Yekova Nangana Rani Tipa Ka Undo Rani
“Bangiri Yekova naora koyo na kono auru kpotosende no dunduko, ka yugo tiko na pa nyaka fu agu yo du kpotoyo yo ziazia koyo du ko ni.”—2 PEKA 16:9.
1. Tipagine Yekova awisigo rani ti ni?
YEKOVA nga barani. Ko ima ino rani wenengai gbe ki da ti gupai nga ko ima ino gu “wisigapai nga ga . . . [gaani aberã] dunduko.” (1 Peka 28:9) Ono tie, ko awisigongo rani tipa ka bi irairapai tirani te. (Tam. 11:4; 130:3) Kuba gure, ko naida ka banda rani be gupai rengbe ka gbarasa gaani pagume naako watadu ka gbarasa parani ka ani agbianga nyenye unga ya.—Tam. 25:8-10, 12, 13.
2. Ada Yekova abanda yó na gako ome?
2 Ome Yekova ima susa ome aboro dunduko na apai dunduko ko abihe. Sidu, ko ima rengba ka undo gako ruru aboro dunduko ti gu regbo i aidaha, na ko rengbe arengba ka undo yó ti regbo fudifudiapai. Ue Pekapai 16:9 nayaa: “Bangiri Yekova naora koyo na kono auru kpotosende no dunduko, ka yugo tiko na pa nyaka fu agu yo du kpotoyo yo ziazia koyo du ko ni.” Oni kparia gupai ngawee Yekova namangasunge na gako ome ka banda agu aboro du kpotoyo yo ziazia koyo du ko ni, nga gu kpotoseyo adunga na gbegberẽ aberã ya. Ko ayugongo ngbatunga gu nyemuse re tipa agu aboro nga airabiriki te.—Yos. 7:1, 20, 21, 25; Snz. 1:23-33.
Oni Naata na Mbori
3, 4. Gine nga ‘ta na Mbori,’ na gini kpiapai du rogo Ziazia Kekeapai tipa gipai re?
3 Tipa dungu aboro, si nigasigasipai ka giarogo gupai yo ngawee Bakusi zegino nayamba aboro i ye kaa ta naako, ka pepai nimasaku. Ono tie, si nzunzu nga gupai Yekova aida ani mangihe. Bakuru kusayo, aEnoka na Noa ‘anaata na Mbori.’ (Bam. P. 5:24; 6:9) Moize “aru nyanyaki, nibi gu ko ka bangirise abi nga ko ya.” (Eb. 11:27) Bakindo Davide anaata na Bako du ngbangbaturũ yo. Ko ayaa: “Bambiko [Yekova] du ku kumbabere, mi awõ nga te.”—Tam. 16:8.
4 Rengo ngaha nga, ani arengbanga ka zada be Yekova azada were nzunzu kini tona nduge naako te. Ono ani rengbe arengba ka mangaha ka pepai nimasaku. Wai rengbe ani ka mangaha? Gu bake apapara Atambuahe nangia Asafa akepai nayaa: “Mi du na mo kindi; mo nazada kumbabere. Mo nagasa re na sangbaro.” (Tam. 73:23, 24) Ka pehe nzunzu, ani nata na Yekova ho ani amanga gako arugute ni nga gu ani agbiaha rogo Fugoko na be ‘ruru kangara moyambu.’—Mt. 24:45; 2 Tim. 3:16.
5. Wai Yekova abi gako ruru aboro wa gu baagude naamanga, na wai si aida ani naabi ko?
5 Mbiko wa duhe nga Yekova nabi agu aboro nata naako na kikiipayo, si du ko angana yó ti ni tipa ka ngerafuo yó ka banda yó na ka yugopai fuyó. Fugoko nayaa: “Mi arába ro ki yugu pai foro ngba gu gene mo ka ndu ngba ha; mi arúga ro ni maa [mi] bangire ti ro.” (Tam. 32:8) Oni sananga tironi ki yaa: ‘Ya mo mi nabi tire nga mi nata na Yekova, kini degeture kuti agu afugo-tatamana ko agumbaha na ki ini gupai nga ko nangana re angana? Ya mo pa ruga mi tire na gupai nga, ko kina patire, si namanga ariapai na agu apai mi aberãha, mi agumbaha na gu mi amangaha? Na ho mi amanga irairapai ni, mi nabi Yekova niwene sino boro-inapai naida ka undo gu boro sa gani berã watadu mi nabi ko nikere boro?’—Tam. 51:17.
6. Gini tandu dube Yekova adunga ge baagude ya?
6 Ti kura aregbo, Yekova rengbe arengba ka ye ka undo rani mbata fu ani moi ndurani ngbagene irairapai. Nikpiapai, ko rengbe ka bi gupai nga ngbadurani naida agu ahe angbanga ya. (Yere. 17:9) Ho du pai ni wa gure, ko naguari ka mangapai niipo mbata fu gu regbo, rengbe gu baagude nga boro ka guari ti ni ka mangapai. Si wo mbiko “puku bangiriko” na tandu ka bi agu apai du ngbaduraniyo na ka wisigo agu apai du rogo gaani aberã. (Tam. 11:4; 139:4; Yere. 17:10) Ani wisigingo gupai Mbori amangihe kuti gupai nadu tipa Baruka nangia bawene bakure Yeremaya na kingia gako bakeapai.
Ndikidi Bagude
7, 8. (a) Da nangia Baruka, na gini gbegberẽ berã navura sona ngbadukoyo? (b) Wai Yekova aundo Baruka wa gu bagude naamanga?
7 Baruka angia ga Yeremaya bakeapai kini mangi beedi sunge fuko. Gu sunge re angia takapandepa ga Yekova sapangbangaa fu agu aboro nadu Yuda yo na si angia kpakarakpakara sunge. (Yere. 1:18, 19) Si nawira gupai nga, avungu Baruka angia airakumuko. Ti kura regbo, ko atona ka gbata “bakere apai” tipa tiko. Isoke ko atona kadu na bakere nyemu aũzegino tiko. Ka si vura du nga kina ginipai nadu, Yekova abi gupai nga gi kere berã re atona ka sona ngbadu Baruka yo. Yekova afura fuko kungba Yeremaya ki yaa: “Mo aya, ‘Na gbere he fere! bambiko Yekova gbia rungo kuti gi imisiri; mi nambu be gi uko, ka mi abi nga ongoda ya.’” Fuo gure, Mbori ayaa: “Mo nagbata bakere apai tipa tiro? Ka mo gbáta nga ha ya.”—Yere. 45:1-5.
8 Wa Yekova avura gumba nyanyaki afugo fu Baruka, ko aazinganga azinga fuko te, ono ko agumba agu afugo re ninyemuse wa gu bagude naamangaha. Si ziazia nga, Mbori abi gupai nga, wa Baruka avura du na nyemu ahe tiko nga gu ka rengbe arengba ka zoga nduko ku we yo, ngbadukoyo aadunga nigbigbitaha te. Yekova aima ino gupai a nga Yerusarema na Yuda adu rogo gaha yangara arame, sidu, ka ko aidanga kerepai mangi Baruka ya. Tipa ka kata mange tu Baruka yo, Mbori aya fuko ziazia wee ko nandu ka ‘ye na gbigbitapai kurii aboro dunduko,’ na ki ya fuko wee, ka ko mangipai nitatamana, ko abata abata. (Yere. 45:5) Gupai nzunzu Mbori agumbaha fuko nga: ‘Baruka, mo du na ruru berã. Mo moi gupai ku berãro yo nandu ka manga agi airakeretu du ringara Yuda herẽ na Yerusarema herẽ barambeda. Mo irisi fugore mo ki nye niungaro! Mi abandaro abanda.’ Wa gopai ayugoho, gupai re aima zio ngbadu Baruka yo, mbiko ko amangi gupai Mbori agumbaha fuko re na ki bati ho i agbarasi Yerusarema ni, nga gu namangi kusa agarã nasusi 17.
9. Wai rengbe oni ka karagapai sa agu asanahe du rogo gu genewaraga du kuari re?
9 Wa oni aberãkurii gupai nadu tipa Baruka, oni wisigingo agu asanahe gbiati averesi naye re: Gine gu gene Mbori amangipai ngbaha na Baruka ayugoho tipa Mbori na gupai ko aberãha tipa gako amoyambu? (Oni gedi AEbere 12:9.) Nibi gupai nga, ani naraka rogo kere aregbo, ginipai rengbe ani ka wirikaha be gu rugute Mbori afuhe fu Baruka na be ga Baruka karagapai kuti ni? (Oni gedi Ruka 21:34-36.) Wai rengbe abaakumba ka wirika Yeremaya rogo yugo nyemuse wa gu Yekova amangihe tipa Gako moyambu?—Oni gedi AGaratio 6:1.
Kina gu Nyemuse Du ti Mbori, Si Du ti Wiriko
10. Wai Yesu nambakadi tiko ka manga gako sunge nibarii dungurati?
10 Mbata fu rago aKristano, ga Mbori nyemuse tipa gako aboro adu niyuguyuguhe rogo gako anebi yo na rogo gu kura gako amoyambu yo. Areme, si niyuguyuguhe gbe rogo Yesu Kristo yo, nga Rii gu dungurati nga ga aKristano. (Ef. 1:22, 23) Sidu, rogo gu buku nga Yugoti, i yugu Yesu yo niwiri kandoro “bangiru ki du saba, nga agu atoro du saba nga ga Mbori yo, i akedi yo ku rogo kpotosende dunduko.” (Yugo. 5:6) Wa duhe nga Yesu na ome dunduko nga ga ga Mbori ziazia toro, ko na tandu ka kparakarogopaiyo. Ko nabi gupai abi a du ku kpotoroniyo. Anga he ho ko nazanga bihe te.
11. Gini sunge Kristo amangaha, na wai ko abi rani wakinagu Bako abi rani?
11 Ono tie, Yesu nga borisi te, a wa adunga Yekova wo ya. Ko nawisigo rani ninyemuse. Rimo Yesu sa nga ga sunge nga ‘Nyenye Baa,’ si natingida rani naapa gu sunge ko nika mangaha ka fu nyenye unga fu agu aboro dunduko duna idapase kutiko. (Yes. 9:6) Kurigure, wa duhe nga Kristo nga Barii dungurati, ko rengbe arengba ka fõngbadu agu aKristano yo naima nyaka, gbe abaakumba, tipa i naafu wasa watadu rugute fu agu aboro si aida i fuhe fuyó.—1 Tesa. 5:14; 2 Tim. 4:1, 2.
12. (a) Ginipai agu awaraga Yesu akedihe fu agu adungurati nadu saba Asia Minor yo ayugoho tipa ko? (b) Wai abaakumba ayugokpia ga Kristo nyemuse tipa ga Mbori rimbasa akandoro?
12 Ga Yesu bakere nyemuse niyuguyuguhe rogo agu awaraga ko akehe fu agu adungurati nadu saba Asia Minor yo. (Yugo. 2:1–3:22) Agu awaraga re nayugo gupai nga, Yesu aima rugatiko naapa agu apai naamanga rogo agu adungurati re, na ki yugupa wai ko aberãpa apefuoko. Kina gu bangisapai re ko amangaha areme, ono gbe susi gu nadumbata, bambiko agu apai du rogo Yugoti, si naringbisatihe ti “rago Gbia,” nga gi regbo ani araka ti ni re.a (Yugo. 1:10) Ga Kristo nyemuse nidu niyuguyuguhe dedede rogo abaakumba yo, nga agu aboro nangerafuo akandoro rogo dungurati. Ko rengbe arengba ka fõngbadu abaakumba yo, nga agu ‘agamahe du rogo aboro yo,’ tipa i fu wasa fu aboro, ka ngarasa yó, watadu ka fu arugute fuyó ho si aidaha ni wo. (Ef. 4:8; Amo. 20:28; oni gedi Yesaya 32:1, 2.) Ya mo oni nabi gu asadatise i amangaha nigupai nayugopa ga Kristo nyemuse tipa roni?
Fu Undo ti Regboho
13-15. Gini bete agene Mbori akaragapai kuti gaani akpee ngbaha? Oni funga akpiapai.
13 Oni akparingo fu Mbori kakaka tipa undo na ki gbia karagapai ngba gu wirina naye ka bi roni? (Yak. 5:14-16) Watadu karagapai aye rogo gu gumbapai wirina amangihe ba dunguratise yo, singia rogo agu awaraga kangara moyambu akusaha. Gere nga agu agene Yekova naakaragapai ngbaha sa kura akpee. Nikpiapai, wirina andu koyo du bakumba ni fuo mangako gumbapai. Ri angia gu wirina i amangi furi gbegberẽe bambeda kusayo. Kuba gupai nga ri naakpakanahe tipa gupai nagbia ri, ri afu tambuahe tipa gu weneapai ri agihe rogo gu gumbapai ko amangihe re. Agu apai ri agihe re adu tipa kina ngbatunga gupai nagbia ri, na si afu bakere wasa furi. Nairiwo wai ri adu na ngbarago mbiko ndu ri tipa dunguratise nigu uru re!
14 Nibipa gu undo boro agbiaha rogo kparakpee, ani bingo gupai namangi tipa zizi akumba biata nga aguyo naini rengo bambukiso yo na i ki da ni agu abatungusipai ataziongo bapatiza ya. Mbiko agu akpata aboro atonaha bambukiso yo, i afu mbusa fu zizi aboro naabayo dunduko. Gupai re aba kina zinga ti zizi aboro. I adiberã nga, nigu wiso nika ngbefuo gu regbo re, ho i nika ri hee ni wiso, i akaraganga asaani kubaha yo te nibasa sangbaa. Si aidi agu abatungusipai re mangi diaberã niipo. Ka i akoditiyo na gu kura zizi aboro nazingi re, gure nga ka i akuo gu ga Yekova ndiko du rogo ARomo 13:1. Ka i aakodanga tiyó naayó ya, ka agu akurayó zizi aboro re amangi yó amanga gbegberẽe.
15 Gene aadunga tipa agu abatungusipai re fura dagbayó te, ono i akpari fu kina Mbori tipa tatamana. Ho rago agiri ni, i abi gupai nga i dunduko biata nadiberã tipa bangisapai sa, nga ka zanga ririahe nigu wiso re. Ho ababanda bambukiso ayeni ka roga asaani, asaani aadunga be agu akumba re ka fuhe te. Nairiwo gu ngbarago i adu nani mbiko gupai nga, gu boro ‘ninaagia kpe tambuahe,’ ko aima gia gayó kpee!—Tam. 65:2.
Ani Ngere Kumbatayo na Kido
16. Wai sunge tungusapai ayugopa wai Yekova aberãpa agu aboro duwa akandoro?
16 Gu sunge tungusapai i amangaha rogo zegino dunduko, si nga gu kura gopai nayugopa ga Yekova nyemuse tipa agu aboro duna ruru ngbaduyó yo rogo agu aba dunduko i araka rogoho. (Bam. P. 18:25) Yekova namangasunge dedede na amaraika ka yugobara agu aboro duwa akandoro fu gako amoyambu i ndu ka gbiayo, ka i vura kaa raka vurũ rogo agu arago wene pangbangaa atadanga rogoho ya. (Yugo. 14:6, 7) Nikpiapai, rogo bambata sa kama agarã, Mbori akedi maraika fuo gu batungusipai nangia Firipo tipa ko ndu ka gbia gu banyaki nangia boro Etiopia ki yugu Ziazia Kekeapai fuko. Sangbanaha angia gine? Gu banyaki re aidi na wene pangbangaa na ki zi bapatiza ki da nipefuo Yesu.b—Yo. 10:14; Amo. 8:26-39.
17. Tipagine si aidanga ani naabaka bangirani ti ni naapa agu apai nika manga kumbatayo ya?
17 Wa digido gi zegino re ambeda wa pai, gu “rungo” i agumbapaha nikaa ndu kindi kumbatayo. (Mt. 24:8) Nikpiapai, geno riahe rengbe ka sona kuari gbe, rago rengbe ka faa gbe watadu ka zera gbe, na bakere zingo mosoro kidu. Zingo sunge-marã rengbe kadu, na i rengbe ka sosoda abamangisunge i naamangasunge kakaka tipa dungu asaa. Ka kina gini apai vura kaa manga amanga vurũ, agu aboro dunduko naperesapa agu apai nga ga toro mbatayo, na bangiriyo kidu ‘niruruhe,’ si aidanga i naabaka bangiriyo te. I ima ino gupai nga Mbori nakpinyemu yo akpi na kini ngerefuo yó. (Mt. 6:22-34) Nikpiapai, oni berẽnga pa wai Yekova angerefuo Yeremaya ti regbo gu gberangbii namangi rogo gu garã nga 607 M.B.K.
18. Wai Yekova ayugu gako nyemuse tipa Yeremaya ti regbo gu nguru i aruhe pati Yerusarema?
18 Nimbedi kuti digido gu nguru aBabero aruhe pati Yerusarema, i amoi Yeremaya ku bambukiso yo vurukporo ku babandarago yo. Ko aagbia riahe wai? Ka si adu nga ko adu ngbariko, ka ko aagbata riahe agbata tipa tiko. Ono tie, ko anaakido kina kuti agu aboro nadu patiko tipa ka gbia riahe, na dunguyo angia asogoko! Wa si avura duwo, Yeremaya aakidongo kuti aboro te, ono kuti Mbori, bambiko Mbori aima kidohe nga ko nikaa ngera angera fuoko. Ya mo Yekova angerefuo ko nirengo? Ii, ko amangihe a wa ko agumbaha. Mbori ambakadipai tipa i “nifu kpokuta fuko” na aʹuru dunduko “daho kpokuta anyasi ni bakporo yo dũ.” (Yere. 37:21) Yeremaya, Baruka, Ebede-mereke, gbiati gu kura aboro, i abati ti regbo gu ngbongi, kaza, na kpio nadu re.—Yere. 38:2; 39:15-18.
19. Ginipai si aida ani diberã tipaha awere?
19 Nirengo, “bangiri Gbia du fuo ruru aboro, na tuko ni haha ha tipa gayo akpe.” (1 Pet. 3:12) Ya mo oni na bakere ngbarago mbiko gupai nga gu Baroni du ngbangbaturũ yo, ko na bangiriko tironi? Ya mo oni nabi tironi nibandabanda roni wa ini oni gupai nga ko nangana roni tipa ka undo roni? Sidu tie, oni diberã tipa kaa ta kindi na Mbori, ka kina ginipai vura manga roni kumbatayo vurũ. Ka ani mangihe wo, ani adu naa kido nga, Yekova nikaa banda rani abanda wa baagude naabanda awirini.—Tam. 32:8; oni gedi Yesaya 41:13.
[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]
a Wa vura duhe nga i akedi agu awaraga re fu agu aKristano nadu nimbedimbedi yó nitoro, si tipa ga Mbori amoyambu a dunduko.
b Amokedi 16:6-10 nafura a tipa wai Mbori asa aboro i ndu ka tungusapai fu kura aboro. Ani nabi gupai rogo agu averesi re nga, “Ziazia Toro aza” aPauro na gako abadianunguro ka i ndunga ka tungusapai Asia yo na Bitunia yo ya, ono ki yawee i tungusipai kina Makedonia yo, nga gu ba badungu aboro aidi na wene pangbangaa rogoho.
Oni Rengbe ka Sakarogoyo?
• Wai rengbe ani ka yugo gupai nga, ani ‘nata na Mbori’?
• Wai Yekova ayugu gako nyemuse tipa Baruka?
• Wa du Yesu nibarii dungurati, wai du ko na agu asino du bako nani?
• Rogo gini agene rengbe ani ka yugo nani nga, ani nakido kuti Mbori ho du ani ni rogo fudifudiapai?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 13]
Wakina Yeremaya na Baruka, agu aKristano nga abaakumba, i nayugokpia gu nyemuse nga ga Yekova
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 15]
Wai rengbe Yekova ka fu undo ti regboho?