April

Simem aBaibul phọ, arebenhẹ aZihova usoman ghan ni iiḅaghamhị dị bidị u/seere olhoghi. Ooḅeghiọn ilọ aJekọb. Odẹ odị aḅenhị nyodị mọ odị aphin onyanhị aLaban, onyọ asiya abidị dị amhoọgh aani omheeraam. Kụ angọ nyodị okuphom owol mọ aZihova kasẹph ni nyodị iboom. (Gen. 28:1-4) AJekọb atuụgh ni aḍighi ipẹ phọ. Odị awilhẹ ni Kena aghị emhạ aLaban. ALaban amhoọgh iyạl anmanyaạn—Leah r’aRachel. Otum okpanyạn phọ aLaban, Rachel, kụ akạr aḅeraạn Jekọb. Kụ amheeraam okumunhaan aLaban oḍual asiạ kụ ophin aRachel. (Gen. 29:18) Kuolọ araraạr i/kị ipẹ odị awạ bọ. ALaban aakelheghi nyodị bịn aḅilhẹ angọ ghụn okpanyạn phọ odị, Leah. Amem dị awiki maten kụ edị aLaban amheera mọ aJekọb aphin Rachel, kuolọ mọ aJekọb kakumuan angọ nyodị inhọn oḍual asiạ. (Gen. 29:26, 27) ALaban aagbegheḍiom kẹn ni Jekọb siphẹ oḍighi phọ odị aḍighinhaan ghan bọ nyodị. ALaban aagbegheḍiom ni aḅilhẹ agilaạm Jekọb esi 20 asiạ!—Gen. 31:41, 42. w23.04 15 ¶5

Anhiạn kụ edị nạ kaaghiraan asoman ilọ iidereghị r’iiḅakiọm? Yira olegheri ni ophagharanhaạn aḍipuru phọ aḍiphẹ phọ. Yira kotue ni oteẹny aZihova Enhaạn phọ esi iiḅereghị. AZihova ungọ ni iyira eepoogh oḍighi iduọn phọ. Odị rawạ mọ ogbor ghan ooḅereghị. ABaibul phọ aḅẹm mọ, “ke/soph ghan mem ooḅereghị.” (1 Tẹs. 5:17) Yira kotue ni oteẹny nyodị torobọ amem esi iiḅereghị opuru iiḅakiọm dị egbolhomaam oomo apakirị aghuḍum mọ ayira. (Prov. 3:5, 6) Idiphọ Enhaạn inmo, aZihova o/ghol onhụ amem dị yira kooḅereghị ghan, kuolọ odị rawạ mọ yira ku/soph ghan mem ooḅereghị. AZizọs alhegheri ni mọ aZihova amaghamhị ni maạr iiḅereghị. Kụ odị agbi bọ oru isiẹn ade phọ, odị amhiịn ghan ni dị Odẹ phọ odị aphagharanhaạn ghan iiḅereghị arebenhẹ phọ odị okpẹ bọ oḍuom olhoghi phọ. Esi omaạm, aZizọs arọl li oogaạny Odẹ phọ odị mem mọ odị aphagharanhaạn bọ imạ ilọm mọ aHannah, Devid, Ilaija, ḅilhẹ r’abunhọn. (1 Sam. 1:10, 11, 20; 1 Ki. 19:4-6; Ps. 32:5) Pọ kụ iyaạr phọ aZizọs atughemhị bọ butelhedom mọ odị mọ ogbor ghan ooḅereghị r’okuphom owol!—Mat. 7:7-11. w23.05 2 ¶1, 3

Ogbogh Opinyọn Rikiạ phọ Jehoiada amhoọgh ni oghiilhaan aZihova. Iphẹn phọ ikạr egananha mem mọ Athaliah onyanhị phọ aJezebel, asighẹ bọ ekpeḍien bịn amhiigh otooghị siphẹ Judah. Odị o/mhoọgh ghan igbiririph oye, odị akạr kụ awạ ghan itooghị phọ r’inyapịm dị tutụ akparaghạ ozẹ oomo alhephiri anmụny phọ orọl bọ ḍikoọl itooghị phọ! (2 Chron. 22:10, 11) Oniin siphẹ ibạm anmụny phọ—Jehoash—akpetenhaan ni loor esi dị anhịr phọ aJehoiada, Jehoshabeath, kụ aaghị nyodị. Odị r’olom mọ odị oghị ghisigh ookonhom Jehoash. Iphẹn phọ ilhoghonhaạn ḍighaạgh ooko aḍikoọl itooghị phọ aDevid. Mem mọ opọ phọ, aJehoiada eeni mapel li oniin okuron asiạ. AJehoiada o/mheera mọ oghiilhaan Athaliah akikima nyodị oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. Mem dị aJehoash mamhạn oḍual asiạ, aJehoiada aḅilhẹ ni aḍeenhaan mọ odị aḅạr ri aZihova. Odị amiteom ni iikolhobian. Eḍighi maạr dị emhoọgh ekol, pọ kodaamhị aJehoash idiphọ uw-emhạ, obọ oḅulhemhi ḍikoọl itooghị phọ aDevid. Kuolọ eḍighi maạr dị i/ḅọph, pọ kokiigh ni nyodị. w23.06 17 ¶12-13

Odaạm mọ Nebuchadnezzar mutue ni aatughiạn mọ aDaniel amulhọgh ḍien dị rawạ ogboton odị agadạ odaạm mọ odị, kụ ipẹ phọ mitue ni ekọm ḍuugh aDaniel. Kuolọ ipẹ phọ i/kikima Daniel ogbeelhom adom mọ. Yira rogbi mọ eeghe kụ ilhoghonhaạn ghan bọ Daniel ḍighaạgh oghị ghan aghisigh oḍeenhaan akpọ oḅio? Okạr agey, odẹ r’onhiin phọ aDaniel uḍighi ni egey eḍeenhaan ongọ nyodị k’amem mọ odị aḍighi bọ onyọ iḍoọgh. (Deut. 6:6-9) ADaniel alhegheri ni Ḍioph Phọ Iilhogh phọ ḅilhẹ r’inhọn iilhogh dị Enhaạn angọ we phọ Izrạl, idiphọ ariiḍien dị bidị kotue ole r’idị bidị ko/le. (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) ADaniel alhegheri kẹn ni ilọ iphirigba awe phọ Enhaạn ḅilhẹ r’idị emitenhaan ghan bidị mem dị bidị u/dạph siigbu phọ aZihova. (Dan. 9:10, 11) Araraạr phọ memitenhaan ghan bọ nyodị ingọ ni nyodị akpọ oḅio mọ aZihova r’aruukpaạny phọ odị omhoọgh bọ ni iikpọ kobakị ni nyodị.—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19. w23.08 3 ¶5-6

ARebekah aḍighi anhịr dị asụ-olhoghi aḅilhẹ asopha ghan osopha dị aḍeenhaan ghan akpọ oḅio siphẹ oomo adọl aghuḍum mọ odị. (Gen. 24:58; 27:5-17) Kuolọ, odị aḍeenhaan ghan ni olhọgh eegu aḅilhẹ ghan adaphạn iiḅakiọm. (Gen. 24:17, 18, 65) Nạ asooromhi loor abakị ghan iikolhobian phọ aZihova, idiphọ aRebekah, pọ nạ kakiọm ni ghisigh aḍighi egey eḍeenhaan siphẹ eghunotu phọ anạ ḅilhẹ r’isiẹn ookpomhoghan phọ. Olhegheri okụ eegharạ dị onyọ aKristẹn dị asi amhanhanhaạm amhoghi. Esther aḍighi ebenhẹ Enhaạn dị akpẹ oḍuom olhoghi kụ aḅilhẹ alhegheri okụ. Olhegheri okụ phọ ophọn phọ aghoph ni nyodị asighẹ esi oḍighi araraạr dị nyodị i/si. Odị asighẹ ni oromha okumor onyọ asiya phọ odị Mordecai. (Esther 2:10, 20, 22) Nạ katue ni aḍeenhaan aani mọ nạ alegheri ni okụ esi owạ ghan kụ oḅilhẹ osighẹ ghan oḍighinhom ogey oromha abunhọn. (Taị. 2:3-5) Esther aḅilhẹ ni aḍeenhaan olhegheri okụ enhọn eten. Odị “anhighẹ kụ amhoọgh imạ aḍimite”; kuolọ odị oo/baga ghan.—Esther 2:7, 15. w23.12 19-20 ¶6-8

Olhoghoma ghan apum oomo phọ amem mọ eḍighi dool dị i/wạ mọ orool. Eḍighi maạr dị yira oghaạph ikarạph phọ ayira omiteom, okiton, kụ oḅilhẹ oghị ghisigh oḍighi oomo ilọ yira kotue omhiịn mọ yira u/ḅula mun uḍighi ikarạph phọ ipẹ phọ, pọ yira kotue ni okuphom owol mọ aZihova masạr uwilhenhaạn iyira. (Iiḍ 3:19) Yira oḍighi ni oomo phọ iphẹn phọ, pọ aZihova o/wạ mun mọ oghị ghisigh olhoghoma ghan apum. Odị alegheri ni iiḅaghamhị dị olhoghoma ghan apum oomo amem rakọm ghan. (Ps. 31:10) Olhoghoma oboom apum kaḍighi iyaạr dị eghiil aghuḍum mọ kiphẹr iyira. (2 Kọr. 2:7) Eḍighi maạr dị nạ aghiọm ni ghisigh raloghoma oboom apum, pọ gbon “ogey osạr owilhenhaạn” phọ Enhaạn. (Ps. 130:4) Odị aguanhaan mọ mem dị odị asạr awilhenhaạn buẹn okạr bọ okiton, mọ “odị kaa/tughiạn mun sipiomạn phọ abidị.” (Jer. 31:34) Iphẹn phọ remạ ghan mọ aZihova ka/kị mun ghisigh aatughiạn ilọ ikarạph phọ ipẹ odị masạr bọ awilhenhaạn nyinhạ. Ka/kiigha loor anạ eḍighi iyaạr dị opiomạn phọ anạ akọm idị nạ aroph iniin aroopoogh siphẹ ookpomhoghan phọ. AZihova ra/tolhonhaạn ghan ootughiạn ilọ opiomạn phọ anạ, esi iduọn phọ nạ kẹn ka/tolhonhaạn aani. w23.08 30-31 ¶14-15

Mem ezẹgh aKOVID-19 phọ, Abugbaanhaạn AZihova odaphạn bọ iiḅakiọm oḍighom mọ, ukpetenhaan ni oboom ooḅaghamhiạn aloor phọ abuphẹ olher bọ rurụ ongọ iinhaghạn dị i/tu inẹ omhoọgh bọ. (Mat. 24:45) Ewạ mọ yira ‘osọn ghan ipẹ esooran bọ.’ (Fil. 1:9, 10) Araraạr dị kigbaragbaramhị iyira etue ni esighẹ muboom amem ḅilhẹ r’inyaạm dị yira omhoọgh oḍighinhom iphigh araraạr dị kingọ iyira suọ. Oopho araraạr—idiphọ olhe eḍien, ophughọl amiim, oozaghamiạn aloor, ḅilhẹ r’oḍighi ayira—etue ni igbaragbaramhị iyira eḍighi iyaạr dị yira ogbon bidị idiphọ ikpanhạ araraạr siphẹ aghuḍum mọ ayira. (Luk 21:34, 35) Oḅarạm isiphẹ, torobọ aḍio yira ronaghạn ghan ni ibadị iinhaghạn ilọ igiri e/meera r’araghaạph ilọ imirighan itooghị. Ku/meera mọ iphẹn phọ igbaragbaramhị iyira. Iduọn kụ i/lo, yira otue ni oḍigh agạ siphẹ ekpom mọ ḅilhẹ r’olhoghi phọ ayira. ASetan rasighẹ ghan reten kirokirọ kaḍighinhom odughe osopha phọ ayira oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. w23.07 16-17 ¶12-13

Esi Abugbaanhaạn AZihova, aḍio ootughiạn aḍuugh phọ aKraist kụ aḍigbogh aḍio siphẹ alhạ phọ. Ephẹn phọ bịn kụ eḍighieeny dị aZizọs akạr atọ mọ abumatuạn phọ odị oḍighi ghan. (Luk 22:19, 20) Righiọm ghan iyira olhoghi reten dị yira kotue oḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni ekiạ phọ aZizọs. (2 Kọr. 5:14, 15) Ringọ ghan kẹn iyira eepoogh dị omheeraam mọ ayira ‘kaloghonaạn ḍighaạgh oomo’ abumor r’abumaranhi phọ. (Rom. 1:12) Ḅilhẹ kẹn ibadị dị oḍeenhaan ḍiḅeraạn romiigh ghan ni orelhe aani isiẹn eten aghuḍum mọ loor ipẹ bidị omhiịn bọ oḅilhẹ onhaghạn. Tuutughiạn kẹn ipẹ aMemorial phọ ruḅophoghị ghan bọ iyira r’oomo abumor r’abumaranhi phọ siẹn aḅirinhi phọ. Pọ kụ iyaạr phọ aMemorial phọ amhạn bọ maạr esi ayira! w24.01 8 ¶1-3

Yira oghị ghan ghisigh ogbirima ghan ipẹ aZihova r’aZizọs uḍighinhaan bọ iyira, onhaghanhạn aḍughụm mọ ayira ilọ ephomhoghiạn phọ bidị umhooghonhaạn bọ iyira kebụgh ghan bịn. (Gal. 2:20) Ekiạ etagharạn phọ eḍighi inmo ephomhoghiạn. AZihova aḍighi aḍeenhaan ephomhoghiạn phọ odị esi osighẹ aZizọs phọ odị aphomhoghiạn bọ iboom ophighironhọm ekiạ. Odị amheera mọ Oọny phọ odị utuạn iyira amhiinhọm kụ amhugh. AZihova ra/ḅoronhom ghan ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bo esi ayira, odị rakaạph ghan ni kamiteom. (Jer. 31:3) AZihova ruḍur ghan iyira kalhoghoma loor esi dị odị uphomhoghiạn iyira. (Poghom Deuteronomy 7:7, 8.) Iyaạr obobọ oye o/lho dị katue ugbatạn iyira esi ephomhoghiạn phọ Enhaạn. (Rom. 8:38, 39) Ika kụ idị ephomhoghiạn phọ ephẹn phọ etir nyinhạ? w24.01 28 ¶10-11

AKristẹn phọ osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ omaghamhị ni maạr oḍuomolhoghi ogheel k’akẹ phọ abidị . Umor phọ Frederick Franz, aḍighi aani bọ oniin onyọ abuẹn phọ aghaạph ni kekpom mọ: “Oḍuomolhoghi phọ ophọn phọ katu ni onọ. Kụ torobọ onyọ ayoor dị aḍighi aani pakirị 144,000 phọ, oḍighi bọ ḍibạm aḍita phọ kamoọgh ni ruunmo phọ Enhaạn maguanhaan bọ nyodị eten dị u/gbiom olhoghi.” Lhạ phọ 1991, Umor phọ Franz aghaạph ni mọ: “[Yoor] okiọm ni ghisigh omaghamhị maạr iboom oḍuomolhoghi phọ ayoor. . . . Iduọn yoor oghiọm bọ ghisigh rokori, kụ edị yoor rosereghiạn ghan bịn. Ekpeanhaạn ni okori . . . mị amaghamhị maạr oḍuomolhoghi phọ ophọn phọ apu mem dị meten.” Mughumọ yira omoọgh oḍuomolhoghi oghelhọm aghuḍum k’agee-pọ epẹ k’akẹ obobọ siẹn ade phọ, oḍuomolhoghi phọ opọ phọ ungọ ni iyira riphigh otuạn obo. Kụ yira kotue ni okparamhị oḍuomolhoghi phọ opọ phọ. w23.12 9 ¶6; 10 ¶8

Siphẹ arisigh onhụ aḍibuo ogbogo iiḅereghị phọ iḍiodi phọ, ekpạn dị oḍighinhom ogiatạ kụ irọl ghan dị ophinyọn ghan rikiạ ongọ aZihova. (Ex. 27:1, 2; 40:29) Toroboiperolbọ, arikiạ phọ ipẹ phọ i/tue iitol ikarạph awe phọ imạn. (Hib. 10:1-3) Arikiạ inhạm mọ ophinyọn ghan bọ siphẹ ogbogo iiḅereghị phọ iḍighi oogho ekiạ dị kopighirọn ghisigh, dị kekạr etagharạn omhạr awe esi ikarạph. AZizọs alhegheri ni mọ aZihova marom nyodị oru isiẹn ade phọ ongọ aghuḍum mọ odị idiphọ ekiạ etagharạn. (Mat. 20:28) Esi iduọn phọ, mem mọ odị aḍiiny bọ muụm mọ, odị aḅọgh loor phọ odị angọ oḍighi ipẹ eḅeraạn bọ aZihova. (Jọn 6:38; Gal. 1:4) AZizọs angọ ghuḍum mọ odị “mem bịn ḅeer emadạn” owopha obobọ ookpereghi omhadạn ikarạph atorobọ oye dị amhoọgh omheeraam aghị esi odị.—Hib. 10:5-7, 10. w23.10 26-27 ¶10-11

Onyọ ayira o/lho dị katue atagharạn loor odị esi ikarạph r’aḍuugh. (Ps. 49:7, 8) Esi iduọn phọ, aZihova amiteom ni iikolhobian dị Oọny phọ odị kangọ ghuḍum odị otagharạn omhạr awe, epẹ phọ ekạr kụ eḍighi egbogh ekiạ dị aZihova r’oọny phọ odị ophighirọn. Rebughẹ ghan ni osereghiạn phọ ayira esi ekiạ etagharạn phọ mem dị yira ogbirima ipẹ aZihova r’aZizọs moḍighi bọ. Mem mọ Adạm aḅaạr bọ emhụ phọ, odị r’anmụny phọ odị uroph ni oḍuom olhoghi omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ. AZizọs asighẹ ghuḍum mọ odị amhunhughan bọ aphighironhọm ekiạ, orue ogho oḅulhemhi ipẹ Adạm aroph bọ. Siphẹ oomo adọl aghuḍum mọ odị siẹn ade phọ, aZizọs “ikarạph o/ḍighi. Oghaạph iigbegheḍiom o/ḍuạ onhụ odị omite.” (1 Pit. 2:22) Mem mọ aZizọs amhugh bọ, odị amhunhughan idiphọ Adạm mem mọ Adạm ko/gbagharạn bọ Enhaạn. Esi iduọn phọ, ekiạ phọ ikạr ekasiẹn ogho oḅulhemhi aghuḍum mọ Adạm aroph bọ.—1 Kọr. 15:45; 1 Tim. 2:6. w24.01 10 ¶5-6

Mem mọ oḅeton bọ Zizọs, odị aḍigh osoph Ephạn otu iiḅereghị aruwaloor phọ. Siẹn phọ yira momhiịn eten dị eganana mọ iikolhobian phọ aZihova amiteom bọ dị yira kotue ooḅereghị nyodị agey, ekpasị bọ esi ekiạ etagharạn phọ r’adọl opinyọn rikiạ phọ aZizọs Kraist, ekạr kụ enighẹ epelheghiom ipẹ abuọ Izrạl. Ogbogh opinyọn rikiạ phọ Izrạl aḍigh ghan osoph Ephạn dị awe kụ omakạ r’iḅaạl inhạm mọ ophighironhọm bọ rikiạ phọ, kuolọ aZizọs “agheel ghụn k’akẹ,” esi iigbia dị epelheghiom amheerạ egbodo aZihova. Siphẹ phọ odị aḍeenhaan iḅaạl aghuḍum mọ odị emhunhughan bọ, odị azu bọ loor emhụ ayira “osighẹ aloor phọ odị ophighironọm ekiạ ophiemiom ikarạph.” (Hib. 9:24-26) Mughumọ yira omoọgh oḍuomolhoghi ogheel k’akẹ obobọ orọl isiẹn ade phọ, oomo phọ ayira kotue ni ooḅereghị aZihova siẹn otu iiḅereghị aruwaloor phọ odị. w23.10 28 ¶13-14

Tuutughiạn kẹn raraạr phọ aZizọs ruḍighinhaan bọ iyira epẹ k’akẹ idiphọ Odaạm dị ratooghị ḅilhẹ r’Ogbogh Opinyọn Rikiạ dị amhoọgh igbiririph. Dị eego esi odị yira kotue ni okị oteẹny “agadạ odaạm emhạ phọ Enhaạn oghọr phọ odi ghan bọ” esi iiḅereghị phọ, kụ olhọm onmạ ighirigiir r’olhoghonhaạn aḍighaạgh “mem lọ ikuom iyira.” (Hib. 4, 15) Osighẹ ghan torobọ aḍio ootughianạm ghan ilọ araraạr phọ aZihova r’aZizọs muḍighinhaan bọ iyira. Ephomhoghiạn phọ bidị umhooghonhaạn bọ iyira eghị ni ghisigh etir ekpom ayira kụ eḅilhẹ inyu iyira okuọm aani aloor siẹn iiseeny phọ yira rongọ bọ aZihova. (2 Kọr. 5:14, 15) Eniin emạ eten oḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni pọ oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ olhoghonhaạn abunhọn ḍighaạgh oḍighi Abugbaanhaạn AZihova r’abumatuạn aZizọs. (Mat. 28:19, 20) Ipẹ kụ edị otelhedom mọ aPọl aḍighi. Odị alhegheri ni mọ ogbi phọ aZihova phọ pọ omhiịn mọ “oomo awe omoọgh pelieẹny r’olegheri iyaạr phọ opọ igey phọ.”—1 Tim. 2:3, 4. w23.10 22-23 ¶13-14

Ibadị ayira rosighẹ ghan ni esi aBaibul phọ ephẹn phọ koodereghiọm we epẹ erugh phọ. Ika kụ idị yira kologhonhaạn bunhọn ḅilhẹ r’asiloor ayira ḍighaạgh omheeraam okuphom owol mọ aḍisẹph kirokirọ phọ oghaạph bọ siphẹ Ogananami 21:3, 4 mọ ketue ni emite? AZihova o/guanhaan iphẹn phọ bịn owilhẹ, kuolọ aḅilhẹ kẹn ni angọ imạ ariphigh otuạn okuphom owol mọ kemite ni. Ariphigh otuạn oḍuom olhoghi oguan aParadais phọ edi siphẹ asiikpịgh phọ edaphạn bọ. Esi phọ ebạl mọ: “Kụ opọ arolọm bọ agadạ odaạm emạ phọ aḅẹm mọ, ‘Nyiidiphọ mị raḍighi oomo araraạr phọ imoom.’ Uḅeniọm kẹn ni imị mọ, ‘Gẹ iphẹn idị eḍighi bọ ikpo onhụ phọ iphẹn inẹ ni, amabi o/lo.’ Kụ odị aḅẹm mọ, ‘Moḍighi ni omạn. Mị kụ Alfạ phọ r’Omega phọ, emiighom mọ ḅilẹ r’ekureriom mo.’”—Ogan. 21:5, 6a. w23.11 3 ¶3-5

Onyọ umor raḍeenhaan ghan mọ odị amoọgh ni iikpọ iitughiạn esi eten phọ epẹ odị raanmenian ghan bọ kaḅilhẹ aseerian silhaạl phọ odị. Ibadị abuphẹ rokọl ghan bọ koḅilhẹ aalhaghi rusuomạ rodon u/ḍighi we dị omhoọgh oghiilhaan aZihova, oḍighi ghụn we dị odi ghan dọl ipesi. Kụ iitughiạn phọ abidị ipẹ phọ reḍeenhaan ghan esi ipiiphian piiphian arusuomạ phọ bidị rokọl ghan bọ. Iniin reḍighi ghan idị alhephiri kokịgh nmariịr. Mem dị oḍoọgh onyọ umor raselẹ raraạr dị odị kakpologhiạn, odị kaḍeenhaan mọ odị apoph ni rakị ghisigh ḅilhẹ mọ odị aḍighi ni egey eḍeenhaan siphẹ ookpomhoghan phọ esi omheera mọ asinhị iilhogh aBaibul phọ kụ eeḅakị osopha phọ odị. Odị katue ni apuruan loor mọ: ‘Osopha phọ amhị aḍeenhaan ni mọ mị amoọgh ni iikpọ iitughiạn aḅilhẹ ralọgh ghan eegu bunhọn? Iinmenian phọ amhị reḍeenhaan ghan ni we mọ mị okaraghị ebenhẹ Enhaạn ni?’ (1 Kọr. 10:31-33) Oḍoọgh onyọ umor dị amhoọgh iikpọ iitughiạn akạr kụ amạn maạr esi abumor r’abumaranhi phọ ḅilhẹ r’Odẹ k’akẹ phọ ayira. w23.12 26 ¶7

Mem dị eten, “uw-emhạ epẹ esoorom mọ” agbiphoghọm ghan ni we phọ aZihova. (Dan. 11:40) Esi omaạm, siphẹ Eḅẹl Eghạm Oomo Aḅirinhi Phọ r’omhunheniom Iyạl phọ, odaạm mọ ophọn phọ alhoghoḍị ni ibadị abumor ikoli aḅilhẹ aphorogh yogh ibạm anmụny Abugbaanhaạn AZihova ruutu askul, loor adọl asạm mọ abidị. Kuolọ siạ phọ iphẹn anyiidiphọ, arebenhẹ phọ aZihova odi bọ eeḍiạn itooghị uw-emhạ phọ ophọn phọ, osoman ni odẹgh ophogh dị agbatanhaạn. Esi omaạm, mem ileksọn onyọ aKristẹn atue ni asoman odẹgh ophogh oḍighan eniin agạ obobọ obakị aani oniin olọ imirighan itooghị phọ. Eeni odị ka/vot; kuolọ odị atue ni aḍighan gạ siphẹ olhoghi phọ r’ekpom mọ odị. P’eeghe idị emhạn maạr omhiịn mọ yira otọl li dọl asạm esi iḍighinhom araraạr, iitughiạn, ḅilhẹ r’olhoghoma phọ ayira!—Jọn 15:18, 19. w23.08 12 ¶17

Iduọn nạ rakiil bọ eghiil aghuḍum mọ, kewạ mọ ‘kiil ilọ nạ kamoọgh aani ruunmo phọ.’ (1 Kọr. 9:24) AZizọs aḅẹm mọ “ole ghan uruur r’ookọ ghan amiim, r’igbiriḅa ilọ araraạr isiẹn aḅirini phọ” ketue ni idughe iyira. (Luk 21:34) Esi aBaibul phọ ephẹn phọ r’inhọn ketue ni elhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh orue olhọgh elhegh raraạr dị ewạ ooḅenhion siẹn eghiil aghuḍum mọ anạ. Loor inyaạm mọ aZihova rangọ ghan bọ, yira kotue ni okuphom owol oghiil eghiil phọ osi eekunha. (Isa. 40:29-31) Esi iduọn phọ, nyinhạ ki/phẹr! Tuughaạny otelhedom mọ Pọl alhọgh bọ oomo ikuph phọ odị oteẹny inmo phọ oseenhaan bọ nyodị. (Fil. 3:13, 14) Oye ka/tue aghiilhanhaan nyinhạ eghiil phọ, kuolọ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova nạ katue ni amoọgh ekol. AZihova katue ni alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh orool asidool phọ anạ ḅilhẹ r’onyagharạn oroph ilọ kephạm nyinhạ eḅulhemhi omhạn. AZihova odi bọ ni agạ anạ, nạ katue ni akiil r’okparạm asi epẹ eekunha phọ! w23.08 31 ¶16-17

Mem dị aZizọs amhạn 12 asiạ, odẹ r’onhiin phọ odị uwilhẹ nyodị epẹ Jeruselem origheel. (Luk 2:46-52) Eḍighi oḍighi aJosef r’aMeri omhiịn mọ oomo anmụny phọ abidị oḍighan ni egu awe phọ rotigheel bọ mem mọ molhe bọ eyaạl phọ omhạn. Mem mọ aJosef r’aMeri oghirighian bọ omhiịn Zizọs, aMeri akpalhạm Zizọs esi ipẹ bidị morelhe yogh bọ owạ odị! AZizọs mutue ni aghaạph idị iphẹn phọ bidị oḍighi bọ i/nighẹ. Kuolọ, odị angọ bidị ophagharanhaạn dị akper aḅilhẹ aḍeenhaan olhọgh eegu. Ii, aJosef r’aMeri “u/naghạn emụ ipẹ dị aḅenị bọ bidị.” Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aZizọs “asooromi loor angọ ghan bidị.” Iḍoọgh, rikparanhaạn ghan ni inyinha onhaghanhạn aburudẹ r’aburunhiin anyinha mem dị bidị opiomạn obobọ inyinha i/naghanhạn ḍughụm? Eeghe kụ kelọgh ḍighaạgh? Tuutughiạn ipẹ ketọl bọ esi aZihova. ABaibul phọ aḅẹm mọ onhaghanhạn odẹ r’onhiin “kụ iḅeraạn Omoọgh-we phọ.” (Kọl. 3:20) AZihova alegheri ni mọ eeni amem odẹ r’onhiin phọ anạ ko/kạr onaghanhạn nyinhạ obobọ otue ni ongọ iilhogh dị eghịgh mudị i/kạr inighẹ. Kuolọ nạ anhaghanhạn ni bidị, pọ nạ maḍighi idị olhoghi aZihova aḅaạl. w23.10 7 ¶5-6

Olọ ekụ ayira atue ni aḅẹm mọ Abugbaanhaạn AZihova onme eten phọ epẹ bidị omhiịn bọ buminiạn riiniọm. Eeni kewạ dị yira kongọ nyodị okuphom owol mọ yira olọgh ni elhegh mọ torobọ oye amoọgh ni elhiom osopha adọl dị odị rawạ orọl. (1 Pit. 2:17) Eeni yira otue ni oḅenhị nyodị ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ r’asuọ dị odi odaphạn. Mem dị yira ozuan oye dị amhoọgh ḍiitughiạn dị egbạgh omheeraam mọ ayira, ku/nuụn ukureri mọ yira olegheri ni idị odị amheeraam. Esi omaạm, eḍighi iyaạr dị olọ ekụ anyinha aḅẹm mọ i/ḍeenhaan osụ-olhoghi omheeraam mọ Enhaạn edi ni, pọ nạ kakureri mọ odị alegheri aḅilhẹ ameeraam mọ iyaạr iḍuạ iyaạr kụ eten iyaạr? Okạr oghaạph, eeni odị rakaạph aani ghan iyaạr dị odị anhaghạn dị awe oghaạph. Eeni nạ atue ni aḍeenhaan nyodị esi siphẹ jw.org dị eghaạph ilọ olhẹm mọ. Odị atue ni ameeraam aạl obobọ ophogh avidio dị odi siphẹ phọ. Yira oḍeenhaan olhọgh eegu eten phọ ephẹn phọ, pọ ketue ni enyu nyodị ooḅeghiọn ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ. w23.09 17 ¶12-13

Ghalhamọ yira upiomạn ni, yira kotue ni oḍuom olhoghi mọ aZihova kaḅilhẹ ni usighẹ iyira aḍighinhom ḅilhẹ usẹph, lọ yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ oolemhi areten phọ ayira kụ oghiọm aghisigh obeḍenhọm odị. (Prov. 28:13) ASamsịn o/mhunhughan; kuolọ o/wilhẹ ikuph phọ odị oghiọm aghisigh okumu aZihova ghalhamọ r’amem mọ odị apiomạn bọ oghị ophin aDelilah. Kụ aZihova o/wilhẹ nyodị. Enhaạn aḅilhẹ ni asighẹ Samsịn aḍighinhom eekiạ eten. AZihova aḅilhẹ ni amhiịn nyodị idiphọ oye dị amhoọgh omheeraam dị agbatanhaạn, kụ alhoghọm aani ḍien odị siphẹ aḍikoọl awe omheeraam mọ ogoolhạ bọ siphẹ Hibru emhụ phọ 11. P’eeghe akpọ oḅio dị yira omhoọgh olhegheri mọ yira rokumu ghan Odẹ ephomhoghiạn k’akẹ, dị mem mem mem rawạ ghan ongọ ayira inyaạm, ekạr ekpaariọm mem dị yira odugh! Kụ iḍighi kụ, idiphọ aSamsịn, ooḅereghị ghan olhọm aZihova mọ: “Uutughiạn imhị, seseeny, ungọ imhị iikpọ.”—Judg. 16:28. w23.09 7 ¶18-19

Oseere olhoghi ḍio phọ aZihova rinyu ghan ni iyira oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị abunhọn. Kuolọ, eeni amem yira ro/tue ghan koḍighi iduọn phọ. Eeghe kụ iḍighi? Eeni amem oghiilhaan awe kụ rakọm ghan. Iphẹn phọ imitenhaan ni Pita. Ḍughul phọ aḍiphẹ kokiigh bọ Zizọs, aPita aghiilhaan ni oghonhonho mọ odị onyọ amatuạn aZizọs, kụ aḅilhẹ apharanhaạn nyodị iraạr amem. (Mat. 26:69-75) Kuolọ aPita akpạr ri apu oghiilhaan phọ opọ phọ kụ agẹ r’okuphom owol mọ: “Ke/kiilaan ghan we. Ke/meera mọ bidị ingọ inyina okaphian oomiigh.” (1 Pit. 3:14) Ikpo onhụ phọ aPita ingọ iyira okuphom owol mọ yira kotue ni okpạr opu oghiilhaan awe. Eeghe kụ ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okpạr opu oghiilhaan awe? APita uḅenhị iyira mọ: “Ilọgh eegu Kraist siphẹ iloghi phọ anyina.” (1 Pit. 3:15) Iphẹn phọ eḅaramaạm ogbirima ghan ilọ iikpọ uw-emhoọgh phọ r’odaạm mọ ayira, Kraist Zizọs. w23.09 27-28 ¶6-8

Yira omoọgh oghiọm aghisigh ogona loor pidị yira ko/ḍighan aani oḍighiyogh araraạr “ufiri phọ igey iimuma re/muum bọ.” (Efẹ. 5:11) Etu ni inẹ mọ ophogh ghan, obobọ onhaghạn ghan, obobọ oghaạph ghan araghaạph ipesi remiteom ghan eephuạ keḅilhẹ ekọm idị kedughanhaan oye opesi ipesi. (Gen. 3:6; Jems 1:14, 15) Aḅirinhi phọ aSetan rakparaghạ ghan ookelheghi ayira, obọ yira omheeraam mọ araraạr dị aZihova aghel m’i/beeph r’amem. (2 Pit. 2:19) Eniin ekeḍi dị Eru phọ raḍighinhom ghan k’aḍio phọ pọ ogbaragbaramhị awe obọ konaghanhạn ghan bọ ipẹ eru bọ igey r’ikarạph. (Isa. 5:20; 2 Kọr. 4:4) Iikia i/lo mọ ibadị asifim r’araraạr dị roḍeenhaan olhoghi atv, ḅilhẹ r’iisoph intanẹt repophe ghan raraạr dị egbạgh siigbu elhiom eḍighinhom iyaạr phọ aZihova! ASetan rakparaghạ ghan ookelheghi ayira mọ ootughiạn mọ iḍighinhom araraạr r’adọl aghuḍum dị i/ḅaạl enighẹ ni ḅilhẹ mọ ke/ḍighi oye iyaạr.—Efẹ. 5:6. w24.03 22 ¶8-10

Otu iiḅereghị phọ arọl ghan idiphọ ogbogo dị abuọ Izrạl phọ okpooghi ghan ni ophạm mem dị bidị ronme dọl. Bidị uḍighinhom ghan ni esi onhụ asiạ dị rekị ni omhạn 500 asiạ tutụ okạr bọ olhọgh otu iiḅereghị phọ epẹ Jeruselem. (Ex. 25:8, 9; Num. 9:22) Ogbogo iiḅereghị phọ kụ edị awe phọ Izrạl oghị ghan ooḅereghị Enhaạn ḅilhẹ ophinyọn ghan rikiạ. (Ex. 29:43-46) Toroboiperolbọ, ogbogo iiḅereghị phọ amạ ghan iyaạr dị epu iphẹn. Iḍighi “oogho opọ roḍighi bọ epẹ k’akẹ,” kụ remạ ghan ogbogh otu iiḅereghị aruwaloor phọ aZihova. Otelhedom mọ aPọl aḅẹm mọ ogbogo iiḅereghị phọ opọ phọ “ekpuIughiọm orụgh phọ ophọn.” (Hib. 9:9) Esi iduọn phọ, mem mọ aPọl agẹ bọ aghiọm buọ aHibru phọ, mophighi ni otu iiḅereghị aruwaloor phọ aZihova. Uphighi lhạ phọ 29 C.E. Opọ kụ alhạ phọ aZizọs aḍiiny bọ muụm mọ kụ amhiigh bọ okumuan idiphọ “ogbogh uw-emụ opinyọn rikiạ” siphẹ otu iiḅereghị aruwaloor phọ.—Hib. 4:14; Iiḍ. 10:37, 38. w23.10 25-26 ¶6-7

Orue oghị aghisigh eten aruwaloor, onyọ aKristẹn amoọgh oḍeenhaan ghan onhaghanhạn aḍughụm, oyọ ghan odaphạn asidọl phọ. Ika? Onyọ aKristẹn raḍeenhaan ghan onhaghanhạn aḍughụm mem dị odị aaḅenhion raraạr mem lọ ewạ siphẹ adọl aghuḍum mọ odị, kụ alhọgh ghan eegu ḍiitughiạn ḅilhẹ r’osopha abunhọn. Idiphọ arebenẹ aZihova, yira roḍeenhaan ghan ni onhaghanhạn aḍughụm. Yira rosooromhi ghan kẹn loor koḍeenhaan igbiririph. Okol aZihova mọ “Aḍighiigh” loor esi dị odị amiigh giph, kụ ra/pighironhu ghan. (Deut. 32:4) Kuolọ toroboiperolbọ, odị raḍogha ghan ni mem lọ ewạ. Iduọn araraạr renmeeghian bọ, Enhaạn phọ ayira akị ni ghisigh ranmeeghian ghan orue omhunhenhi ogbi phọ odị. AZihova ulhẹm iyira akighimaạm loor odị, esi iduọn phọ yira kotue kẹn ni onmeeghian odaphạn dọl aghuḍum mọ ayira mem dị enmia. Odị ungọ ni iyira sinhị iilhogh siphẹ aBaibul phọ dị ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh osopha ogey osopha etigheri ipaanhaạn phọ yira osoman bọ. Eḍeenhaan phọ aZihova r’asinhị iilhogh phọ odị m’ungọ bọ iyira eḍeenhaan mọ ghalhamọ iduọn odị amhiigh bọ idiphọ “Aḍighiigh,” odị raḍogha ghan ni mem lọ ewạ. w23.07 20 ¶1-3

Siphẹ aBaibul phọ, aZihova asighẹ loor odị atomaạm onhiin dị amhoọgh igbiririph. (Isa. 66:12, 13) Gbiom olhoghi onhiin dị amhaạr rapogh obumoọny odị r’ephomhoghiạn kaḅilhẹ amiteom angọ iyaạr phọ obumoọny phọ amhoghi bọ. Mem dị yira odi esi iiḅaghamhị, yira kotue ni okuphom owol ephomhoghiạn phọ aZihova. Odị ka/bilhẹ ophomhoghiạn ghan ayira ghalhamọ r’amem dị yira opiomạn. (Ps. 103:8) Eelhe phọ Izrạl ubi ni aZihova ibadị amem; kuolọ aZihova aghiọm ni ghisigh aḍeenhaan ghan we phọ odị okiton bọ ephomhoghiạn phọ odị re/minheen ghan bọ. Esi omaạm odị aḅenhị bidị mọ: “Nyinha eḍigh ni iiseẹny esi amhị kụ mị iphomoghiạn inyina kụ ingọ inyina eghuan.” (Isa. 43:4, 5) Ephomhoghiạn phọ Enhaạn ke/nmia. Ghalhamọ yira uḍighi ni igbogh ikarạph, mem dị yira okiton kụ oḅilhẹ oḅula k’aZihova, yira komiịn ni mọ ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bọ aru esi ayira ke”nmia. Odị aguanhaan ‘oogborion ghan osạr owilhenhaạn.’ (Isa. 55:7) ABaibul phọ akaạph kẹn mọ osạr owilhenhaạn phọ aZihova ‘ragbuurogh ghan ikarạph phọ ayira’ kụ uumhanhamhi iyira.—Iiḍ. 3:19. w24.01 27 ¶4-5

AZihova katue ni ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh mem iiḅaghamhị. Esi omaạm, mem dị yira olhọm uw-emhụ oḍighi ayira eepoogh oghị aani ookpomhoghan eephugh obobọ yira olhọm mọ aaḅenhion mem oḍighi phọ ayira ilọ oghị aani ghan ituughạ r’omite epẹ erugh phọ, pọ yira rongọ ghan eepoogh dị aḍighaạgh phọ aZihova kiteẹny aani iyira. Eeni keḍighi ni iikia esi ayira ipẹ araraạr keḅilhẹ bọ ekitonhu. Kụ iphẹn phọ keḍighi idị oḍuomolhoghi phọ ayira esi aZihova kekpạr ghan bịn. Ezra asooromhi loor aaḅereghị alhọm aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. Torobọ amem dị Ezra amhoọgh ooḅaghamhiạn aloor ilọ iboom iiḍighi phọ odị, r’osooromhi aloor odị aaḅereghị ghan ni aḅenhị aZihova. (Ezra 8:21-23; 9:3-5) Ezọ phọ Ezra ephẹn phọ inyu ni buphẹ romiịn bọ obakị r’otuughaạny omheeraam mọ odị. (Ezra 10:1-4) Mem dị ooḅaghamhiạn aloor ilọ araraạr orolhọm obobọ ilọ oghoph eghunotu phọ ayira miḅonyon iyira ezu, ooghiraan osoman aZihova esi iiḅereghị. w23.11 18 ¶15-17

AZihova ra/ḅẹm ghan mọ yira kotuụgh ipẹ Ebraham aḍighi bọ oḍighi aani kụ odị agbi ogbeelhom ayira idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr. Okạr oghaạph, ibadị areten edi ni dị yira kotue oḍighi oḍeenhaan omheeraam mọ ayira. Yira kotue ni okuraam bumhoom awe siphẹ ookpomhoghan phọ, ologhonhaạn ḍighaạgh bumor r’abumaranhi dị okạr omhoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh, ḅilhẹ oḍighi iiḅi buọ eghunotu ayira. Oomo phọ iphẹn phọ eḍighi raraạr dị eḅeraạn Enhaạn kụ aḅilhẹ asẹph. (Rom 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Jọn 3:18) Okpanhạ oḍighi dị kaḍeenhaan mọ yira omoọgh omheeraam pọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh oḅenhị aani abunhọn. (1 Tim. 4:16) Dị eego esi iiḍighi phọ ayira, oomo phọ ayira kotue ni oḍeenhaan mọ yira omoọgh ni omheeraam mọ aruguanhaan phọ aZihova ketu ni inẹ ḅilhẹ mọ areten phọ odị kụ inhighẹ epelheghiom. Yira oḍighi iduọn phọ, pọ yira kokuphom ni owol mọ Enhaạn kugbeelhom aani iyira idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr aḅilhẹ ughol iyira mọ arighirị onọ. w23.12 2 ¶3; 6 ¶15

Rekpụl bọ dị odị kamugh, Odaạm mọ Devid aroma Solomon mọ r’ikpo onhụ esi aBaibul phọ ibạl phọ arodon. (1 Ki. 2:1, 3) Opọ phọ oroma dị ewạ mọ oomo aKristẹn ḍio arodon osighẹ oḍighinhom. Orue oḍighi iduọn phọ, pọ kewạ mọ tuughạ odaphạn ghan iilhogh phọ Enhaạn kụ aḅilhẹ asighẹ aḍighinhom ghan asinhị iilhogh aBaibul phọ siphẹ oomo adọl aghuḍum mọ anạ. (Luk 2:52) Uḍighi ika kụ ekạr bọ ekpaariọm mọ iḍoọgh abumor oḍighi Kristẹn dị osi omhanhanhaạm? Abumor omoọgh ni ibadị iiḍighi dị emhạn maạr siphẹ eghunotu phọ r’isiẹn ookpomhoghan phọ. Idiphọ iḍoọgh, eeni nyinha reetughiạn ghan ni roopoogh phọ idianhaan bọ inyinha epẹ ghisigh. Eeni nạ amoọgh ḍiigbu oḍighi okọy eten opọ oomo amem mọ, odị raloghonhaạn ghan ḍighaạgh ikumor awe phọ, ḅilhẹ roḍighi okumor oye ookpomhoghan ghisigh. Eeni kẹn nạ kawạ ni ophin anhịr omhoọgh ibạm anmụny. (Efẹ. 6:4; 1 Tim. 3:1) Orue oteẹny asiigbu phọ iphẹn phọ, nạ amoọgh oḍighi onyọ aKristẹn dị asi amhanhanhaạm. w23.12 24 ¶1-2

Moḅọgh oḍighi ophogh iyool phọ aZihova omhạn bọ maạr olọgh ḍighaạgh ikumor awe arookpomhoghan phọ. Ikumor awe phọ abuẹn phọ okuọm bọ loor osereghiạn ni eepoogh okumu abumor r’abumaranhi phọ abidị, kụ bidị olọgh ni inyaạm idiphọ “abupoghom dị okạr ropogh.” (Jer. 23:4; 1 Pit. 5:2) P’eeghe idị olhoghi ayira aḅaạl omhoọgh abudọ awe phọ abuẹn siẹn arookpomhoghan phọ ayira! Ikumor awe phọ kotue ni otuughạ iyaạr esi Oogboom Iiruẹn phọ Gidiọn. (Hib. 6:12; 11:32) Odị aḍighi opoghom dị aghoph we phọ Enhaạn. (Judg. 2:16; 1 Chron. 17:6) Idiphọ aGidiọn, momạ ikumor awe phọ ophogh awe phọ Enhaạn mem dị ekpạr agey. (Iiḍ. 20:28; 2 Tim. 3:1) Yira kotue ni otuughạ iyaạr esi eegharạ olhegheri okụ phọ, osooromhi aloor phọ, ḅilhẹ r’onhaghanhạn phọ aGidiọn. Okparạm mọ odị asoman ni odẹgh ophogh idiphọ odị raḍighi bọ iiḍighi phọ ongọ bọ nyodị. Ghalhamọ yira rokumuan ni idiphọ okumor oye obobọ ro/kumuan, yira kotue ni obughẹ ipẹ yira rosereghiạn ghan bọ ikumor awe phọ ayira. Yira kotue ni obakị aani bumor phọ abuẹn olhọgh bọ ni inyaạm ophogh ayira.—Hib. 13:17. w23.06 2 ¶1; 3 ¶3