Quixhe íquenu gucheechenu guiráʼ ca diidxaʼ nacubi ne galán ca
«Laaca gúdxibe laadu gucheechedu diidxaʼ ra nuu binni ne gusiene chaahuidu laacaʼ.» (HECH. 10:42, NM.)
1. Xi dxiiñaʼ guníʼ Pedru gucuaa ca apóstol ora nuu ralidxi Corneliu.
CORNELIU, ti xaíque stiʼ ca soldadu de Roma, bitagulisaa ca binnilidxi ne ca xhamigu, nabé risaca ni bíʼnibe ca purtiʼ dxi ca bihuinni guiráʼ binni nga zanda guidxiña Dios. Apóstol Pedru laaca nuu ralídxibe ne gudxi laacabe maʼ gucuaa ca apóstol que dxiiñaʼ de «gucheeche[caʼ] diidxaʼ ra nuu binni ne gusiene chaahui[caʼ]» binni de Jesús. Ni guníʼ Pedru que nabé gucaneni Corneliu ne cani guyuu ralídxibe que. Ca binni ni cadi judíu que gucuaacaʼ espíritu santu, guyuunísacaʼ ne laaca gucaneni laacaʼ gácacaʼ rey para guni mandarnecaʼ Jesús guibáʼ. ¡Guizáʼ gucané cani bisiidiʼ ca apóstol que binni! (Hech. 10:22, 34-48.)
2. Aparte de ca doce apóstol que, turuʼ gucuaa dxiiñaʼ de gucheeche diidxaʼ, ne ximodo nánnanu ni.
2 Chupa iza ante guidagulisaacabe ralidxi Corneliu biaʼ lu iza 34 que, Saulo de Tarso, ti hombre ni nabé gucananalaʼdxiʼ ca xpinni Cristu, bizaaca ti cosa ni bichaa xquendanabani. Dxi zebe Damasco biree Jesús lube ne gudxi laabe: «Uyé ndaani guidxi, ne raqué zabi cabe lii xi guʼnuʼ». Despué gudxi Jesús ti discípulo stiʼ ni láʼ Ananías zucheeche Saulo diidxaʼ ra nuu «ca judíu [...], ne cani cadi judíu, ne ca rey» (biindaʼ Hechos 9:3-6, 13-20). Ora yendá Ananías ra nuu Saulo la? gúdxibe laa: «Ma gulí Dios sti ca bixhoze gola nu lii [...]. Purti chi güi neu irá binni [...] irá ni biʼya lu ne ni bina diaga luʼ» (Hech. 22:12-16). Pabiáʼ bisisaca Saulo, ni biree lá Pablu despué que, dxiiñaʼ de gucheeche diidxaʼ yaʼ.
Bisiene chaahuiʼ Pablu binni
3. 1) Xii nga ni rieeteʼ lu Hechos capítulo 20. 2) Xi biʼniʼ ca binnigola de Éfeso ora binadiágacaʼ ni guníʼ Pablu, ne xiñee naquiiñeʼ chinándanu ejemplu stícabe.
3 Nabé galán nidúʼndanu guiráʼ ni biʼniʼ Pablu despué de ni bizaacabe que, peru yanna la? chiguininu de ti libana bidiibe biaʼ lu iza 56, ne zeedani lu Hechos capítulo 20. Dxi bidiibe libana ca mayaca guilúxebe guionna biaje guyebe casi misioneru. Ora yendá barcu ni zebe lu que guidxi Mileto, ti puertu stiʼ nisadó Egeo la? bisendacaabe ca binnigola ni nuu Éfeso. Guiníʼ íquenu pabiáʼ nayecheʼ guyuu ca xpinni Cristu que ora binadiágacaʼ ni guníʼ Pablu que (zanda gúʼndaluʼ Proverbios 10:28). Peru neza guyécabe para yendácabe ra nuube que nabé feu ni ne gúpacabe xidé guzácabe biaʼ 50 kilómetru. Rihuínnica biyúbicabe xi gúnicabe para ganda chécabe. Zándaca gupa ca xpinni Cristu que xidé biteegucaʼ negocio sticaʼ o gúpacaʼ xidé gunábacaʼ permisu patrón sticaʼ para guiaadxacaʼ. Ne ngaca nga ni runi stale xpinni Cristu yanna para cadi guiaadxacaʼ ca guendaridagulisaa de chonna gubidxa nin ti dxi.
4. Xi caníʼ Hechos de cani biʼniʼ Pablu dxi guyuu Éfeso.
4 Xi biʼniʼ Pablu ndaaniʼ guidxi Mileto chonna o tapa gubidxa ante chindá ca binnigola que ra nuube yaʼ. Xi ñúniluʼ lii yaʼ (zanda gúʼndaluʼ Hechos 17:16, 17). Pur ca diidxaʼ ni gudxi Pablu ca binnigola que ora yendacaʼ ra nuube nga zanda guiníʼ íquenu xi bíʼnibe laga cabézabe laacaʼ. Pablu guniʼné laacabe xi guiráʼ biʼniʼ casi misioneru ne gudxi laacabe xi dxiiñaʼ biʼniʼ ora yendá Éfeso, xquídxicabe (biindaʼ Hechos 20:18-21). Ne bisietenalaʼdxiʼ Pablu laacabe ni bíʼyacabe biʼniʼ, laabe guniʼbe: «Laatu nanna tu ximodo huazaya lade tu dede primé dxi bedandaya Asia [bisiene chaahueʼ, NM] ca judíu ne zaqueca cani cadi judíu inaba ca perdón Dios ne guni cre ca Señor Jesucristu stinu». Casi maʼ bidúʼyanu ca, dxi yendá Pablu Asia biʼniʼ dxiiñaʼ bisaanané Jesús laa. Guidúʼyanu ximodo bíʼnibe dxiiñaʼ ca ora guyuube Éfeso biaʼ lu iza 52 ne 55. Ni bíʼnibe primé nga bicheechebe diidxaʼ ra nuu ca judíu ora guyebe ca lugar ra nuu stale de laacaʼ. Lucas na bidiibe libana, ne bicuudxibe laacaʼ modo guniʼbe ndaaniʼ sinagoga. Cumu lade ca judíu que «uyuu tu qué niná ñuni cre» la? guyebe sti lugar ndaaniʼ guidxi que para guidxélabe binni ni gucaadiaga laabe. Zacá nga gunda bisiidibe ca judíu ne ca griegu (Hech. 19:1, 8, 9).
5, 6. Xiñee nánnanu cadi xpinni Cristu ca binni ni yeganna Pablu ralidxi que.
5 Despué la? caadxi de cani guca xpinni Cristu que gúcacaʼ binnigola ne laacabe nga cani bidagulisaané Pablu ndaaniʼ guidxi Mileto. Laabe bisietenaláʼdxibe laacaʼ ximodo bicheechebe diidxaʼ ra nuucaʼ: «Qué nucaache gastiʼ, sínuque byue nia laatu irá ni zacané laatu para uzuhuaa chaahui tu. Bisiide laatu ra nuu tu irá tu tobi si, ne zaqueca ra yeganna laatu ralidxi tu». Nuu tu na ni caníʼ Pablu racá nga yegánnabe ca xpinni Cristu ralídxicaʼ. Peru ca diidxaʼ ni cá ra maʼ ziluxe textu ca culuíʼcani bicheeche Pablu diidxaʼ ra nuu ca binni ni caʼruʼ gaca xpinni Cristu. Ne nánnanu zacá ni pur ca diidxaʼ ni guniʼbe riʼ: «Gudxe ca judíu ne zaqueca cani cadi judíu inaba ca perdón Dios ne guni cre ca Señor Jesucristu stinu». Bihuinni cadi xpinni Cristu ca binni que purtiʼ guniʼbe naquiiñeʼ gaca arrepentircaʼ ne gápacaʼ fe Jesús (Hech. 20:20, 21).
6 Ti erudito ni biʼndaʼ ni gucuá lu Stiidxaʼ Dios lu diidxaʼ griegu guníʼ sicaríʼ de Hechos 20:20: «Maʼ ziné Pablu chonna iza de nuu Éfeso. Ne bicheechebe diidxaʼ de yoo pur yoo ra nuu stale binni (versículo 26).a Lu versículo ca ridúʼyanu naquiiñeʼ gucheechenu diidxaʼ de yoo pur yoo ne ra nuu stale binni». Zándaca guyé Pablu ralidxi cada binni de guidxi que o zándaca coʼ, peru ni gucaláʼdxibe nga guietenalaʼdxiʼ ca binnigola de Éfeso que ni bíʼnibe dxi yendabe guidxi que ne guiráʼ ni guleendú binni pur ni bíʼnibe que. Lucas guníʼ: «Bina diaga irá binni [de] Asia stiidxa Señor, cásica judíu zaqueca cani cadi judíu» (Hech. 19:10). Ñee dxandíʼ guiráʼ binni de Asia binadiágacaʼ stiidxaʼ Señor la? Xi rusiidiʼ ni laanu de modo rucheechenu diidxaʼ yaʼ.
7. Ximodo gunna stale binni de stiidxaʼ Dios ora bicheeche Pablu diidxaʼ.
7 Stale binni bicaadiágacaʼ ni bisiidiʼ Pablu ora bicheeche diidxaʼ de yoo pur yoo ne ra nuu stale binni. Zándaca caadxi de ca binni ca bireecaʼ de Éfeso para chigúnicaʼ negocio sti lugar, para chigánnacaʼ binnilídxicaʼ o para cuézacaʼ sti ladu purtiʼ maʼ bireecaʼ gana modo nabézacaʼ ndaaniʼ guidxi Éfeso que, cásica runi stale binni yanna riʼ. Ne guyuu binni ni guyé Éfeso para chiguni negocio o chiguni xcaadxi cosa. Zándaca dxi nuucabe raqué binibiáʼcabe Pablu o bicaadiágacabe laa ora bisiidiʼ laacabe de stiidxaʼ Dios. Yanna, xi gúnicabe ora guibiguétacabe xquídxicabe yaʼ. Guiráʼ cani guyuulaʼdxiʼ de stiidxaʼ Dios que la? guníʼnecaʼ binni de laani, ne dede cani qué ñuulaʼdxiʼ ni laaca gúnicaʼ de ni binadiágacaʼ Éfeso. Zacá gunda binadiaga ca binnilídxicabe, xpesínucabe o cani rizíʼ lúcabe de stiidxaʼ Dios ne yenándacaʼ ni (zanda gúʼndaluʼ Marcos 5:14). Xi rusiidiʼ nga laanu de ni zándaca guizaaca ora gucheechenu diidxaʼ yaʼ.
8. Ximodo biziidiʼ ca binni de Asia stiidxaʼ Dios.
8 Sicaríʼ guníʼ Pablu dxi bicheeche diidxaʼ Éfeso: «Zuxale ndaga puerta rarí para gune dxiiña ni iree ndu para Dios» (1 Cor. 16:8, 9). Ximodo nga bixeleʼ ti puertaʼ para gúnibe dxiiñaʼ yaʼ. Ora bicheechebe diidxaʼ Éfeso que la? casi ñaca nixeleʼ ti puertaʼ purtiʼ gunda biziidiʼ stale binni de stiidxaʼ Dios. Ximodo gucané Pablu guiziidiʼ ca binni ni nuu ndaaniʼ ca guidxi nuu gaxha de Colosas, Hierápolis ne Laodicea de stiidxaʼ Dios pa qué ñuu dxi ñebe ca guidxi ca yaʼ. Zándaca biquiiñebe Epafras purtiʼ laa guleza gaxha de ca guidxi ca (Col. 2:1; 4:12, 13). Nécapeʼ qué ruzeeteʼ Biblia de Epafras la? zándaca gúcabe xpinni Cristu ora bicaadiágabe Pablu ndaaniʼ guidxi Éfeso. Despué, dxi maʼ bicheeche Epafras diidxaʼ neza ra nabeza la? casi ñaca Pablu ngue ñuni ni (Col. 1:7). Laaca zándaca biziidiʼ stale binni de stiidxaʼ Dios ndaaniʼ guidxi Filadelfia, Sardis ne Tiatira ca iza bicheeche Pablu diidxaʼ Éfeso.
9. 1) Xii nga ni jma gucuá ique Pablu. 2) Xi textu nga biaba lu iza 2009 riʼ.
9 Despué de ngue la? ca binnigola de Éfeso que guniʼcaʼ dxandíʼ ngue ni na Pablu ora guníʼ: «Peru nin tobi de ca nga qué rizaaladxeʼ, neca pe guuti cabe naa. Xi si rica ique la? unduuxe dxiiña ni bidii Señor Jesús naa guneʼ. Ne ndi nga dxiiña bidii be naa: [«gucheecheʼ guiráʼ ca diidxaʼ nacubi ne galán», NM] ca pur enda nachaʼhui sti Dios». Ne lu versículo riʼ zeeda textu stiʼ iza 2009: Gucheechenu guiráʼ ca diidxaʼ nacubi ne galán (Hech. 20:24, NM).
Gusiene chaahuinu binni yanna riʼ
10. Ximodo nánnanu laaca naquiiñeʼ gusiene chaahuinu binni ca diidxaʼ nacubi ne galán ca yanna.
10 Cadi ca apóstol si nga guca mandar gucheechecaʼ diidxaʼ ra nuu binni ne gusiene chaahuicaʼ laacabe. Despué de biasa Jesús lade gueʼtuʼ, laaca gúdxibe biaʼ gaayuʼ gayuaa discípulo stibe ni bidagulisaa Galilea que ca diidxaʼ riʼ: «Nga runi laché irá xixé guidxi, lachiusiidi irá xixé binni sa nanda naa, ne lacuu nisa laaca [«lu lá Bixhozeʼ, ne lu lá Xiiñiʼ ne lu lá espíritu santu», NM]. Lausiidi laaca guni ca irá ni ma gudxe laatu». Ne ca xpinni Cristu de yanna laaca naquiiñeʼ gúnicaʼ ni na ca diidxaʼ ca, ne zacá rihuínnini lu ca diidxaʼ guníʼ Jesús riʼ: «Ne ganna ca tu qué ziuu dxi ixele de laatu dede dxi iluxe guidxilayú» (Mat. 28:19, 20).
11. Xi dxiiñaʼ runi ca testigu stiʼ Jiobá ne pur nga runibiáʼ binni laacabe.
11 Ca xpinni Cristu de yanna riʼ, qué rusaananu de chinándanu mandatu ca ne rúninu stipa pur gucheechenu guiráʼ ca diidxaʼ nacubi ne galán ca. Ne laanu jma nga rucheechenu diidxaʼ de yoo pur yoo cásica gudxi apóstol Pablu ni ca binnigola de Éfeso. Lu libru ni bicaa David Stewart lu iza 2007 que guniʼbe ximodo rucheeche ca xpinni Cristu diidxaʼ, nabe: «Modo rusiidiʼ ca testigu stiʼ Jiobá ca rucaani binni guiniʼné stobi de ni caziidiʼ, nga runi, jma racanécabe binni zacá que [modo rusiidiʼ cani rudii libana ndaaniʼ ca yuʼduʼ ca]. Tobi de ca cosa ni jma riuulaʼdxiʼ ca testigu stiʼ Jiobá nga guiníʼnecaʼ binni de ni caziidicaʼ». Hombre ni bicaa libru ca laaca guníʼ: «Lu iza 1999 gunabadiidxaʼ stale binni de chupa capital stiʼ Europa ni nuu neza ra rindani gubidxa tu huaniʼné laacaʼ de stiidxaʼ Dios. Ne 2 dede 4% nacaʼ guniné ca mormón laacaʼ. Peru jma de 70% na guniʼné ca testigu stiʼ Jiobá laacaʼ, ne stale de laacabe huaníʼnecabe laacaʼ stale biaje».
12. 1) Xiñee qué rusaananu de chigánnanu ca binni ni nabeza neza ra rucheechenu diidxaʼ. 2) Ñee runibiaʼluʼ tuuxa ni qué niná nucaadiaga stiidxaʼ Dios dxiqué ne yanna maʼ riuulaʼdxiʼ la?
12 Ca binni ni nabeza neza ra rucheechenu diidxaʼ zándaca zacá huaniʼcaʼ de laanu ne nanna dxíchinu pur cayúninu dxiiñaʼ ca nga riníʼcabe zacá. Ora maʼ zigucheechenu diidxaʼ de yoo pur yoo la? rinínenu tutiica si binni. Nuu binni qué huacaadiaga laanu neca maʼ huadídinu ra nuucaʼ stale biaje. Ne nuu xcaadxi binni la? huacaadiaga laanu neca ti ratu o rudiicaʼ lugar guidúʼndanenu laacaʼ neca ti textu stiʼ Biblia. Peru nuu xcaadxi binni jma xadxí huanínenu laacaʼ ne huayúnicaʼ ni riziidicaʼ. Zacá nga guiráʼ modo ridxaagalú binni laanu ora gucheechenu guiráʼ ca diidxaʼ nacubi ne galán ca. Ne stale de cani naca xpinni Cristu yanna la? dxiqué qué ñuuláʼdxicaʼ nucaadiágacaʼ laanu. Peru zándaca pur bizaacacabe xiixa o guca tuuxa binnilídxicabe xiixa nga maʼ bicaadiágacabe stiidxaʼ Dios. Nga runi, cadi guireeluʼ gana neca maʼ xadxí de cucheecheluʼ diidxaʼ ne qué guidxélaluʼ tuuxa ni gucaadiaga lii. Bietenalaʼdxiʼ, cadi guiráʼ diʼ binni nga zaná gaca xpinni Cristu. Ni ribeza Dios de laanu nga cadi gusaananu de gucheechenu diidxaʼ ne stale gana.
Cadi guiráʼ diʼ ora zánnanu tu zuni ni na Dios
13. Ximodo zanda gacané ni gusíʼdinu binni sin gudiʼnu cuenta.
13 Cadi ca binni si ni guníʼnepeʼ Pablu nga gúcacaʼ xpinni Cristu, sínuque yendá cani bisiidibe ca ra nuu stale binni. Ne zacaca ni yanna. Guiranu rúninu stipa pur cadi gusaananu de gucheechenu diidxaʼ de yoo pur yoo ne pur chindanu ra nuu jma binni. Rinínenu ca binnilídxinu, ca xpesínunu, cani runinenu dxiiñaʼ ne cani rinenu scuela de stiidxaʼ Dios. Ñee guiráʼ ora nga zánnanu zuni ca binni ni gusíʼdinu ca ni na Dios la? Cadi guiráʼ diʼ ora, peru nuu biaje rucaadiagasícabe laanu ne despué maʼ riale de ladxidóʼcabe gúnicabe ni na Dios. Ne neca qué guni ca binni ca ni na Dios la? zándaca guiníʼnecabe xcaadxi binni de ni bisíʼdinu laacabe, de ni runi crenu o modo nácanu. Zacá la? sin gudiicabe cuenta zacané ni guiníʼcabe ca sti binni guni ni na Dios.
14, 15. Xi guleendú ti xpinni Cristu pur guniʼné tobi de cani runiné dxiiñaʼ de Biblia.
14 Guiníʼ íquenu ni bizaaca Ryan ne Mandi, ti guendaxheelaʼ ni nácacaʼ xpinni Cristu ne nabézacaʼ Florida (Estados Unidos).b Ryan guniʼné tobi de cani runiné dxiiñaʼ de Biblia. Hombre que la? de guidxi India laa, ne nabé bidxagayaabe modo racu Ryan lari ne modo riníʼ. Laacabe guníʼcabe ximodo nuu ca gueʼtuʼ ca ne pa ziásacaʼ. Ti dxi lu beeu enero, hombre que gunabadiidxabe xheelabe Jenny, ni naca católica, pa nanna xiixa de ca testigu stiʼ Jiobá. Ni nanna si Jenny de ca Testigu nga rucheechecaʼ diidxaʼ de yoo pur yoo, ngue runi biyúbibe gánnabe jma de laacaʼ lu Internet. Ne bidxélabe ti lu lugar ni láʼ: www.watchtower.org, ne biaʼ chupa chonna beeu biindabe Biblia ne xcaadxi tema ni guyuuláʼdxibe luni.
15 Jenny binibiáʼ Mandi, purtiʼ guirópacaʼ nácacaʼ enfermera, ne Mandi bicabi guiráʼ ni gunabadiidxabe laa. Qué nindaa guniʼné laabe de stale tema ni zeeda lu Biblia, ne despué maʼ biindané laabe Biblia. Ne nagueendaca bizulube guyebe guiráʼ ca guendaridagulisaa. Lu beeu octubre bizulube bicheechebe diidxaʼ ne lu beeu febreru guyuunísabe. Laabe bicaabe ca diidxaʼ riʼ: «Yanna ra maʼ nannaʼ xii nga ni dxandíʼ rusiidiʼ Biblia la? nayecheʼ nuaa ne riuuladxeʼ ni runeʼ».
16. Xi rizíʼdinu de ni bizaaca Ryan pur bicheeche diidxaʼ.
16 Qué ñuu dxi niníʼ ique Ryan pur guniʼné tobi de cani runiné dxiiñaʼ de Biblia gunda binibiáʼ sti binni Jiobá. Ryan gunna xi bizaaca pur bisiene chaahuiʼ sti binni de Biblia, peru zándaca laanu qué zazaacanu casi bizaacabe ca. Zándaca guinínenu tuuxa ora maʼ zigucheechenu diidxaʼ, ra dxiiñaʼ, ra scuela o sti lugar, ne sin gánnanu guiníʼnebe sti binni ni bisíʼdinu laabe. Cásica qué ñanna Pablu tu guiráʼ binibiáʼ Dios pur bicheeche diidxaʼ Asia la? laanu laaca zándaca qué zánnanu tu guiráʼ zunibiáʼ Dios ora gucheechenu diidxaʼ (biindaʼ Hechos 23:11; 28:23). Nga runi, ¡guizáʼ risaca nga gucheecherunu diidxaʼ!
17. Xi naguixhe íqueluʼ gúniluʼ lu iza 2009.
17 Lu iza 2009 naquiiñeʼ gusihuínninu risaca para laanu gucheechenu diidxaʼ de yoo pur yoo ne xcaadxi lugar. Pa gúninu zacá la? zanda guininu casi guníʼ Pablu: «Peru nin tobi de ca nga qué rizaaladxeʼ, neca pe guuti cabe naa. Xi si rica ique la? unduuxe dxiiña ni bidii Señor Jesús naa guneʼ. Ne ndi nga dxiiña bidii be naa: [«gucheecheʼ guiráʼ ca diidxaʼ nacubi ne galán», NM] ca pur enda nachaʼhui sti Dios».
[Cani cá ñee yaza]
a Lu diidxaʼ griegu de dxiqué la? sicaríʼ gucuá versículo ca: «Maʼ qué gápadiaʼ donda pa gati guiráʼ binni»
b Caadxi de laacabe bidxaa lá.
Xi nicábiluʼ
• Ximodo bisiene chaahuiʼ Pedru ne Pablu stiidxaʼ Dios, ne zaqueca xcaadxi xpinni Cristu de primé siglu que.
• Xi zándaca guizaaca ora gucheechenu diidxaʼ.
• Xii nga textu biaba lu iza 2009, ne xiñee rábiluʼ biaʼsi ni para iza riʼ.
[Ni caníʼ yaza 19]
Textu stiʼ iza 2009 nga: Gucheechenu guiráʼ ca diidxaʼ nacubi ne galán (Hech. 20:24, NM).
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 17]
Ca binnigola de Éfeso gúnnacaʼ nabé bicheeche Pablu diidxaʼ de yoo pur yoo
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 18]
Xi zándaca cueendunu ora gucheechenu diidxaʼ