Oni Kido Kuti Yekova Na Ngbaduroniyo Dunduko
‘Agu aboro ini rimoro i akido kuti ro.’ —ATAMBUAHE 9:10.
1, 2. Gine nga gu bete apai aboro akido kuti ni ya si nika banda yo ono nga kina kungbo dogatise gbua?
AREME, ho dungu apai aida ka gbarasa apai ni kubara rani yo, si nisino raka nga ani ngere kube boro watadu ka kido kuti gupai rengbe ka banda rani. Gu kura aboro naberãha ya ka i duna bakere marã gbe, si ka banda yo kumbatayo, ono ka pe rengo, marã niguhe ka boro kido kuti ni tipa bandahe te. Ziazia Kekeapai nayaa: “Gu [boro] nakida kuti kina gani aũkumuko apáya apaya.” (Asanza 11:28) Gu kura aboro nangera kube agu abazogo nga aboro, ono zavura aguyo nga abangbasia namanga irairaapai amanga. Na niyangaraha, i dunduko nakpiko akpiko. Ziazia Kekeapai nafura nitatamana niyaa: “Ka oni nikída nga kuti abarumbatayo ya, kuti wiri boro, nga gu ni adu nga undahe be ni a ya.” (Atambuahe 146:3) Agu afugo naye be ga Mbori toro re naza rani a ka ani kidonga kuti gu gaani a’asadatise ani amangaha nisarani ya. Ani a nga kina kungbo ‘awiri aboro.’
2 Gu nebi nangia Yesaya abi irairaapai ti agu abarumbatayo nangia ga aYisaraere yo rogo gako uru mbiko i aakido kuti gu ‘bagbuko nangia ziree.’ (Yesaya 28:15-17) Wa i aagbata gupai ka mbakadi bayo, i azi bakure nga ga birĩ zogarago na gu rikaaboro nadu pati yo tipa agu aboro re banda yo. Ngbatunga agu agiatise dagbase na aboro kura aringara re angia kungbopai, niziree. Teketeke wa kina gure, dungu abarumbatayo rogo pambori nambakada pagume dagbayo na agu abarumbatayo nga ga birĩ zogarago yo. Agu agiatise re ayugotihe gizo nikina ku ‘ziree.’ (Yugoti 17:16, 17) Si ambakadanga bayo nyeanye kindi te.
Gu Wene Kpiaapai Nangia ga Yosua na ga Kareba
3, 4. Waigu gu pangbanga nadu tipa ringara Kanana agu abamoi nadu bawe atingidihe adu kia ti gu aYosua na Kareba agumbaha?
3 Wari tie si aida ani ngere kuho ni tipa ka mbakada barani? Kina kurogo gu bangisa ba aYosua na Kareba agbataha rogoho rogo agu a’uru nangia ga Mose. Ngbutuko fuo i kusi aYisaraere Ezipeta yo kusayo, gu rikaaboro re aima mbakada tiyo wenengai ka rimo ku Kanana yo, nangia Ringara Mokido. I akedi akumba bawe-na-ue i ndu ka maarago rogo gu ringara re, fuo nyasa arame 40, i akaraga tiyo ka tingida pangbanga agu apai i abiki. Kina aboro ue gbua, nangia Yosua na Kareba nafura wenengai ya aYisaraere adu adu na diabese ki rimi ringara Kanana. Gu yangara yo re aima ida gupai a nga, gu ringara re angba angba ono i ki ya: “Agu aboro naraka rogo gu ringara re nga nyanyaki aboro ni rengo . . . Ani arengba nga ka ndu sa agu aboro te re; bambiko i nyaki ki susi rani.”—Pa Geda Aboro 13:27, 28, 31.
4 AYisaraere agisangba agu abamoi nadu bawe re sidu, gunde ki zi yo, si ki sa yo i kpakanahe ti rimo Mose. Niyangaraha, Yosua gbiati Kareba ayaa na bakere nunga wee: “Gu ringara ani . . . [a]ndu ka maa rago [rogoho], si nga gu ringara ngba angba ki susi. Ka ani ngba ti Yekova, ko ayé [aye] na ani ku rogo gu ringara re, ki fu he fu rani, nga gu ringara du adu na mamuanya na nzeme anyege kpaima. Ono ka ani sá nga mungu kuti Yekova ya; ka ani gúnde nga be agu aboro nga ga gu ringara yo re a ya.” (Pa Geda Aboro 14:6-9) Wa si avura du wo, aYisaraere aka ka degatuyo, nisangbana gipai re, ka Mbori aidanga ha fuyo i rimi Ringara Mokido ti gu regbo re ya.
5. Tipagine gu pangbanga nadu tipa ringara Kanana aYosua na Kareba atingidihe adu ti ni niwenehe?
5 Tipagine gu tingidapai nadu tipa ringara Kanana aYosua na Kareba aye nani adu ti ni niwenehe baraho ga gu kura abamoi adu tigaha nigbegberehe? Agu abamoi nadu 12 re, i dunduko nabi kina gu bangisa nyanyaki agbata na gu bangisa rikaaboro re. Na gu fugo agu abamoi nadu bawe agumbaha ya aYisaraere arengbanga ka diabe aboro gu ringara re te angia kina boro rengo. AYosua na Kareba aima ino gupai re a. Ono tie, agi akumba nadu bawe re abi agi apai re rogo gu gene aboro naabi apai rogoho. Ono tipa aYosua na Kareba tigayo, i aduna kido kuti Yekova. I aima bi gako iiriwo mangaapai Ezipeta yo, ho i adu ni tingba Zamba Baime, na tiimburu Bagangara Sinai yo. Oni ngere, fuo dungu agarã kusa, kina kungbo pangbanga agi apai re gbua angianga bibihe nibangirise ya nasa gu dee nangia Raba naaraka Yereo yo ri moi gari raka ngbapai tipa ka batasa ga Yekova aboro! (Yosua 2:1-24; 6:22-25) AYosua na Kareba, nangia agu aboro nabi gu mangaapai nga ga Yekova nibangiriyo aduna kido zanga kapa kuti gupai nga, Mbori nikaa sovura aso kindi tipa gako aboro. Fuo susa agarã kusa 40, Mbori adigisi gayo maabangirise nirengo ho vovo riko aYisaraere tiibe Yosua nibarumbatayo arimi ringara Kanana ni na ki zihe.
Ndu Gupai Si Aida ti ni Ani Kido Kuti Yekova Zanga Kapa
6. Tipagine du aKristano ti ni areme nifudifudi yo, na da si aida i kido kuti ni?
6 Rogo gi “gbegberẽ rago” re, ani nagbia tirani na agu avurarani nyaki kisusi rani wa kina gu nadu tipa agu aYisaraere nadu mbata. (2 Timoteo 3:1) Agi avura rani re nafuda rani ani mangi apai kia nibipa gaani ruru mangaapai, rogo toroyo, na gu nabipa kina boro kpotorani. Ani nisarani arengbanga ka diabe agu afuda i afuda rani nani re te, mbiko si naenga ti Satana Bakitingbanga nga gu boro kii ome ko kisusi ga aboro. (AEfeso 6:12; 1 Yoane 5:19) Wari tie rengbe ani ka ndu kuho ni tipa undo? Rogo kparakpee fu Yekova, ruru kumba bakuru kusayo ayaa: “Agu [aboro] ini pa rimoro i nakida kuti ro.” (Atambuahe 9:10) Ka singia ani ini Yekova nirengo na ki girogo gine rimoko arukubaha, ani akido akido kuti ko nirengo a wa aYosua na Kareba akido kuti ko.—Yoane 17:3.
7, 8. (a) Waigu kusikusiahe afu ndupai fu rani ani kido kuti Yekova? (b) Gini nduapai Ziazia Kekeapai afuhe fu rani tipa ani kido kuti Yekova?
7 Tipagine si aida ti ni ani kido kuti Yekova? Papara ndu gupai aYosua na Kareba amangihe ti ni wo nangia i aima bi yuguyugu gako ome. Kinawo a duhe tipa rani areme. Nikpiapai, ani makianga agu ahe Yekova akusihe, kodihe na gu haurago du pati rani nga gu hi be bazagino abadona nga ga akerekuru. Gu banaru aome nga gu du kutiibe Yekova nayugo gupai nga, ko nirengo nga gu boro duna Tanduapai dũ beko. Wa ani aberã kuriipa wai iriwo kusikusiahe, si naida ani idi kuti gupai Eyobo agumba, nga gu ko agumbaha tipa Yekova ki ya: “Da rengbe ka za ko? Da nikaya fu ko, ‘Gini pai mo amanga’?” (Eyobo 9:12) Nirengo, ka si du nga Yekova gu du na ani, anga boro ho rogo zegino nabaha si aida ani gunde beni te.—ARomo 8:31.
8 Oni makianga Fugo Yekova a, nga Ziazia Kekeapai. Gi buku adunga zingo rogoho tipa gu tatamana nga ga Mbori re ya, niguhe duna bakere ome ka fu undo fu rani ani dibe iraira mangaapai, na ki aria gaani raka ringbisihe kuti gupai Yekova akpinyemuhe. (AEbere 4:12) Ziazia Kekeapai ima sa rani ani ini Yekova ti rimoko na ki ini gupai rimoko arukubaha. (Gate 3:14) Ani bi gupai nga, Yekova rengbe arengba ka sa tiko ka du nigu boro ko aida ka du nga ni, tipa ka nyasa manga gako ringbisapai, singia ko naida ka du nigu Baagude duna nyemuse, niruru basapungbanga watadu ni Badibevura, si kubeko. Na ani nabi wai afugo ko naada nirengo ti aregboho dunduko. Wa ani awisigo Fugo Mbori, si nafõngbaduraniyo ani kini gumba gupai bake Atambuahe agumbaha nga: “Mi nakida kuti ga pai.”—Atambuahe 119:42; Yesaya 40:8.
9. Wai gu mbakadapai du tipa tumorii gbiati ga Yesu zingabekpio anyakasa gaani kido kuti Yekova?
9 Gu mbakadapai du tipa tumorii aboro nga kura ndupai nasa rani ani kido kuti Yekova. (Matayo 20:28) Nangbaa gupai nga Mbori akedi kina boro Wiriko ko kpi ka tumori rani! Na gu tumorii re na ome ti ni nirengo. Si nadada gu ingapai nga ga ngbatunga aboro dunduko, nga aguyo nasa gayo berã na ki ndu koyo du Yekova ni na ruru ngbaduyo yo. (Yoane 3:16; AEbere 6:10; 1 Yoane 4:16, 19) Papara gu sunge nga ga tumori aboro angia gu zingabekpio nangia ga Yesu. Gu iiriwopai namangi re, nga gu dungu akama aboro abihe, nga kura ndupai nasa rani ani kido kuti Yekova. Si nasa gupai fu rani nindikidi rengo nga, gaani maabangirise andunga na ani sa gberarago te.—Amokedi 17:31; ARomo 5:5; 1 AKorindo 15:3-8.
10. Gini nduapai duho tipa kido kuti Yekova kina boro ani nitirani nabihe ti agu apai namangi rani?
10 Agi apai re gbua nga bete gu nduapai duho rengbe ani ka kido ti ni kuti Yekova, na nga gu nduapai a si aida ani kido ti ni kuti ko na ome rani dunduko. Dungu akuraha kinaho, agu akuraha amangi fu aboro wa du yo nibasasa. Nikpiapai, ti kura aregbo, ani dunduko ninaagbia tirani agbia na kpakarakpakaraapai rogo gaani raka. Wa ani naagbata ga Yekova arugute tipa ka mangapai sa gi kpakarakpakaraapai re nani, ani naabi wai ngbaa agu arugute re. (Yakoba 1:5-8) Wa ani kaa kido kuti Yekova gbe rogo agu apai nabi rani na a’uru nibasasa rogo gaani raka, na kini bi gu wene sangbanaha namanga, gaani kido kuti ko nika nyaka susi gu nidu mbata.
Davide Akido Kuti Yekova
11. Gini apai navura nimangi Davide ko kini kido kina kuti Yekova kindi?
11 Davide, nangia bakindo agu aYisaraere nadu mbata nga guni sa dagba agu aboro nanakido kuti Yekova. Davide agbia tiko ti gu sogote nangia ga Bakindo Saura, nga guko naaida ka imo ko, na ko agbia tiko a na gu riivura nadu na bakere ome nangia ga aFereseto naaida ka diabe aYisaraere. Wa si avura du wo, ko abati na ki du a na diabese. Tipagine? Fugo Davide nitiko nasakarogoyo niyaa: “Yekova nga gi imarago nga gi bata; da ka mi gunde be ni? Yekova nga gu gbata nga ga ungare; da ka mi gunde be ni?” (Atambuahe 27:1) Ani a tigaani adu adu na diabese ka ani kido kuti Yekova wa kina gure.
12, 13. Wai Davide ayugu gupai nga, si naida ani kido kina kuti Yekova zavura ho asogo rani amangasunge ni na mirãyo ni aũvura kuti rani?
12 Ti kura regbo sa Davide akparikpee ki ya: “Ako Mbori, mo gí fugore rago gi baka bangirise; mo nibánda ungare ti gunde be iravura, mo nióko re be gu tabura du ni gbuko nga ga amangi gbigbitapai, be gu bau nga ga amangi irairapai a, nabeda mirãyo wa basape, nibafu gayo nirãnirã apai wa asiida, ki nibafu he kuti boro wenesa ni gbuko, ki nibafu he kuti ni rure, zanga gunde.” (Atambuahe 64:1-4) Ani ainonga gupai nzunzu nasa Davide ko ke agi afugo re te. Ono gupai ini ani he nga, areme, asogo rani “nabeda mirãyo,” nimanga yo sunge na gayo afugo ni aũvura kuti rani. I ‘nazumudo’ gbegbere afugo watadu aziree wa ‘asiida’ kuti agu aKristano amanganga gbegberepai ya. Ka ani kido kina kuti Yekova zanga kapa, gine kangia sangbanaha?
13 Davide aafura kindi kini yaa: “Mbori anó yo [ano] na gako asiida; i ahõ ni ba sa. Si du i ka manga yo ti ni, i koto, mirãyo asa tihe kina kuti yo. . . . Ruru boro . . . angi rogo Yekova, ki fu tini ku be ko!” (Atambuahe 64:7-10) Ii, wa vura duhe nga avura rani nabeda mirayo tipa rani, niyangaraha, ‘mirãyo asatihe kina kuti yo.’ Yekova na’aria apai niyangaraha si ngba kubara gako aboro yo, tipa wa ka agu aboro ninaakido kuti ko rengbe ka gbia ngbarago.
Ga Izikia Kido Ada ti Rengo
14. (a) Barabangiri gini kereapai Izikiya akido kuti Yekova? (b) Waigu Izikiya ayugu gupai nga, ko aidanga kuti agu aziree aboro Asura agumbaha te?
14 Bakindo Izikiya nga guni sa dagba agu aboro gayo kido kuti Yekova ada ti rengo. Ti regbo ga Izikiya zogarago, gu riivura nangia ga aboro Asura nadu na bakere ome aserekpo Yerusarema. Gu riivura re aima diabe dungu kura rikaaboro. Na si aima zio agu abagbata nangia ga Yuda kina Yerusarema sa ki nye kindi, na Saneriba asambuo tiko ya ko azio gu bakporo re azio a. Nifura ko rogo Rabasake yo, ko aya wee pa kido aYisaraere kuti aEzipeto nga kungbo dogatise gbua, nga gupai nangia kina rengo. Ono wa ko avura fura wo, ko aya fuo gure wee: “Ka mo ídi nga ha fu ga Mbori ko nángi ro ya, nga gu ko mo nakida kuti ko naaya i afu nga Yerusarema ku be bakindo aAsuro te.” (Yesaya 37:10) Ono tie, Izikiya aima ino gupai nga Yekova ananganga ko te. Si ki ta du were, ko akparikpee kini yaa: “Ako Yekova gaani Mbori, si du awere, mo bátasi rani be ko tie, ya angbi dunduko nga ga kpotosende ini he ya kina ro sa nga Yekova.” (Yesaya 37:20) Yekova adegatuko kuti ga Izikiya kpee. Rogo bangisa yuru sa, maraika aimi ga Asura abanzengere bangeyo adu nga 185,000. Fuo manga apai were, Yerusarema kini bati, Saneriba ki guari kusayo rogo gu ringara nangia ga aYuda. Agu aboro dunduko nagi gi pangbanga re aini gupai nga, Yekova nga bahe kisusi.
15. Kina gine nisaha nika undo rani ani mbakadi tirani tipa ka sovura kuti gu kpakarakpakaraapai rengbe ani ka bi tirani rogoho rogo gi zegino apai asigiranga tihe rogoho re ya?
15 Areme, wa kina Izikiya, ani rogo agu apai du wa kina ga vura. Gu vura ani asoho tigaani si nga ga toro. Wa vura duhe wo, nidu ani ni abaso gu vura nga ga toro, si naida ani wiriki agu abirĩ rengbe ka batasa rani. Si naida ani moibangirani tipa gupai nga avura rani nika zubo rani azubo, si ki ta du were, ani ki ima mbakada tirani ka so gu vura re. (AEfeso 6:11, 12, 17) Rogo gi zegino apai asigiranga tihe rogoho re ya, apai rengbe ka ariatihe wa ikpirogumba. Gu vunduvunduapai nga ga birĩ zogarago rengbe ka tunguo aboro atunguo. Agu aringara naima digo nihipai fu aboro na gayo apambori rengbe ka mbu gu sino yo re na ki tona ka soga aboro pambori. Kinagu ka ani ima mbakada tirani wa Izikiya, nisonosa ani kido kuti Yekova zanga kapa, si ka ani rengbe ti ni ka ru gene gupai ka ye sa rani.
Rogo Gupai yo Nga ka Kido Kuti Yekova Nga Gine?
16, 17. Waigu ani ayugo gupai nga, ani nakido kuti Yekova?
16 Pa kido boro kuti Yekova nga kungbo afugo-ngbaa gbua te. Si nakoda agu apai du ngbaduniyo na ki du niyuguyuguhe rogo gani mangaapai. Ka ani kido kuti Yekova, zanga wiri kapa, ani akido akido a kuti Fugo ko, nga Ziazia Kekeapai. Na pa kido ani kuti ni nika sa rani ani nigedihe na a’uru dunduko, kini berẽkurii sangbaha, na ki mbuhe si rugu rani rogo gaani raka. (Atambuahe 119:105) Pa kido ani kuti Yekova nakoda gupai a nga ani kido kuti gu ome nga ga ziazia toro. Mbiko gu undo nga ga ziazia toro, ani rengbe ka sonosa gu zuzuahe nafu ngbarago fu Yekova, na ani ki rengbe ka dia gu gbegbere asino kusayo sigiratihe kurogo gaani raka. (1 AKorindo 6:11; AGaratio 5:22-24) Rogo gi gene re, na mbiko gu undo nga ga ziazia toro, dungu aboro arengbe ka mbu vu gundö watadu dia kere angua kutii kpotoyo yo. Gu kura aboro ambu gu gayo gene raka nadu niwasiwasihe. Ii, ka ani aakido kuti Yekova, si ka sa rani ani naamangapai na gako ome, angianga gaani ya.—AEfeso 3:14-18.
17 Kurii gure, pa kido boro kuti Yekova nayugo gupai a nga ni nakido kuti agu aboro ko akido kuti yo. Nikpiapai, Yekova ambakadipai tipa ‘ruru kangara moyambu’ naangera fuo agu apai dunduko nga ga Kindo auru kpotosende. (Matayo 24:45-47) Ani a’asadanga tirani kaa mangaapai nisarani te, na ani abasanga pa gu ngerakurii sunge i a’asiapaha re a te, mbiko ani nakido kuti ga Yekova mbakadapai. Kurii gure, kuti sangba gu mokedi nangia Pauro, ziazia toro namoi agu abaakumba ti sunge namangasunge rogo agu adungurati nga ga aKristano du rogo gayo adagbarago. (Amokedi 20:28) Nimanga ani pai nikodabee na gu mbakadimbakadiapai nga ga agi abaakumba re, ani nayugo gupai nani nga ani nakido kuti Yekova.—AEbere 13:17.
Oni Pefuo gu Kpiapai Nga ga Pauro
18. Waigu aKristano apefuo gu kpiapai areme nga ga Pauro, ono gine i akidonga kuti ni ya?
18 Gu mokedi nangia Pauro agbia tiko na dungu fudifudiapai rogo gako sunge tungusapai, a wa ani naagbia tirani nani. Rogo gako uru, aboro anapenga rengo tipa gu pambori nga ga aKristano fu abazogo te, na ti kura aregbo, ko ana’asada tiko ka rugusa agu aziree re bangiri agbia watadu ka manga asadatise ka sigirapa sunge tungusapai kuti ndiko. (Amokedi 28:19-22; AFiripoio 1:7) Areme, aKristano napefuo gako kpiapai. Rogo agu arago daha ni, ani naundo kura aboro i ini gu rengo du tipa gaani sunge, kini mangisunge na agu aũsunge dunduko ka du berani. Na ani namangasunge ka nyakasapai kubara wene pangbanga yo na ka sanahe tipa i sigirapaha kuti ndiko. Wa vura duhe wo, ani amaanga gaani kido dunduko kina kuti ngbatunga agu a’asadatise re, rogo gu gene nga wee ani abinga gaani diabese watadu zanga diabese ya si naruriipa sara yo ngbanga fu rani watadu si naruriipa tambua yo rimo rani te. Kuba gure, Yekova ani akido kuti ko. Ani natingidapa gako afugo ngarasahe fu agu aYisaraere nadu mbata, nga gu nayaa: “Rogo du zezeredi na du zukazuka si oni ka du ti ni na ome.”—Yesaya 30:15.
19. Ho awirinarani nidu ni rogo rungosi, wai i abi gupai nga gayo kido kuti Yekova nidu nikina ruruhe?
19 Ti kura aregbo rogo gu vovo apangbanga du tipa rani, i naazahe aza ti gaani sunge tungusapai watadu ka kandasihe Putu yo ku Uroyo na ku Dioyo, rogo apapara Asia na apapara Afirika, na rogo agu aringara du Amerika yo ku Sudiyo na ku Nodiyo. Ya mo si nayugo gupai nga, gaani kido kuti Yekova niruruhe tee? Oó. Wa vura duhe nga, ti kura aregbo Yekova naambu aboro ambu i nirungosi rani na gu wene nduhe du bangiriko, ko naangarasa agu aboro angarasa ninyemuse nidu rogo bakere gu rungosi re. Nisusa yo rogo agu arungosi re, dungu aKristano ambakadi rimoyo ni agu aboro idapase nakido kuti Mbori.
20. Wa vura duhe nga, ani rengbe arengba ka gbia undo be agu aranirii irangbii afuhe, rogo gini apai ani ka mbunga pa manga gu ruru apai du tipa gaani ida ya?
20 Ngba kura gene, i aima kepa gaani sunge kuti ndiko rogo dungu aringara kisusi, na ti kura regbo, i naatambua rimo rani atambua rogo aũgbandaka apangbanga. Ani na tambuahe tipa gipai re na ki ini gupai a nga, si namanga ga Yekova ringbisapai. Mbiko ga Yekova amaku, ani namangasunge na gu bakere ranirii du berani tipa ka mangasunge fuko gbaiga na nibakerehe gbe, angianga ka mangasunge na gu ranirii re tipa ka mbakada gaani gene raka ya. Ono tie, ani arengbanga ka manga agu apai nika sa rani ani ngba bangiri abazogo te, wa mbu gu ruru mangaapai nga ga kparatise ti agu apai nga ga birĩ zogarago, ka umbasi gaani sunge tungusapai, watadu ngba gu kura agene ka nyomoro tingba gu sunge ani amangaha fu Yekova. Ani nga avuru gu Kindo nga ga Masiya na ki ima zio tirani ka ngbe na kina Yekova na gako bakere pagbia. Anga ani na maabangirise kuti agu apai du rogo gi zegino re te, ono gaani maabangirise kuti agu apai du rogo vovo zegino, nga gu zegino kina gu Kindo nga ga Masiya sa du ngbangbaturũ yo nikangia gu yangara zogarago nikaa zogarago auru gi kpotosende re. Agumbura watadu kere abundu arengbenga ka zigizo gu zogarago re te watadu ka noho ngbangbaturũ yo si ru yo ka ti kusande no te. Si nigu zogarago adunga ba diabehe ti ni ya na si amanga gupai amanga Yekova aida si mangihe.—Daniere 2:44; AEbere 12:28; Yugoti 6:2.
21. Ginipai di ani berã ka mangaha?
21 Fogo Pauro nayaa: “A nga ani dagba agu yo yo nakaraga tiyo ku sa yo ku rogo kpio yo te; ono ani dagba agu yo yo du na idapase ti yo tipa batasa mbisimo.” (AEbere 10:39) Ani manginga sunge tie fu Yekova niruruhe kindi da kuti digido gi zegino re. Ani na nduapai dunduko berani ka kido kuti Yekova awere zanga wiri kapa na nyeanye kindi.—Atambuahe 37:3; 125:1.
Ginipai Wiriki Oni He?
• Tipagine gu pangbanga nadu tipa ringara Kanana aYosua na Kareba ayega nani adu ti ni niwenehe?
• Gine nga gu bete nduapai duho si aida ti ni ani kido kuti Yekova zanga wiri kapa?
• Gine pa kido boro kuti Yekova akodaha?
• Nikido ani kuti Yekova, ginipai di ani berã ka mangaha?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 28]
Tipagine gu pangbanga nadu tipa ringara Kanana aYosua na Kareba atingidihe adu ti ni niwenehe?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 29]
Agu akpiaahe dunduko du biata re: Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 29]
Agu ahe Yekova akusihe nafu nyanyaki ndupai fu rani ani kido kuti ko
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 31]
Pa kido ani kuti Yekova nakoda gupai a nga ani kido kuti agu aboro ko akido kuti yo