Zimbangi zikwa zi Yave ngye zebi? Baǹkalanga yaku va ǹsengi, baǹsalanga yaku ayi baǹlogukanga yaku mu kikola. Ove wumana solula yitu matedi Kibibila. Bukyedika twidi banani ayi kibila mbi tuǹsamuninanga ma tuǹtelanga mana kwidi baǹkaka?

Twidi buka batu boso. Tubasikila mu mimvila ayi ǹzingulu zi vyakana. Befu baǹkaka tuma vyokila mu binganga biwombu voti tusa tela mana ko mu Nzambi. Angi, tulonguka theti Kibibila bosi tuyiza ba Zimbangi zi Yave. (Mavanga 17:11) Bo tukikinina ma tulonguka, tubaka makani ma kubwongimina Yave Nzambi.

Tuḿbakanga ndandu mu kulonguka Kibibila. Twidi mambu ayi tuǹzimbakananga buka batu boso. Angi tubakula ti kuzingila mu miǹswa mi Kibibila kuḿbalulanga nzingulu’itu mwingi yi luta buboti. (Minkunga 128:1, 2) Kiawu kibila tuǹsamuninanga tsangu zimboti tulonguka mu Kibibila.

Tuǹzingilanga mu zikhadulu zi Nzambi. Zikhadulu beni Kibibila kaǹlonga, ziǹtwadisanga nzingulu yi songa, nzingulu yimboti, lukinzu mu baǹkaka, ayi mavanga mamboti. Ziawu zi tuvanganga kuba bilunzi bimboti, batu banzinga mboti mu tsi, baǹsalanga mboti ayi zi tulongisanga kintwandi va dikanda. Tuǹkikininanga ti Nzambi ka vasanga ko ayi “katalanga zizi ko” diawu ki khomba kitu kidi mu nza yimvimba, ki khambulu kithatu mu miḿvila, tukhambu kotilanga mu mambu ma politika, vayi tu bundana mu zitsambululu zimweka. Kheti twidi buka batu boso, angi twidi dikanda disolwa di Nzambi.—Mavanga 4:13; 10:34, 35.

• Mbi biǹdedikisa Zimbangi zi Yave na batu baǹkaka?

• Zinkadulu mbi Zimbangi zi Yave baǹlongukanga mu Kibibila?

Bawombu baḿbadilanga ti Zimbangi zi Yave dizina di kinganga kimona. Vama vyoka 2.700 di miḿvu, bisadi bi Nzambi bi kyedika batedulu “zimbangi” zi Yave. (Yesaya 43:10-12) Ti mu ḿvu 1931, tu ba zabakananga Minlonguki mi Kibibila. Kibila mbi tuyiza tedulu Zimbangi zi Yave?

Diawu dinzabikisa dizina di Nzambi. Mu masonokwa ma khulu, dizina di Nzambi, Yave, disonama mafunda na mafunda di zikhumbu mu Kibibila. Mu bi Bibila biǹkaka, bavingisa dizina beni mu zithedulu: Mfumu ove Nzambi. Angi Nzambi yi kyedika wuzabikisa dizina dyandi, kwidi Mose bo kaǹkamba: “Adyodyo diawu dizina dyama mu thangu ka thangu.” (Esodu 3:15) Diawu nandi wumonisa diswasana na zi nzambi zi luvunu. Mayangi twidi mu kunata dizina dinlongo di Nzambi.

Dizina beni dinzabikisa kisalu kitu. Mu thangu yi khulu, batu bawombu bata kimbangi ki kiminu kiawu mu Yave. Wutheti mu bawu wuba Abeli dibakala disonga. Bu vyokila thangu, Nowa, Abalahami, Salai, Mose, Davidi, ayi baǹkaka bavanga dikabu di “dituti dinneni di zimbangi.” (Ebeleo 11:4–12:1) Bo bu tulenda tela kimbangi mu mutu wukhambu kibila mu lufundusu, buawu befu twididi kimbangi mu kyedika kitedi Nzambi.

Tuǹlandakananga kifwani ki Yesu. Nandi zabikini mu Kibibila “mbangi yikwikama ayi yikyedika.” (Nzaikusu 3:14) Naveka Yesu wutuba ti ‘wuzabikisa dizina di Nzambi’ ayi waba ‘vananga kimbangi ki kyedika kitedi Nzambi.’ (Yoane 17:26; 18:37) Diawu minlandikini mi kyedika mi Klisto bafweti nata dizina di Yave ayi ku di zabikisa. Mawu mangolo Zimbangi zi Yave baḿvanganga.

• Kibila mbi Minlonguki mi Kibibila bayiza zabikinina dizina Zimbangi zi Yave?

• Thangu mbi Yave ka tonina bakila Zimbangi va ǹtoto?

• Nani lutidi mu Zimbangi zyoso zi Yave?

Kibibila ki tuba ti kumbusa lufwa lu Yesu, mu kimvuka ki baklisto, mwala kota baklisto ba luvunu bala zimbikisa kyedika. (Mavanga 20:29, 30) Buvyokila thangu ma yiza monika. Bawu ba votikisa malongi ma Yesu ayi mayindu ma Bapakanu. Buawu bu yiza basikila baklisto ba luvunu. (2 Timoteo 4:3, 4) Bwidi tulenda bela lufyatu ti twidi nzayilu yi sulama ma Kibibila kaǹlonga mu thangu’itu?

Thangu Yave yi kuzabikisila kyedika. Yave wutuba ti mu ‘bilumbu bi nsuka nzayilu yi kyedika yala ba yiwombo.’ (Danieli 12:4) Mu ḿvu 1870, mwa dingumba di batu baba tomba bakula kyedika, ba mona ti malongi mawombo ma binganga masa ba ko masulama mu malongi ma Kibibila. Diawu, ba tonina tomba mwingi bwe bakula malongi ma kyedika ma Kibibila, ayi Yave wu ba sakumuna.

Babakala ba lufyatu ba bwisa miǹtima mu kulonguka Kibibila. Minlonguki mi theti mi Kibibila ba landakana ndongukulu yi Kibibila tuǹsadilanga ti bubu. Bawu baba longukanga Kibibila mu dyambu ka dyambu. Bo baba dengananga lutangu lwidi phasi mu kuvisa, baba tombanga tsudukusu mu matanga maǹkaka. Ba kumona madi ngwizani baba sonikanga mawu. Mu kubika Kibibila kiawu veka kisudikisa tsundu matanga, diawu ba yiza bakudila kyedika mu matedi dizina di Nzambi, Kiǹtinu kyandi, lukanu lwandi mu batu ayi va ǹtoto, kyedika kitedi bafwa ayi dyana di luvulubukusu lu bafwa. Mu kutomba kyedika, bawu vuka mu malongi ma luvunu ma binganga ayi mu mavanga mambi.—Yoane 8:31, 32.

Mu ḿvu 1879, Minlonguki mi Kibibila ba yiza bakula ti yiba thangu yi kusamuna kyedika mu bufweni. Diawu, ba tonina kusamuna mu ḿvu beni Kibanga ki Nsungi kinsamuna Kintunu ki Yave, levista tuǹyamikisanga mu bilumbu bitu. Mu thangu’itu, tuǹsamunanga kyedika Kibibila mu 240  di zitsi mu kuvyoka 750 di zimbembo. Thangu’itu yima luta nzayilu yi kyedika!

• Bo Klisto ka fwa, mambu mbi ma yiza monika matedi kyedika ki Kibibila?

• Mbi bi tusadisa tu bwe bakula kyedika ki dyambu di Nzambi?

Miḿvu miwombo mivyoka Zimbangi zi Yave baba sadilanga, basisanga ayi kabulanga zitsekudulu ziǹkaka zi Kibibila. Vayi tuzaba phwila yi kubaka tsekudulu yimona yi Kibibila yilenda sadisa batu bawombu mu baka nzayilu yi sulama yi kyedika, Nzambi katomba mu baboso. (1 Timoteo 2:3, 4) Buawu mu ḿvu 1950, tu tona kuyamikisa tsekudulu’itu yi Kibibila, Tradução do Novo Mundo, yiǹsadilanga bikuma bi khambu phasi. Kiawu kima sekulu buboti kuvyoka 130 di zimbembu.

Va ba tombu Kibibila ki khambu phasi mu kuvisa. Bumvyokila thangu bikuma mu mbembo biḿbalukanga, diawu zitsekudulu ziǹkaka ziḿbelanga phasi mu kuvisa kibila baǹsadilanga bikuma bi khulu. Ayi ba bakula masonoko ma khulu ma lutidi sulama ayi ma fikama na masonoku ma theti, masonimina mu Kiebelewo, Kialamaiko ayi Kingeleko.

Va ba tombu tsekudulu yiǹdedakana na tsangu zi Nzambi. Miǹsekudulu miǹkaka miḿbanga buka miǹsoniki mi Kibibila, angi bafweti ba bakwikama mu masonoko maḿvumina Nzambi. Diawu, dizina di Nzambi, Yave, disiko mu zitsekudulu ziǹkaka zi Kibibila.

Va ba tombu Kibibila kilenda zitisa wuvwidi kiawu. (2 Samueli 23:2) Mu Tradução do Novo Mundo ba vutula dizina di Yave, diba disonama mu 7 di bivevi di zinkumbu mu masonoku ma khulu ma Kibibila, dedi bo bummonisina kifwani kidi va wanda.  (Yesaya 42:8) Miḿvu miwombo mi kisalu ki kutomba, tu baka ndandu yi Kibibila ki khambu phasi mu kutanga, kimmonisa mayindu ma Nzambi buboti. Boti widi Tradução do Novo Mundo mu mbembu’aku voti ndamba, tukudinda wubaka ndyatusulu mu kutanganga lumbu ka lumbu dyambu di Yave.—Yosua 1:8; Minkunga 1:2, 3.

• Why did we decide that a new translation of the Bible was needed?

• What daily practice is good for anyone wanting to learn God’s will?