KISUEKULU KI ZIBUKU MU KHONDI MAYO
Kibanga ki Nsungi
KISUEKULU KI ZIBUKU MU KHONDI MAYO
Ibinda
  • KIBIBILA
  • BILONGULU
  • ZIKHUTUKUNU
  • mwbr20 Ngonda Yinna zitsyel. 1-8
  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu

Tsielu ayiyi yisi ko video ayoyo

Lemvuka, video ayiyi yisinkuiza sika ko kibila diambu dimbi dibe monika.

  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu
  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu (2020)
  • Mua Mintu mi Malongi
  • 13-19 NGONDA YINNA
  • 20-26 NGONDA YINNA
  • 27 NGONDA YINNA–3 YINTANU
Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu (2020)
mwbr20 Ngonda Yinna zitsyel. 1-8

Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu

13-19 NGONDA YINNA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | NGENESI 31

“Yakobi ayi Labani Bamvanga Luwawanu lu Ndembama”

(Ngenesi 31:44-46) Buabu yiza, ndoko tuvanga luwawanu, ngiewu ayi minu, ayi luawu luala ba kimbangi kuidi befu babuadi.’ 45 Diawu, Yakobi wubonga dimanya ayi wutedimisa diawu buka kikuma. 46 Bosi Yakobi wukamba zikhomba ziandi: ‘Nonganu mamanya!’ Ayi bawu banonga mamanya beni ayi bakhupika mawu. Bosi bawu badia va mongo mamanya beni.

it-2 173 ¶8

Ngaledi

Muingi kudedikisa mambu baba, Yakobi ayi Labani bavanga luwawanu. Mu kibila akioki, Yakobi wutedimisa kikuma ki mamanya ayi wudinda zikhomba ziandi bavanga kikuma ki mamanya buka meza. Ayi vawu badila bidia bi luwawanu bavanga. Bosi, Labani wuvana kibuangu beni dizina bantedilanga mu Alamaico (Silia) “Yengali-Sahaduta,” vayi Yakobi wutedila kibuangu beni “Ngaledi,” dizina di Kiebeleo dindedakana na dizina Labani kavana. Labani wutuba: ‘Kikuma akiki ki mamanya [Kiebeleo., gal] kidi bubu, mbangi [Kiebeleo., ʽedh] kuidi minu ayi ngiewu.’ (Ngenesi 31:44-48) Kikhuku ki mamanya (ayi kikuma ki mamanya), kiba kimbangi kuidi baboso baba viokilanga vana. Dedi buntubila lutangu 49, “Kibanga ki Nsungi [Kiebeleo., mits·pahʹ],” kimonisa ti Yakobi ayi Labani bakikinina ti makanda mawu bankuiza zingila mu ndembama. (Ngenesi 31:50-53) Buviokila thangu, bisadi binkaka bi Yave mvandi basadila mamanya mu phila ayoyi.—Yosua 4:4-7; 24:25-27.

(Ngenesi 31:47-50) Ayi Labani wutedila kibuangu beni Yengali-Sahaduta, vayi Yakobi wutedila kiawu Ngaledi. 48 Bosi Labani wutuba: ‘Kikuma akiki ki mamanya kidi bubu, mbangi kuidi minu ayi ngiewu.’ Kiawu kibila batedila kiawu Ngaledi, 49 ayi Kibanga ki Nsungi, kibila nandi wutuba: ‘Bika Yave katu kengidila bo tuala botuka va kibuangu akiki. 50 Ngie kutovula bana bami baba nkieto ayi kukuela bakieto bankaka kubika kuandi bana bami, kheti ni mutu kalasa mona ko mawu, tebuka moyo ti Nzambi widi mbangi kuidi ngiewu ayi minu.’

it-3 728 ¶9

Kibanga ki Nsungi

Yakobi wukhupika kikhuku ki mamanya ayi wutedila kiawu “Ngaledi” (kinsundula “Mongo wu Kimbangi”) ayi “Kibanga ki Nsungi.” Bosi Labani wutuba: ‘Bika Yave ka tukengidila befu buadi bo tuala botuka va kibuangu akiki.’ (Ngenesi 31:45-49) Kikhuku akioki ki mamanya kiaba monisa ti Yave waba monanga mamoso, muingi Yakobi ayi Labani basadila luwawanu lu ndembama kuvanga.

(Ngenesi 31:51-53) Labani wubue kamba Yakobi: ‘Awuwu wawu mongo wu mamanya, ayi akiki kiawu kikuma yibe tedimisa kuidi ngiewu ayi minu. 52 Mongo awuwu wu mamanya widi mbangi ayi kikuma akiki kidi kiuma kimvana kimbangi ti, minu yalasa vioka ko mongo awuwu wu mamanya muingi kuku vanga bubi ayi ngiewu walasa vioka ko mongo awuwu wu mamanya muingi kuphanga bubi. 53 Bika Nzambi yi Abalahami ayi Nzambi yi Naholi, Nzambi yi tat’awu ka tufundisa.’ Ayi Yakobi wuleva phesi mu dizina di mutu awowo tat‘andi Isaki kaba kinzikanga.

Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi

(Ngenesi 31:19) Bo Labani kayenda kuezenga mika mi mamemi mandi, Lakeli wuyiba bitumba bi tat’andi.

it-3 693 ¶8

Nzambi yi Kitumba

Biuma bikhulu babakula ku Mesopotamia ayi mu bibuangu binkaka, bimmonisa ti mutu wuba nsua wu kutambula kiuka ki dikanda, nandi waba vuanga bitumba beni. Dedi bummonisina mua dibaya babakula ku Nuzi, zinzambi zi bitumba zi dikanda, khumbu zinkaka ziaba vananga kikuezi nsua wu kukuenda ku lufundusu muingi kudinda kiuka ki nkuekizi wufua. (Ancient Near Eastern Texts [Matangu Makhulu ku Oriente yi Fikama] masonimina kuidi J. Pritchard, 1974, pp. 219, 220, ayi matangu madi va wanda 51) Ḿba bo Lakeli kazaba mawu, diawu kamuena ti wuba nsua wu kubonga bitumba bi tat’andi mu kibila ki phila kavunina nnuni’andi Yakobi. (Dedikisa na Ngenesi 31:14-16.) Nkinza bitumba abiobi biba kuidi mutu waba tambulanga kiuka ki dikanda, kunsudikisa mvandi kibila Labani kaba tombila kubue tambula bitumba biandi ayi kanatina zikhomba ziandi muingi kulandakana Yakobi kheti mu kudiata sambuadi di bilumbu. (Ngenesi 31:19-30) Vayi Yakobi kasa zaba ko ti Lakeli wuvanga mambu amomo (Ngenesi 31:32), ayi vasiko bivisa bimmonisa ti Yakobi wutomba kusadila bitumba abiobi muingi kutambula kiuka ki bana ba Labani. Yakobi kabasa sadilanga ko bitumba. Boti nandi wuzaba matedi bitumba beni, khanu nandi mvandi wubitulula bo katulula bitumba dikanda diandi bantuadila bo kasuama kutsi nti wunneni wuba wufikama ku Sekemi.—Ngenesi 35:1-4.

(Ngenesi 31:41, 42) Yima dukisa 20 di mimvu tona yiyiza ku nzo’aku. Minu yima kusadila mu 14 di mimvu mu kibila ki bana baku buadi babakieto ayi sambanu di mimvu mu kibila ki bibulu biaku ayi ngiewu wubalula phila yi kumfutila kumi di zikhumbu. 42 Boti Nzambi yi tat’ami, Nzambi yi Abalahami ayi Mutu wowo tat‘ami Isaki kaba kinzikanga kasa ba ko ku khonzo’ami, khanu wusa kuphana ko ni kiuma muingi yinata. Nzambi wumona ziphasi ziama ayi kisalu kingolo yivanga diawu kakusembidi kibedi yono va builu.’     

(1 Petelo 2:18) Benu bisadi, lutumukina zimfumu zinu mu kuba monisa lukinzu loso. Bika to kuidi zimfumu ziozi zidi mavanga mamboti ayi bazebi tula tsatu zi bankaka va ntuala, vayi kuidi bobo mvandi badi mavanga mambi.

w13 15/3 21 ¶8

Kibuangu Kitu ki Kuzingila

8 Bo Yakobi katuka ku Halani, Labani wuntambula buboti ayi wumvana Lea ayi Lakeli muingi baba bakazi bandi. Buviokila thangu Labani wuvuna Yakobi mu kubalula phila yi kumfutila kumi di zikhumbu! (Ngenesi 31:41, 42) Vayi Yakobi wukindama mu zithotolo zioso, kibila wuzaba ti Yave kalenda kunsadisa ayi nandi wunsadisa! Bo Nzambi kakamba Yakobi muingi kavutuka ku Kanani, nandi wuyiza baka ‘bibulu biwombo, bisadi, zikamela ayi ziphunda.’ (Ngenesi 30:43) Muingi kuvutula matondo mu mamoso Yave kamvangila, Yakobi wusambila: ‘Yisa fuana ko kutambula luzolo ayi lukuikumunu wumonisa kuidi kisadi kiaku, kibila bo yisabuka muila wu Yolidani, minu yiba to na nkaw’ami vayi bubu yeka makabu muadi.’—Ngenesi 32:10.

Matangu ma Kibibila

(Ngenesi 31:1-18) Yakobi wuyuwa bo bana ba Labani baba tubanga: ‘Yakobi wubonga kiuka kioso ki tat’itu. Ayi kimvuama kioso kadi, tat’itu vuidi kiawu.’ 2  Yakobi wumona ti kizizi ki Labani kibaluka, ayi kabasa ntadilanga ko mu phila yimboti. 3 Bosi Yave wukamba Yakobi: ‘Vutuka kutsi yi matata maku ayi dikanda diaku, kibila minu yala tatamana kuba yaku.’ 4 Bosi, Yakobi wutumisa Lakeli ayi Lea kuma kuba mamemi mandi 5 ayi wuba kamba: ‘Mu phila yimmuena, tat’inu kasiala bue kunzola ko vayi Nzambi yi tat’ama widi yama. 6 Beno mu zebi ti minu yisadila tat’inu mu mangolo mami moso. 7 Vayi mimvu mioso yima nsadilanga, nandi kabasa kumfutanga ko mu phila tubinina ayi mu kumi di zikhumbu kabaludila phila yi kumfutila. Vayi Nzambi kasa kumbika ko kaphanga bubi. 8 Nandi waba tubanga: ‘Bibulu bioso bidi matona, biawu yinkuiza kufuta’. Mu thangu beni, mamemi moso ma buta bana, maba matona; Vayi wubue balula diyindu: ‘Mamemi moso madi mimfiendi, mawu yinkuiza kufuta.’ Mvandi mamoso mabutuka mu thangu beni, mabutuka na mimfiendi. 9 Diawu Nzambi kaba kuphaninanga mamemi ma tat’inu. 10 Khumbu mueka, bo mamemi maba memba, minu yi lota ndosi ti mawu mabuta bana baba matona ayi baba mimfiendi. 11 Bosi mbasi yi Nzambi yikiedika yikhamba ku ndosi: ‘Yakobi!’ Minu yitambudila: ‘Minu kawu’. 12 Ayi nandi wukhamba: ‘Lemvuka, nanguna thalu’aku ayi bonga bibulu bioso bima butuka; bidi matona ayi bidi mimfiendi, kibila minu yimmonanga mamoso Labani kaku vangilanga. 13 Minu yidi Nzambi yi Beteli, kibuangu wutedimisa kikhuku ki mamanya ayi vama wu vangila luwawanu. Buabu, basika kutsi ayiyi ayi vutuka ku ntoto wubutukila.’” 14 Bo bayuwa mawu, Lakeli ayi Lea batuba: ‘Tukhidi nsua wu kutambula kiuka ki tat’itu? 15 Nandi katu tadilanga ko banga zinzenza? Tat’itu wutu sumbisa ayi wumana kudia zimbongo zioso bamvana mu kibila kitu. 16 Kimvuama kioso Nzambi kabotula mu mioko mi tat’itu, kitu ayi ki bana bitu. Diawu vanga mamoso Nzambi kakukembi.’ 17 Mu thinu Yakobi wumakisa bana bandi ayi bakieto bandi mu zikamela, 18 wunata mamemi mandi moso, mo kavua thama ku Padani-Alani, ayi kimvuama kiandi kioso kabaka. Bosi wuvutuka ku Kanani, ku nzo yi tat’andi Isaki.

20-26 NGONDA YINNA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | NGENESI 32-33

“Ngie Widi mu Kunuana Muingi Kutambula Lusakumunu?”

(Ngenesi 32:24) Bo Yakobi kasiala naveka, dibakala dimueka wutona kunuana yandi builu boso nati buisi bukia.

w03 15/8 25 ¶3

Widi mu Kutomba Yave mu Bukiedika?

Mu Kibibila muidi bifuani biwombo bi batu bavanga mangolo ma kutomba Yave mu bukiedika. Wumueka mu bawu wuba Yakobi, wunuana na mbasi nati buisi bukia. Mu kibila akioki nandi wutambula dizina di Isaeli (Kunuana na Nzambi) kibila nandi ‘wutatamana,’ ‘wuvanga mangolo’ ayi ‘wukuikama,’ mu Nzambi. Mbasi yinsakumuna mu mangolo kavanga.—Ngenesi 32:24-30, matangu madi va wanda.

(Ngenesi 32:25, 26) Bo kamona ti kasa nunga ko Yakobi, buna wunsimba va lubunda lu kulu; ayi Yakobi wufufuka bo kaba nuana yandi. 26 Bosi mbasi wutuba: ‘Mbika yiyenda kibila buisi buidi mu kukia.’ Yakobi wutuba: “Yilendi kubika ko wenda, boti wisi kuphana ko lusakumunu.”

it-1 578 ¶5

Kulu Kubela

Kulu Kubela ku Yakobi. Bo Yakobi kaba nduka 97 di mimvu, nandi wunuana na mbasi yi Nzambi builu boso. Nandi wusimbidila mbasi nati kamvana lusakumunu. Bo baba nuana, mbasi wusimba va lubunda lu kulu ayi Yakobi wufufuka. Kiawu kibila Yakobi kaba kiodikanga. (Ngenesi 32:24-32; Hosea 12:2-4) Bosi Yakobi wutebuka moyo ti kheti “wunuana na Nzambi [mbasi yi Nzambi] ayi na batu, nandi wununga. Dedi bo tuzabidi mutu kalendi nunga ko kunuana na mbasi, vayi Yakobi wununga, kibila naveka Nzambi wubika mambu beni mamonika muingi kumonisa bivisa ti Yakobi wuba beni phuila yi kutambula lusakumunu lu Nzambi.

(Ngenesi 32:27, 28) Mbasi wunyuvula: ‘Dizina diaku nani?’ Nandi wumvutudila: “Yakobi.” 28 Mbasi wubue tuba: ‘Dizina diaku disiedi ko Yakobi vayi Isaeli, kibila ngiewu wunuana na Nzambi ayi batu, vayi wununga.’

it-2 450 ¶8

Isaeli

1. Dizina Nzambi kavana Yakobi bo kaba nduka 97 di mimvu. Mu thangu kaba sabuka mbuinga Yaboki muingi kuedengana na khomb’andi Esau, va builu Yakobi wutona kunuana na mbasi. Mu kibila ki lukuikumunu lu Yakobi mu kunuana na mbasi diawu bamvanina dizina di Isaeli, muingi kumonisa ti nandi wutambula lusakumunu lu Nzambi. Muingi kumonisa nkinza mu mambu mammonikina, Yakobi wuvana kibuangu beni dizina di Penieli. (Ngenesi 32:22-31; tala mvandi YAKOBI Thalu 1.) Kuntuala, bo kaba ku Beteli, Nzambi wukikinina dizina Yaboki katambula ayi tona mu thangu ayoyi nati kutsuka luzingu luandi, Yakobi baba kuntedilanga Isaeli. (Ngenesi 35:10, 15; 50:2; 1 Lusansu 1:34) Kuvioka 2.500 di zikhumbu dizina Isaeli dimmonika mu Kibibila, diawu dintubila matedi nkunu wu Yakobi buka dikabu.—Esodu 5:1, 2.

Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi

(Ngenesi 32:11) Yiku dinda muingi wuphukisa mu mioko mi khomb’ama Esau, kibila boma yidi ti ḿba kalenda vanga bubi, bakietu bami, bana bami ayi minu veka.

(Ngenesi 32:13-15) Ayi vawu nandi kaviokisila builu. Vayi mu kimvuama kaba, nandi wuvengumuna va khonzu biuma muingi kuvana nkhayilu kuidi khomb’andi Esau: 14 200 di zikhombo zikhieto, 20 di zikhombo zi mbakala, 200 di mamemi ma khieto, 20 di mamemi ma mbakala, 15 30 ma zikamela ayi bana bawu, 40 di zingombi zikhieto, 10 di zingombi zi mbakala, 20 di ziphunda ayi 10 di bana ba ziphunda.

w10 15/6 22 ¶10-11

Kukolukanga mu Phila Yimboti Kuntuadisanga Bukundi Bumboti

10 Kukoluka mu phila yifuana kuntuadisanga kikundi kimboti ayi ndembama. Diawu, kuvanga mangolo muingi kukindisa kinkundi kitu na batu bankaka, kulenda tusadisa kukoluka mu phila yifuana. Tufueti sadila luaku loso tuidi muingi kumonisa mavanga mamboti, mu kukabila bankaka mu ntima woso ayi mu kuba yamba ku nzo’itu. Kuvanga mambu amomo, kuala tusadisa kuba kikundi kimboti na bankaka. Mvandi, tulenda tula “makala ma mbazu” kuidi mutu ayi mawu malenda kunsadisa kuba zikhadulu zimboti mu kukhambu mona phasi kudedikisa minsamu— Loma 12:20, 21.

11 Yakobi wuzaba mawu. Khumbu mueka bo Esau kandasukila, nandi wutina mu boma bu kufuila mu mioko mi khomb’andi. Bo vavioka mimvu miwombo, Yakobi wuvutuka. Ayi Esau wuyenda kuendengana na 400 di babakala. Yakobi wudinda lusalusu lu Yave mu nsambu. vayi ava kuedengana na Esau, Yakobi wufila minkhayilu miwombo kuidi khomb’andi ayi miawu milembika Esau. Bo badengana, Esau wuduma ayi wubumba Yakobi.— Ngenesi 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

(Ngenesi 33:20) Nandi wuvanga kikuma ayi wutedila kiawu Nzambi, Nzambi yi Isaeli.

it-1 699 ¶2-3

Nzambi, Nzambi yi Isaeli

Bo kanuana na mbasi yi Yave ku Penieli, Yakobi wutambula dizina di Isaeli. Ayi bo kavanga lukutukunu lu ndembama na khomb’andi Esau, nandi wutona kuzinga ku Sukoti ayi bosi wuyenda ku Sekemi. Wusumba mua kitini ki ntoto kuidi bana ba Hamoli ayi wutunga vana nzo ngoto. (Ngenesi 32:24-30; 33:1-4, 17-19) ‘Nandi wuvanga kikuma ayi wutedila kiawu Nzambi, Nzambi yi Isaeli,’ voti “Nzambi widi Nzambi Isaeli.” (Ngenesi 33:20) Mu kuvanga mawu, Yakobi wumonisa ti nandi wukikinina dizina beni ayi wuvutula matondo bo Nzambi kamvukisa mu kuntuadisa ku ntoto kankanikisa. Bikuma ‘Nzambi, Nzambi yi Isaeli’, khumbu yimueka to bimmonika mu Kibibila.

Matangu ma Kibibila

(Ngenesi 32:1-21) Yakobi wutatamana kudiata, vayi mu nzila wudengana zimbasi zi Nzambi. 2 Bo Yakobi kamona zimbasi beni, nandi wutuba: ‘Ayiyi yidi nzo ngoto yi Nzambi!’ Ayi wutedila kibuangu beni, dizina di Mahanaimi. 3 Yakobi wutuamisa thumu, kuidi batu bannatanga tsangu, muingi be dengana khomb’andi Esau ku ntoto wu Seili ku tsi yi Edomi. 4 Nandi wuba kamba: ‘Benu lufueti kamba mfumu’ami Esau: ‘Buak’abu butubidi kisadi kiaku Yakobi: ‘Mu mimvu mioso yima sadilanga Labani nati bubu. 5 Minu yima baka zingombi, ziphunda, mamemi ayi bisadi. Diawu yimfidisila thumu ayiyi, kuidi ngie mfumu’ami muingi wumfuila nlemvu’’” 6 Bo vavioka mua thangu, batu Yakobi kafila bavutuka ayi bankamba: ‘Tube monana ayi khomb’aku Esau; nandi widi mu kuiza va kimueka na 400 di babakala; bila tidi kudengana yaku.’ 7 Mu kibila ki boma, Yakobi wukabula batu baba yandi, mu mangumba muadi. Wukabula mvandi mamemi, zingombi ayi zikamela. 8 Nandi wutuba: ‘Esau na kunuanisa dingumba dimueka, dingumba dinkaka dilenda tina.’ 9 Bosi Yakobi wudinda mu nsambu: ‘A Yave Nzambi yi tat’ama Abalahami ayi Nzambi yi tat’ama Isaki. A Yave, ngieveka wukhamba: ‘Vutuka ku ntoto wubutukila, kutsi yi matata maku ayi minu yala kukieba buboti’. 10 Minu, yisa fuana ko kumonusu luzolo lukiedika ayi lukuikumu loso, kibila bo yisabuka muila wu Yolidani, minu yiba to na nkaw’ami; vayi bubu yeka makabu muadi. 11 Yiku dinda muingi wuphukisa mu mioko mi khomb’ama Esau, kibila boma yidi ti ḿba kalenda vanga bubi, bakietu bami, bana bami ayi minu veka. 12 Ngieveka wukhamba: ‘Minu yala kukieba buboti ayi yala todisa nkunu’aku banga ntoto widi mu ndeku ḿbu, ka wulendi tangukusu ko.’” 13 Ayi vawu nandi kaviokisila builu. Vayi mu kimvuama kaba, nandi wuvengumuna va khonzu biuma muingi kuvana nkhayilu kuidi khomb’andi Esau: 14 200 di zikhombo zikhieto, 20 di zikhombo zi mbakala, 200 di mamemi ma khieto, 20 di mamemi ma mbakala, 15 30 ma zikamela ayi bana bawu, 40 di zingombi zikhieto, 10 di zingombi zi mbakala, 20 di ziphunda ayi 10 di bana ba ziphunda. 16 Ayi wuvana kadika kisadi kiandi thalu yi mamemi ayi wuba kamba: ‘Viokanu va ntuala, ayi mufueti bika phuasa yi kadika dingumba di mamemi.’ 17 Nandi mvandi wukamba kisadi kiandi kitheti: ‘Boti Esau wukudengini ayi wukuyuvudi: ‘Ngie widi kisadi ki nani, kuidi wunkuenda ayi nani wuvuidi bibulu abiobi bidi va ntual’aku? 18 Ngie fueti tuba: ‘Kuidi kisadi kiaku Yakobi. Awuwu widi nkhayilu kabe fila kuidi mfumu’andi Esau ayi nandi widi mu kukuiza kumbus’itu.’” 19 Mawu mvandi kakamba kuidi kisadi kimuadi, kintatu ayi kuidi baboso baba landakana bibulu: ‘Beno kudengana Esau, mufueti kunkamba mambu amomo. 20 Ayi mvandi mufueti tuba: ‘Kisadi kiaku Yakobi widi mu kukuiza kumbus’itu.’” Yakobi wuyindula: ‘Minu kuvumbika nganzi’andi mu nkhayilu yi kumfila, ḿba wala kuthambula buboti bo tuala dengana.’ 21 Mu phila ayoyi, nandi wufila nkhayilu va ntual’andi vayi nandi veka wuviokisa builu ku thandu.

27 NGONDA YINNA–3 YINTANU

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | NGENESI 34-35

“Minkangulu Mimbi Mintuadisanga Ziphasi Ziwombo”

(Ngenesi 34:1) Dina, muana Lea ba buta na Yakobi, waba kuendanga kue kangala na bana ba bakieto baba ku divula.

w97 1/2 30 ¶4

Sekemi—Divula Diba ku Mbuinga

Buidi matoko bankuiza tadila kikhupha waba kuendanga ku divula diawu naveka? Bo muana mfumu wu divula di Hivi ‘kamona Dina, nandi wumbuila ayi wunkuika kabundana yandi nyitu.’ Kibila mbi Dina katudila luzingu luandi va kingela mu kuba nkangulu na basi Kanani? Ḿba nandi waba tomba kuba kikundi na bakieto ba phung’andi ove kithemu kiwombo kaba voti waba tomba kiphuanza dedi bubela zikhomba ziandi zinkaka. Tanga kinongo beni mu Ngenesi ayi tomba kuvisa ziphasi ayi kiunda Dina katuadisa kuidi Yakobi ayi Lea mu kibila ki nkangulu kaba na basi Sekemi.— Ngenesi 34:1-31; 49:5-7; tala Kibanga ki Nsungi ki kilumbu 15 Ngonda Yinsambanu mvu 1985, tsielo 32.

(Ngenesi 34:2) Bo Sekemi, muana mfumu yi divula di Hivi kamona Dina, nandi wumbuila bosi wunkuika kubundana yandi ayi wumbundula nyitu.

lvs 124 ¶14

“Lutina kitsuza!”

14 Sekemi waba zolanga beni Dina. Diawu kankuikila kubundanda yandi nyitu. (Tanga Ngenesi 34:1-4) Mawu masa tuadisa ko to ziphasi kuidi Dina, vayi mvandi kuidi dikanda diandi.— Ngenesi 34:7, 25-31; Ngalatia 6:7, 8.

(Ngenesi 34:7) Vayi, bo bana ba babakala ba Yakobi bayuwa mambu mamonika, bawu babasika ku nsitu mu thinu. Bawu badasuka beni ayi banyonga kibila Sekemi wutuadisa zitsoni kuidi Isaeli, bo kakuika Dina muana Yakobi kubundana yandi nyitu. Diba diambu dimbi beni kavanga.

(Ngenesi 34:25) Mu kilumbu kintatu, bo zinyitu ziawu ziaba tatamana kukuama, bana buadi ba Yakobi, Simewoni ayi Levi, zikhomba zi Dina, babonga zimbedi ziawu bayenda ku divula ayi bavonda babakala boso kibila bawu basa ba ko bakubama muingi kunuana.

w09 1/9 21 ¶1-2

Mbi Tufueti Vanga Boti Babe Tuvangila Diambu Dimbi?

Khumbu ziwombo, batu bamvutudilanga mambi kuidi bankaka muingi kulembika nganzi yi mambu ba bavangila. Buka, Kibibila kintuba ti, bo bana ba Yakobi bayiza zaba ti Sekemi wukuika khomb’awu kubundana yandi nyitu, ‘bawu badasuka ayi banyonga.’ (Ngenesi 34:1-7) Muingi kuvutudila mambi bavangila khomb’awu, bana buadi ba Yakobi bavuna Sekemi ayi batu baba kalanga yandi. Mu phila ayoyi, bawu bakota ku divula di Kanani ayi bavonda babakala boso kubunda mvandi Sekemi.—Ngenesi 34:13-27.

Kuvonda babakala boso yiba phila yimboti yi kudedikisa mambu beni? Bo Yakobi kazaba mambu bana bandi bavanga, nandi wuba semba: ‘Benu lube thuadisa ziphasi ziwombo mu kuvanga batu ba ntoto awuwu, basi Kanani ayi basi Pelesi baba kithatu kuidi minu. Tuisiko bawombo ayi bawu bala kutakana muingi kunduanisa, kumbunga ayi kubunga dikanda diama.’ (Ngenesi 34:30) Bukiedika, mawu masa sadisa ko kudedikisa mambu beni. Diawu vaba tombulu dikanda di Yakobi kuba keba keba mu mimvila minkaka mifikama kibila badasuka mu mambu bana bandi bavanga. Muingi mawu mabika kumonika, Yave wukamba Yakobi muingi kabotuka ku divula kaba ayi kanata dikanda diandi ku Beteli.—Ngenesi 35:1, 5.

Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi

(Ngenesi 35:8) Kuntuala, Debola kisadi ki Lebeka, wufua ayi banzika ku Beteli kutsi nti wumueka wunneni. Diawu bavanina nti beni dizina di Aloni-Bakuti.

it-1 670 ¶10

Debola

1. Ndezi yi Lebeka. Bo Lebeka kabotuka ku nzo tat’andi Betueli muingi kukuenda ku Palestina ayi kekuelana na Isaki, Debola wuyenda yandi. (Ngenesi 24:59) Bo vavioka mimvu miwombo mi kisalu ku nzo Isaki, Debola wuyenda kuezinga ku nzo Yakobi ḿba bo Lebeka kafua. Bo vavioka 125 di mimvu tona Isaki ayi Lebeka bakuelana, Debola wuyiza fua ayi banzika kutsi nti wumueka wunneni ku Beteli. Nti beni bavana wawu dizina di (Aloni-Bakuti, dinsundula “Nti wu Bidilu”) mawu mamonisa ti dikanda di Yakobi baba zolanga beni Debola.—Ngenesi 35:8.

(Ngenesi 35:22-26) Kilumbu kimueka bo Isaeli kaba kalanga ku ntoto beni, Lubeni wubundana nyitu na Biliha, kimasi ki tat’andi, ayi Isaeli wuyiza zaba mawu. Yakobi wuba 12 di bana. 23 Bana ba Lea baba: Lubeni muana wutheti wu Yakobi, bosi Simewoni, Levi, Yuda, Isakali ayi Zabuloni. 24 Bana ba Lakeli baba: Yosefi ayi Benyamini. 25 Bana ba Biliha kisadi ki Lebeka baba: Dani ayi Nafatali. 26 Ayi bana ba Zilipa kisadi ki Lea baba: Ngadi ayi Aseli. Abobo bawu bana Yakobi kabutila ku Padani-Alani.

w17.12 14

Biuvu bi Mintangi

Ku Isaeli yikhulu, muingi dibakala kaba dizina mu nkunu wuyiza butukila Mesiya, kafueti ba muana wunkulutu voti muana wutheti?

Mu mimvu mima vioka, buawu tuaba yindudilanga mu kibila ki mambu masonama mu Ebeleo 12:16. Matangu beni mantuba ti Esau ‘kasa kinzika ko mambu manlongo’ ayi wusumbisa ‘kikhulutu kiandi mu kibila ki bidia.’ Befu tuaba yindulanga ti bo Yakobi katambula ‘kikhulutu’ ki khomb’andi, nandi wutambula mvandi luaku lu kuba khaka voti khaya yi Mesiya.—Matai 1:2, 16; Luka 3:23, 34.

Vayi, mu kufiongunina buboti binongo binkaka bi Kibibila, tumona ti vabasa tombuluanga ko theti kuba muana wutheti muingi kuba mu ntanda wu zikhaka zibutukila Mesiya. Bika tutubila nkadu binongo beni.

Yakobi wubuta bana bawombo. Lubeni, nandi muana wutheti Yakobi kabuta na Lea. Bosi Yakobi wubue buta na Lakeli nkazi kaba luta zolanga muana batedila Yosefi. Bo Lubeni kavanga kitsuza, nandi kasa bue kadidila ko na luaku lu kuba muana wutheti vayi luaku beni luvioka kuidi Yosefi. (Ngenesi 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 Lusansu 5:1, 2) Kheti bobo, Mesiya kasa kuizila ko mu Lubeni voti mu Yosefi. Nandi wuyizila mu mvila wu Yuda, muana wunna Yakobi ayi Lea babuta.—Ngenesi 49:10.

Matangu ma Kibibila

(Ngenesi 34:1-19) Dina, muana Lea ba buta na Yakobi, waba kuendanga kue kangala na bana ba bakieto baba ku divula. 2 Bo Sekemi, muana mfumu yi divula di Hivi kamona Dina, nandi wumbuila bosi wunkuika kubundana yandi ayi wumbundula nyitu. 3 Nandi wutatamana kuzola Dina muana Yakobi ayi waba kolulanga yandi bikuma bi luzolo muingi kamvukumuna bakuela. 4 Bosi, Sekemi wukamba Hamoli tat’andi: “Vanga dioso diambu, muingi muana wunkieto awowo kaba nkazi’ama.” 5 Bo Yakobi kazaba ti Sekemi wubundula nyitu yi muan’andi Dina, nandi wuvibidila bana bandi baba keba bibulu kunsitu. Nandi kasa tuba ko ni diambu nati bana bandi bayiza. 6 Vasa vioka ko beni thangu, Hamoli tata yi Sekemi, wubaka makani makue solula na Yakobi. 7 Vayi, bo bana ba babakala ba Yakobi bayuwa mambu mamonika, bawu babasika ku nsitu mu thinu. Bawu badasuka beni ayi banyonga kibila Sekemi wutuadisa zitsoni kuidi Isaeli, bo kakuika Dina muana Yakobi kubundana yandi nyitu. Diba diambu dimbi beni kavanga. 8 Hamoli wuba kamba: ‘Sekemi muan’ama wunzolanga beni muan’inu. Lemvuka mvana nandi muingi kaba nkazi’andi. 9 Ayi ndoko tuvanga luwawanu mu nzila dikuela diawu, muingi bana bitu, na bana binu, babaka nsua wu kukuelananga. 10 Lulenda kala yitu, ayi ntoto awuwu wunkuiza ba winu. Kalanu kuinu, vanganu kuinu lungosu ayi tunganu kuinu zinzo.’ 11 Sekemi wukamba tata ayi zikhomba zi Dina: ‘Bika yiba mutu wufuana va meso minu, ayi minu yela mu vana biabioso luntomba. 12 Lulenda kundinda thalu yiwombo mu kibila kiandi. Yidi wukubama muingi kulu vana biabioso luntomba, vayi phananu to khomb’inu yinkieto muingi kaba nkazi’ama.’ 13 Ayi bana ba Yakobi bavana mvutu wu luvunu kuidi Sekemi ayi tat’andi Hamoli. Kibila nandi wubundula nyitu yi Dina, khomb’awu. 14 Baba kamba: ‘Tulendi vanga ko mambu amomo, mu kuvana khomb’itu kuidi mutu wukhambu zengusu nyitu’andi yi kibakala. Kibila amomo madi mambu ma zitsoni kuidi befu. 15 Tunkuiza mvana muingi kaba nkazi’aku, benu kuvanga mambu amama: Benu boso mufueti ba banga befu, mufueti zengusu zinyitu zinu zi kibakala. 16 Mu phila ayoyi, befu tuala mu vana bana bitu ba bakieto muingi mu kuela ayi mvitu, tuala kuela bana binu, tuala kala yinu ayi tuala ba dikabu dimueka. 17 Vayi benu kukhambu kutu kuwa, mu kumanga zengusu zinyitu zinu, buna tuala bonga muan’itu ayi tuala kuenda kuitu.’ 18 Hamoli ayi Sekemi bayangalala mu mambu baba kamba. 19 Sekemi kasa kala ko nkulu muingi kusadila mambu bandinda, kibila nandi waba zolanga beni muana Yakobi ayi nandi baba luta kinzikanga ku nzo tat’andi.

    Zibuku mu Ibinda (2008-2025)
    Basika
    Kota
    • Ibinda
    • Kufila
    • Phila Wuntombila
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Zithuadusulu bu Kusadila
    • Nsiku wu no Wuvuidi
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Kota
    Kufila