Capítulo 1
Xiñee nuu binni tobi si para guni adorar Dios ca dxi stinu riʼ
1, 2. 1) Xii ndiʼ ni nabé galán cadúʼyanu cayaca ca dxi stinu riʼ. 2) Xi cabeza ca binni ni runi ni jneza ca gaca.
LU GUIDUBI naca Guidxilayú riʼ cahuinni cayaca xiixa nabé galán ni qué huadúʼyanu: cadaagulisaa millón de binni de guiráʼ guidxi roʼ, guiráʼ tribu ne binni ni riníʼ gadxé gadxé diidxaʼ para guni adorarcaʼ Dios tobi si. Guiráʼ iza jma ziguidálecabe. Biblia na lácabe «testigu» stiʼ Jiobá ne laaca nani laacabe nga «jma binni» ni «cusisaca [laabe] ridxí ne huaxhinni» (Isaías 43:10-12; Apocalipsis 7:9-15). Xiñee rúnicabe nga yaʼ. Purtiʼ ora gunibiáʼcabe Jiobá, tobi lucha Dios ni dxandíʼ ca la? rucaani laacabe guibánicabe casi nabe. Ne laaca maʼ biziidicabe nabáninu lu ca «últimu dxi» stiʼ ca cosa malu ni mayaca gunitilú Dios riʼ ne de racá zúnibe ti paraísu lu Guidxilayú riʼ (2 Timoteo 3:1-5, 13; 2 Pedro 3:10-13).
2 Stiidxaʼ Dios cayabi laanu: «Maʼ xcaadxi si tiempu cayaadxaʼ, ne binni malu maʼ qué ziuu [...]. Peru cani nadóʼ zacaacabe guidxilayú, ne dxandipeʼ zadxélacabe guendanayecheʼ purtiʼ ziuu stale guendariuudxi» (Salmo 37:10, 11). «Cani runi jneza ca zacaacaʼ guidxilayú, ne zabánicaʼ luni guiráʼ dxi.» (Salmo 37:29.) «Zuchaa [Dios] nisa riete lú caʼ, ne ma qué ziuu ru enda guti nin enda ruuna nin enda racaná ladxidóʼ nin yuubaʼ, purti ma udiʼdi irá ni uyuu chiqué.» (Apocalipsis 21:4.)
3. Ximodo cayaca ca binni ca tobi si para guni adorarcaʼ Dios.
3 Ca binni ni cayuucaʼ tobi si para guni adorarcaʼ Dios jneza nga cani chichuu primé lu guidxilayú cubi ca. Maʼ biziidicabe xii nga na Dios gúnicabe ne cayúnicabe ni biaʼ gándatiʼ. Jesús bisihuinni pabiáʼ risaca nga gúninu ni zacá ora guniʼbe ca diidxaʼ riʼ: «Ne zacaa cabe enda nabani ca ra gunibiáʼ cabe lii ne ra gunibiáʼ cabe Jesucristu ni biseenda luʼ. Lii nga tobi lucha Dios ni dxandíʼ» (Juan 17:3). Ne apóstol Juan bicaa: «Canitilú guidxilayú ne irá ni nuu ndaani ni [...], peru qué ziuu dxi initilú ni guni ni na Dios» (1 Juan 2:17).
Xiñee cadagulisaacabe
4. 1) Xiñee cadaagulisaa stale binni yanna para guni adorarcaʼ Dios tobi si. 2) Ximodo na Biblia cayácani.
4 Xiñee cadagulisaa stale binni yanna riʼ para guni adorar Dios tobi si. Purtiʼ maʼ nabáninu lu ca últimu dxi stiʼ guidxilayú malu riʼ ne de racá maca zeeda guidxilayú cubi stiʼ Dios. Guiranu cadúʼyanu cayaca cani cá lu Biblia ra caníʼ zadagulisaa binni. Tobi de laacani na: «Ra mayaca guiluxe ca dxi ca [ca últimu dxi riʼ] dani ra nuu lidxi Jiobá napa xidé guzuhuaa dxiichiʼ ni [modo cayaca adorar Dios jneza] luguiáʼ stuudxi dani [stuudxi modo runi adorárcabe], [...] ne ra nuuni zadxiña stale guidxi. Ne stale guidxi dxandipeʼ ziecaʼ ne zaniʼcaʼ: “Latáʼ, ne quíbanu lu dani stiʼ Jiobá ne ra lidxi Dios stiʼ Jacob; ne laabe zuluiʼbe laanu ca neza stibe, ne dxandipeʼ zazanu lu cani”» (Miqueas 4:1, 2; Salmo 37:34).
5, 6. 1) Ximodo cadxiña ca guidxi ca ra nuu Jiobá. 2) Xi naquiiñeʼ guinabadiidxanu laca laanu.
5 Neca cadi cadxiña guiráʼ xixé binni de guiráʼ guidxi roʼ para guni adorarcaʼ Jiobá ra «lidxi» la? cadxiña millón de binni ni nuu ndaaniʼ cani. Ca binni riʼ maʼ nánnacabe xi naguixhe ique Jiobá guni pur nadxii binni, ne maʼ biiyacabe zanda guidxíñacabe laabe pur modo nácabe, ne nga rucaa laacabe gúnicabe ni nabe. Rúnicabe stipa para gánnacabe xi racalaʼdxiʼ Dios gúnicabe, ne cásica ni bicaa salmo riʼ, rinábacabe laabe: «Bisiidiʼ naa guneʼ ni naluʼ, purtiʼ lii nga Dios stinneʼ» (Salmo 143:10).
6 Ñee nuuluʼ lade guiráʼ ca binni ni cutagulisaa Jiobá para guni adorarcaʼ laabe tobi si la? Pur guiráʼ ni maʼ biziidiluʼ lu Stiidxaʼ Dios, ñee rusihuínniluʼ lu cani rúniluʼ Jiobá nga cusiidiʼ lii la? Dede pabiáʼ «zaza[l]uʼ lu neza stibe» yaʼ.
Ximodo nuu guiráʼ ca binni riʼ tobi si
7. 1) Dede pabiáʼ zugaanda gaca binni tobi si para guni adorar Jiobá. 2) Xiñee caquiiñeʼ guni adorarnu Jiobá yánnaca, ne ximodo zanda gacanenu xcaadxi binni guni ni.
7 Ni naguixhe ique Jiobá nga guiráʼ ca ángel ne binni guni adorarcaʼ laabe tobi si. ¡Guizáʼ maʼ racaláʼdxinu guedandá dxi guni adorar binni tobi lucha Dios ni dxandíʼ! (Salmo 103:19-22.) Peru ante gácani la? zunitilú Jiobá cani qué náʼ guni ni nabe. Cumu riabe binni la? cayábibe laacaʼ dede ante xi racaláʼdxibe gúnibe ti guchaacaʼ modo nabánicaʼ (Isaías 55:6, 7). Nga runi, ca dxi stinu riʼ cayábibe binni «de irá guidxi, ni riníʼ adxé adxé idioma» naquiiñeʼ gúnicaʼ yánnaca ni na ca diidxaʼ riʼ: «Laidxibi Dios ne lausisaca laa, purti ma bidxiña dxi cuidxi cuenta binni. Lausisaca ni bizáʼ ibáʼ ne guidxilayú ne nisadóʼ ne ra rindani nisa» (Apocalipsis 14:6, 7). Ñee maʼ cayúniluʼ ni na ca diidxaʼ riʼ la? Pa zacá ni la? zanda guiníʼneluʼ xcaadxi binni ti gunibiáʼcabe Dios ni dxandíʼ ca ne guni adorárcabe laabe.
8. Ora maʼ biziidiluʼ cani jma risaca zeeda lu Biblia, xi naquiiñeʼ gúniluʼ.
8 Qué racalaʼdxiʼ diʼ Jiobá chuʼ binni ni guiníʼ runi adorar laabe peru ruyubi puru para laa si. Ni racalaʼdxiʼ Dios nga ganna chaahuinu xipeʼ nga nabe ne gúninu ni lu xquendanabáninu (Colosenses 1:9, 10). Binni ni riziidiʼ cani jma risaca zeeda lu Biblia ne rudii xquíxepeʼ pur ni caziidiʼ la? runi stipa ti guiniisi jma lu Stiidxaʼ Dios, jma racalaʼdxiʼ gunibiáʼ Jiobá, ganna chaahuiʼ xiná Stiidxabe ne guni ni caziidiʼ. Racalaʼdxiʼ gusihuinni ca guenda ni napa Bixhózenu ni nuu guibáʼ ne guʼyaʼ ca cosa ca casi ruuyabe cani. Laacani nga rucaacani laabe guyúbibe ximodo zanda gúnibe dxiiñaʼ ni maʼ bisaana Dios gaca lu Guidxilayú riʼ para guilá binni. Ñee ngaca racaláʼdxiluʼ gúniluʼ la? (Marcos 13:10; Hebreos 5:12–6:3.)
9. Ximodo ndiʼ nuu binni tobi si yanna.
9 Biblia na guiráʼ binni ni runi ni na Jiobá nácacabe ti guidxi ni nuu tobi si (Efesios 4:1-3). Ne maʼ nuucabe tobi si, neca nabáninu ndaaniʼ ti guidxilayú ra nuu dinde binni ne ra cudxíʼlunu cani racalaʼdxiʼ beela ládinu. Jesús gunábabe de guidubi ladxidoʼbe Bixhózebe chuʼ ca discípulo stibe tobi si. Xi riníʼ nga yaʼ. Primé la? chúʼcabe gaxha de Jiobá ne de Xiiñiʼ, ne guiropa la? gácacabe tobi si (Juan 17:20, 21). Ca xpinni Cristu naquiiñeʼ guidagulisaacaʼ para gusiidiʼ Jiobá laacaʼ ti zacá chuʼcaʼ tobi si.
Xi racané chúʼcabe tobi si
10. 1) Xi ca guenda ndiʼ racané Biblia laanu gápanu ora riquiiñenu ni para guicábinu xiixa ni racaláʼdxinu gánnanu. 2) Ora guicábiluʼ cani canabadiidxaʼ ni lii la? biiyaʼ xi racané binni guni adorar Dios tobi si.
10 Yanna chiguidúʼyanu gadxe cosa ni racané ca binni riʼ guni adorarcaʼ Dios tobi si. Ora guicábiluʼ ni canabadiidxacani lii, guníʼ ique ximodo gacanécani lii chuʼluʼ galán ne Jiobá ne ca bíʼchiluʼ ne ca bizáʼnaluʼ ni zinanda Cristu. Ora guiníʼ íqueluʼ cani ne guyúbiluʼ guiráʼ ca textu ni zeeda luni la? zacané nga lii gápaluʼ guendabiaaniʼ ni cudii Dios, guiníʼ ique chaahuiluʼ ne gánnaluʼ xii nga jneza ne ni cadi jneza, ne ca guenda riʼ nga caquiiñeʼ gápanu (Proverbios 5:1, 2; Filipenses 1:9-11). Biiyaʼ chaahuiʼ cada tobi de laacani.
1) Nánnanu Jiobá si nga zanda guiníʼ xii nga jneza ne ni cadi jneza. «Gulaʼquiʼ guidubi ladxidoʼloʼ lu náʼ Jiobá, ne cadi gúniluʼ ni na si xpiaaniluʼ. Lu guiráʼ ni gúniluʼ guníʼ ique laabe, ne laabe zúnibe ca neza stiluʼ derechu.» (Proverbios 3:5, 6.)
Xiñee naquiiñeʼ guyúbinu xi conseju cudii Jiobá ante gúninu xiixa (Salmo 146:3-5; Isaías 48:17).
2) Nápanu Stiidxaʼ Dios para gabi laanu xi gúninu. «Ucuaa tu ca diidxa byuí né du laatu casi stiidxa Dios ne cadi casi stiidxa binni. Ne dxandí stiidxa Dios ni. Ne dede dxi bini cre tu ni, cayuni ni dxiiña ndaani ladxidoʼ to.» (1 Tesalonicenses 2:13.)
Xiñee cadi galán gúninu xiixa purtiʼ si «ruluíʼ» jneza ni para laanu (Proverbios 14:12; Jeremías 10:23, 24; 17:9).
Pa qué gánnanu xiná Biblia de xiixa, xi naquiiñeʼ gúninu (Proverbios 2:3-5; 2 Timoteo 3:16, 17).
3) Tobi si ni cusiidiʼ Jiobá guiranu. «Guiráʼ ca xiiñiluʼ zusiidiʼ Jiobá laacabe.» (Isaías 54:13.) «Naquiiñe ucáʼ ique nu acané saa nu para ganaxhii nu jma, ne guni nu ni nachaʼhuiʼ. Ne cadi guni nu casi cani rusaana de che cultu [o guendaridagulisaa], sínuque cada tobi acané stobi para indisa ique, ne jma rusi yanna purti caduʼya nu ma zeda dxiña dxi gueeda Jesucristu Señor stícanu.» (Hebreos 10:24, 25.)
Ximodo racané ni rusiidiʼ Jiobá cani rucaadiaga chaahuiʼ laabe (Isaías 65:13, 14).
4) Xaíque stinu nga Jesucristu, ne cadi ti binni de guidxilayú diʼ. «Cadi chuʼlaʼdxi tu gabi cabe laatu maistru, purti tobi si maistru nga nuu, ne laa nga Cristu. Laatu la? biʼchi irá tu. Ne cadi guni bixhoze tu nin tobi de cani nuu ndaani guidxilayú purti tobi si nga Bixhoze tu ni nuu ibáʼ. Zaqueca cadi chuʼlaʼdxi tu guni cabe laatu xaíque purti tobi si nga xaíque stitu, ne laa nga Cristu.» (Mateo 23:8-10.)
Ñee naquiiñeʼ gudxiibaʼ ti binni laaca laa jma que stuudxi la? (Romanos 3:23, 24; 12:3.)
5) Para laanu Reinu si stiʼ Dios nga zacané binni guidxilayú. «Laatu la? naquiiñeʼ guni orartu sicarí: “Bixhózedu ni nuu guibáʼ guisácapeʼ laluʼ. Biseendaʼ Reinu stiluʼ. Gaca ni naluʼ cásica guibáʼ zaqueca lu guidxilayú[”]. Nga runi, cadi guiaanadxitu de guyúbitu primeru Reinu stiʼ Dios ne guendaruni jneza stini.» (Mateo 6:9, 10, 33, NM.)
Ora ruyúbinu «primeru Reinu stiʼ Dios», ximodo racaneni laanu chuʼnu tobi si (Miqueas 4:3; 1 Juan 3:10-12).
6) Espíritu santu ca racaneni binni ni runi adorar Jiobá gapa ca guenda ni caquiiñecaʼ ti chuʼcaʼ tobi si. «Cani zinanda ni na Espíritu Santu la? nadxii binni ne nayeche nuu, ne nuu dxí ladxidóʼ. Qué rixhacalaʼdxi stobi, ne qué runiná binni, ne nachaʼhuiʼ. Qué zaree chu de neza sti Dios, ne nadóʼ, ne rapa xpiaʼ.» (Gálatas 5:22, 23.)
Xi naquiiñeʼ gúninu ti gápanu ca guenda ni rudii espíritu stiʼ Dios (Hechos 5:32).
Ximodo racané espíritu stiʼ Dios laanu para chuʼnu galán ne ca xpinni Cristu (Juan 13:35; 1 Juan 4:8, 20, 21).
7) Guiráʼ cani dxandíʼ runi adorar Dios rucheechecabe ca diidxaʼ nacubi ne galán stiʼ Reinu stibe. «Ne zuiʼ cabe stiidxa Dios de idubi naca guidxilayú para ganna irá xixé guidxi modo runi mandar, ne dxi que ru nga iluxe guidxilayú riʼ.» (Mateo 24:14.)
Xi naquiiñeʼ gucaa laanu gucheechenu diidxaʼ ne stale gana yaʼ (Mateo 22:37-39; Romanos 10:10).
11. Ora rúninu cani na Biblia lu xquendanabáninu, ximodo racanécani laanu.
11 Ora nuunu tobi si para guni adorarnu Jiobá la? racaneni laanu chuʼnu jma gaxha de laabe ne laaca racaneni laanu chúʼnenu ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu nayecheʼ. Salmo 133:1 na: «¡Laguuyaʼ! ¡Pabiáʼ galán ne sicarú nga chuʼ ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu tobi si!». Nabé sicarú riuʼnu ora maʼ qué ruyúbinu para laasinu, maʼ qué rúninu ni na Dios cadi jneza ne maʼ qué riuʼnu lu ca guendaridinde stiʼ binni guidxilayú ti guidagulisaanenu ca binni ni nadxii Jiobá de guidubi ladxidoʼcaʼ ne zinándacaʼ ni na ley stibe.
Gucáʼnanu ca cosa ni guxheleʼ laanu de ca xpinni Cristu
12. Xiñee naquiiñeʼ cueenu ndaaniʼ íquenu cadi caquiiñenu Dios.
12 Para ganda chuʼnu tobi si ne ca xpinni Cristu ni nuu guiráʼ ladu, naquiiñeʼ gucáʼnanu guiráʼ cani zándaca guxheleʼ laanu de laacabe. Tobi de laacani nga guiníʼ íquenu cadi caquiiñenu Dios ne cadi caquiiñeʼ gúninu ni na ley stibe. Jiobá cayacané laanu cadi guiníʼ íquenu zacá ra cayábibe laanu tuu nga guníʼ ique ni primé: Binidxabaʼ (2 Corintios 4:4; Apocalipsis 12:9). Laabe nga bisiguiibe Adán ne Eva ti cadi guzuubacabe stiidxaʼ Dios ne bíʼnicabe ni gudxi Dios laacabe cadi gúnicabe. Cumu qué nuzuubacabe diidxaʼ la? bedaneni yuubaʼ para laacabe ne para laanu (Génesis 3:1-6, 17-19). Nabáninu ndaaniʼ ti guidxilayú ra riníʼ ique stale binni cadi caquiiñecaʼ Dios, ne pur nga naquiiñeʼ gápanu laanu ti cadi guicá modo riníʼ íquecabe ca laanu.
13. Ximodo zusihuínninu maʼ cayúninu ni na Dios para guibáninu lu guidxilayú cubi stibe.
13 Guiníʼ íquenu ni cayabi Jiobá laanu chiguni: zabeebe guiráʼ ca cosa malu riʼ ne zaguube ti guibáʼ ne ti guidxilayú cubi «ra gasti enda nadxabaʼ» (2 Pedro 3:13). Ñee cadi raʼbuʼ naquiiñeʼ gucaa nga laanu gúninu ni na Dios yanna ti guibáninu dxi gaca puru si ni jneza la? Para nga la? naquiiñeʼ gúninu ni na ca diidxaʼ riʼ: «Cadi ganaxhii tu guidxilayú nin ni nuu ndaaniʼ. Ni nadxii guidxilayú la? cadi nadxii Dios» (1 Juan 2:15). Nga runi zucáʼnanu ni riníʼ ique binni guidxilayú, —laacaʼ nacaʼ cadi caquiiñecaʼ Dios, ruyúbicaʼ puru para laasicaʼ, rúnicaʼ ni na Dios cadi jneza ne ridíndecaʼ— ne ziaʼnu gucaadiáganu Jiobá ne zuzúʼbanu stiidxabe de guidubi ladxidoʼno, neca cadi biaʼnu gúninu ni purtiʼ binni ruchee laanu. Guiráʼ ni guiníʼ íquenu ne ni gúninu lu guidubi xquendanabáninu naquiiñeʼ gusihuínnicani racaláʼdxinu gaca ni na Dios (Salmo 40:8).
14. 1) Xiñee naquiiñeʼ guyúbinu modo gunibiaʼnu Jiobá yanna ne chinándanu neza stibe. 2) Para laanu, xi riníʼ ca textu ni zeeda lu párrafo riʼ.
14 Ora guedandá dxi gunitilú Dios guiráʼ ca cosa malu riʼ ne guiráʼ binni ni cayuni ni cadi jneza la? qué zabeza diʼ Jiobá sti hora para guni ni. Qué zabáʼquibe sti dxi gúnibe ni ne qué zuchaabe ca ley stibe para si gúnibe ni racalaʼdxiʼ ca binni ni nacaʼ caziidicaʼ ne cayúnicaʼ ni nabe peru zinándarucaʼ ni runi binni. Nga runi, yánnaca nga naquiiñeʼ gúninu ni nabe (Lucas 13:23, 24; 17:32; 21:34-36). Nabé riéchenu ora guidúʼyanu stale binni cuyubi gusiidiʼ Jiobá laacaʼ, laabe riquiiñebe Biblia ne xquídxibe para gusiidibe laacaʼ, ne tobi si nuucaʼ cayúnicaʼ ni na Dios ti guibánicaʼ lu guidxilayú cubi ca. Ne ra guizíʼdinu jma de Jiobá, jma zannaxhiinu laabe ne jma zacaláʼdxinu gúninu ni nabe.
Ni guietenaláʼdxinu
• Ximodo ndiʼ naguixhe ique Jiobá gaca adorar.
• Ora maʼ cazíʼdinu cani jma risaca zeeda lu Biblia, xi naquiiñeʼ gúninu ne stale stipa.
• Xi zanda guni cada tóbinu para chuʼnu tobi si ne xcaadxi xpinni Jiobá.|
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 4]
Cani nadóʼ zacaacaʼ guidxilayú, ne zadxélacaʼ guendanayecheʼ purtiʼ ziuu stale guendariuudxi