Yave

Matata mami babutukila ku tsi yi Estónia bo mvita wumuadi wulutidi mu nza wutona ayi bayenda ku Alemanha ayi kuawu yibutukila. Bosi bawu bayenda ku Canadá. Tuaba zingilanga ku nzo yimueka yiluelu ku divula di Ottawa, tsi yi Canadá. Ayi ku nzo’itu kuba zitsusu ziwombo. Befu tusa ba ko beni mbakulu vayi tuaba banga matsio voti maki muingi tudia kadika meni.

Kilumbu kimueka Zimbangi zi Yave bayenda ku nzo’itu ayi batanga Nzaikusu 21:3, 4 kuidi ngudi’ama. Bo mam’ama kazaba mawu, nandi wuyituka beni ayi wutona kudila. Mam’ama ayi tat’ama batona kulonguka Kibibila ayi mu kuzaba kiedika bayiza botama.

Kheti matata mami babasa visanga ko buboti kingelesu vayi bayiza ba kifuza mu kisalu ki Yave. Kadika kintanu, tat’ami waba salanga builu boso ku fábrica, vayi mu kisabala va meni, nandi waba ndatanga ayi khomb’ama kilezi mu kisalu ki kusamuna. Ayi kadika sabala, tuaba longukanga Kibanga ki Nsungi mu mbuongimini yi dikanda. Matata mami bandonga kuzola Yave. Ayi mawu maphanga yibaka makani ma kubotama mu mvu 1956 bo yiba 10 di mimvu. Kumona luzolo matata mami baba mu Yave, makhindisa mvandi yitatamana kunsadila.

Bo yimanisa kikola, kifuza kiama mu kisalu ki Yave kiyiza dekuka. Kibila yaba yindulanga ti minu kuba ntuami ntuala, yisinkuiza nunga ko kubaka zimbongo zifuana muingi kukuenda mu zitsi ziwombo dedi bo yaba yindudilanga. Diawu yibakila kisalu ku rádio, ki kutulanga zimuzika. Minu yaba zolanga beni kisalu akiokio. Yaba salanga va builu; diawu yabasa bue kuendanga ko mu zikhutukunu zioso ayi yiyiza ba minkangulu na batu babasa zolanga ko Yave. Vayi yiyiza visa ti vabe tombulu kubalula mua mambu mu luzingu muingi kukuangidika Yave.

Yiyenda ku Oshawa, Ontário ayi kuawu yiyiza zabila Ray Norman ayi khomb’andi Lesli. Bawu baba mintuami ntuala ayi bathambula buboti. Kumona mayangi mawu maphanga kuyindula matedi buidi yifueti natina luzingu luama. Bawu bakhindisa yiba ntuami ntuala. Ayi mawu minu yivanga. Yitona kisalu beni mu mvu 1966, mu Ngonda Yivua. Yiyiza ba beni mayangi ayi yimona ti luzingu luama luba beni lumboti. Vayi mambu mayiza baluka mu kinzibukulu.

BO YAVE KA KUTUMISA WUVANGA DIAMBU VANGA MANGOLO MA KUVANGA MAWU

Bo yaba kota kikola, minu yiwesa nkanda muingi kukuenda ku Beteli yi Toronto, ku Canadá. Bo yiyiza ba ntuami ntuala, bathumisa muingi kusadila ku Beteli mu 4 di mimvu. Vayi minu yitona kuzola yaya Lesli, ayi yiba boma ti mi kuvitika thumusunu beni yinsinkuiza buemmona ko. Yisambila beni, bosi yikikinina thumusunu yi kukuenda ku Beteli vayi yiba beni mu kiunda mu kubika Lesli.

Ku Beteli, yisala ku kibuangu baba sukudilanga bikhutu, bosi yiyiza ba secretário (nsoniki). Minu yitatamana mu kisalu kiama ku Beteli ayi yaya Lesli bantumisa muingi kuba ntuami ntuala wufilu ku divula di Gatineau, ku Quebec. Minu yaba kuyikuvusanga mbi kaba vanganga ayi boti makani mamboti yibaka ma kukuenda ku Beteli. Vayi mambu mayiza baluka. Yaya Ray, khomba yaya Lesli, mvandi bantumisa ku Beteli. Ayi ba tutula va kivinga kimueka. Mawu matsadisa muingi yibue vutuka kuba kikundi na yaya Lesli. Befu tukuelana bo yidukisa 4 di mimvu ku Beteli. Tukuelana mu—kilumbu 27, Ngonda Yimmuadi mvu 1971.

Bosi ba tufila muingi tusadila mu kimvuka ki kifalansi ku Quebec. Bo yiba to 28 di mimvu, yiyituka beni thumusunu ba tuvana muingi tusadila banga minkengididi mi bimvuka. Vayi minu yaba mona ti yisa ba ko wufuana. Kuyindula mu mambu madi mu Yelemia 1:7, 8 makhindisa beni. Vayi mu thangu beni, Lesli wuvanga acidente mu dikalu ayi waba monanga phasi kulala. Diawu yikiyuvusa: Bukiedika ti tunkuiza nunga kuvanga kiyeku akiki? Vayi Lesli wukhamba: “Boti Yave be tutumisa mu kiyeku akiki, buna nandi zebi ti tunkuiza nunga.” Diawu tuvitikila kiyeku beni ayi tubaka beni mayangi mu kusala dedi minkengididi mi bimvuka mu 17 di mimvu.

Tuba mambu mawombo ma kuvanga mu kisalu ki minkengididi mi bimvuka. Ayi yabasa bakanga ko beni thangu muingi kuviokisa na nkazi’ami. Vayi vadi diambu dimueka yiyiza longuka. Mu kikunda kimueka va meni, badodumuna muelu’itu. Bo yizibula, yisa mona ko ni mutu. Vayi yimona to cesto yiba nledi meza, zifruta, queijo, mapha, vinho, zicopo ayi cartão yimueka basonika, “Yenda vuvisa na nkazi’aku.” Yintebuka moyo ti kiba kilumbu kimboti. Vayi minu yikamba yaya Lesli ti yiba disolo muingi kukubika, diawu tuinsikuiza nunga ko kukuenda. Yaya Lesli wuvisa, vayi wuba mu kiunda. Ayi bo yikala va meza muingi kukubika dilongi, kilunzi kiama kitona kuthatisa. Ayi yiyindula mu matangu ma Efeso 5:25, 28. Mu matangu amomo, Yave wunkindisa banuni bavua nkinza mabanza ma bakazi bawu. Diawu, yisambila ayi yikamba Lesli, “tuendi,” ayi nandi wuba mu mayangi. Befu tuyenda va kibuangu kimueka va ndeku muila ayi tuvuvisa. Ayi bo yivutuka ku nzo, yibaka thangu muingi kukubika dilongi beni.

Tubaka beni mayangi mu kisalu ki kukengidila bimvuka. Befu tukengidila kibuangu kiba kutonina ku Colúmbia Britânica nati ku Terra Nova. Ayi mu thangu beni yidukisa makani yiba mu bumuamuana ma kukuenda mu zitsi zinkaka. Yiyindula kukota kikola ki Ngiliadi vayi yisa ba ko phuila yi kuba misioni. Yaba muenanga ti, yisa ba ko wufuana muingi kukota kikola ki Ngiliadi. Mvandi yiba boma bu kukota kikola akiokio muingi babika ku tufila ku África kuidi beni bivunga ayi mimvita. Ayi yaba kuangalala kuama kusadila ku Canadá.

THUMUSUNU TUTAMBULA MUINGI KUSADILA KU ESTÓNIA

Mu mvu 1992 Zimbangi zi Yave batambula luaku lu kubue vutuka kusamuna mu zitsi ziba mu luyalu lu União Soviética. Diawu zikhomba bandiuvula boti yilenda kue sadila ku Estónia banga misioni. Befu tuyituka beni diawu tusambila matedi mambu amomo. Ayi matedi makani amomo befu tubue yindula, ‘Boti Yave wutudinda muingi tuvanga diambu, buna nandi zebi ti tulenda nunga.’ Befu tuvitika thumusunu beni ayi tuba bavumbama kibila ‘Basa tufila ko ku África.’

Bo tutuka, tutona kulonguka mbembu yi Estoniano. Bo tuviokisa mua zingonda kuna, ba tukamba tusala banga minkengididi mi bimvuka. Vaba tombulu tukengidila 46 di bimvuka ayi mangumba mu zitsi zitatu ziba mu luyalu lu União Soviética. Kubunda mvandi Kaliningrado ayi Rússia. Mawu maba sundula ti vabe tombulu kulonguka zimbembu dedi, Letão Lituano ayi Russo. Diba diambu diphasi. Vayi kheti bobo, zikhomba baba banga mu mayangi mu kumona mangolo tuaba vanga muingi kulonguka zimbembu ziawu. Ayi baba bakubama muingi ku tusadisa. Mu mvu 1999, batunga Filiali ku Estónia ayi minu yitambula kiyeku ki kusala mu dingumba di Filiali na zikhomba dedi Toomas Edur, Lembit Reile, ayi Tommi Kauko.

Befu tuyiza zaba zikhomba ziwombo banata ku Sibéria. Kheti baviokila mu mambu mawombo maphasi ku buloko ayi babasa nunganga ko kumona basi dikanda vayi bawu basa dasuka ko voti kulunda nganzi. Bawu batatamana kuba mayangi ayi kifuza mu kisalu ki kusamuna. Mawu ma tulonga ti, tulenda nunga kukindama ayi kuba mu mayangi kheti tuidi mu kuviokila mu mambu maphasi.

Mu kibila ki mambu mawombo ma kuvanga, yabasa bakanga ko thangu yifuana muingi kuviokisa na Lesli. Nandi wutona kumona phokongo yiwombo. Befu tusa zaba ko ti phokongo beni, yidi kimbemvu kimueka bantedilanga fibromialgia. Bo tuvisa ti kimbevu beni kiba kingolo, tuvutuka ku Canadá. Ayi ku Canadá bathumisa muingi yikota kikola ki dingumba di Filiali ku Patterson, Nova Iorque. Yabasa yindulanga ko ti yilenda kota kikola beni. Yisambila beni, bosi yivitika. Ayi Yave wusakumuna makani yibaka. Bo tuyenda mu kikola beni, kuawu Lesli kayiza baka mbukulu yimboti kabe tomba. Ayi bo yimanisa kikola, tuyiza vutuka kuvanga mambu tuaba vanganga.

TUTAMBULA KIYEKU MUINGI —KUESADILA KU CONTINENTE YINKAKA

Mu mvu 2008, bo tuba ku Estónia, kilumbu kimueka va builu telefoni’ama yisika. Zikhomba ku kikulutu bawu bathela muingi kuzaba ti yilenda vitika kue sala ku Congo. Yiyituka beni, ayi bakhamba ti vaba tombulu kuvana mvutu mu kilumbu kilanda. Minu yisa kamba ko kuidi Lesli va builu beni, kibila yizaba ti khanu kasinkuiza lala ko buboti. Vayi minu, yiviokisa builu beni mu khambu lala. Yisambila beni matedi kiyeku akiokio.

Mu kilumbu kilanda, yikamba Lesli ayi tuyindula va kimueka: “Yave nandi widi mu ku tutumisa ku África, buidi tunkuiza zabila ti tuisinkuiza nunga ko befu khambu kuenda theti kuna?” Befu tukala 16 di mimvu ku Estónia, bosi tuyenda ku Kinshasa, ku Congo. Ku Filiali kuba lumbu lumboti ayi kuba ndembama. Kiuma kitheti Lesli katula va kivinga kitu kiba nkanda mueka bamvana bo tuba ku Canadá. Ayi mu nkanda beni basonika “Ba mu mayangi voso vama widi.” Mayangi mitu mu kisalu ki misioni mayiza buelama bo tuyiza zaba buboti zikhomba ayi minlonguki mi Kibibila. Vayiza ba thangu tutambula kiyeku ki kukengidila 13 di zifiliali ku África. Mawu matuvana luaku lu kuzaba batu bawombo. Kumona mambu moso amomo, maphanga kubika ba boma bu kukala ku África. Ayi yiba beni mu mayangi mu luaku Yave kaphana lu kusadila ku África.

Ku Filiali yi Congo, tumona mintindu miwombo mi bidia, dedi zi insectos. Tuaba yindulanga ti tulendi nunga ko kudia biawu. Vayi bo tumona zikhomba kudia, mvitu tuvanga mangolo muingi kubimba. Bawu baba beni mu mayangi mu mangolo tuvanga.

Befu tuvanga viange muingi kukuenda ku khonzo leste yi Congo muingi kusadisa zikhomba baba viokila mu mvita. Zikhomba ziwombo basa ba ko mbakulu vayi kheti bobo, baba kivuvu kikinda mu luvulubukusu, batatamana bakuikama mu kimvuka ki Yave ayi baba luzolo lungolo mu Yave. Mambu amomo manhikuna beni mabanza mitu. Kifuani kiawu ki tuvanga kuyindula kibila mbi tuidi mu kusadila Yave ayi mawu makindisa lukuikumunu luitu. Biuma bi zikhomba zinkaka, dedi zinzo ayi minsitu mituluka. Tuyituka beni kumona buidi biuma bi kinsuni bilenda lalakana ayi tumona ti kutatamana kuba kikundi kifikama na Yave kiawu kiuma kilutidi. Kheti mu ziphasi ziwombo, zikhomba babasa nhungutanga ko. Kifuani kiawu ki tulonga nkinza wu kutatamana kumonisa kibakala mu mambu matedi buvinha.

TUTAMBULA KIYEKU KIMONA KI KUKUITUKILA

Ba tutumisa muingi tuyenda ku Filiali yi Hong Kong. Tuabasa yindulanga ko kue zingila ku Ásia. Vayi bo tumona bivisa bi luzolo lu Yave mu biyeku bioso tutambula, diawu tuvitikila thumusunu ayoyo. Mu mvu 2013, tuyiza ba mu kiunda mu kubika bakundi bitu ayi kibuangu kimboti ki África. Ayi tusa zaba ko mambu tunkuiza dengana ku Ásia.

Tumona mua nkadu phasi kuzingila ku Hong Kong, kibila diba divula dinneni ayi kuidi batu ba zitsi ziwombo. Kikaku kinkaka mvandi kiba, kulonguka mbembu yi chinês. Vayi zikhomba ba tuyamba buboti, ayi tuyiza zola kibuangu beni ayi bidia biawu. Tuba kisalu kiwombo ki kuvanga ku Filiali, vayi ku kibuangu kiba Beteli, thalu yi ziphaku yaba makanga beni. Diawu Dingumba Dintuadisi dibaka makani ma kusumbisa kibuangu beni. Bosi mu mvu 2015, ba tufila ku Coreia do Sul ayi kuawu tuidi bubu. Vaba tombulu kulonguka mbembu yinkaka yi phasi. Kheti tuyolukanga ko buboti mbembu beni, vayi zikhomba ba tukindisanga ayi bantubanga ti tuidi mu kulonguka mu thinu mbembu yi Coreano.

MALONGI TULONGUKA MU KISALU KI YAVE

Khumbu zinkaka disi ko diambu diluelu kuvanga bakundi. Vayi tuvisa ti bo tuntuama ntuala muingi kuyamba bankaka, buawu tumfika vangilanga bakundi. Mvandi tulonguka ti kheti Yave wu tuvanga na zikhadulu ziviakana, vayi Yave wu tuvanga na luaku lu kuzibula ntim’itu kuidi bakundi bitu.—2 Koli. 6:11.

Mu biyeku bitu, tulonguka nkinza wu kutadila batu dedi bo Yave ka kuba tadilanga. Mvandi kumona bivisa bi luzolo lu Yave ayi kutomba zithuadusulu ziandi. Kadika khumbu tuaba banga mu kiunda ayi tuaba kukikuvusanga boti bankaka bankuiza tuvitika, befu tuaba bakanga khindusulu mu kutanga minkanda bakundi bitu baba ku tufilanga. Ayi tumona bivisa ti Yave wuntambulanga minsambu mitu ayi mawu ma tuvana lufiatu ayi ma tukindisa.

Mu mimvu miwombo mima vioka, minu ayi Lesli tulonguka nkinza wu kubotulanga thangu muingi tuba va kimueka kheti tuidi mambu mawombo ma kuvanga. Tulonguka mvandi nkinza wu kubika banga beni mu kiunda bo tumvanga zinzimbala bo tunlonguka mbembu. Mu kadika builu tuaba botulanga thangu muingi kuyindula mu mambu mamboti Yave kabe tuvangila mu kilumbu ayi kuntonda mu mawu.

Minu yabasa yindulanga ko ti yilenda ba misioni voti kuzingila mu zitsi zinkaka. Vayi yiyiza mona mayangi ma kulonguka buidi Yave kalenda vangila mambu moso kusalama. Yintebukanga moyo mambu mbikudi Yelemia katuba: “Ah Yave, ngie wuphuna.” (Yele. 20:7) Bukiedika, Yave wu tusakumuna mu phila tukhambu yindudila. Mvandi wudukisa makani yiba ma kumaka mu lupulanu. Tuyenda mu zitsi yabasa yindulanga ko bo yiba kimuamuana. Tutala mvandi zifiliali mu zicontinente zitanu. Yimvutulanga mvandi matondo mu lusalusu Lesli kaphana muingi yitatamana mu biyeku biviakana Yave kaphana.

Tuntebukanga moyo ti mambu moso tunnunganga kuvanga mu kisalu ki Yave, tumvangilanga mawu mu kibila ki luzolo tuidi mu nandi. Lusakumunu tuntambulanga bubu yidi mbonosono yi luzingu lu mayangi tuala tambula bo Yave kala “zibula koko kuandi ayi kudukisa zitsatu zi bivangu biandi bioso bidi moyo.”—Minku. 145:16.