Capítulo 15
Gucaadiáganu conseju ne gudiʼnu lugar uguu jnézacabe laanu
1. 1) Xiñee guiranu caquiiñeʼ gudiicabe conseju laanu ne uguu jnézacabe laanu yaʼ. 2) Ora rudiicabe laanu xiixa conseju, xi naquiiñeʼ guiníʼ íquenu.
«IRÁ nu ruchéʼ nu», na Biblia lu Santiago 3:2. Zándaca guiníʼ íquenu guiráʼ ca biaje qué ñanda ñúninu casi na Stiidxaʼ Dios. Nga runi, ridúʼyanu jneza nga ni cayábini laanu riʼ: «Bicaadiaga conseju ne bidii lugar uguu jnézacabe lii, para gácaluʼ binni nuu xpiaaniʼ despué» (Proverbios 19:20). Zándaca nuu ra maʼ bichaʼnu modo laanu ti guibáninu casi cazíʼdinu lu Biblia. Peru, xi rúninu ora gudii ti xpinni Cristu xiixa conseju laanu yaʼ.
2. Xi naquiiñeʼ gúninu ora gudiicabe laanu xiixa conseju ni caquiiñenu.
2 Nuu binni ruyubi modo gusihuinni jneza nga ni biʼniʼ, o guluíʼ cadi málupeʼ ni o ruyubi ugaaniʼ donda sti binni. Peru ni jma jneza nga gucaadiáganu conseju ni gudiicabe laanu ne gúninu ni (Hebreos 12:11). Ne guirutiʼ naquiiñeʼ guiníʼ ique qué liica zuchee sti binni ne cadi pur intiica si cosa gábicabe laa xi guni o gábicabe laabe xiixa de ni na Biblia cada binni nga guʼyaʼ xi guni. Ne pa ni cudii conseju ca qué ganna xi guiráʼ razón gupa tuuxa ngue runi biʼniʼ xiixa la? zanda gábibe ni laa ne respetu. Peru lu capítulo riʼ chiguininu ora caquiiñeʼ gudiicabe tuuxa binni conseju o caquiiñeʼ uguu jnézacabe laa ne Biblia. Xi naquiiñeʼ gúninu ora guiníʼnecabe laanu yaʼ.
Xi zanda guizíʼdinu de ni biʼniʼ caadxi binni
3, 4. 1) Xii nga na Biblia bizaaca ni zacané laanu cadi guidxiichinu ora gudiicabe conseju laanu ne ora uguu jnézacabe laanu. 2) Xi biʼniʼ rey Saúl ora gúdxicabe laabe cadi jneza bíʼnibe, ne xi bizaacabe pur ngue yaʼ.
3 Stiidxaʼ Dios caníʼ de chupa chonna binni ni gucuaacaʼ conseju ni caquiiñecaʼ, ne nuu biaje dede guluu jnézacabe laacaʼ. Tobi de laacabe nga Saúl, rey stiʼ guidxi Israel, laabe qué ñúnidibe ni gudxi Jiobá laabe gúnibe guidxi Amaleq. Ca amalequita que bicaalucaʼ xquidxi Dios, ngue runi Jiobá guníʼ gáticabe ne ca maniʼ stícabe. Peru Saúl qué ñuuti diʼ rey stícabe nin ca maniʼ ni jma sicarú stícabe (1 Samuel 15:1-11).
4 Jiobá biseendaʼ Samuel ni riguixhená que ra nuu Saúl para gabi laabe cadi jneza diʼ ni bíʼnibe. Xi biʼniʼ Saúl óraque yaʼ. Guniʼbe dxandíʼ biitibe ca amalequita que, peru laapebe qué ninádibe ñuutibe rey que. Peru cadi ngue diʼ nga gudxi Jiobá laabe (1 Samuel 15:20). Gucaláʼdxibe nugaanibe donda ca binni xquídxibe purtiʼ nabe pur laacaʼ qué ñuutibe guiráʼ ca maniʼ stiʼ ca binni que. Nabe: «Bidxibeʼ guidxi ca, ngue runi bizuubaʼ stiidxacabe» (1 Samuel 15:24). Casi ora jma guyuube xizaa pur ni guiníʼ ique binni de laabe, purtiʼ gunábabe Samuel gusisaca laabe nezalú guidxi Israel (1 Samuel 15:30). Despué maʼ qué niná diʼ Jiobá ñácabe rey (1 Samuel 16:1).
5. Xi bizaaca Uzías pur qué nicaa diidxaʼ.
5 Uzías, rey stiʼ Judá «bicheenebe Jioba, Dios stibe, ne guyuube ndaaniʼ yuʼduʼ stiʼ Jiobá para guzaaquibe guʼxhuʼ raqué» (2 Crónicas 26:16). Peru cani ruzaaquiʼ guʼxhuʼ que si nga zanda gúnicaʼ dxiiñaʼ ca. Ora gucalaʼdxiʼ xaíque stiʼ ni ruzaaquiʼ guʼxhuʼ que nucueeza Uzías la? guizáʼ bidxiichibe. Xi bizaacabe runi ngue yaʼ. Biblia na: «Lepra que bireeni lucuabe [...], purtiʼ bisabanáʼ Jiobá laabe. Ne rey Uzías que gúpabe lepra dede dxi gútibe» (2 Crónicas 26:19-21).
6. 1) Xiñee guca nagana para Saúl ne Uzías nuzuubacaʼ diidxaʼ ora guluu jnézacabe laacaʼ. 2) Xiñee qué riná stale binni guicaa conseju.
6 Xiñee guca nagana para Saúl ne Uzías nuzuubacaʼ diidxaʼ ora guluu jnézacabe laacaʼ yaʼ. Jma nga purtiʼ bidxiibacabe laca laacabe: guirópacabe guníʼ íquecabe nabé risácacabe. Ne laaca pur nga stale binni runiná laca laa. Casi ora riníʼ íquecabe pa guicaacabe xiixa conseju la? zuluíʼ nga qué gánnacabe xi gúnicabe o zaníʼ binni mal de laacabe. Peru ora gudxiibaʼ binni laca laa la? qué randa diʼ riníʼ íquecabe jneza ne qué rinácabe gúnicabe ni cayabi Jiobá laacabe lu Stiidxaʼ nin ni cayabi xquídxibe laacaʼ. Nga runi caguixhenabe laanu: «Ante gacaná ti binni la? rudxiibaʼ laca laa; ne ante guchee binni la? runi laa naroʼ» (Proverbios 16:18; Romanos 12:3).
Guicaanu conseju
7. Xi rizíʼdinu naquiiñeʼ gúninu pur ni biʼniʼ Moisés ora gudxi suégrube laabe xi gúnibe.
7 Ndaaniʼ Biblia laaca cá caadxi ejemplu stiʼ binni ni gucuaa conseju ni zacané laanu. Tobi de laacabe nga Moisés, cumu gúpabe ti dxiiñaʼ nabé nadipaʼ la? gudxi suégrube laabe ximódoruʼ zanda gúnibe ni. Bicaadiágabe ni gudxi suégrube laabe ne bíʼnibe ni oraqueca (Éxodo 18:13-24). Xiñee gucuaabe conseju que neca nácabe ti hombre ni napa stale derechu para guni mandar yaʼ. Purtiʼ qué nudxiibabe laca laabe. «Jma nadóʼ guca Moisés lade guiráʼ ca hombre ni guyuu lu guidxilayú.» (Números 12:3.) Ñee naquiiñeʼ gaca binni nadóʼ la? Sofonías 2:3 na zalanu pa gácanu zacá.
8. 1) Ximodo bichee David. 2) Xi biʼniʼ David ora guluu jneza Natán laa. 3) Xi bizaacabe pur bicheebe.
8 Rey David guyuunebe Bat-seba ne gucaláʼdxibe nucaachibe ni purtiʼ biʼniʼ mandarbe guuticabe Urías, xheelaʼ gunaa que. Ora biseendaʼ Jiobá Natán ni riguixhená que ra nuu David para gabi laabe cadi jneza diʼ ni biʼniʼ que la? guca arrepentirbe pur ni bíʼnibe que ne oraqueca guniʼbe: «Maʼ bicheeniáʼ Jiobá» (2 Samuel 12:13). Neca bitiidilaʼdxiʼ Dios stóndabe ora guca arrepentirbe que la? qué nibee diʼ ca guendananá ni beeda luguiabe. Dios gudxi laabe qué zusaana de guniná ti espada binnilídxibe, ne ca xheelabe gadxé tu ziuuné laacaʼ ne baʼduhuiiniʼ ni gale pur guyuunebe Bat-seba que zati (2 Samuel 12:10, 11, 14).
9. Xii ndiʼ cadi naquiiñeʼ gusiaandanu pa gudiicabe conseju laanu o uguu jnézacabe laanu.
9 Rey David gúnnabe pabiáʼ galán ngue gucaadiágabe conseju ni zacané laabe. Guyuu biaje bidiibe xquíxepeʼ Dios purtiʼ guyuu tu bidii conseju laabe (1 Samuel 25:32-35). Ñee zacaca laanu la? Pa zacá laanu la? maʼ qué zaninu ne maʼ qué zúninu xiixa ni guchiiñaʼ laanu despué. Peru pa caquiiñepeʼ chuʼ tu gudii conseju o uguu jneza laanu pur xiixa ni cayúninu yaʼ. Cadi gusiáʼndanu zacá nga rusihuinni Jiobá nadxii laanu ne racalaʼdxiʼ chuʼnu galán guiráʼ dxi (Proverbios 3:11, 12; 4:13).
Ca guenda ni naquiiñeʼ gápanu
10. Ximodo ngue na Jesús cadi gaca ca discípulo stiʼ ti chuʼcaʼ lu Reinu stiʼ Dios.
10 Para chuʼnu galán ne Jiobá ne zaqueca ne cani zinanda Cristu la? naquiiñeʼ guchaanu modo laanu. Jesús biluíʼ ximodo zanda gácanu ora guluube ti baʼduʼ galaa de ca discípulo stibe, nabe: «Pa qué gaca tu casi baʼdu la? qué zanda chuʼ tu lade ca xpinni Dios. Nga runi tu qué udxiiba laca laa sínuque gaca casi baʼdú ri la? laa jma risaca lade ca xpinni Dios» (Mateo 18:3, 4). Ca discípulo stiʼ Jesús que rudxiibarucaʼ laca laacaʼ purtiʼ maruʼ gudinde diidxacaʼ tupeʼ nga ni jma risaca ládecaʼ, ngue runi caquiiñeruʼ guchaacabe modo laacabe (Lucas 22:24-27).
11. 1) Tu nezalú nga cadi naquiiñeʼ gudxíʼbanu laca laanu, ne xiñee. 2) Pa qué rudxíʼbanu laca laanu, xi zúninu ora gudiicabe conseju laanu.
11 Sicaríʼ bicaa apóstol Pedru: «Irá tu laizaalaʼdxi saa, sin udxiiba tu laca laatu, purti cá lu guiʼchi ra na ni: “Nanalaʼdxi Dios ni runi cani rudxiiba laca laa, peru racané be cani qué rudxiiba laca laa”» (1 Pedro 5:5). Nánnanu cadi naquiiñeʼ gudxíʼbanu laca laanu nezalú Dios, peru lu versículo riʼ na laaca cadi gácanu zacá nezalú ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu. Pa gúninu zacá la? qué zadxiichinu ora tuuxa de ca xpinni Cristu gabi laanu xi naquiiñeʼ gúninu, sínuque zazíʼdinu de laacabe (Proverbios 12:15).
12. 1) Xi zúninu pa cadi rudxíʼbanu laca laanu. 2) Xiñee naquiiñeʼ guiníʼ íquenu xi zándaca gucaʼnu sti binni guni pur ni gúninu yaʼ.
12 Pa gusihuínninu qué rudxíʼbanu laca laanu la? zazaaláʼdxinu chuʼ binni galán. Apóstol Pablu bicaa sicaríʼ: «Naquiiñe uyubi nu acané nu stobi ne cadi uyubi nu para laasi nu. [...] Ndi nga laani: pa go to o pa gue tu, o intiisi guni tu, laguni irá ni para usisaca tu Dios, ne cadi guni tu gasti ni uchenda ca judíu, nin ca binni ni cadi judíu, nin ca xpinni Dios» (1 Corintios 10:24-33). Ne ca diidxaʼ riʼ cadi canabaʼ diʼ Pablu laanu gusaananu guiráʼ cani riuuláʼdxinu, sínuque cadi gucaʼnu tuuxa guni xiixa ni gucaa laa guchiiñaʼ xquendabiaaniʼ.
13. Xi ejemplu zándaca gusihuinni pa rinándanu ca conseju ni cá lu Biblia.
13 Ñee jma ruyúbiluʼ chuʼ sti binni galán que gúniluʼ ni riuuláʼdxiluʼ la? Guiranu nga naquiiñeʼ gúninu zacá. Nuu stale modo zanda gusihuínninu rizaaláʼdxinu chuʼ sti binni galán, peru chiguininu de ti ejemplu si: modo rácunu lari ne modo ruzuchaahuinu. Nécaxa rácunu lari modo riuuláʼdxinu la? laaca naquiiñeʼ gusihuínninu zinándanu ley ni cá lu Biblia ra na gácunu lari jneza ne nayá. Peru pa ñánnanu qué riná tuuxa binni ni maʼ gadxé modo biniisi gucaadiaga ca diidxaʼ nacubi ne galán ca pur modo rácunu lari la? ñee nuchaʼnu modo rácunu lari la? Nanna dxíchinu jma risaca nga gacanenu sti binni gapa guendanabani ni qué zaluxe que gúninu ni racaláʼdxisinu.
14. Xiñee cadi jneza nga gusisácanu laca laanu, ne xiñee galán nga guizaaláʼdxinu sti binni.
14 Jesús qué nusisaca laca laa ne bizaalaʼdxiʼ sti binni, nga nga ejemplu bidiibe, dede gudiibibe ñee ca discípulo stibe (Juan 13:12-15). Sicaríʼ na Stiidxaʼ Dios gúcabe: «Laguietenalaʼdxi pabiáʼ nadóʼ uca Cristu Jesús dxi uzá ndaani guidxilayú, ne lachinanda ejemplu stiʼ. Neca [casi] Dios laabe peru qué ña be tu naca be, sínuque bisaana be [de gácabe casi] Dios que para beda gaca be casi ti mozo ra gule be ndaani guidxilayú. Ne ra ma naca be binni guidxilayú, bidii be lugar uca be biaʼ ri tiʼ, ne bizuuba be diidxa dede uná be guti be» (Filipenses 2:5-8; Romanos 15:2, 3).
Guicaanu diidxaʼ ora uguu jneza Jiobá laanu
15. 1) Xii nga naquiiñeʼ gúninu ti chulaʼdxiʼ Dios modo laanu. 2) Ximodo rudii Jiobá conseju laanu ne ximodo riguu jnézabe laanu ora caquiiñenu ni.
15 Cumu guiranu rucheʼnu la? naquiiñeʼ guchaʼnu xpiaʼnu ne cani rúninu para gápanu ca guenda stiʼ Dios. Naquiiñeʼ guchaʼnu modo laanu (Colosenses 3:5-14). Ora gudiicabe conseju laanu ne ora uguu jnézacabe laanu nga zadúʼyanu paraa naquiiñeʼ guchaʼnu modo nácanu ne zánnanu ximodo gúninu ni. Biblia nga libru ni cudii laanu conseju ni jma risaca para gánnanu modo guibáninu jneza (2 Timoteo 3:16, 17). Ne guiráʼ ca guiʼchiʼ ni cusiene de laani ne ca guendaridagulisaa ni riguixhe xquidxi Jiobá gaca ca ruluíʼcani laanu ximodo gúninu ni na Stiidxaʼ Dios. Ne neca maʼ huacaadiáganu xii nga cani naquiiñeʼ gúninu, ñee rudiʼnu cuenta caquiiñeʼ guietenaláʼdxinu cani ne ruyúbinu modo gúninu cani jma jneza la?
16. Ximodo racané Jiobá cada tobi de laanu.
16 Cumu nadxii Jiobá laanu ne rizaalaʼdxiʼ laanu la? nga runi racanebe laanu gudxiilunu ca guendanagana ni rápanu. Maʼ stale binni huayuuyaʼ zacá ni purtiʼ nuu tu cayuundané laacabe Biblia ra lídxicabe. Zacaca nga runi ca binni napa xiiñiʼ, rudiicabe conseju ne riguu jnézacabe laacaʼ para cadi gúnicaʼ xiixa cosa malu ni guniná laacaʼ (Proverbios 6:20-23). Lade ca binni ridagulisaa la? ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu nabé rinábacabe cani jma nanna gucheeche diidxaʼ para gacané laacabe ti gánnacabe ximodo gúnicabe ni jma jneza. Ca binnigola ca laaca rinábacabe conseju xcaadxi binnigola o xcaadxi xpinni Cristu ni nanna gucheeche diidxaʼ. Cani rusihuinni napa ca guenda ni rudii espíritu la? riquiiñecabe Biblia para gacanécabe tuuxa ne rúnicabe ni ne diidxaʼ nadóʼ. Yanna, pa lii nga chigudiiluʼ conseju la? gupa lii, purtiʼ laaca zanda chuʼ xiixa ni uquiinde ne gusaba lii (Gálatas 6:1, 2). Guiráʼ xixenu nga caquiiñenu conseju ne uguu jnézacabe laanu ti chuʼnu tobi si para guni adorarnu tobi lucha Dios ni dxandíʼ.
Ni guietenaláʼdxinu
• Pur nadxii Jiobá laanu, ximodo racanebe laanu gánnanu xii nga ni caquiiñeʼ gúninu jma jneza.
• Xiñee nuu stale tu raca nagana para laa guicaa ca conseju ni caquiiñeʼ, ne xi zazaacacabe pa zacá xpiáʼcabe yaʼ.
• Xi ca guenda ni nabé risaca nga racané laanu gucaadiáganu conseju, ne ximodo bidii Jesús ejemplu ca.
[Ca dibuju/foto ni zeeda lu yaza 142]
Uzías qué nicaa diʼ diidxaʼ ora guluu jnézacabe laa ne pur ngue gúpabe lepra
Moisés guleendú ni galán purtiʼ bicaadiágabe conseju stiʼ Jetró