March

Omhoom aḅirinhi phọ ko/ru ni. Toroboiperolbọ, tuutughiạn ni ilọ iniin araraạr phọ yira romiịn bọ—araanhaạn, ireeny, inhạm, ḅilhẹ r’awe iduọn ayira. Ghalhamọ r’iduọn emhoọgh bọ ni mem dị araraạr phọ iphẹn phọ i/tọl ghan, oye o/lho dị kaakia mọ araraạr phọ iphẹn phọ i/lo ghan. Yira romiịn raraạr phọ iphẹn nyiidiphọ loor esi dị aZihova malhẹm bidị amiteom. (Gen. 1:1, 26, 27) Enhaạn phọ ayira maguanhaan ophighi omhoom aḅirinhi. Odị kamunenhi ni ogbi phọ opọ phọ. Siphẹ omhoom aḅirinhi phọ, awe kokelhọm ghuḍum dị eekunha i/lo r’omhoon aloor dị amhunhughan. Eteẹny mem mọ amuphẹ Enhaạn amaanhaạn bọ, omhoom aḅirinhi phọ katu ni onọ idiphọ yira romiịn bọ kẹ phọ r’ade phọ ḍio arodon. (Isa. 65:17; Ogan. 21:3, 4) Kụ egbi oteẹny amem mọ amuphẹ phọ, sighẹ torobọ eepoogh dị nạ amhoọgh akparamhiọm omheeraam mọ anạ. Sereghiạn ekiạ etagharạn phọ. Tuutughiạn iikpọ phọ aZihova. Lọgh mem aḍighi ghan raraạr dị keḍur nyinhạ etumeriom aZihova. Nạ aḍighi ghan iphẹn phọ, pọ nạ kaḍighom aani ni igbo abuphẹ “oghol bọ omeeraam mọ r’okparạm mọ kụ ropin aani bọ bin ipẹ Enaạn eguanaan bọ.”—Hib. 6:11, 12. w23.04 31 ¶18-19

AZizọs aphogh anyụ kụ aaḅereghị siphẹ ogbo awe phọ. Odị atuạn ongọ arughuenhian phọ aZihova esi ipẹ keḅilhẹ bọ emite kụ aḍighi bọ iphẹn phọ. Kụ ipẹ reten, kụ aZizọs alọ aghiọm anyụ mọ: “Lazarọs, tue amite!” (Jọn 11:43) Kụ aLazarọs arelhe amite siphẹ oḍi phọ! AZizọs maḍighi iyaạr dị abuniin awe ootughiạn mọ ke/tue ni bịn emite. Igẹ phọ iphẹn phọ ekparamhị ni omheeraam mọ ayira ilọ oḍuomolhoghi oḅetenhu esi aḍuugh phọ. Ika? Tuutughiạn mọ epẹ omhạn, aZizọs aguanhaan ni Matạ mọ: “Umor phọ anạ kaḅiIẹ ni aḅetenu.” (Jọn 11:23) Idiphọ Odẹ phọ odị, aZizọs amoọgh ni eephuạ r’iikpọ omhunhenhi oguan phọ opọ phọ. Izin phọ odị azu bọ iḍeenhaan mọ odị akạr ri rawạ osiemhi eekunha ḍuugh ḅilhẹ r’eephinha phọ rekọm ghan bọ. Kụ iigholhaan ni mọ aZizọs amoọgh ni iikpọ oḅeton oye dị mamhugh mem mọ aLazarọs akạr bọ arelhe amite siphẹ oḍi phọ. Ḅilhẹ kẹn, tuutughiạn ighiọm ilhoghi phọ aZizọs angọ bọ Mata, edi bọ siẹn ibạl aḍiroọr phọ. Yira omoọgh ni igey ariphigh otuạn omheeraam mọ oguanhaan phọ Enhaạn oḅerion abuphẹ momhuughu bọ kamite ni. w23.04 11-12 ¶15-16

Yira otue ni onme ipẹ yira olhọm bọ aZihova mem dị yira okạr omhiịn ipẹ aZihova rawạ bọ mọ araraạr eghị. Ku/bulha mọ aZihova amoọgh ni igbiighi, kụ kamunhenhi ni mem lọ eteẹny. Ogbi phọ odị ophọn phọ aḅaramaạm ni osiemhi eekunha oomo iiḅaghamhị dị rekọm ghan imhinhimhiịn ḍio phọ arodon—idiphọ iiḅaghamhị dị oye ka/tue apamaghạn, e/moon, ḅilhẹ r’aḍuugh. AZihova kasighẹ Omhạr phọ odị kụ amunenhiom ruguanhaan phọ odị. (Dan. 2:44; Ogan. 21:3, 4) Toroboiperolbọ, kụ egbi oteẹny amem mọ amuphẹ phọ, aZihova angọ ni eepoogh Setan maphạm ni itooghị aḅirinhi phọ. (Jọn 12:31; Ogan. 12:9) Eḍighi maạr dị aZihova akunughi iiḅaghamhị omhạr awe nyiidiphọ phọ, kekịgh mudị aSetan ratooghị ni agey. Kụ iḍighi kụ, okoriom dị aZihova kamunenhi ruguanhaan phọ odị, i/mạ mọ odị uteḅeeny ni iyira egbenhẹm bịn. AZihova kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. w23.05 8 ¶4; 9-10 ¶7-8

Ika kụ edị yira kotue ologhonhaạn ḍighaạgh bunhọn omhooghọm asuọ aMemorial phọ? Eḅẹl phọ pọ, omhạgh aani abidị oru aani. Etigheri omhạgh abuphẹ yira rozuan ghan bọ mem dị yira omite epẹ erugh phọ, yira otue ni ogẹ siḍien awe dị yira olhegheri obọ yira otue omạgh aani bidị. Abuẹn phọ oḅaramaạm siya ayira, buọ otu oḍighi ayira, buọ askul ayira, r’abunhọn dị yira olhegheri. Ghalhamọ yira u/moọgh ni ḍinyạ aḍimhạgh phọ iboom, yira otue ni ongọ oye phọ opọ afon phọ. Eeni bidị otue ni otu aani! (Eccl. 11:6) Legheri mọ abuphẹ yira omhạgh bọ eeni komoọgh ni sipuru opuru—ekạr ekpaariọm mem dị eghịgh mudị bidị k”oru ghan ituughạ ayira. Esi iduọn phọ, ootughiạn ni ilọ asipuru dị bidị kotue ni opuru kụ ookolhobian ophagharanhaạn abidị. Awe dị omhegheron ḍimhạgh aMemorial phọ komoọgh ni ibadị asipuru mem dị omhạn. Oḍighi ipẹ yira kotue bọ—kụ aMemorial phọ agbi oteẹny, mem dị mateẹny, ḅilhẹ r’amem dị aMemorial phọ maten—pidị yira ologhonhaạn ḍighaạgh buọ ‘iiḅi arokpom mọ’ oru aani aMemorial phọ.—Iiḍ. 13:48. w24.01 12 ¶13, 15; 13 ¶16

ABaibul phọ akaạph ni ilọ ophaanyạ oḅetenhu esi aḍuugh dị amite siẹn ade phọ. Eeghe kụ iḍighi kụ nạ o/miteom bọ mem omhiigha loor otuughạ ilọ awe phọ oḅerion bọ? Mem lọ nạ rabạl, pogh ni raraạr dị nạ katue atuughạ esi abidị. Tuutughiạn idị torobọ eḍeenhaan phọ emạ emiteom ḍiḅeraạn phọ ḅilhẹ r’iikpọ phọ Enhaạn amhoọgh bọ oḅulhemhi aghuḍum ongọ abuphẹ momhuughu bọ. Opumom isiphẹ, tuutughiạn ilọ oḅetenhu esi aḍuugh dị amhạn maạr apu oomo iphẹn phọ—opọ phọ pọ ophọn aZizọs. Legheri mọ arukuron awe kụ ukạr omhiịn oḅetenhu esi aḍuugh phọ aZizọs, kụ iphẹn kụ iḅuọm okparamhiọm omheeraam mọ ayira. (1 Kọr. 15:3-6, 20-22) Yira okạr kụ rosẹph aZihova esi oguanhaan oḅetenhu esi aḍuugh phọ! Yira kotue ni okuphom owol mọ oguan phọ opọ phọ katu ni onọ, loor esi dị aZihova amoọgh ni eephuạ ḅilhẹ r’iikpọ omhunhenhi oguan phọ opọ phọ. Esi iduọn phọ, oghị ni ghisigh okparamhị omheeraam mọ ayira esi ookiạ oḍuomolhoghi phọ ophọn phọ. Yira oḍighi iduọn phọ, yira kokparamhị ni siya phọ ayira r’Enhaạn phọ aguanhaan bọ iyira mọ, ‘aweye phọ anyinha momuughu bọ koḅilhẹ ni omite!’—Jọn 11:23. w23.04 8 ¶2; 12 ¶17; 13 ¶20

Eegharạ olhegheri okụ r’eegharạ osooromhi aloor kụ retelhean ghan. Yira roḍeenhaan ghan mọ yira olegheri ni okụ mem dị yira uu/tughiạn ghan iboom ilọ aloor ayira, r’olhọgh elhegh raraạr dị iyira i/si oḍighi. Yira osooromhi loor, yira kolọgh ghan eegu bunhọn oḅilhẹ omiịn ghan mọ bidị omạn ni maạr upu iyira. (Fil. 2:3) Kotue ni oḅẹm mọ, oye dị alhegheri okụ pọ asooromhi loor. AGidiọn aḍighi oye dị alhegheri okụ aḅilhẹ asooromhi loor. Mem mọ ookpaạny phọ aZihova aḅenhị bọ Gidiọn mọ mosaḅạr nyodị otagharạn awe phọ Izrạl ḍighaạgh abuọ aMidian phọ okpạr bọ iboom iikpọ. R’osooromhi aloor odị aphagharanhaạn mọ: “Opolo opọ ayoor kụ asoorom iboom siphẹ eghun phọ aManasẹ. Mị kụ obạm siphẹ okuruḅakạ odẹ phọ ayoor.” (Judg. 6:15) Odị alhoghoma mọ onọ o/sianhaan, kuolọ aZihova alhegheri ni mọ odị katue ni. Kụ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, aGidiọn amhoọgh ni ekol. Ikumor awe phọ rokparaghạ ghan oomo ilọ bidị kotue oḍeenhaan olhegheri okụ r’osooromhi aloor esi oomo araraạr. (Mic. 6:8; Iiḍ. 20:18, 19) Bidị roo/bagaam ghan raraạr dị bidị kotue oḍighi ḅilhẹ r’idị bidị moḍighi ghan; ḅilhẹ bidị ro/ḅonyonhu ghan kozuan loor asidugh obobọ opiomạn abidị. w23.06 3 ¶4-5

Apakirị imiịn phọ eḅẹm bọ mọ koozeghị emhụ phọ aSetan kemunughan epẹ ghisigh. (Ogan. 20:7-10) Kụ ipẹ phọ egbi emite, aBaibul phọ akaạph raraạr dị kemite ghisigh. Eḅẹl phọ, areelhe phọ kogbeelhom ni mọ “eephọ r’eborọph!” (1 Tẹs. 5:2, 3) “Ku ekperenom bịn,” igbogh iiḅaghamhị phọ memhiigh mem mọ areelhe phọ kozuoghom bọ ikarạph aruukụ iiḅereghị phọ. (Ogan. 17:16) Ipẹ reten, aZizọs kaagbonhaan iiruẹn omhạr awe, kụ agbariọn iyooI igạ phọ r’arutụ phọ. (Mat. 25:31-33, 46) ASetan ka/tọl bịn aḅoorian mem dị iphẹn phọ remite. Loor aḍien phọ odị alhọgh bọ rebenhẹ phọ Enhaạn, odị kanyu ni ookpomhoghan areelhe phọ aBaibul phọ aghol bọ mọ aGog opọ aMagog, ozuom awe phọ aZihova. (Ezek. 38:2, 10, 11) Kụ opọ kụ amem dị, kosighẹ busughenheen phọ okeelhom k’akẹ oḍighan aZizọs r’aruukpaạny phọ ee eghạm mọ Amagedọn, kekureri bọ igbogh iiḅaghamhị phọ. (Mat. 24:31; Ogan. 16:14, 16) Kụ Itooghị Oniin Oonịr Asiạ Phọ AKraist egbi omhiigh otooghị ophoghomiom ade phọ.—Ogan. 20:6. w23.10 20-21 ¶9-10

Rodon ibadị arebenhẹ aZihova otugh rikpisi dị osophoghom oḍighi phọ ayira. Bidị rolọgh ghan ni eegu buọ itooghị phọ, kụ idiphọ Obadiah, abuuḅi abumor r’abumaranhi phọ abuẹn phọ rongọ ghan aZihova ipẹ eru bọ ilọ odị—iiḅereghị dị iyaạr i/bịph! (Mat. 22:21) Bidị roḍeenhaan ghan mọ bidị omoọgh ni oghiilhaan Enhaạn esi onhaghanhạn odị kparipẹ r’awe. (Iiḍ. 5:29) Bidị roḍighi ghan iduọn phọ esi oghị aghisigh ophạm ghan ituughạ kụ oḅilhẹ oghaạph ilọ Omhạr phọ esi ibooghiạn. (Mat. 10:16, 28) Bidị rokparaghạ ghan omhiịn mọ abumor r’abumaranhi phọ abidị omoọgh ni raraạr phọ bidị omhoghi bọ orue okparamhị asiya phọ abidị r’aZihova. Ooḅeghiọn eḍeenhaan aHenri, dị arugh eniin eelhe Africa dị osophoghom ghan oḍighi phọ ayira. Mem mọ osophoghom bọ oḍighi phọ, aHenri amiteom ni loor olhoghonhaạn aḍighaạgh osighẹ ghan arinyạ ookpomhoghan phọ oghị odiighi ghan abumor r’abumaranhi phọ. Odị aḅẹm mọ: “Mị aḍighi oye dị rakiil ghan umugholoor. Esi iduọn phọ, mị ukuphom ni owol mọ akpọ-oḅio phọ amhị aḍuạ esi aZihova kụ aru.” Nạ ragbi mọ nạ katue ni amoọgh aani odọ akpọ-oḅio phọ aHenri ḍughụm? Nạ katue ni, eḍighi maạr dị nạ amhoọgh ogey oghiilhaan Enhaạn. w23.06 16 ¶9, 11

Mem mọ Adạm r’Iv ogbagharạn bọ Enhaạn ighịgh mudị aSetan magbaragbaramhị ogbi phọ Enhaạn omuzeḍi ade phọ we dị omhunhughan ḅilhẹ r’onaghanhạn Enhaạn. Eeni aSetan aatughiạn mọ iyạl ikpo areten bịn kụ isughanhaan aZihova osighẹ omhunhenhiom ogbi phọ odị. Kụ mọ eniin eten pọ oghiigh Adạm r’Iv kụ olhẹm onhọn olom r’anhịr dị omhunhughan omhunhenhi ogbi phọ Odị ilọ omhạr awe. Kuolọ m’aZihova aḍighi ni iduọn phọ, obọ Eru phọ maghol Nyodị mọ ogbaạm okpẹ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị, odaphạn ipẹ ogẹ bọ Genesis 1:28, aZihova maḅenhị Adạm r’Iv mọ anmụny abidị kụ komuza bọ siẹn ade phọ. Obobọ eeni aSetan aatughiạn mọ aZihova kameera ni mọ Adạm r’Iv omharaghị nmụny kuolọ mọ anmụny phọ ko/tue ni bịn omunughan. (Eccl. 7:20; Rom 3:23) Eru ni idiphọ, pọ iikia i/lo, Eru phọ kaḅẹm mọ aZihova ka/moọgh mun ekol. Loor eeghe? Loor esi dị, osopha phọ ophọn phọ kaḍighi idị aZihova ka/tue mun amunenhi ogbi phọ odị, dị anmụny Adạm r’Iv dị ronaghanhạn nyodị ḅilhẹ omhunhughan komuza siẹn ade phọ dọl aParadais. w23.11 6 ¶15-16

AZihova rungọ ghan iyira iiḅakiọm dị eegholhaan dị eego esi Ekpo Onhụ phọ odị ḅilhẹ r’oḍighom mọ. Yira u/moọgh ephigh otuạn oḅarạm iyaạr siphẹ itọ phọ aZihova. (Prov. 3:5-7) Esi iduọn phọ, yira ro/ḍighi ghan kopeelhe ipẹ ogẹ bọ siphẹ aBaibul phọ obobọ kolhoghoḍị iilhogh ilọ ayira dị abumor r’abumaranhi phọ kodaphạn. ASetan rasighẹ ghan ni kaḍighinhom ‘iikeleghian’ ḅilhẹ “r’itughemị eghoroghọr” aḅirinhi phọ kaakelheghiom aḅilhẹ akọm madia igbo awe. (Kọl. 2:8) Siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, iikelheghian phọ iphẹn phọ iḅaramaạm ni olhegheri iyaạr aḅirinhi phọ, itughemhị abuọ aJu phọ dị i/moọgh muḅọph r’aBaibul phọ, ḅilhẹ r’itughemhị phọ mọ aKristẹn omoọgh odạph Olhogh phọ aMozis. Iphẹn phọ iḍighi iikelheghian loor esi dị esighẹ we eḍuanhạm esi azin osụ-olhoghi phọ, Zihova. Rodon aSetan asighẹ ni igbe iinhaghạn phọ ḅilhẹ r’intanẹt phọ kalheenye iinhaghạn dị i/tu inẹ dị eḍuạ esi abuọ itooghị phọ. w23.07 16 ¶11-12

AZihova aphamhaghạn ni iiḅaghamhị phọ esoor bọ siphẹ oghoony phọ Iden eten dị ephẹr Setan. Kparipẹ dị odị kagbạ okpẹ, aZihova aḍeenhaan ni mọ odị ragbạ ghan igey, esi omheera mọ Adạm r’Iv omhạr nmụny. Kụ kparipẹ dị keḍeenhaan mọ aZihova mapiọm ogbi phọ odị, odị amhoọgh ghụn okpạr opu r’ekol. Odị aḍighi ni idị ogbi phọ odị kamunughan, esi omiteom “oọny” dị katagharạn eemharạ eemharạ Adạm r’Iv dị ronaghanhạn nyodị. (Gen. 3:15; 22:18) Iikolhobian ekiạ etagharạn phọ aZihova amiteom bọ ekạr kụ epẹr Setan! Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị, iikolhobian phọ ekpasị esi ephomhoghiạn dị i/ḅarạm owạ imạ ilọ aloor. (Mat. 20:28; Jọn 3:16) ASetan o/mhoọgh eegharạ phọ epẹ phọ loor esi dị odị rawạ ghan ilọ imạ aloor bịn. Esi iduọn phọ, eeghe kụ edị iikolhobian ekiạ etagharạn phọ kekọm emiteom? Mem dị reteẹny eekunha Oniin Oonịr Asiạ itooghị phọ aKraist, eemharạ eemharạ Adạm r’Iv dị ronaghanhạn aZihova komunughan kụ otọl dọl aparadais siẹn ade phọ—idiphọ aZihova agbiighi bọ k’emhiighom mọ. w23.11 6 ¶17

Yira opamhanhạm olhogh phọ aZihova mọ iḅaạl r’aghuḍum iyaạr iigbia. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị aZihova aḅẹm mọ iḅaạl emeerạ esi aghuḍum, eḍighi bọ imạ inmo dị eḍuạ esi odị kụ eru. (Lev. 17:14) Mem mọ aZihova aḅẹm bọ mọ awe omhiigh obạ inhạm, odị atọ ni mọ bidị iḅaạl ku/bạ. (Gen. 9:4) Odị aḅilhẹ ni aghaạph ilọ iphẹn phọ siphẹ olhogh phọ odị angọ bọ we phọ Izrạl. (Lev. 17:10) Mem oḅẹl oghiil aKristẹn phọ, odị anyu ni loor phọ repogh bọ otọ mọ oomo aKristẹn “oghel . . . iḅaạl.” (Iiḍ. 15:28, 29 NWT) Yira rodạph ghan ni olhogh phọ ophọn phọ mem dị yira rosopha odọ arookonhom dị yira kosighẹ. Yira kẹn roḍighi ghan ni oomo ilọ yira kotue ophamhanhạm asiigbu phọ aZihova. Esi oghaạph omaaniọm, otelhedom mọ aPọl uroma iyira mọ “ipueghị, eroḅoIoghi” riisi aloor phọ anyinha—iduọn phọ pọ, oḍighi oomo ilọ yira kotue osiemhi eekunha ikarạph aruuphuạ phọ ayira. Yira okel ophogh ghan obobọ oḍighi ghan araraạr dị kekọm ipesi.—Kọl. 3:5; Job 31:1. w23.07 15 ¶5-6

ASamsịn aḍuom nyodị olhoghi iboom ḍughụm? Ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bọ aghị esi aDelilah kụ iikpereghi riḍien odị, dị odị u/tue ulọgh elhegh ipẹ aDelilah rawạ bọ oḍighi phọ ḍughụm? Torobọ ipẹ ekọm bọ, aDelilah akpaariọm ni Samsịn oḅenhị odị zin inyaạm mọ odị, kụ eekunha phọ aSamsịn aḅenhị ni nyodị. Dị eeph ni iboom, esi ekulha amem aSamsịn alhọgh loor odị esi adọl dị ekọm idị odị aroph iikpọ phọ r’akuuḅi aghisigh phọ odị amhoọgh bọ esi aZihova. (Judg. 16:16-20) ASamsịn aḍuom olhoghi iboom aDelilah apuemhi aZihova. Loor esi iduọn phọ, odị amhoọgh ni iboom iiḅaghamhị. Awe aPhilistine phọ usiph nyodị oḅomoghi riḍien odị. Kụ olhọgh nyodị ikoli epẹ Gaza, kụ oḍighi nyodị oopho oye dị agbeanhaạn ghan bidị raraạr. Ipẹ reten, kụ oofolhomhi nyodị mem dị aḍita awe aPhilistine phọ ookpomhoghan olhe eyaạl. Bidị uphinyọn ni igbogh arikiạ ongọ emhụgh phọ abidị Dagon, dị eghịgh mudị odị kụ asiph Samsịn angọ bidị. Kụ bidị omhạgh Samsịn epẹ otu ikoli phọ omiteom siphẹ bidị ookpomhoghan bọ olhe eyaạl phọ, pidị “aḍighi yogh ilọ areẹgh risigh” abidị—ilọ ogilaạm odị.—Judg. 16:21-25. w23.09 5-6 ¶13-14

Eeni oye epẹ otu oḍighi obobọ otu askul ayira atue ni apuru iyaạr phọ yira otụ bọ rodạph ghan siigbu aBaibul phọ. R’olhọgh eegu yira kokparaghạ ni omhiịn mọ yira ogbạ ni omeremhị omheeraam mọ ayira. (1 Pit. 3:15.) Kparipẹ r’omhiịn aḍipuru phọ idiphọ izuoghom, miịn ghụn idiphọ eten osighẹ olhegheri ipẹ oye phọ alhoghoma bọ. Etigheri emhụ aḍipuru phọ odị, kenighẹ ni dị yira kopagharanhaạn eyoghoyoghọ eten. Ophagharanhaạn phọ ayira kanyu ni oye phọ oḅilhẹ okiririom ophogh aḍiitughiạn phọ odị. Eḍighi maạr dị olọ otu oḍighi anạ apuru nyinhạ iyaạr phọ eḍighi bọ kụ yira ro/le ghan bọ eyaạl ootughiạn aḍio dị omhạr oye, pọ gbirima: Odị raatughiạn ghan mọ rusophoghom ghan iyira ooḍikuan r’abunhọn? Yira kotue ni opoomhị olhoghi odị esi osereghiạn ogbolhomaam mọ odị ilọ atorobọ oye siphẹ otu oḍighi phọ. Ipẹ phọ ketue ni emiteom eepoogh oghaaphạn eten arighirị ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ ilọ aḍio dị omhạr oye. w23.09 17 ¶10-11

P’eeghe emạ eepoogh dị yira omhoọgh osighẹ amem mọ amuẹn phọ esugha bọ ongoọm ogbaanhaạn we oomo areelhe. Otelhedom mọ aPita uromha iyira mọ oseere olhoghi ḍio phọ aZihova. (2 Pit. 3:11, 12) Ika? Lọ edugh ni, pọ kewạ mọ yira ogbirima ghan torobọ aḍio ilọ aḍisẹph kirokirọ omhoom aḅirinhi phọ. Gbiom olhoghi dị nạ rapooghu omạ ookugh, rale eḍien dị enhuụm, ramiịn buọ ephomhoghiạn anạ dị moḅerion, ḅilhẹ r’otughemhị bulọ orọl ghan ibadị okuron asiạ epẹ omhạn idị imiịn aBaibul phọ emhunhughan. Odọ ogbirima phọ ophọn phọ katue ni ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ogon ghan kụ okuphom owol mọ eekunha phọ edi edạ aḍighaạgh. ‘Iphụr arurụ’ ilọ araraạr phọ iphẹn phọ kemite bọ ghisigh keḍighi iyaạr dị yira ko/meel ‘oḍighanaan reten’ abutughemiạ okpẹ phọ. w23.09 27 ¶5-6

Iḍoọgh omoọgh iigbo dị ro/naghanhạn ghan burudẹ r’aburunhiin abidị. (2 Tim. 3:1, 2) Uḍighi ika kụ ibadị abidị roḅaạr ghan bọ emhụ? Abuniin ibạm anmụny rootughiạn ghan mọ aburudẹ r’aburunhiin phọ abidị ro/ḍighi ghan ipẹ bidị oghaạph bọ, kụ bidị olegheri mọ ipẹ phọ i/nighẹ. Abunhọn omiịn oromha odẹ r’onhiin phọ abidị idiphọ oromha ageediidi, oromha dị ka/lọgh ḍighaạgh, obobọ rasiphigha ghan bidị. Eḍighi maạr dị nạ aḍighi onyọ iḍoọgh, nạ raloghoma ghan ni eten phọ epẹ phọ ḍughụm? Rekparanhaạn ghan ni ibadị iḍoọgh odaphạn oromha esi aBaibul ibạl phọ arodon phọ. Eeghe kụ keloghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh oḍighi iduọn phọ? Nạ katue ni atuughạ ilọ onhaghanhạn ghan itọ esi eḍeenhaan phọ aZizọs. (1 Pit. 2:21-24) Odị aḍighi oọny dị amhunhughan dị odẹ r’onhiin dị u/munughan kụ omhạr. Kuolọ aZizọs alhọgh ghan ni eegu odẹ r’onhiin phọ odị ghalhamọ r’amem dị bidị opiomạn ni obobọ u/naghanhạn nyodị.—Ex. 20:12. w23.10 7 ¶4-5

Otelhedom mọ aPọl agbạ ni amiteom mọ arikiạ phọ Olhogh phọ aḅẹm bọ mọ ophinyọn phọ i/kạr ghan itue iitol ikarạph phọ i/sighẹ. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, “mokpor . . . ologh phọ otene ogbạI.” Esi iduọn phọ, aPọl atughemhị bidị iniin igey aBaibul dị eḍiinyan. Odị aḅilhẹ aghiọm olhoghi Kristẹn phọ mọ yira momhoọgh “oḍuom oIoghi dị anighẹ apu” dị eego esi ekiạ phọ aZizọs dị kekạr etue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh “otuman aani Enaạn.” (Hib. 7:19) APọl amạ ni aḍeenhaan Kristẹn aHibru phọ iyaạr phọ eḍighi bọ kụ eten iiḅereghị aKristẹn phọ enhighẹ bọ epu nyephẹ abuọ aJu phọ. Eten iiḅereghị abuọ aJu phọ iḍighi “oogho araraạr dị k”emite. Kụ nyiidiphọ memite. AKraist kụ idị phọ.” (Kọl. 2:17) Oogho iyaạr raḍeenhaan ghan ḍimite iyaạr phọ bịn. Eniin phọ eten phọ kẹn kụ edị egbaany eten iiḅereghị abuọ aJu phọ eḍighi oogho okạr ipẹ kemite bọ. Ekpẹ dị yira konaghanhạn eten iikolhobian phọ aZihova mamiteom bọ osạr ikarạph phọ ayira owilhenhaạn pidị yira orue ooḅereghị nyodị eten phọ epẹ eḅeraạn bọ nyodị. w23.10 25 ¶4-5

Daniel emhụ phọ 11 ekaạph ilọ aruw-emhạ, obobọ iikpọ itooghị dị reepikian ghan. Mem dị yira osighẹ imiịn phọ iphẹn phọ otomaạm inhọn imiịn siphẹ aBaibul phọ, yira komiịn ni mọ “uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ” pọ aRussia r’abuphẹ oḍighan bọ nyodị, ḅilhẹ mọ “uw-emhạ epẹ esoorom mọ” pọ United States r’aBritain. Awe phọ Enhaạn odi bọ reelhe phọ “uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ” kụ ratooghị bọ, osoman ni igbiphoghọm ḍighaạgh uw-emhạ phọ opọ phọ. Mokuphogh oḅilhẹ ologhoḍị ikoli buniin Abugbaanhaạn, loor omheeraam mọ abidị. Kuolọ kparipẹ r’odughe abidị, igbiphoghọm mọ bidị romiinhọm bọ ḍighaạgh “uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ” rekparamhị ghan ghụn omheeraam mọ abidị. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị abumor phọ ayira abuẹn phọ olegheri mọ igbiphoghọm mọ awe phọ Enhaạn rosoman bọ remunhenhi ghan imiịn dị edi ḍinyạ phọ aDaniel. (Dan. 11:41) Olhegheri ipẹ phọ ketue ni ekparamhị aani oḍuom olhoghi phọ ayira kụ eḅilhẹ ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ophạm aḍimheerạ phọ ayira. w23.08 11 ¶15-16

Loor iduọn odị uphomhoghiạn bọ iyira, odị raagboronhom ghan ni olhọgh elhegh ipẹ yira olhoghoma bọ ḅilhẹ anyạ ni r’ikpukpụ oghoph ayira. Olhoghi odị ra/ḅaạl ghan mem dị yira oḅonyonhu ozuan. Esi iduọn phọ, yira otue ni ooḅereghị mọ: “Uuko imhị idiphọ oọny aḍien phọ anạ.” (Ps. 17:8) Ekpeḍien apakirị aloor phọ dị yira osereghiạn ḅilhẹ romaạr ghan kooko. Esi iduọn phọ, mem dị aZihova usighẹ iyira ratomaạm oọny aḍien odị, pọ odị raḅẹm ghan mọ, ‘torobọ oye dị iwạ inyinha sighiton pọ ruwạ imhị, loor esi dị mị akạr isereghiạn inyinha.’ AZihova rawạ mọ legheri akuphom owol mọ odị aphomhoghiạn ni nyinhạ. Odị alegheri ni mọ loor esi araraạr dị mimitenhaan ghan iyira epẹ omhạn, yira otue ni ookia ephomhoghiạn phọ odị. Obobọ yira osoman ni dọl dị redẹgh kephogh oḍuom olhoghi phọ ayira esi ephomhoghiạn phọ aZihova. Eeghe nuụn kụ kekparamhị oḍuom olhoghi phọ ayira? Otuughạ ipẹ aZihova raḍeenhaan ghan bọ ephomhoghiạn phọ odị Zizọs, buphẹ osagharạn bọ, r’oomo ayira. w24.01 27 ¶6-7

Ezra mamhiịn ni idị aZihova abakị we phọ Odị mem iiḅaghamhị. Siạ epẹ omhạn, lhạ phọ 484 B.C.E., eeni Ezra arọl li Babilọn mem mọ Uw-emhạ phọ Ahasuerus atọ bọ mọ ozẹ buọ aJu phọ odi bọ oomo ade phọ aPersia. (Esther 3:7, 13-15) Aghuḍum mọ Ezra aḍigh ni esi ooto r’osooromineen! Loor iphẹn rewạ bọ omite, abuọ aJu phọ orọl bọ “siphẹ oomo ariikpịgh areelhe phọ” ukururu ni orọl dọl okoọny, dị iikia i/lo ooḅereghị ghan olhọm iiḅakiọm aZihova. (Esther 4:3) Gbiom olhoghi ipẹ erọl bọ esi Ezra r’abueriphọ abuọ aJu phọ mem mọ eḅilhẹ bọ emheel ephum buphẹ oḅian bọ ozẹ abuọ aJu phọ! (Esther 9:1, 2) Araraạr phọ Ezra akaran bọ mugbagarạ amem mọ amuphẹ phọ eeni iikolhobian ni nyodị ilọ iiḅaghamhị dị retu ghisigh, ḅilhẹ kẹn ekparamhị oḍuomolhoghi phọ odị esi aZihova mọ odị katue ni akoph we phọ Odị. w23.11 17 ¶12-13

Otelhedom mọ aPọl aghaạph ghan ilọ iiḍighi “iilogh” phọ aMozis, Enhaạn engọ bọ Mozis siphẹ Eeḅarạph phọ aSinai. (Rom 3:21, 28.) Siḍio phọ aPọl, ekịgh mudị ikparanhaạn ni buniin aKristẹn abuọ aJu phọ omheeraam mọ Olhogh phọ AMozis ḅilhẹ r’iiḍighi Iilhogh phọ mesi eekunha. Esi iduọn phọ, aPọl amạ aḍeenhaan bidị eḍeenhaan phọ Ebraham omạ omiteom mọ oḍighi oye elhiom eḍighinhom iyaạr ghisigh Enhaạn i/lonhaan esi “oḍighi ghan itooghị iilogh phọ aMozis.” Edi esi omhoọgh omheeraam. Iphẹn phọ ekạr kụ eḍighi iyaạr okparamhị, loor esi dị olhegheri iphẹn phọ m’ingọ iyira akpọ oḅio mọ omhoọgh aḍigey aḍimheerạ r’Enhaạn idughanhaan ni iyira. Iphẹn phọ remạ ghan mọ yira kotue ni omoọgh omheeraam okị esi Enhaạn r’aKraist bịn yira omoọgh kuuḅi aghisigh Enhaạn. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, “iiḍighi” phọ aJems aghaạph bọ siphẹ Jems emhụ phọ 2 k/iiḍighi “iilogh phọ” aMozis aPọl aghaạph bọ aghol. AJems rakaạph ghan siẹn phọ ilọ iiḍighi dị abuọ aKristẹn roḍighi ghan ḍio ḍio ḍio siphẹ aghuḍum mọ abidị. (Jems 2:24) Iiḍighi phọ iphẹn phọ kụ kemạ eḍeenhaan mughumọ onyọ aKristẹn amoọgh ni ogey omheeraam. w23.12 3 ¶8; 4-5 ¶10-11

Abumaranhi dị rootughiạn aạl ilhom omhiigha loor kụ osaḅạr opọ bidị kobạl bọ. Legheri mọ, nạ rakị orọl eeḍiạn iiḅakiọm opọ nạ rawạ bọ aạl phọ. (Rom 7:2; Efẹ. 5:33) Esi iduọn phọ, puruan loor mọ: ‘Aḍighi ni onyọ aKristẹn dị asi amhanhanhaạm ḍughụm? Asighẹ ni aZihova kụ aḍighi eḅẹl? Rasopha ghan ni osopha dị aḍighi olọ osụ-olhoghi? Ralọgh ghan ni elhegh opiomạn odị? Ralọgh ghan ni eegu nmariịr? Amoọgh ni sighalhanyạ obakiọm amhị eten aruwaloor r’iphulhupul? Kaḍighi ni ogey oyaghirị amhị?’ Toroboiperolbọ, eḍighi maạr dị nạ rawạ ogey olom, pọ nạ kẹn kaḍighi ogey anhịr. Ogey anhịr “olọgh ḍighaạgh” olom mọ odị ḅilhẹ “oḅaramạ.” (Gen. 2:18) Kụ loor ephomhoghiạn phọ odị esi aZihova, odị raḍighi ghan idị abunhọn komiịn imạ araagharạ olom mọ odị. (Prov. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) Bumaranhi, nyinha ketue ni eekolhobian nyiidiphọ oḍighi abugey anmariịr ilhom esi okparamhị ephomhoghiạn phọ anyinha esi aZihova ḅilhẹ r’olhoghonhaạn ghan abunhọn ḍighaạgh siphẹ olhoghotu phọ anyinha r’ookpomhoghan phọ. w23.12 22-23 ¶18-19

AZihova aguanhaan ni ongọ ghan ayira osụ olhoghi phọ ewạ bọ osighẹ osophaam ghan ogey osopha. Yira omoghi ni osụ olhoghi phọ k’Enhaạn, ekạr ekpaariọm mem dị yira rosopha osopha dị katir ri oomo adọl aghuḍum mọ ayira. Odị aḅilhẹ kẹn rungọ ghan iyira inyaạm okparạm. Idiphọ aZihova angọ bọ ni inyaạm otelhedom mọ Pọl, odị kungọ aani kẹn iyira inyaạm mọ ewạ bọ orue okparạm. (Fil. 4:13) Eniin eten dị odị rasighẹ ghan kaḍighinhom pọ abumor r’abumaranhi phọ. Ḍughul phọ eḅaạl odị kasighẹ bọ ghuḍum mọ odị apighironhọm ekiạ, aZizọs aaḅereghị ni agey. Odị alhọm mọ aZihova ku/meera mọ awe ootughiạn mọ erugh aḍuugh epum nyodị loor oopụ aḍien Enhaạn. Kparipẹ r’oḍighi ipẹ odị alhọm bọ, aZihova alhoghonhaạn ghụn Zizọs ḍighaạgh esi orom ookpaạny m’aghị aadereghị nyodị. (Luk 22:42, 43) Eniin phọ eten phọ kẹn kụ edị aZihova rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh mem dị abumor r’abumaranhi phọ ayira omhạgh obobọ oru k’ayira oodereghị ayira. Oomo ayira otue ni owạ roopoogh oḅaanhaạn ghan bumor r’abumaranhi phọ ayira ‘r’aroḍọgh onmạ ighirigiir.’—Prov. 12:25. w23.05 10-11 ¶9-11

Eeni buphẹ moophoọm bọ ughiilhaan ghan ni mọ ko/kuraam bidị. Esi iduọn phọ, ka/puruyogh bidị sipuru dị kesiphe bidị umugholoor obobọ ka/kaaphọgh raraạr dị kepin ilhoghi abidị. Abumor r’abumaranhi phọ abuẹn phọ abuḅaramạ omheeraam ayira. Eḅaạl li olhoghi ayira agey oḅilhẹ ooseeny aZihova r’abidị! (Ps. 119:176; Iiḍ. 20:35) Eḍighi ni iyaạr ibo iduọn aZizọs amiteom bọ iikolhobian oḍighi ghan ootughiạn aḍuugh phọ odị torobọ alhạ. Loor esi dị yira ḅilhẹ r’abunhọn romooghọm ghan ni suọ esi ibadị areten. (Isa. 48:17, 18) Ephomhoghiạn phọ ayira esi aZihova r’aZizọs rebụgh ghan. Yira roḍeenhaan ghan idị yira osereghiạn ipẹ bidị uḍighinhaan bọ iyira. Yira rokparamhị ghan ogọ ephomhoghiạn phọ edi bọ igbo abumor r’abumaranhi phọ. Etue ni kẹn emiteom eepoogh dị yira kologhonhaạn bunhọn ḍighaạgh oghelhọm aani aḍisẹph kirokirọ phọ ekiạ etagharạn phọ emiteom bọ. Esi iduọn phọ, oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ ookolhobian ilọ aMemorial arolhool phọ—eḍighi bọ ḍigbogh aḍio alhạ phọ! w24.01 14 ¶18-19

Ika kụ edị aZihova ruuḅakị ghan iyira? Ekpanhạ eten dị odị raḍighi ghan iduọn phọ, pọ esi Ekpo Onhụ phọ odị, aBaibul phọ. Eeni amem, odị rasighẹ ghan ni we kụ ungoọm iyira iiḅakiọm. Esi omaạm, odị rasighẹ ghan ‘ebenhẹ phọ asụ bọ olhoghi aḅilhẹ akpẹ oḍuom olhoghi’ kụ ungoọm iyira eḍien aruwaloor dị rilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh osopha ogey osopha. (Mat. 24:45) AZihova aḅilhẹ kẹn ni asighẹ bunhọn ikpolhom awe raḍighinhom ooḅakị ayira. Esi omaạm, abupoghom eghir ḅilhẹ r’ikumor awe ookpomhoghan ruromoghiom ghan ni iyira koḅilhẹ uudereghị iyira mem dị yira osoman iiḅaghamhị. P’eeghe idị yira osereghiạn iiḅakiọm mọ aZihova rungọ ghan bọ iyira siẹn asiḍio eekunha phọ! Ipẹ phọ rilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh omhoọgh igey asiya arighirị r’aZihova pidị yira oghelhọm ghuḍum mọ ayira nyiidiphọ ḅilhẹ r’epẹ ghisigh, ghuḍum k’agee-pọ. Kuolọ, ghalhamọ r’iduọn phọ ni bịn, eeni amem reḍighi ghan ni ipaanhaạn odạph iiḅakiọm mọ aZihova, ekạr ekpaariọm mem dị eego esi awe dị u/munughan kụ eru. Eeghe kụ iḍighi? Odọ asimem mọ ipẹ phọ, yira kokạr kụ omoghi omhoọgh akpọ oḅio mọ aZihova kụ raḍiemiom we phọ odị ḅilhẹ mọ asuọ odi ni odaphạn iiḅakiọm mọ odị. w24.02 20 ¶2-3

Yira kotue ni obughẹ ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi Enhaạn esi okuamhị ghan otuughạ Ekpo Onhụ phọ odị. Iduọn nạ rabạl bọ Baibul phọ, kparaghạ ghan orọph omhiịn iyaạr dị esi phọ etughemhị nyinhạ ilọ aZihova. Puruan loor mọ: ‘Ika kụ edị esi phọ isiẹn phọ eḍeenhaan mọ aZihova uphomhoghiạn imhị? Eeghe ariphigh kụ edị ingọ imhị otuạn ophomhoghiạn aZihova?’ Enhọn eten dị yira kotue obughẹ ephomhoghiạn phọ ayira esi aZihova pọ oghaạph ghan oomo ilọ edi ekpom ayira oḅenhị odị esi iiḅereghị. (Ps. 25:4, 5) Kụ aZihova kaḍighi ni gạ phọ epẹ odị, odị kapagharanhaạn ni iiḅereghị phọ ayira. (1 Jọn 3:21, 22) Ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi abunhọn ephoph kẹn ni. Ibadị asiạ reten mem mọ odị akiton bọ, otelhedom mọ aPọl aḍigh ni righirị r’imạ onyọ ugheel oọny dị oghol mọ Timoti. ATimoti aḍighi oye dị aphomhoghiạn aZihova ḅilhẹ r’abunhọn awe. APọl aḅenhị we aFilipai mọ: “Mị u/moọgh onọn oye omaaniọm odị [Timoti] esi oseere anyina ologhi.” (Fil. 2:20) Eten phọ epẹ aTimoti aphomhoghiạn bọ bumor r’abumaranhi phọ kụ ikạr eroor Pọl. Dị iikia i/lo, arookpomhoghan phọ uphogh ghan ni oghiọm ghisigh omhiịn aTimoti.—1 Kọr. 4:17. w23.07 9 ¶7-10

AMozis mamhugh ni, kụ awe phọ Izrạl ogbi bọ oḍigh Ade Oguanhaan Phọ. AZihova awilhẹ ni ophogh awe phọ odị loor aḍuugh ebenhẹ phọ odị akpẹ bọ oḍuom olhoghi ḍughụm? Eeye. AZihova aphogh ghan ni bidị siphẹ oomo amem mọ bidị oghị bọ ghisigh okumu nyodị. Kụ aMozis agbi bọ omhugh phọ, aZihova aḅenhị nyodị omạ aJoshua idiphọ oḍiemhiom awe phọ. AMozis mamhiigh ni otughemhị aJoshua oḍighi phọ ophọn phọ esi ibadị asiạ. (Ex. 33:11; Deut. 34:9) Kụ oḅarạm isiẹn, ibadị ikpolhom abuḍiemhiom urọl li—buọ arumhụ asimuonịr, buọ arukuron, buọ oogh-dị, ḅilhẹ r’abuọ aḍioph. (Deut. 1:15) U/bilẹ we phọ Enhaạn idiphọ bịn. Eḍeenhaan phọ Ilaija emạ ni emiteom iphẹn phọ. Odị alhọgh ni iboom inyaạm olhọgh ophophe iserereẹny iiseeny siphẹ Izrạl esi ibadị asiạ. Kuolọ esighẹ rekị bịn aZihova angọ nyodị onhọn oḍighi epẹ esoorom mọ aJuda. (2 Ki. 2:1; 2 Chron. 21:12) Uḅitonhaạn ni we dị okpẹ oḍuom olhoghi dị orọl epẹ aḍioph-arughunhughun phọ Izrạl ḍughụm? Eeye. Esi ibadị asiạ, Ilaija mamhiigh ni otughemhị Ilaisa ilọ oḍighi phọ ophọn phọ. AZihova aghị ni ghisigh amhunhenhi ghan rigbiom mọ odị, aḅilhẹ aphogh ghan rebenhẹ phọ odị okpẹ bọ oḍuom olhoghi phọ. w24.02 5 ¶12

AKristẹn abuọ Efesọs phọ momheeraam rodạph ḍiḅaạl igey aBaibul phọ. (Ps. 119:105) Abuọ Efesọs phọ mowilhẹ yogh iiḍighi aruukụ iiḅereghị okpẹ phọ abidị ḅilhẹ r’aroozọ dị i/ḅaạl. Bidị moḍighi we dị ‘rotuughaạny ghan’ Enhaạn kụ roḍighi oomo ilọ bidị kotue ooseeny r’oḍighi idị keḅaạl olhoghi aZihova. (Efẹ. 5:1) Eniin phọ eten phọ kẹn, yira urọl aani ni ufiri loor esi iiḅereghị okpẹ r’aroozọ dị i/ḅaạl kụ yira ogbi bọ otuughạ igey phọ. Abuniin ayira ulheeghi ghan ni rayaạl aruukụ iiḅereghị okpẹ; abuniin orọl ghan dọl ipesi. Kuolọ iduọn yira otuughạ bọ siigbu phọ aZihova ilọ igey r’ikarạph, bịn yira onmeeghi raraạr. Yira omhiigh oseere adọl aghuḍum mọ ayira eten dị edaphạn siigbu elhiom eḍighinhom iyaạr phọ odị. Kụ loor iphẹn phọ, yira moghelhọm ni ḍisẹph kirokirọ. (Isa. 48:17) Kuolọ, ipaanhaạn phọ yira osoman bọ ke/mhunheen. Emoghi mọ oghiọm ghisigh oghel ufiri phọ yira momite bọ kụ oghiọm ghisigh ‘otuụgh dọl aweye ephalaḅaạl phọ kụ orọl.’ w24.03 21 ¶6-7

Nạ atue ni aḅẹm mọ mị koo/kolhobian oḅọgh aloor ongọ r’oḍiiny amuụm. Eeni eḅilhẹ ni ewạ dị nạ kanmeeghi raraạr siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ orue odaphạn asiigbu phọ aZihova, obobọ eeni emoghi mem orue okparamhị omheeraam mọ anạ. (Kọl. 2:6, 7) Aḍiphoph oomo awe re/ḍighi ghan iniin, oomo iḍoọgh kụ ro/ḅọgh ghan loor kongọ oḅilhẹ oḍiiny muụm eniin phọ amem mọ. Kparaghạ omhiịn ariisi dị ewạ ooḅenhion, kụ alhọgh ikuph oḍighi ipẹ nạ katue bọ, kuolọ ka/sighẹ loor anạ atomaạm bunhọn. (Gal. 6:4, 5) Ghalhamọ nạ koo/kolhobian ni oḅọgh aloor ongọ aZihova nyiidiphọ, pọ seere ni ipẹ phọ olhoghi anạ idiphọ aḍiigbu dị nạ raporogh oteẹny. Lọm aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh orue onmeeghi araraạr dị emhoghi siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ. (Fil. 2:13) Nạ katue ni akuphom owol mọ odị kanaghạn ni iiḅereghị phọ anạ aḅilhẹ angọ nyinhạ olhoghonhaạn aḍighaạgh.—1 Jọn 5:14. w24.03 5 ¶9-10

Eniin amem, iyaạr iiḅaghamhị ni Sera kụ odị aghaạph ipẹ odị alhoghoma bọ aḅenhị Ebraham, kụ akpalhạm kẹn nyodị. Ebraham alhegheri ni mọ aSera aḍighi anhịr dị asooromhi loor aḅilhẹ abakị nyodị. Ebraham anhaghanhạn ni nyodị kụ akparaghạ oolemhi iiḅaghamhị phọ. (Gen. 16:5, 6) Yira otuughạ eeghe? Burulom, nyinha emoọgh ni iikpọ osopha ghan osopha siphẹ eghunotu phọ. (1 Kọr. 11:3) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, emạ iyaạr oḍighi pọ omiigha loor oḅeeḅeghiọn aani ophogh aḍiitughiạn anhịr phọ anạ kụ agbi osopha, ekạr ekpaariọm mem dị osopha phọ agbolhomaam aani ni nyodị. (1 Kọr. 13:4, 5) Eniin amem, Ebraham asopha ni okọ igoni ruuruen dị odị u/seere olhoghi. Kụ odị aḅenhị Sera mọ awilhẹ torobọ iyaạr dị odị raḍighi aghị aakolhobian eḍien dị kemanhạm. (Gen. 18:6) Egina amem aSera adaphạn ni osopha phọ Ebraham. Nmariịr ilhom, ituughaạny eḍeenhaan phọ aSera esi obakị ghan osopha aburulom mọ anyinha. Nyinha eḍighi ghan idiphọ, pọ nyinha rekparamhị ghan pinien phọ anyinha.—1 Pit. 3:5, 6. w23.05 24-25 ¶16-17

Udẹgh ni ophogh onhaghanhạn phọ r’akpọ oḅio phọ aGidiọn mem mọ omạ bọ nyodị oḍighi oogboom iiruẹn. Ungọ nyodị ogbagarạ oḍighi olhereghi ekpạn phọ odẹ phọ odị raaḅereghiọm ghan bọ Baal. (Judg. 6:25, 26) Onyebel roten, uḅenhị ni Gidiọn iyạl amem mọ odị aghomhe we eghạm mọ odị maakpomhoghi bọ. (Judg. 7:2-7) Ekureriom mọ, uḅenhị nyodị mọ odị azuoghom marugh awe eghạm amulọgh ḍien phọ ogbo aḍughul. (Judg. 7:9-11) Ikumor awe phọ “ookolhobian ghan onhaghanhạn.” Okumor oye dị ranaghanhạn ghan radaphạn ghan ipẹ edi bọ siphẹ Igẹ Iigbia phọ ḅilhẹ r’iiḅakiọm ookpomhoghan phọ aZihova. Esi iduọn phọ, odị rapighinhaan ghan bunhọn emạ eḍeenhaan. Ghalhamọ r’iduọn phọ bịn, onhaghanhạn phọ odị katue ni asoman odẹgh ophogh. Esi omaạm, eeni kekparanhaạn ni nyodị odaphạn mem dị ongọ ibadị iiḅakiọm mem. Eeni amem odị kaakia ni mughumọ iniin iiḅakiọm ekạr ri ekpeanhaạn obobọ eḍighi ni ilọ osụ olhoghi. Obobọ eeni otue ni oḅenhị nyodị oḍighi iyaạr dị kelọgh eereẹgh phọ odị esi ooto r’osooromineen. Ika kụ idị ikumor awe kotue otuughaạny onhaghanhạn phọ aGidiọn idọ asimem mọ iphẹn phọ? Maạr ghan alher rurụ angọ iiḅakiọm kụ adaphạn. w23.06 4-5 ¶9-11