January

R’akpọ oḅio, aZizọs aghel li iḍighinhom araraạr aruukụ iiḅereghị okpẹ phọ erọl bọ mem mọ odị. Esi omaạm, odị ayegherọn ni dọl ughelhe aFarisi phọ omhaghamhị bọ maạr ootola ghan araghaạgh opuemhi ophogh odẹ r’onhiin. (Mat. 15:1-11) AZizọs o/mheera mọ ekarạph eten phọ epẹ abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ omhegheron bọ ekikima nyodị oghaạph ghan igey phọ. AZizọs aḅilhẹ kẹn ayegherọn itughemhị okpẹ. Odị o/ḅẹm mọ oomo aremheeraam aruukụ iiḅereghị eḅeraạn ni Enhaạn. Kparipẹ ghụn, odị aḅẹm mọ ibadị odi onhụ aḍibuo dị arẹgh kụ eekuna phọ eḍighi muphe, kụ mọ awe dị oghom bịn kụ odi onhụ aḍibuo dị akololọ kụ akpạr orelhe, kụ eekuna phọ aghuḍum. (Mat. 7:13, 14) Odị aḅẹm ni mọ abuniin kokophora ni mọ bunọ rokumu Enhaạn, kuolọ ro/kumu Enhaạn. Kụ aphụr rurụ mọ: “Igona Ioor anyina esi ariiI okpẹ. Ephẹn anyụ phọ bidị okịgh iyooI igạ, kụ iIoghi phọ abidị eḍighi iIọ iIhom inạm. Esi iimuma abidị kụ edị nyina keIegheriom bidị.”—Mat. 7:15-20. w21.05 9 ¶7-8

AHannah aạl oye olọ aLivai dị oghol mọ Elkanah, dị aphomhoghiạn nyodị iboom. Elkanah amhoọgh ni onhọn anhịr dị oghol mọ Peninnah. Elkanah aphomhoghiạn Hannah apu Peninnah; kuolọ, “aPeninnah amoọgh ni ibạm anmụny, kụ aHannah o/mhoọgh r’oniin oọny.” Loor iphẹn phọ, aPeninnah agilaạm ghan ni Hannah “aḅilhẹ aaḅaghamhị ghan nyodị.” Olhoghi aHannah eeph ni! “Odị amhoghi yogh aḅilhẹ aghin eḍien.” Toroboiperolbọ, aBaibul phọ o/ghaạph mọ aHannah akparaghạ ghan ni oḍighi oḅulhemhian. Kparipẹ ghụn odị azu ekpom mọ odị angọ aZihova aḅilhẹ aḍuom olhoghi mọ aZihova kaalemhi ni raraạr. (1 Sam. 1:2, 6, 7, 10) Yira otuughạ eeghe esi eḍeenhaan phọ aHannah? Eḍighi maạr dị emhoọgh eten dị oye rakparaghạ ghan oopikian r’anạ, legheri mọ nạ katue ni apamaghạn. Ka/meera onhọn oye aḍighi idị nạ kamiigh oopikian. U/ḍighi ghan uḅulhemhian ikarạph, kparipẹ ghụn kparaghạ ghan owạ eephọ r’oye phọ. (Rom. 12:17-21) Ghalhamọ odị o/mhegheron ni egey eten, nạ kaloghoma ni eephọ r’oḅaạl olhoghi. w21.07 17 ¶13-14

Ekpooko iḍighi idị aJudas Iskariọt aḍighi igbogh ikarạph, kụ aal Zizọs. Obọ odị aḍighi ni ogey oye emhiighom mọ. (Luk 6:13, 16) AJudas aḍighi ni oye dị akpẹ oḍuomolhoghi dị tutụ odị kụ aphạm ghan igbe ikpoki phọ. Kuolọ esighẹ rekị bịn aJudas amhiigh omhi ghan ikpoki phọ ghalhamọ r’iduọn manhaghạn bọ ni aḅilhẹ anhaghạn iphụr arurụ phọ aZizọs ilọ ekpooko. (Mạk 7:22, 23; Luk 11:39) Ekpooko phọ aJudas ikạr eganana mem mọ rekpụl bọ oghiigh aZizọs. AZizọs r’abutelhedom mọ odị, eḅaramaạm Meri r’aMatạ urọl iiruen k’aSaimọn, opọ amheel ghan bọ ezẹgh okụ ufe phọ. Bidị odi role eḍien, kụ aMeri aḅetenhu asugh emhụ aZizọs elo dị emhạn ikpoki iboom. Iphin ni olhoghi aJudas r’abunhọn abutelhedom mọ. Eeni abueriphọ abutelhedom mọ uutughiạn ghan mọ obọ osighẹ ikpoki phọ obakiọm rukumuan phọ. Kuolọ iitughiạn phọ aJudas igbatanhaạn ni. Idiphọ “odị aḍighi bọ oḅạ phọ,” odị awạ ghan ikpokị omhi siphẹ igbe phọ.—Jọn 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk 22:3-6. w21.06 18 ¶12-13

Nạ raloghoma ghan ni mọ nạ amoọgh iboom iiḍighi dị nạ u/tue uḍighi ḍughụm? Eḍighi idiphọ, pọ eḍeenhaan phọ aPọl kelhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh. Odị aaḅaghamhiạn ghan loor ilọ “adool oḍighi asiosị phọ.” (2 Kọr. 11:23-28) Nạ amoọgh ni iiḅaghamhị e/moon dị resighẹ ghan ibo phọ anạ ḍughụm? Eeni “ooburom” mọ agim bọ Pọl aḍighi iiḅaghamhị e/moon, kụ awạ ghan dị keḍuạ. (2 Kọr. 12:7-10) Nạ aḅonyonhu ni azuan loor e/munughan phọ anạ ḍughụm? Eeni amem aPọl aḅonyonhu ghan ni azuan. Loor esi iduọn aPọl akparaghạ ghan bọ eenan e/munughan phọ, odị aḅẹm ni mọ “pọ eeghe aagiạ dị mị aḍigh.” (Rom. 7:21-24) Etigheri odẹgh ophogh kirokirọ r’asidọl dị ekọm oḅonyonhu ozuan, aPọl aghiọm ni ghisigh rukumuan phọ aZihova. Eeghe kụ ingọ bọ nyodị inyaạm oghiọm aghisigh? Ghalhamọ r’iduọn aPọl alhegheri bọ ni sidugh phọ odị, odị amhoọgh omheeraam dị amhiigh aghị esi etagharạn phọ. w21.04 22 ¶7-8

Mem mọ Adạm aḍighi bọ ikarạph phọ, odị aroph eepoogh aghuḍum k’agee-pọ odị ḅilhẹ r’olọ anmụny phọ odị. Egbaạm i/lo esi ipẹ Adạm aḍighi bọ. Odị akạr ri alhegheri kụ aḍighi ikarạph phọ. Kokaạph ika ilọ ibạm anmụny phọ odị? Bidị u/ḍighom aani ikarạph phọ Adạm. (Rom. 5:12, 14) Kotue ni otagharạn bidị esi erugh aḍuugh phọ osophonhaan bọ ogbogh odẹ phọ abidị ḍughụm? Ii! Onyebel roten, mem mọ Adạm aḍighi bọ ikarạph phọ, bịn aZihova amhiigh ogananami ipẹ odị katagharạn bọ irubal anmụny phọ Adạm esi ikarạph r’aḍuugh. (Gen. 3:15) Etagharạn phọ meḍighi idị yira momhoọgh mugey amasian r’aZihova, etigheri e/munughan phọ. Eḅilhẹ eḍighi idị kopiemhi oomo iiḍighi phọ Eru. (1 Jọn 3:8) Ḅilhẹ kẹn, oḅẹl ogbi phọ aZihova ilọ ade phọ kamunughan. Ade phọ keḍighi paradais. w21.04 14 ¶1; 19 ¶17

Aḍiboom aḍita awe areelhe dị roḅạ runhụ kirokirọ kụ usoor. Eekiạ iyaạr imite ni ḍio phọ aḍiphẹ phọ. Abuniin abuọ aJu phọ umhiigh ni bịn oḅạ arunhụ aruuruen phọ! Iphẹn phọ iḍighi ni iikia esi aruuruen phọ, kuolọ iyaạr phọ abuọ aJu phọ abuẹn phọ r’otelhedom mọ aPita oghaạph bọ ikạr kụ eḍighan elhegh. Bidị ughaạph ghan mọ aḍita awe phọ komoọgh pelieẹny esi omhoọgh omheeraam oghị esi aZizọs Kraist. Oghaạph phọ opọ phọ akạr kụ atir ḍita phọ. Dị tutụ opuru ghan mọ: “Yoor oḍighi ika?” APita aḅenhị bidị mọ: “Torobọ onyọ anyina [aḍiiny] muụm.” (Iiḍighi 2:37, 38) Iyaạr dị etum siphẹ dị emite ikạr kụ egbatanhaạn. Awe dị romạn ni 3,000 kụ uḍiiny muụm oḍighi aani bumatuạn aKraist ḍio phọ aḍiphẹ phọ. Epẹ kụ emhiighom ogbogh oḍighi awe bumatuạn phọ aZizọs atọ bọ aḅenhị budaphạm mọ odị oḍighi. Oḍighi phọ ophọn masighẹ atu ateẹny okuron asiạ phọ amhunhenhiom bọ 21. w21.06 2 ¶1-2.

Eeni yira odi ghan ekool dị ekpạr omhiigh itughemhị aBaibul. Abuniin awe u/moọgh ḍiḅeraạn adom mọ ayira, kụ kẹn rosophoghom ghan. Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhoọgh egey ephoghom dị eeleeny ilọ ekool phọ ayira? Legheri mọ esi onyam oḅatạn asidọl awe ketue ni enmia siẹn okarạph aḅirinhi phọ ophọn phọ, awe dị u/moọgh ghan ḍiḅeraạn kotue ni onmia bịn eeni omoọgh eephuạ otuughạ aBaibul phọ. (Mat. 5:3) Abuniin dị igbaany u/wạ ghan osighẹ arinyạ phọ ayira, momheera mọ oye amhiigh otughemhị abidị Baibul phọ. Yira olegheri ni mọ aZihova kụ amhoọgh ibugha phọ. (Mat. 9:38) Odị rawạ mọ yira oghiọm ghisigh ozụph ghan oḅilhẹ ooduom muụm iizuphạ phọ, kuolọ m’Onọ kụ kaḍighi idị kepoph. P’eeghe idị eḍighi iyaạr okparamhị olhegheri mọ aZihova kusẹph ni iyira loor esi inyaạm mọ yira olhọgh bọ otughemhị awe Baibul phọ, k/onhụ awe phọ yira otughemhị bọ! w21.07 6 ¶14

AZihova mangọ omhạr awe inyaạm omhoọgh ibạm anmụny ḅilhẹ r’otughemhị abidị ophomhoghiạn r’okumu aZihova. Ghalhamọ r’iduọn aZihova asẹph bọ ni ruukpaạny phọ iboom, bịn u/moọgh aani eepoogh phọ ephẹn phọ. Kụ iḍighi kụ, nyinha abuphẹ reekonhom bọ ibạm anmụny imaghamhị ni maạr eepoogh phọ ephẹn phọ. Mongọ odẹ r’onhiin oḍighi dị agbatanhaạn, oḍighi ookonhomom ibạm anmụny phọ “oroma Omoọgh-we phọ.” (Efẹ. 6:4; Deut. 6:5-7) Orue olhoghonhaạn aḍighaạgh burudẹ r’aburunhiin, ookpomhoghan phọ Enhaạn momiteom ibadị araraạr dị regbạ ghan Baibul phọ, idiphọ arinyạ, sividio, suọr, ḅilhẹ r’arumhuoghaạph dị edi siphẹ intanẹt phọ ayira. Okạr oghaạph, Odẹ k’akẹ phọ ayira r’Oọny phọ odị osereghiạn ni ibạm anmụny phọ ayira. (Luk 18:15-17) Mem dị aburudẹ r’aburunhiin obeḍenhọm aZihova ḅilhẹ oḍighi oomo ipẹ bidị kotue bọ ophogh ibạm anmụny phọ abidị, olhoghi aZihova raḅaạl ghan ni. Aburudẹ r’aburunhiin phọ abuẹn phọ rologhonhaạn ghan ḍighaạgh ibạm anmụny phọ abidị oḍighom aani eghunotu phọ aZihova. w21.08 5 ¶9

Abuniin awe rootughiạn ghan mọ omhoọgh omheeraam remạ ghan omheeraam ghalhamọ r’amem dị oye phọ u/miịn ni riphigh. Kuolọ odaphạn ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ, opọ ko/gey omheeraam. ABaibul phọ aḅẹm mọ omheeraam rakpasị ghan esi ariphigh dị yira okuphom owol, kụ iḍighi kụ ghalhamọ r’iduọn yira u/miịn bọ ni aZihova, Zizọs r’Omhạr akẹ phọ, yira omoọgh ni riphigh otuạn okuphom owol. (Hib. 11:3) Oniin onyọ asayẹns dị maḍighi onyọ Ogbaanhaạn aḅẹm mọ: “Omheeraam mọ ayira o/ḍighi eekulha omheeraam dị aphogh agunhọm riphigh asayẹns.” Eeni yira otue ni opuru mọ, ‘Eḍighi maạr dị araraạr edi ni otuạn okuphom owol m’Olemhiạ odi ghan ni, eeghe kụ iḍighi kụ ibadị awe u/meeraam bọ mọ Enhaạn kụ alhẹm ni raraạr?’ Ephigh phọ pọ, abuniin awe r’amem r’amem koo/ḅeghiọn riphigh phọ r’aloor abidị. ARobert, nyiidiphọ maḍighi aani bọ oniin onyọ Ogbaanhaạn AZihova, aḅẹm mọ: “Loor iduọn u/tughemhị ghan bọ ilọ olhẹm mọ siphẹ askul phọ, mị uutughiạn ghan mọ iduọn phọ ni. Amem mọ mị amhạn bọ 22 asiạ kụ edị mị atuughạ alhegheri siphẹ aBaibul phọ riphigh otuạn omheeraam mọ Enhaạn kụ ilhẹm ni raraạr.” w21.08 15 ¶4-5

Yira kotue ni olegheri odọ ipẹ aZihova anhighẹ bọ asi esi aạl ghan aBaibul phọ r’onhaghạn idị abunhọn moghaạph idị mosẹph bidị. Kuolọ amem dị yira kotue okạr olegheri r’aloor, pọ amem dị yira ‘oonemạ’ enhighẹ phọ odị. Esi omaạm, oḅẹm mọ nạ rawạ oḍigh arukumuan oomo amem mọ, kụ orue oteẹny aḍiigbu phọ aḍiẹn phọ, kemoghi ni odughe adọl aghuḍum mọ anạ. Yira olegheri ni ipẹ aZizọs aguanhaan bọ mọ yira osighẹ Omhạr phọ kụ oḍighi eḅẹl, mọ aZihova kamiteom ni ungọ iyira raraạr phọ ipẹ ekạr bọ ewạ, kuolọ oguan phọ opọ phọ nyinhạ ko/mhunhughanhaan ghan. (Mat. 6:33) Toroboiperolbọ, yira omheeraam oguan phọ aZizọs, oghomhe maliom ayira, odughe rukumuan owạ kụ olhe phọ ayira, kụ ogbon rukumuan epẹ erugh phọ, yira komiịn ni r’aloor ayira mọ aZihova ramiteom ghan ni kangọ raraạr phọ ipẹ ewạ bọ. Iduọn kụ ‘oonemạ’ enhighẹ phọ aZihova. w21.08 26 ¶2

Ipẹ phọ edi aani ni rodon ḍughụm? Ii. Ibadị abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ rowạ ghan mọ awe dị omhạn maạr, omheel eelạ, ḅilhẹ aḅirinhi phọ omhiịn m’osụ olhoghi kụ oḍighi buọ ookpomhoghan abidị. Bidị romeera ghan mọ abuẹn phọ orọl li siphẹ ookpomhoghan phọ ghalhamọ adọl aghuḍum mọ abidị igbạgh ni siigbu phọ Enhaạn. Kuolọ abuḍiemhiom mọ abuphẹ phọ opogh osooromhi rebenhẹ phọ aZihova omhoọgh bọ oophugh r’araagharạ dị esererẹ, loor esi dị mọ u/mạn maạr siẹn aḅirinhi phọ. APọl aghaạph ni mọ Enhaạn rasaḅạr ghan buphẹ “ophogh bọ osooromi.” (1 Kọr. 1:26-29) Toroboiperolbọ, esi aZihova, oomo arebenhẹ phọ odị omạn ni maạr. Ika kụ idị yira kobilhẹ u/meera iitughiạn aḅirinhi phọ iikelheghi iyira? (Mat 11:25, 26.) Ka/meera eten phọ epẹ bidị ropogh ghan bọ we phọ Enhaạn etir nyinhạ. Lọgh elhegh mọ aZihova rasighẹ ghan we dị osooromhi loor kụ aḍighinhom ogbi phọ odị. (Ps. 138:6) Tuutughiạn raraạr dị aZihova masighẹ buẹn aḅirinhi phọ osighẹ bọ mọ maạr u/legheri phọ aḍighinhom. w21.05 8 ¶1; 9 ¶5-6

Otelhedom mọ aPọl asereghiạn ni olhoghonhaạn aḍighaạgh dị awe ongọ nyodị. Odị o/phoophe loor bịn oghel olhoghonhaạn aḍighaạgh abumor r’abumarani phọ odị. (Fil. 2:19-22) Ibadị areten edi ni dị nyinha abuphẹ asiạ meghị bọ anyụ keḍeenhaan mọ nyinha esereghiạn ni iḍoọgh phọ siẹn ookpomhoghan phọ. Esi omaạm, eḍighi maạr dị iḍoọgh phọ rowạ olhoghonhaạn aḍighaạgh osaạny aani anyinha, oghianhaạn anyinha ḍighi, obobọ oḍighi inhọn araraạr pọ imeera ni. Miịn olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ abidị idiphọ eḍeenhaan ephomhoghiạn aZihova. Nyinha kemiịn ni idị arighirị phọ anyinha kekpạr. Oomo amem imoọgh ḍiḅeraạn oghị aghisigh phọ abidị, esi oḅenhị ghan iḍoọgh phọ idị olhoghi anyinha aḅaạl iduọn bidị rosianhaan bọ ophamhạgh iiḍighi siẹn ookpomhoghan phọ. Kookolhobian ghan olhọgh amem oghaạph ghan oḅenhị abidị ilọ araraạr dị memitenhaan ghan nyinhạ. Mem dị nyinha eḍighi iphẹn phọ, nyinha ‘kengọ ghan ni ḍisẹph’ aZihova iduọn odị aḍur bọ iḍoọgh alhọgh siẹn ookpomhoghan phọ.—Kọl. 3:15; Jọn 6:44; 1 Tẹs. 5:18. w21.09 11-12 ¶12-13

AZihova apomoghiạn bumor r’abumarani phọ ayira. Kuolọ eeni iyira i/dughanhaan olhoghoma r’oḍeenhaan ephomhoghiạn bumor r’abumarani phọ ayira. Eeni iduọn iḍighinhom araraạr r’emitenhom mọ ayira egbaranhaạn bọ. Ḅilhẹ r’iduọn opiomạn ayira rakọm ghan bọ ophin olhoghi r’amabi kangọ bunhọn. Etigheri iphẹn phọ, yira kotue ni okparamhị ephomhoghiạn phọ edi bọ siẹn eghunotu abumor r’abumarani phọ. Ika? Esi otuughaạny Odẹ phọ ayira oḍeenhaan ghan ephomhoghiạn bumor r’abumarani phọ ayira. (Efẹ. 5:1, 2; 1 Jọn 4:19) Oye igbiririph rawạ ghan ni reten olhoghonhaạn aḍighaạgh r’oodereghị. Eten phọ epẹ aZizọs azoọm ghan bọ we eeghironhaan ogbolhomaam mọ aZihova amhoọgh bọ aghị esi awe. (Jọn 5:19) Eniin amem dị aZizọs amhiịn ḍita awe, odị “amoọgh ni igbiririph esi abidị, idị eḍighi bọ bidị urọI esi iiḅaghamị kụ royeeIa idiphọ iyooI igạ dị opoghom u/lo.” (Mat. 9:36) Igbiririph phọ aZizọs inyu nyodị oḍighi idị epelhom oḍeenhaan igbiririph. Odị aakonhom buphẹ u/moon bọ aḅilhẹ angọ ephooghian buphẹ ‘rokumuan bọ iikparạ arukumuan phọ kụ orooI bọ dooI dị eemọr.’—Mat. 11:28-30; 14:14. w21.09 22 ¶10-11

Eḅeraạn aZihova onmạ ghan ighirigiir. Iphum ni otelhedom mọ aPọl ogẹ mọ, ‘onmạ ighirigiir phọ Enaạn apughạn.’ Siẹn oghaạph phọ ophọn phọ, aPọl aghaạph ghan ilọ onmạ ighirigiir phọ Enhaạn aḍeenhaan bọ esi ongọ awe dị u/munughan oḍuomolhoghi ogheel k’akẹ. (Efẹ. 2:4-7) Kuolọ onmạ ighirigiir phọ aZihova apelhom ipẹ phọ bịn. Okọ suọr phọ aDevid agẹ mọ: “Enhighẹ aZihova eteẹny ni torobọ oye, kụ odị anmạ ighirigiir oomo olhẹm mọ odị.” (Ps. 145:9) Loor esi iduọn aZihova aphomhoghiạn bọ we, odị raḍeenhaan ghan ni onmạ ighirigiir torobọ amem dị odị amhiịn ephigh oḍighi iduọn phọ. AZizọs alegheri ni apu torobọ oye idị eḅeraạn aZihova oḍeenhaan ghan onmạ ighirigiir. Odẹ phọ r’Oọny phọ ophọn phọ urọl ghan ni epẹ k’akẹ phọ esi asimuonịr asiạ kụ aZizọs agbi bọ oru isiẹn ade phọ. (Prov. 8:30, 31) Ibadị amem aZizọs amhiịn ghan ni ipẹ Odẹ phọ odị aḍeenhaan ghan bọ onmạ ighirigiir we dị oḍighi ikarạph. (Ps. 78:37-42) Siphẹ itughemhị phọ odị, aZizọs agbor ghan ni aghaạph aghol emạ eegharạ Odẹ phọ odị ephẹn phọ. w21.10 8-9 ¶4-5

AZihova aphagharanhaạn iiḅereghị phọ ipẹ phọ reboom eḍọgh dị eḅạ idiphọ oomhaạny epẹ k’akẹ, kụ aguanhaan m’onọ kaḅilhẹ ni akuenhi ḍien phọ odị. Siẹn oomo arukumuan phọ odị siẹn ade phọ, aZizọs aghuenhi ghan ḍien Odẹ phọ odị. (Jọn 17:26) Esi iduọn phọ, abugey aKristẹn omiịn mọ eḍighi eboom eepoogh ḅilhẹ ekạr ekpeanhaạn oḍighinhom aḍien phọ Enhaạn kụ oḅilhẹ oḍighi idị abunhọn kolegheri aani. R’ophighi ookpomhoghan aKristẹn phọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, aZihova aaghiraan ni asoman reelhe phọ osaḅạr awe “ogbo abidị oghaaphaạn aḍien phọ odị.” (Iiḍighi 15:14) Abuḅẹl aKristẹn phọ abuẹn phọ umhiịn mọ eḍighi eboom eepoogh oḍighinhom aḍien phọ Enhaạn ḅilhẹ r’oḍighi idị awe kolegheri aani. Bidị ukạr ghan kụ oḍighinhom ḍien phọ Enhaạn mem dị bidị rogbạ ikpo onhụ phọ ḅilhẹ r’isiphẹ arinyạ phọ bidị ogeeghị bọ. R’iphẹn phọ bidị oḍighi bọ, bidị uḍeenhaan mọ bidị kụ awe dị oḍighi idị awe kolegheri ḍien phọ Enhaạn. (Iiḍighi 2:14, 21) Iniin phọ kẹn ḍio arodon, Abugbaanhaạn AZihova awe dị rokaaphaạn ḍien phọ aZihova. w21.10 20-21 ¶8-10

Ephomhoghiạn oḅạr phọ Enhaạn edi ghan bịn k’agee-pọ. Ephomhoghiạn oḅạr phọ ephẹn phọ emite 26 amem siphẹ Psalm 136. Eḅẹl ekpịgh phọ eḅẹm mọ: “Ngọ aZihova ḍisẹph, loor esi dị odị anighẹ ni; ephomhoghiạn oḅạr phọ odị edi ghan bịn k’agee-pọ.” (Ps. 136:1) Kụ ekpịgh phọ 2 kụ esi 26, epamanhạm ni ikpo onhụ phọ “ephomhoghiạn oḅạr phọ odị edi ghan bịn k’agee-pọ.” Mem dị yira robạl ḍuọr phọ aḍiẹn phọ, reḍigh ghan ni ḍiigu esi ayira ilọ areten kirokirọ phọ aZihova raḍeenhaan ghan bọ eten dị uu/sophion ephomhoghiạn oḅạr phọ odị. Ikpo onhụ phọ “ephomhoghiạn oḅạr phọ odị edi ghan bịn k’agee-pọ,” ingọ iyira okuphom owol mọ ephomhoghiạn phọ Enhaạn amhooghonhaạn bọ we phọ odị re/nmia ghan. Eḍighi ni iyaạr okparamhị olhegheri mọ aZihova ra/nuụn ghan kawilhẹ ophomhoghiạn arebenhẹ phọ odị! Kparipẹ ghụn, odị raḍuraan ghan katuman buphẹ rukumu bọ nyodị kaḅilhẹ aḅạr bidị ekạr ekpaariọm mem iiḅaghamhị. Olhegheri mọ aZihova uḅạr ri iyira ringọ ghan iyira ibo r’inyaạm okaran iiḅaghamhị kirokirọ kụ oghiọm aghisigh okumu odị.—Ps. 31:7. w21.11 4 ¶9-10

Nạ ramoọgh ghan ni ooḅaghamhiạn aloor eeni amem ilọ araraạr phọ ipẹ kemite bọ ghisigh, idiphọ amuphe ikarạph aruukụ iiḅereghị, izuoghom mọ aGog opọ aMagog, ḅilhẹ r’eghạm mọ Amagedọn ḍughụm? Nạ mapuruan ghan ni loor mọ ‘Mị katue ni apamanhạm ḍimheerạ phọ amhị mem dị araraạr oḍigh aḍiigu phọ iphẹn phọ emhiigh omiteghu ḍughụm?’ Eḍighi maạr dị nạ raatughiạn ghan ni ilọ iphẹn phọ, pọ ikpo onhụ phọ aZizọs ogẹ bọ siẹn esi aBaibul phọ arodon kelhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh. AZizọs aḅenhị butelhedom mọ odị mọ: “Ke/meera iloghi phọ anyina iiḅaghamị inyina. lmeeraam.” Omheeraam dị akpạr kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okparạm r’akpọ oḅio etigheri idị kemite ghisigh. Yira kotue ni okparamhị omheeraam mọ ayira ilọ okaran araraạr dị edi ghisigh, esi ooḅeghiọn ipẹ yira rokaran ghan bọ odẹgh ophogh omheeraam mọ ayira nyiidiphọ. Bịn yira komiịn ni riisi dị ewạ okparamhị omheeraam mọ ayira. Torobọ amem dị yira okparạm odẹgh ophogh, omheeraam mọ ayira kakpạr ri apu ipẹ arọl bọ. Kụ iphẹn phọ kinyaamhị iyira orue okparạm ilọ retu ghisigh. w21.11 20 ¶1-2

Otelhedom mọ aPọl aroma Timoti ḅilhẹ r’oomo aKristẹn mọ oḍighi k’ikparạ k’ikpuru oḍighi phọ abidị. (2 Tim. 4:5) Kuolọ ipaanhaạn edi ni. Esi omaạm, tuutughiạn ilọ abuphẹ odi bọ rikpisi dị osophoghom oḍighi phọ ayira. Awe phọ aZihova rosoman ghan ni iiḅaghamhị kirokirọ dị ketue ni eḅonyon bidị. Esi omaạm, ibadị rokumuan ghan iboom orue omhoọgh araraạr phọ ipẹ eghunotu abidị rowạ bọ. Repụ ghan ni bidị obughẹ arukumuan erugh phọ abidị, kuolọ reteẹny eekunha awiki phọ aloor medugh. Abunhọn u/tue mun uḍighi ipẹ bidị oḍighi ghan bọ loor e/moon dị re/soph ghan mem obobọ aḍikpọ; buniin moḍigh otu. Abuniin rologhoma ghan mọ bunọ u/moọgh maạr oḍighinhom. Etigheri sidọl phọ ayira, aZihova kungọ ni iyira inyaạm okaran ipaanhaạn phọ ayira, ḅilhẹ r’oghiọm aghisigh okumu odị ipẹ adọl phọ ayira emheera bọ. w21.05 20 ¶1-3

Eeni amem, abuọ askul ayira, buọ otu oḍighi, asiya dị u/ḅọph omheeraam r’ayira, ḅilhẹ r’abunhọn kotue ni ukpaariọm iyira odạph abidị oḍighi araraạr dị i/ḅọph r’iiseeny phọ ayira. Mem dị bidị oḍighi iduọn phọ, yira omoọgh ni osopha dị amhạn maạr. Ooḅeghiọn ḍiikiạ aḍinhị olhogh dị edi Leviticus 19:19, apakirị eḅẹm mọ: “I/kpologhiạn ghan asuomạ akọ kirokirọ.” Olhogh phọ ophọn phọ alhoghonhaạn ḍighaạgh ogbatạn awe phọ Izrạl r’abuọ areelhe phọ. Rodon yira u/moọgh olhogh dị aḅẹm mọ ku/ḅạr kirokirọ arukpe u/muuna, idiphọ iziri r’alu. Kuolọ yira okel li orọl aani idiphọ abuphẹ omheeraam mọ agbạgh bọ itughemhị aBaibul phọ. Ii, yira opomoghiạn ni buọ asiya phọ ayira oḅilhẹ rowạ oḍeenhaan ephomhoghiạn matuman ayira. Toroboiperolbọ, idị egbolhomaam iphigh araraạr adọl aghuḍum mọ, yira ookolhobian ni ogbatanhaạn idiphọ awe aZihova. Iphẹn phọ emạn ni maạr eḍighi maạr dị yira rowạ ni orọl adọl iigbia.—2 Kọr. 6:14-16; 1 Pit. 4:3, 4. w21.12 5 ¶14; 6 ¶16

Edugh ni omhiịn eten aghuḍum mọ. AZizọs aḅẹm mọ: “Nyina edạph onhụ phọ amị, pọ nyina kụ okaraghị abumatuạn phọ amị. Nyina kelegheri ni ipẹ eru bọ igey phọ, kụ etuạn igey phọ ekpetenaan.” (Jọn 8:31, 32) Rosẹph ni nyinhạ iduọn nạ u/dạph aani bọ ḍita phọ; kụ nạ awạ bọ ni igey phọ amhiịn. Nạ umhiigha ni loor atuughạ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, olhegheri ipẹ odị rawạ bọ m’orọl, nạ aḅilhẹ anhaghạn itughemhị phọ aZizọs. Nạ umhiịn ni mọ aZihova rawạ mọ oghel itughemhị ikarạph aruukụ iiḅereghị, ḅilhẹ mọ kuu/ḍikuan mun siḍio ophooghian r’arayaạl dị awe aruru kụ omhiighom. Nạ umhiịn ni mọ eḍighi ni ipaanhaạn oḍighi ilọ eḅeraạn aZihova, r’oḅuạ esi iḍighinhom araraạr dị i/ḅeraạn nyodị. (Mat. 10:34-36) Kụ eeni ikpạr ri onmeeghi araraạr. Etigheri ipẹ phọ, nạ ukparaghạm ni loor esi dị nạ apomoghiạn Odẹ k’akẹ phọ anạ. P’eeghe idị olhoghi odị aḅaạl loor emhụ anạ!—Prov. 27:11. w21.12 22 ¶3; 23 ¶5

Emạ eḍeenhaan oye dị asighẹ oromha mem dị apiomạn pọ aMozis. Eniin amem, ophin olhoghi aḍighi ni idị odị u/kuenhi aZihova. Kụ iphẹn phọ iḍighi idị aMozis aroph eepoogh oḍigh aani Ade Oguan phọ. (Num. 20:1-13) Mem dị aMozis aḅenhị aZihova mọ awilhenhaạn nyinhọ, aZihova aḅenhị nyodị mọ: “Imhị ku/ḅenhị mun iyaạr ilọ oghaạph phọ ophọn.” (Deut. 3:23-27) AMozis o/ghạgh olhoghi. Kparipẹ ghụn, odị asighẹ ipẹ aZihova masopha bọ, kụ aZihova aghiọm ghisigh asighẹ nyodị aḍiemhiom we phọ Izrạl. (Deut. 4:1) AMozis egey eḍeenhaan otuughaạny mem dị rokaạph ilọ osighẹ oromha. AMozis aḍeenhaan m’onọ asighẹ ni oromha phọ aZihova esi ophamhanhạm omheeraam mọ odị etigheri iduọn odị ka/ḍigh bọ De Oguan phọ. Yira romoọgh ghan ni suọ esi otuughaạny eḍeenhaan awe omheeraam idiphọ aMozis. (Prov. 4:11-13) Ibadị abumor r’abumarani ayira motuughaạny ni bidị. w22.02 11 ¶9-10

Mem osoor phọ 32 C.E., ogbogh oyaghirị aZizọs aLazarọs amheel e/moon bịn amhugh. (Jọn 11:3, 14) ALazarọs phọ amhoọgh iyạl abumarani, Meri r’aMatạ. AZizọs aphomhoghiạn agey eghunotu phọ abidị. Mem mọ aMatạ anhaghạn bọ mọ aZizọs ratu, odị aghiil li aghị oteẹny odị. Gbiom olhoghi e/ḅaạl olhoghi phọ odị amhoọgh bọ mem mọ aḅẹm bọ mọ: “Omoọgh-we, mọ nạ urọI Ii siẹn, obọ umor phọ amị mu/mugh.” Jọn 11:21, 32, 33) Okạr agey, omhiịn ipẹ aḍuugh umor phọ abidị etir bọ Meri r’aMatạ ikọm aani ni kẹn emoghi phọ aZizọs. Eḍighi maạr dị oye ephomhoghiạn anạ mamhugh, pọ aZihova anaghanhạn ni ipẹ nạ alhoghoma bọ. “Aroozọ phọ [aZizọs] bịn kụ ikạr eghịgh ipẹ” Odẹ phọ odị. (Hib. 1:3) Emoghi phọ aZizọs ekạr kụ eḍeenhaan ipẹ Odẹ phọ odị raloghoma ghan bọ. (Jọn 14:9) Eḍighi maạr dị oye mamhughanhaan nyinhạ, pọ kuphom ni owol mọ aZihova amiịn ni kụ aḅilhẹ raseenyaạn nyinhạ. Odị rawạ ni ookonhom ekpom mọ anạ meḅonyonhu bọ ezuan.—Ps. 34:18; 147:3. w22.01 15 ¶5-7

Nạ amiteom mem aḅaanhaạn, anhaghanhạn, aḅilhẹ agbirima ghan ilọ aZihova, nạ kamoọgh ni oboom asuọ. Eḅẹl phọ pọ, nạ kasopha ghan ogey osopha. ABaibul phọ ukpoomhị iyira oḅio mọ “opọ ratelhean ghan bọ r’oye osụ-olhoghi kasụ aani ni olhoghi.” (Prov. 13:20) Omhunhenhiom iyạl, nạ kaḍighi ogey otughemhiạ. Mem dị yira rotughemhị oye Baibul, eniin ekpanhạ aḍiigbu ayira pọ olhoghonhaạn aḍighaạgh oye phọ oḍuraan otuman aZihova. Iduọn yira ogbor bọ roḅaanhaạn Odẹ k’akẹ phọ ayira, pọ kụ idị ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi odị repoph ghan, keḅilhẹ inyaamhị iyira otughemhị aani abuẹn yira rotughemhị ghan bọ ophomhoghiạn odị. Ipẹ kụ idị aZizọs aḍighi. Odị aghaạph ghan ilọ Odẹ phọ odị r’eenyuụm, aḅilhẹ ghan aḅaạm r’ikpo onhụ ephomhoghiạn dị tutụ abumatuạn phọ odị omhiigh ophomhoghiạn aani aZihova. (Jọn 17:25, 26) Omhunhenhiom iraạr, omheeraam mọ anạ kakpạr ghan bịn. Tuutughiạn ipẹ retọl ghan bọ mem dị nạ alhọm Enhaạn iiḅakiọm, iidereghị, ḅilhẹ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh. Torobọ amem dị aZihova aphagharanhaạn iiḅereghị phọ anạ ipẹ phọ, omheeraam mọ anạ kapogh ghan bịn okpạr.—1 Jọn 5:15. w22.01 30 ¶15-17

AZihova uphomhoghiạn iyira agey kụ rawạ mọ yira oghelhọm ghuḍum mọ ayira, esi iduọn phọ odị rawạ mọ yira oghel ikarạph iitughiạn r’iḍighinhom araraạr. (Isa. 48:17, 18) Odị alegheri ni mọ abuẹn roḍighi yogh ghan bọ ikarạph araraạr phọ rokọm ghan iiḅaghamị kongọ siloor abidị r’abunhọn. Olhoghi odị ra/ḅaạl ghan mem dị odị amhiịn dị yira romiinhẹ siloor ayira r’abunhọn. Eeni emiighom mọ, abuniin arighirị r’asiya ayira kuutuuny ni iyira loor iduọn yira rokparaghạ bọ onme aroozọ phọ ayira. (1 Pit. 4:3, 4) Bidị otue ni oḅẹm mọ, ḍighi torobọ iyaạr dị nạ rawạ, ka/meera mọ onhọn oye kụ aḅenhị nyinhạ ilọ oḍighi. Kuolọ abuphẹ oghel bọ siigbu phọ aZihova u/mooghạ loor. Okạr oghaạph, aḅirinhi phọ aSetan kụ raaḅakị bọ kụ raḅọl buẹn phọ oghighimaạm. (Rom. 12:1, 2) Oomo phọ ayira omoọgh osopha: Mughumọ yira kotolhonhaạn igbaany aroozọ phọ ipẹ emhoọgh bọ muḅọph re/munughan phọ ayira ḅilhẹ r’aḅirinhi phọ aSetan, obobọ yira komeera mọ aZihova kụ uḅọl iyira anhighemhị.—Isa. 64:8. w22.03 3 ¶6-7

Ogbirima Ekpo Onhụ phọ Enhaạn kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ophogh iiḅaghamhị phọ ayira eten dị eeleeny. Omhiịn idị aBaibul phọ alhoghonhaạn ḍighaạgh ekpukele anhịr dị ramoghi. Oniin okumor oye ookpomhoghan aḅenhị mọ odị atue ni atuughạ iphigh araraạr esi aạl aḍinyạ phọ aJob. Odị aạl bọ, odị ghụn kụ akem aḍaghạ mọ iitughiạn phọ aJob i/nighẹ. Kụ siphẹ olhoghi odị kụ aḅaạm nyodị mọ: “Job! Kaa/tughiạn ilọ iiḅaghamhị phọ anạ bịn!” Kụ odị alhoghoma mọ eegharạ phọ odị eḍighi aani iniin r’ephẹn aJob. Iphẹn phọ ilhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh onme ephoghom mọ odị, eḅilhẹ ekparamhị nyodị okparạm eephinha aḍuugh olom mọ odị. Enhọn eten dị aZihova rakparamhiọm ghan Kristẹn pọ abumor r’abumarani phọ. APọl agẹ aghiọm bumor r’abumarani phọ mọ “omeeraam mọ amị r’opọ anyina kaloghonaạn ni ḍighaạgh oomo phọ ayira.”—Rom. 1:11, 12. w21.05 22 ¶10-11; 24 ¶12

Uḅenhị buọ Izrạl iḍiodi phọ mọ: “Iraạr amem lhạ phọ, oomo alephiri phọ anyinha koḍeenhaan ghan loor aZihova Enhaạn phọ esi phọ ipạ odị kụ kamạ bọ.” (Deut. 16:16) Iduọn phọ pọ bidị koḅilẹ rutu r’iizo abidị dị oye okori ka/tọl. Kuolọ aZihova aguanhaan ni bidị mọ: ‘Oye dị kaarạm inyinha de phọ o/lho, mem lọ nyinha eghị oḍeenhaan aloor phọ anyinha aZihova Enhaạn phọ.’ (Ex. 34:24) R’omheeraam dị u/dia esi aZihova, abuọ Izrạl phọ abuẹn phọ ughị ghan ni rookpomhoghan atorobọ alhạ phọ. Kụ asuọ abidị aphughạn ghan ni; onhaghanhạn aḍughụm mọ abidị ilọ iilhogh phọ Enhaạn abụgh ghan ni, bidị uḅilhẹ ghan kẹn ogbiran ilọ enhighẹ phọ aZihova, oḅilhẹ oghelhọm ghan ooḅughonhaan rabuẹn r’abidị oḅọph bọ omheeraam mọ. Yira rokelhọm ghan ni idọ asuọ phọ iphẹn phọ mem dị yira ophinyọn rikiạ oghị aani ghan ituughạ phọ. Gbiom olhoghi idị olhoghi aZihova raḅaạl ghan mem dị yira ongọ ophagharanhaạn dị ookolhobian, aḍighi key, kụ amiteom ephigh phọ. w22.03 22 ¶9

AZihova atughemhị ghan Zizọs ilọ oḍighi phọ odị amhoọgh bọ ghisigh idiphọ Uw-emhụ Opinyọn Rikiạ ayira. AZizọs amhiịn ni ipẹ ekpạr bọ orọl eeḍiạn ogbagarạ odẹgh ophogh kụ onhaghanhạn Enhaạn. Ikpuuroghọm mọ iphughạn ni dị tutụ odị “aaḅereghị ghan ni alooghị amoghi” ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. Okạr oghaạph, idiphọ aZizọs r’aloor masoman aani ghan bọ ni sidọl oḅonyonhu ozuan, odị anaghanhạn ni sidọl phọ ayira, kụ ‘katue ni uloghonaạn iyira ḍighaạgh’ mem lọ “odẹgh ophogh” usoorom iyira. P’eeghe idị yira rosẹph aZihova iduọn odị ungọ bọ iyira Uw-emhụ Opinyọn Rikiạ dị “aḍighi ni oye dị alegheri igbiririph mọ yira odugh ni”! (Hib. 2:17; 4:14-16; 5:7-10) AZihova amheera mọ aZizọs asoman igbagarạ imhinhimhiịn loor ophagharanhaạn ephigh aḍipuru dị eḅẹm mọ: Awe kotue ni oḍuomolhoghi Enhaạn mem dị osoman ogbarạ odẹgh ophogh ḍughụm? ASetan aḅẹm mọ oye ka/tue! Odị aghophora mọ awe rotuạn ghan raraạr dị Enhaạn kasephọm bidị kụ okumu nyodị, ḅilhẹ mọ awe u/pomhoghiạn aZihova. (Job 1:9-11; 2:4, 5) AZizọs aphamhanhạm ni dọl aruukuan phọ odị, kụ amạ amiteom mọ aSetan ogbaạm okpẹ. w21.04 16-17 ¶7-8

Opọ yira rotughemhị ghan bọ amoọgh omhiigh osighẹ oḍighinhom ghan ipẹ aBaibul phọ ratughemhị bọ kụ agbi oḍiiny amuụm. Mem dị odị asighẹ aḍighinhom ipẹ odị ratuughạ bọ, pọ odị akịgh “oye oIegheri-iyaạr phọ” aphighi bọ otu phọ odị anyụ aḍighiigh, aZizọs aghaạph bọ amaaniọm. (Mat. 7:24, 25; Luk 6:47, 48) Loghonhaạn ḍighaạgh nyodị onmeeghi iḍighinhom araraạr odị. (Mạk 10:17-22) AZizọs alhegheri ni mọ kekparanhaạn ni oolhạ phọ aalhaghi oomo araraạr emhoọgh phọ odị. (Mạk 10:23) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aZizọs aḅenhị ni oolhạ phọ mọ aḍighi ni iduọn phọ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị aZizọs apomhoghiạn nyodị. Eeni amem, yira rokiilhaan ghan ni oromha opọ yira rotughemhị ghan bọ osighẹ oḍighinhom ipẹ odị ratuughạ bọ loor esi dị yira rologhoma ghan mọ odị koo/kolobian onmia. (Kọl. 3:9, 10) Kuolọ mem dị nạ anhuụn aghaạph ilọ aroozọ dị ewạ mọ odị anmeeghi, kụ edị odị kanuụn amiigh onmeeghi. Nạ aghaaphạn r’odị ilọ iphẹn phọ, pọ nạ raḍeenhaan ghan ogbolhomaam nyodị.—Ps. 141:5; Prov. 27:17. w21.06 3 ¶3, 5

Otelhedom mọ aPita aghaạph ghan ilọ emạ eḍeenhaan phọ aZizọs aphighi bọ esi okparạm imhinhimhiịn; toroboiperolbọ, inhọn areten edi ni dị yira kotue otuughaạny Zizọs. (1 Pit. 2:18-25) Okạr oghaạph, oomo okol aghuḍum mọ aZizọs—iduọn phọ pọ oomo araraạr phọ odị aghaạph bọ aḅilhẹ aḍighi—eḍighi eḍeenhaan otuughaạny. E/munughan phọ kemeera ni mọ yira odạph eḍeenhaan phọ aZizọs ḍughụm? Ghụn ni. Tuutughiạn mọ aPita uroma iyira ‘odạph igbaranuọm aruwol phọ aZizọs’—odị o/ḅẹm mọ odạph eten dị emhunhughan. Idiphọ awe dị u/munughan, eḍighi maạr dị yira omhiigha loor oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ odạph igbaranuọm aruwol phọ aZizọs, pọ yira rodạph ni ikpo onhụ otelhedom mọ Jọn eḅẹm bọ mọ: “Tuụgh dọl phọ aḍiphẹ [aZizọs] Kraist arọl ghan bọ kụ arọl aani.” (1 Jọn 2:6) Odạph ghan igbaranuọm aruwol aZizọs kiḍur iyira etumeri aZihova. Eeghe kụ iḍighi? AZizọs uphighinhaan iyira eḍeenhaan orọl idị eḅeraạn Enhaạn. (Jọn 8:29) Esi iduọn phọ, yira odạph igbaranuọm aruwol phọ aZizọs, pọ yira koḅeraạn ni aZihova. Yira okuphom ni owol mọ Odẹ k’akẹ phọ ayira kaḍuraan ni atuman buphẹ rokparaghạ bọ oḍighi arighirị odị.—Jems. 4:8. w21.04 3 ¶4-6

AZihova alọgh ni elhegh imạ araagharạ phọ ayira; odị amiịn ni odọ oye phọ yira oru bọ, kụ uḍur iyira aloghomạ. Eḍighi maạr dị yira orọl dọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi, odị kaḍuraan ni utuman iyira k’agee-pọ! (Jọn 6:44) Eḍighi maạr dị yira okuphom owol ephomhoghiạn phọ r’obakị phọ aZihova, k’inyu iyira okumu odị r’oomo ekpom etigheri ipaanhaạn dị yira osoman. Kuolọ, eḍighi maạr dị yira omhoọgh iikia mọ Enhaạn ruphogh ghan ni iyira, yira “kokạr ri odugh.” (Prov. 24:10) Yira ko/tue omerenyạn izuoghom mọ aSetan, eḍighi maạr dị yira oḅonyonhu ozuan ḅilhẹ omhoọgh iikia oghị esi ephomhoghiạn phọ Enhaạn. (Efẹ. 6:16) Iikia medughe ni buniin abumor dị okpẹ oḍuomolhoghi siẹn amem mọ ayira. Yira koḍighi ika eḍighi maạr dị yira omhiigh ookia ephomhoghiạn phọ Enhaạn? Kpor asighẹ ḍiitughiạn phọ aḍiphẹ phọ mem mem mọ! Lọm aZihova asighẹ ikarạph “iitughiạn” phọ ipẹ phọ, angọ nyinhạ eephọ phọ odị ‘keeko bọ iitughiạn r’ologhi phọ anạ.’ (Ps. 139:23; igẹ dị edi ude; Fil. 4:6, 7) Legheri mọ ko/gina anạ bịn. w21.04 20 ¶1; 21 ¶4-6

Ika kụ idị nạ aḍighi bọ onyọ Ogbaanhaạn AZihova? Eḅẹl phọ, nạ unhaghạn “ooḅi oghaạph” phọ—eeni ḍighaạgh odẹ r’onhiin anạ, oye dị r’anạ reḍighi ghan oḍighi obobọ onyọ askul anạ, obobọ Abugbaanhaạn AZihova kụ uru k’anạ. (Mạk 13:10) Kụ oye alhọgh mem r’inyaạm amhiigh otughemhị anạ Baibul phọ. Idiphọ ituughạ phọ rekị bọ bịn nạ aru aphomhoghiạn aZihova aḅilhẹ atuughạ alhegheri mọ odị aphomhoghiạn ni nyinhạ. AZihova aḍur nyinhạ alhọgh siẹn igey phọ, kụ nyiidiphọ nạ maḍighi onyọ amatuạn aZizọs Kraist, dị mamhoọgh aani oḍuomolhoghi orọl k’agee-pọ. (Jọn 6:44) Iikia i/lo, nạ rasẹph ghan ni aZihova iduọn Odị arom bọ oye otughemhị anạ igey phọ, aḅilhẹ asighẹ aani nyinhạ idiphọ oniin ebenhẹ Odị. Nyiidiphọ yira molhegheri bọ igey phọ, yira omoọgh eepoogh olhoghonhaạn abunhọn ḍighaạgh orelhe aani eten aghuḍum mọ. Eeni kedughanhaan ni nyinhạ oḍuạ otu ogbạ otu, kuolọ eeni etue ni ekparanhaạn nyinhạ omhoọgh oye otughemhị ghan aBaibul phọ. w21.07 2 ¶1-2