DISOLO DI NDONGOKOLO 52
Mintueni mi baketo—Luba bakristu bobo bame yonzuka mu kipheve
“Bobuawu baketo, . . . mamvawu bafueti ba baketo ba lukinzu, bakuikama mu mamo.”—1 TIM. 3:11.
NKUNGA 133 Buongimina Yehova mu butoko buaku
MU BUKHUFIa
1. Muingi tuba bakristu bayonzuka mu kipheve, mbi tufueti tula?
TUETA yitukila phila muana keta yonzukila nsualu nsualu tii kakuiza ba nkulutu. Ndionzukulu beni banga mu kinzimbukila yeta monikina. Vayi ndionzukulu yi kipheve yiyizanga ko mu kinzimbukila.b (1 Ko. 13:11; Ebe. 6:1) Muingi mutu kadukisa lukanu beni, kafueti ba na nguizani yingolo ayi Yehova. Phuila diaka tuidi yi pheve santu’andi muingi tuyonzula bikadulu bimboti, toyonzula maluaku mafueni, ayi tuba bakubama mu dukisa biyeko mu bilumbu binkuiza.—Zin. 1:5.
2. Dilongi mbi tubeki mu 1 Mose 1:27, ayi mbi tueka ntadila mu disolo diadi?
2 Yehova wuvanga batu muingi baba babakala voti voti baketo. (Tanga 1 Mose 1:27.) Mu kubatala, bakala ayi nketo zinitu zikala ziviakana vayi luviakunu phe bakala mu mambu mankaka. Mu kifuani, Yehova wuvanga babakala ayi baketo muingi badukisa biyeko bifuana, diawu badidi phuila yi bikadulu, ayi maluaku mo mafueti kubasadisa badukisa biyeko bio bi batadidi. (1 Mo. 2:18) Mu disolo diadi, tueka ntadila mbi ntueni wunketo kafueti tula muingi kaba nketo wu mukristu nio meyonzuka mu kipheve. Mu disolo dio dinkuiza tuela zaba mbi mintueni mi babakala balenda tula.
YONZULA BIKADULU BI BUNZAMBI
Sokudila bikadulu bi baketo bakuikama, banga Lebeka, Esteli ayi Abingaili yela kusadisa wuba nketo wu mukristu wuyonzuka mu kipheve (Tala paragrafi 3-4)
3-4. Bue mintueni mi bakhomba ba baketo balenda bakila bifuani bimboti bio bafueti sokudila?
3 Bibila kitubidi baketo bawombo bamboti bo beba zolanga Yehova ayi beba kunsadilanga. (Tala mu jw.org disolo “Mateya nini tokoki kozwa epai ya basioyo Biblia elobeli”) Banga phila butubidi ntu wu disolo dieto, baba bafuana mu “bikadulu biawu” ayi baba “bakuikama mu mambu moso.” Mu buela bakhomba zi baketo balenda mona phe mu bimvuka biawu bifuani bi baketo ba bakristu bo bayonzuka mu kipheve bo bafueni sokudulu.
4 Mintueni mi baketo, luyindula bakhomba bo luzebi bo beta monisa kifuani kimboti bo lulenda sokudila. Lutala bikadulu biawu bio bieta monika. Kumanima lutala phila mbi lulenda kubasokudila. Mu ziparagrafi zilandikini, tueka ntadila bikadulu bitatu bimfunu bio baketo bayonzuka mu kipheve bafueti ba na biawu.
5. Bila mbi ku kikulula kuididi mfunu kuidi nketo wu mukristu nio wuyonzuka mu kipheve?
5 Ku kikulula kidi kadulu kimfunu kio kifueti ba kuidi mukristu nio meyonzuka mu kipheve. Nketo niandi ba ku kikulula maka ba nguizani yimboti na Yehova na batu bankaka. (Zaki 4:6) Mu kifuani, nketo nio weta zola Yehova mu ku kikulula koso weta sobula tumamana zitsikudukusu zizangama zio Disa diandi di mazulu kaveni. (1 Ko. 11:3) Tsikudukusu beni mfunu yidi mu kimvuka ayi mu khubukulu yi dikanda.c
6. Dilongi mbi mintueni mi bakhomba ba baketo balenda longuka mu ku kikulula ku Lebeka?
6 Tutadila kifuani ki Lebeka. Wuba nketo widi diela ayi wu kibakala nio weba bakanga zikhubukulu zimboti mu luzingu luandi loso. (1 Mo. 24:58; 27:5-17) Kutu wuba na luzitu ayi tumamana. (1Mo. 24:17, 18, 65) Ngeyo tumamana mu ku kikulula zikhubukulu zi Yehova, banga phila butudila Lebeka, batu maba sokudila mu dikanda diaku ayi mu kimvuka.
7. Bue mintueni mi bakhomba ba baketo balenda sokudila Estele mu monisa kadulu kizaba vo vasukidi zindilu ziawu?
7 Zaba vo vasukidi zindilu ziaku kidi kadulu kinkaka kio bakristu bayonzuka mu kipheve badi phuila na kiawu. Bibila kitubidi ti “nduenga yidi va kimosi ayi batu bo bazebi vo vasukidi zindilu ziawu.” (Zin. 11:2) Esteli wuba nketo nio zebi vo vasukidi zindilu ziandi ayi weba monanga Nzambi tsisi. Zaba vo vasukidi zindilu ziandi kueba kuntaninanga muingi kabika vanga mambu mu lulendo. Wuwa zindongi zi khomb’andi wunkulutu Molodokai ayi wuzilandakana. (Esteli 2:10, 20, 22) Ngeyo phe wulenda ba na kadulu kizaba vo vasukidi zindulu ziaku banga Esteli mu tombanga kuidi bankaka zindongi zimboti ayi kuizisadila.—Tite 2:3-5.
8. Mu tadila 1 Timote 2:9, 10, bue kambu viokisa viangu kueta sadisila mintueni mi bakhomba ba baketo mu diambu ditedi phuatulu ayi mbongusulu nitu?
8 Esteli wumonisa diaka mu phila yinkaka kadulu kizaba vo vasukidi zindilu ziandi. Wuba “ndumba yi kitoko kingolo mu nitu ayi mu zizi”; kutu kasi ba ko kifu ki benda thalu kuidi niandi veka. (Esteli 2:7, 15) Bue baketo ba bakristu bafueti bakila mamboti mu kifuani ki Esteli? Bibila kimonisini phila yi kububela mu 1 Timote 2:9, 10. (Tanga.) Thumu Polo wuvana bakristu ba baketo zithumu bavuata mu phila yikambu viokisa viangu ayi baba mayindu mamboti. Ziphova zi ngeleki zio zisadulu vava zimonisini ti mvuatu wu nketo wu bukristu wufueti ba luzitu ayi kafueti tadila phe mayindu ma batu bankaka. Tueta yangalala bakhomba ba baketo ba bakristu bo badi bayonzuka mu kipheve bo beta vuata mu kambu viokisa viangu!
9. Dilongi mbi tulenda baka mu kifuani ki Abingaili?
9 Zaba suasikisa mambu kidi kadulu kinkaka kio bakhomba ba baketo bo bayonzuka mu kipheve bafueti yonzula. Zaba suasikisa mambu mbi yinsundula? Yinsundula pfiongununu yimboti—diluaku dizaba suasikisa diambu dimbimbi ayi dimboti ayi zaba sobula nzila yinduenga. Tutadila kifuani ki Abingaili. Nnuni’andi wubaka nzengolo yimbimbi yo yilenda kunnanitina vonza kinneni ku nzo’andi yoso. Abingaili wufika vanga diambu mu nsualu nsualu. Kadulu kiandi kimboti kivukisa luzingu lu batu. (1 Sam. 25:14-23, 32-35) Suakisa mambu kufueti kutusadisa diaka tuzaba thangu mbi yitubila ayi thangu mbi yivuandila sui. Kueta tusadisa tuba na bukhati khati mu thangu tulembo tudila batu bankaka thalu.—1 Tes. 4:11.
YONZULA MALUAKU MAFUENI
Mamboti mbi wulenda baka mu longuka tanga ayi sonika bumboti? (Tala paragrafi 11)
10-11. Mamboti mbi wulenda baka ayi batu bankaka balenda baka enati zebi sonika ayi tanga bumboti?
10 Nketo wu mukristu kafueti yonzula maluaku mafueni. Muana ndumba fi nketo bo fikhidi muana nlezi niandi longuka maluaku mankaka, malenda kunsadisa mu luzingu luandi loso. Tutadila mua ndambu bifuani.
11 Longuka tanga ayi sonika bumboti. Mu mala mankaka, tanga ayi sonika bisi ko mfunu mu diambu di baketo. Kosoko maluaku beni mfunu wombo madi kuidi kadika mu mukristu.d (1 Tim. 4:13) Diawu kadi bika kadi diambu dikakidila wulembo longuka tanga ayi sonika bumboti. Mamboti mbi mawu baka? Maluaku beni malenda kusadisa wubaka kisalu ayi wukitanina. Ayi yela sie ba ko phasi kuidi ngeyo mu longuka Bibila ayi wukilongisa kuidi batu bankaka. Diambu dilutidi mfunu, wela ba pfika pfika kuidi Yehova mu tanganga phov’andi ayi mu kuyifiongunina.—Yos. 1:8; 1 Tim. 4:15.
12. Zingana 31:26 bue zilenda kusadisila wuzaba solula bumboti ayi batu bankaka?
12 Yonzula maluaku ma soludila mu phila yimboti. Bakristu bafueti solulanga mu phila yimboti. Mu diambu beni, nlonguki Zaki wutuvana dilongi dimosi dimboti, wutuba: “Kadika mutu kabanga wukubama mu wa, kabika fika yolukanga.” (Zaki 1:19) Mu ndimbidika yoso thangu wulembo wa batu bankaka bo balembo tubi mawu kitula va buangu kiawu voti ‘mawu ba phuila yi ba nkundi wumboti’ kuidi bawu. (1 Pi. 3:8) Enati wukadi thumu sudika mboti mboti mambu mo mutu kalembo tubi voti ziphuila ziandi, wulenda kunyuvula biuvu mu diela. Buawu mawu teka bakila thangu yi fiongunina tuamina wutuba. (Zin. 15:28, nkp.) Wukiyuvula: ‘Diambu dio ndieka ntuba didi dikiedika ayi di lukindusu? Mu diela ndilembo ditubila ayi mu zanti?’ Longuka bifuani bi baketo bo bayonzuka mu kipheve ayi bo bazebi solula bumboti. (Tanga Zingana 31:26.) Tula thalu mu phila yo beta tubila. Ngeyo longuka diluaku beni diodi, nguizani niaku yela luta ba yimboti ayi batu bankaka.
Nketo nio weta longuka kipa nzo’andi weta nata mamboti mu dikanda diandi ayi mu kimvuka (Tala paragrafi 13)
13. Bue wulenda longukila kipila nzo’aku? (Tala phe foto.)
13 Longuka kipanga nzo. Mu bibuangu biwombo baketo beta luta kivana mu bongisa zinzo ziawu. Ngu’aku voti khomb’aku wunketo nioni zebi maluaku beni momo beki bu kusadisila wumalonguka. Khomba mosi wunketo widi mu dizina di Cindy tubidi: “Dimosi mu makaba dilutidi mfunu mama kambikila didi mu kundonga zikhini zisala kisalu kingolo. Longuka maluaku banga lamba bidia, sukula minledi, tunga minledi ayi sumba bima kuzandu, kutsadisa ndiba luzingu lu yaki yaki ayi kunzibudila nzila ndiluta sala buwombo mu kisalu ki Yehova. Mama wubue kundonga kadulu kiyamba banzenza ayi kiawu kitula ndibaka budenginina bakhomba ba babakala ayi ba baketo bo badi kifuani kimboti ndilenda sokudila.” (Zin. 31:15, 21, 22) Nketo nio widi kipfuzi ayi kadulu kiyamba banzenza, weta longuka phila yibongisila nzo’andi; widi na ngolo zisadisila nzo’andi ayi kimvuka.—Zin. 31:13, 17, 27; Mav. 16:15.
14. Dilongi mbi beki mu kifuani ki Crystal ayi diambu mbi wufueti tudila thalu?
14 Longuka ku kizingisa ngeyo veka. Ba kadulu ki kukizingisa ngeyo veka luidi lukanu lumfunu kuidi bakristu boso bo bayonzuka mu kipheve. (Flp. 4:11) Khomba mosi wunketo widi mu dizina di Crystal tubidi: “Bambuta ziama beba sobulanga malongi mo ndifueti longuka mu nzo nkanda muingi ndilonguka mambu mo mafueti kutsadisa. Disa diama wukhindisa ndilonguka malongi ma comptabilite mo mamonika ti mfunu wombo madi.” Mu buela, longuka maluaku beni momo mfunu yikala mu baka kisalu ayi wufueti longuka phila yikebila zimbongo ayi kadi kuzisakinina. (Zin. 31:16, 18) Tatamana tula mayindu maku mu mambu ma kipheve mu kondo ba zipholo zikambulu mfunu ayi yangalala mu bima bio bidi yaku mu luzingu lo lukambulu mambu mangolo.—1 Tim. 6:8.
BONGISA MAMBU MO WELA VANGA MU BILUMBU BINKUIZA
15-16. Bakhomba ba baketo bo basi ko bakuela mamboti mbi beta baka? (Malako 10:29, 30)
15 Mu thangu wulembo yonzula bikadulu bi kipheve ayi maluaku mo mafueni, wela ba wufuana mu dukisa biyeko bio bilembo vingila. Tutadila mua ndambu bifuani bio wulenda sadila.
16 Mu thangu mosi plina wulenda teka tatamana ba mutu wukondo kuela. Mu nguizani ayi ziphova zi Yesu, baketo bankaka beta sobula kuawu mu kambu kuela, buba ti kambu kuela mu mala mawu beta kuvuezila. (Mat. 19:10-12) Bankaka balenda kuawu keta ba batu bakambu kuela mu bila ki mambu mo ban’dengana mu luzingu. Ba sikididi ti Yehova ayi Yesu balenzanga ko bakristu bo bakambu kuela. Mu nza yimvimba bakhomba ba baketo bo bakambu kuela badi kifuani kimboti mu bimvuka. Luzolo luawu ayi thalu’awu yimboti kuidi bankaka yeta pusa baketo ba bakristu baba bakhomba ba baketo ayi bamama ba kipheve kuidi batu bawombo.—Tanga Malako 10:29, 30; 1 Tim. 5:2.
17. Bue khomba wuntueni wu nketo kalenda kikubikila tona thangu yayi muingi kakota mu kisalu ki thangu ka thangu?
17 Wulenda ba sadi ki thangu ka thangu. Baketo ba bakristu balembo buedi mioko mu kisalu ki tsamununu mu nza yimvimba. (Nku. 68:11) Buabu, wulenda bongisa programi muingi wuba sadi ki thangu ka thangu? Wulenda ba n’zibudi nzila, kukivana mu luzolo luaku mu kisalu ki thungulu, voti sala ku Beteli. Sambila muingi lukanu luaku lu lungana. Solula ayi bo badukisa lukanu beni ayi zaba mbi bintombana muingi wuludikisa. Tula programi yo yidi yifuana kuidi ngeyo. Ngeyo dukisa lukanu luaku mayi zibudila maluaku mankaka mu kisalu ki Yehova.
Enati tidi kuela wufueti sobula nnuni mu diela dioso (Tala paragrafi 18)
18. Bue khomba wunketo kafueti sobudila nnuni’andi mu nduenga yoso?
18 Wulenda baka diluaku dikuela. Maluaku ayi bikadulu bio tume tubila mabi sadisa wuba nketo wufuana. Diawu ti tidi kuela, sobula nio wunkuelana yaku mu diela dioso. Yidi mu wumosi mu zinzengolo zimfunu zio wela baka. Bambuka moyo ti, wela ba mu lutuadusu lu bakala nio wela kuela. (Lom. 7:2; Efe. 5:23, 33) Wukiyuvula: ‘Widi mukristu nio wuyonzuka mu kipheve? Weta tula mambu ma kipheve va buangu kitheti mu luzingu luandi? Weta baka zinzengolo zimboti? Weta kikinina zinzimbala ziandi? Weta bongila baketo mu mfunu? Widi na maluaku mo mafueni muingi katsadisa mu kipheve, mu kinsuni ayi mu mayindu voti wela ba nkundi wumboti kuidi minu? Weta dukisa biyeko biandi mu phila yimboti? Mu kifuani, biyeko mbi kadi mu kimvuka ayi bue keta bidukisila?’ (Luka 16:10; 1 Tim. 5:8) Diawu enati tidi tomba nnuni wo wufuana, ngeyo veka wufueti keta ba nketo wufuana.
19. Bila mbi kiyeko ki “nsadisi” kididi kiyeko ki luzitu?
19 Bibila kitubidi ti nketo wumboti wukala “nsadisi wufuana” kuidi nnuni’andi. (1 Mose 2:18) Ba phila beni yoyi kueta dekula luvalu lu nketo? Nana! Kiyeko ki nketo kinsadisi kidi kiyeko ki luzitu. Kutu khumbu ziwombo Bibila kieta monisa ti Yehova wukala “nsadisi.” (Nku. 54:4; Ebe. 13:6) Nketo nio wukala nsadisi wukiedika kuidi nnuni’andi weta kum’buela mioko ayi weta kunsadisa kabaka zinzengolo zimboti mu khati dikanda. Bo keta zola Yehova, weta tula moso mo kalenda tula muingi kasadisa batu bankaka bamona bikadulu bimboti bi nnuni’andi. (Zin. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) Wulenda kubama tona thangu yayi mu kiyeko beni mu yonzula luzolo luaku kuidi Yehova ayi mu sadisanga batu bankaka ku nzo’aku ayi mu kimvuka.
20. Diambu dimboti ngudi kalenda vanga mu khati dikanda?
20 Wulenda ba mama. Beno kuelana, ngeyo ayi nnuni’aku lulenda buta bana. (Nku. 127:3) Diawu didi diambu dinduenga mu yindulanga bilumbu binkuiza. Bikadulu ayi maluaku mo tume longuka mu disolo diadi biela kusadisa enati weka nketo kuela voti mama. Luzolo, zanti’aku ayi mvibudulu’aku, biela kusadisa wuba mu nzo yi mayangi koko bana baku bela zingila ayi bela yonzukila mu phila yimboti.—Zin. 24:3.
Mintueni miwombo mi baketo mio milongusu mu nzila yi masonoko ayi milembo sadila mambu mo balonguka mieka bakristu bo bayonzuka mu kipheve (Tala paragrafi 21)
21. Bue tueta muena bakhomba zieto ba baketo ayi bila mbi? (Tala foto yidi va baba.)
21 Tueta kuluzola buwomba bakhomba zi baketo mu diambu di mamoso mo lulembo vangi mu diambu di Yehova ayi bisadi biandi. (Ebe. 6:10) Lulembo tudi ngolo mu yonzula bikadulu bi kipheve, mu yonzula maluaku mamboti, mu bongisa luzingu lueno ayi lu batu bo bavuendi yeno mu ku kibongisa bumboti mu diambu di biyeko bio luela sala mu bilumbu binkuiza. Luidi batu ba thalu mu khubukulu yi Yehova!
NKUNGA 137 Baketo bakuikama
a Beno bakhomba ba luzolo ba mintueni mi baketo, mfunu wombo muidi mu kimvuka. Lulenda ba bakristu bo bame yonzuka mu kipheve, enati lulembo monisa bikadulu bimboti, yonzula maluaku mafuana ayi ba bakubama ayi ku kikubika mu biyeko bio luela sala mu bilumbu binkuiza. Yawu yela tula ti luyangalala mu lusakumunu lo lueta ba mu kisalu ki Yehova.
b TSUDUKUSULU YI ZIPHOVA: Mukristu nio wuyonzuka mu kipheve weta tuadusu kuidi pheve santu, bika mu nduenga zi nza yayi. Weta sokudila kifuani ki Yesu ayi weta tula ngolo mu ba nguizani yimboti ayi Yehova ayi weta tomba mamboti ma batu bankaka.
d Mu diambu di tubila mfunu wu tanganga, tala disolo mu jw.org ditubidi Mpo na nini ezali na ntina ete bana bátángaka?—Eteni ya 1: Kotánga buku moko to kotala filme?