«Иегова дҳараскуеит, иаанаго алҵшәақәагьы збоит»

«АШЫҚӘСҚӘА рыҩныҵҟа иҟаз аибашьрақәа уажәы Европа иҟоу иузаҿырԥшуам». Абас сентиабр 1, 1915 шықәсазы иҭыҵыз «Сторожевая башня» аҿы Актәи адунеизегьтәи аибашьра аӡбахә анын. Уи 30-ҟа тәыла амҽханакит. Абар «Сторожевая башня» аҿы аибашьра иахҟьаны иҟаз аҭагылазаашьа иазкны ианыз: «Тәылақәак рҿы, еиҳарак Германиеи Франциеи, [Аҳра] амаҵ аура цәгьахеит».

Адунеи иахыҵәаз аибашьра аилашымҭаз Абиблиа аҭҵааҩцәа ақьырсиантә неитралитет ахьчара иаа́наго аҵыхәтәанынӡа ирзеилкаауамызт. Аха дара ажәабжь бзиа гәацԥыҳәарала аларҵәара иазхиан. Вильгельм Хильдебрандт Аҳра амаҵ аура иҭахын, убри аҟынтә францыз бызшәала «Ежемесячник Исследователей Библии» екземплиарқәак ҿеиҵеит. Иара Франциа ашәҟәқәа рылазырҵәо (заамҭа зегьы амаҵзура иазызкуа) иакәымкәа, немец солдаҭс дыҟан. Армаҭәа ишәҵаны афранцызцәа аҭынчра ажәабжь рызнеигон, уи дара даараӡа иџьаршьон.

«Сторожевая башня» ианыз асаламшәҟәқәа инарықәыршәаны, аибашьраҿы Германиантәи иҟаз Аҳра иазку ажәабжь бзиа рылазҳәоз Абиблиа аҭҵааҩцәа еиҭа иҟан. Афлот аҿы амаҵзура иахысуаз аиашьа Лемке иҳәоит арра ицахысуаз рҟынтә хәҩык аҵабырг ахь аинтерес шаадырԥшыз. Иара иҩуеит: «Аӷбаҿгьы Иегова дҳараскуеит, иаанаго алҵшәақәагьы збоит».

Георг Каизер афронт ахь солдаҭк иаҳасабала дцеит, аха уахьынтә иҵабыргу Анцәа имаҵзуҩык иеиԥш дхынҳәит. Ишԥаҟалеи уи? Иара илаԥш иҵашәеит Абиблиа аҭҵааҩцәа рҭыжьымҭак. Аҳра иазку ажәабжь бзиа игәаҵанӡа инеит, убри аҟынтә абџьар ашьҭыхра мап ацәикит. Анаҩс иара аибашьра иалахәымыз архәҭаҿы амаҵзура дахысуан. Аибашьра ашьҭахь Георг акыр шықәса гәацԥыҳәарала пионерс амаҵ иуан.

Абиблиа аҭҵааҩцәа анеитралитет ахьчара иаанаго аҵыхәтәанынӡа ишырзеилымкаауазгьы, иаадырԥшуаз агәазыҟашьеи рхымҩаԥгашьеи рыла ажәалеи услеи аибашьра иадгылаз ауаа ирылукаауан. Аполитикцәеи ауахәама анапхгаҩцәеи аибашьра ианазыразыз аамҭазы, Абиблиа аҭҵааҩцәа «аҭынчра Аҭауад» изиашан (Ис. [Ис.] 9:6). Ақьырсиантә неитралитет ақьырсианцәа зегьы ӷәӷәала ишырмыхьчозгьы, Абиблиа аҭҵааҩы Конрад Миорттер имаз агәрагара аҩыза рыман, иара иҳәеит: «Анцәа Иажәа аҟынтә сара еилыскааит ақьырсиан ауаҩшьра шихәҭам» (Ақәҵ. [Исх.] 20:13)a.

Германиа рыгәрахаҵара азы анеитралитет зыхьчоз арратә маҵзура аҟынтә рхы иақәиҭыртәуамызт, аха 20-ҩык инареиҳаны Абиблиа аҭҵааҩцәа аибашьра аҽалархәра зынӡа мап ацәыркит. Урҭ рахьтә шьоукы рхы еилаԥсоуп ҳәа рзырҳәеит. Убас ихьит Густав Куиат, уи аԥсихиатриатә хәышәтәырҭаҿы дышьҭарҵеит. Уа иара мчыла иӷәӷәаз ахәшәқәа иларҵон. Ҳанс Ҳиольтерхоффгьы арратә маҵзура мап ахьацәикыз азы абахҭа дҭаркит. Уа иара аибашьра иадҳәалаз иарбан усзаалак анагӡара мап ацәикуан. Абахҭа аҷаԥшьаҩцәа дызлеиқәыркуаз амаҭәа ишәырҵеит, насгьы ишьапқәеи инапқәеи дысаанӡа ишәырымхӡеит. Аха иара уеизгьы дхьамҵӡеит. Усҟан дыкнаҳаны дыршьырц рыӡбазшәа рхы мҩаԥырго иалагеит. Аха Ҳанс аибашьра нҵәаанӡагьы азиашара ааирԥшуан.

Арра иаарыԥхьаз егьырҭ аишьцәа абџьар ашьҭыхра мап ацәыркит, насгьы аибашьра иалахәымыз архәҭахьы ирышьҭырц иаҳәеитb. Урҭ дреиуан Иоганнес Рауте, уи аихамҩахь аусура дрышьҭит. Конрад Миорттер санитарс дыҟан, Раинхольд Вебер дмедиашьан. Аугуст Крафциг даараӡа деигәырӷьон инаигӡоз аус иабзоураны афронт ахь ацара ахьиқәымшәаз. Арҭ аишьцәеи егьырҭ Абиблиа аҭҵааҩцәеи абзиабареи азиашареи шаарԥшлатәу ахьынӡеилыркаауаз инақәыршәаны Иегова имаҵ аура иазхиан.

Аибашьраан Абиблиа аҭҵааҩцәа рхымҩаԥгашьа аиҳабыра игәарҭеит. Анаҩстәи ашықәсқәа рзы ажәабжьҳәаратә ус азы Германиа иҟаз Абиблиа аҭҵааҩцәа зқьыла русӡбарақәа хацыркын. Аишьцәа ацхыраара рыҭаразы Магдебургтәи афилиал аиуристтә ҟәша еиҿнакааит.

Иегова ишаҳаҭцәа хәыҷы-хәыҷла ақьырсиантә неитралитет ахьчара иаанаго еиҳа еиӷьны еилыркаауан. Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа ианалага, дара анеитралитет рыхьчон, арратә маҵзура зынӡа мап ацәкуа. Убри аҟынтә урҭ аҳәынҭқарра аӷацәас ирыԥхьаӡон, ӷәӷәалагьы ирышьҭашәарыцон. Аха уи даҽа ҭоурыхуп, уи ари арубрикаҿы ишәзеиҭаҳҳәоит. (Абжьаратәи Европа иҟоу ҳархивқәа рҟынтә.)