September

Enhaạn mangọ Zizọs iikpọ osiemhi eekunha oomo iiḅaghamhị omhạr awe. Iiḍaạny phọ aZizọs iḍeenhaan mọ odị katue ni asiemhi eekunha oomo iiḅaghamhị phọ yira ko/tue bọ osiemhi eekunha. Esi omaạm, odị amoọgh ni iikpọ ophẹl ayira osighẹ esi ikarạph phọ yira olhe bọ erua phọ, rekọm ghan bọ iiḅaghamhị kengọ omhạr awe emhiigh e/moon kụ esi ḍuugh. (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19) Iiḍaạny phọ odị iḍeenhaan mọ odị katue ni aakonhom “torobọ odọ” e/moon aḅilhẹ aḅerion buphẹ momhuughu bọ. (Mat. 4:23; Jọn 11:43, 44) Ḅilhẹ kẹn, odị amoọgh ni iikpọ ophamhaghạn ogbogh oolhogh r’okpạr opu ikarạph aruwaloor. (Mạk 4:37-39; Luk 8:2) Eḍighi ni iyaạr okparamhị olhegheri mọ ophọn kụ odọ iikpọ dị aZihova aḅọgh alhọgh ḍighaạgh Oọny phọ odị! Yira kotue ni okuphom owol mọ aḍisẹph kirokirọ phọ yira kokelhọm bọ eeḍiạn Omhạr phọ ketu ni inẹ. Iiḍaạny phọ aZizọs aḍighi bọ mem mọ odị arọl bọ siẹn ade phọ iḍeenhaan mọ odị kaḍighi ni idị epu pạ mem dị orolhomhị nyodị agadạ idiphọ Uw-emhạ siphẹ Omhạr phọ Enhaạn. w23.04 3 ¶5-7

Eḍighi maạr dị nạ odi ookpomhoghan dị abuboom abukaaphọm kụ odi, kụ eeni ibadị amem ropogh ghan kogunhọm ḍighaạgh anạ, pọ eeni nạ kawạ oḅoorian ghan bịn. Kuolọ nyinhạ ki/phẹr ophoophe ghan aḍighaạgh. Kookolhobian ghan ibadị ariisi ophanyanhaạn. Kụ eḍighi maạr dị k”omạ nyinhạ emhiighom ituughạ phọ, pọ nạ kamoọgh ni roopoogh ophagharanhaạn aani aḍipuru iduọn ituughạ phọ rekị bọ. Mem dị nạ raakolhobian Otu Okoriom mọ, tuutughiạn ni ipẹ torobọ ekpịgh emhoọgh bọ muḅọph r’emhuoghaạph phọ. Nạ aḍighi iduọn phọ, pọ eeni nạ kamoọgh ghan ni imạ ophagharanhaạn oḅarạm kụ ituughạ phọ egbi omhunheen. Oḅarạm isiphẹ, nạ atue ni aakolhobian ophagharanhaạn asiikpịgh dị emhoọgh onhaghạn aḍughụm aBaibul dị aḍiinyan ḅilhẹ akpạr ogbạ oselhe. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị eeni ibadị awe ko/kạr opoophe raghaạgh abidị siikpịgh phọ ipẹ phọ. Kokaạph ika eḍighi maạr dị k”ongọ nyinhạ eepoogh ophagharanhaạn aḍipuru esi ibadị ituughạ dị nạ maghị? Kụ ituughạ phọ egbi omhiigh, ḅenhị onyọ umor phọ kapạm bọ ituughạ phọ ḍipuru phọ nạ rawạ bọ ophagharanhaạn. w23.04 21-22 ¶9-10

AJosef adaphạn ni itọ phọ aZihova, kụ iḍighi ni idị odị aḍighi omạ olom. Dị eeni epel li iraạr amem, Enhaạn angọ ni nyodị itọ dị egbolhomaam eghunotu phọ odị. Kụ oomo phọ asimem mọ iphẹn phọ, odị aagboronhom ni odaphạn itọ phọ, ghalhamọ r’amem dị ekpạr ri oḍighi iduọn phọ. (Mat. 1:20; 2:13-15, 19-21) Kụ odaphạn ghan itọ phọ Enhaạn, ilhoghonhaạn ni nyodị ḍighaạgh omhaạr ophogh oḅilhẹ oghoph aMeri. Gbiom olhoghi idị iḍighinhom araraạr phọ aJosef ebughẹ ghan ephomhoghiạn phọ ḅilhẹ r’olhọgh eegu phọ aMeri esi odị! Burulom, nyinha ketue ni etuughaạny Josef esi osighẹ ghan oḍighinhom oromha aBaibul phọ siphẹ eghunotu phọ anyinha. Mem dị nạ asighẹ aḍighinhom oromha aBaibul phọ, ghalhamọ r’amem dị emhoghi ooḅenhion araraạr, pọ nạ raḍeenhaan ghan ephomhoghiạn anhịr phọ anạ. Kụ ipẹ phọ rekparamhị ghan ogọ apinien phọ anyinha. Onyọ umaranhi epẹ Vanuatu, dị m’aạl ilhom siẹn 20 asiạ, aḅẹm mọ: “Mem dị olom amhị asighẹ aḍighinhom iiḅakiọm mọ aZihova, rebughẹ ghan ni eegu phọ mị amhoọgh bọ aghị esi odị. Mị raloghoma ghan ni oghoph, kụ mị ramoọgh ghan ni oḍuom olhoghi mem dị odị asopha osopha.” w23.05 21 ¶5

Imhoghi dị abuọ aJu phọ roḅulha bọ epẹ ade phọ Izrạl koḍighi “we iigbia esi aZihova Enhaạn phọ abidị.” (Deut. 7:6) Kuolọ iphẹn phọ i/mạ mọ bidị u/moghi onmeeghi araraạr siphẹ aghuḍum mọ abidị obọ bidị orue okuamhị okumu aZihova. Ibadị abuọ aJu phọ omhạr bọ siphẹ Babilọn eeni mophironhom iḍighinhom araraạr ḅilhẹ r’eten iitughiạn awe abuọ aBabilọn phọ. Opoghom mọ Nehemiah aḅilhẹ aru amhiịn mọ ibạm anmụny phọ omharaghị bọ siphẹ ade phọ Izrạl u/naghạn onhụ aJu. (Deut. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Ika kụ idị ibạm anmụny phọ abuphẹ phọ kotue opomoghiạn oḅilhẹ ooḅereghị aZihova eḍighi maạr dị bidị u/naghanhạn onhụ aJu phọ—onhụ phọ ogẹ bọ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn? (Ezra 10:3, 44) Esi iduọn phọ, imhoghi ni dị aJu phọ abuẹn phọ konmeeghi ibadị araraạr siphẹ aghuḍum mọ abidị, kuolọ kedughanhaan ghụn bidị oḍighi iphẹn phọ epẹ ade phọ Izrạl, epẹ iserereẹny iiseeny memhiigh bọ redẹ dọl.—Neh. 8:8, 9. w23.05 15 ¶6-7

Idị eḅilhẹ bọ eeph, ilọ oye phọ akparaghạ akparaghạ obobọ alhiọm loor, araraạr dị keḍighi idị kekparanhaạn oye phọ oteẹny aḍiigbu oye phọ kemite ni. Esi omaạm, “araraạr dị u/seere olhoghi” ketue ni esighẹ mem mọ oye phọ agbiighi bọ oteẹny aḍiigbu phọ. (Eccl. 9:11) Yira otue ni osoman iiḅaghamhị dị kekọm oḅonyonhu ozuan ḅilhẹ ikporokporomhị iyira. (Prov. 24:10) E/munughan phọ ayira etue ni ekọm idị yira kopiomạn bịn ikparanhaạn iyira oteẹny aḍiigbu phọ ayira. (Rom. 7:23) Obobọ aloor oye phọ bịn kụ idugh. (Mat. 26:43) Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okpạr opu araraạr dị rewạ oḍighi idị kikparanhaạn iyira oteẹny aḍiigbu ayira? Legheri mọ araraạr etue ni eḍighi iyaạr dị kekparanhaạn nyinhạ ophorogh aḍiigbu phọ anạ, kuolọ ipẹ phọ re/mạ ghan mọ nạ ka/tue ateẹny. ABaibul phọ akaạph ni mọ yira kosoman ghan ni iiḅaghamhị mem emhạn mem. Toroboiperolbọ, aBaibul phọ aḅilhẹ ni akaạph agananamhi mọ yira kotue ni oḅetenhu omeerạ. Kụ iḍighi kụ, mem dị nạ aghiọm ni ghisigh aphorogh ghan ḍiigbu phọ anạ etigheri raraạr dị rewạ okikima anạ, pọ nạ raḍeenhaan ghan aZihova mọ nạ rawạ ni oḍighi idị eḅeraạn nyodị. P’eeghe idị olhoghi aZihova kaḅaạl mem dị odị amhiịn dị nạ aghiọm ni ghisigh rakparaghạ oteẹny aḍiigbu phọ anạ! w23.05 30 ¶14-15

Arukumuan okọy eten reloghonhaạn ghan ḍighaạgh iḍoọgh olhegheri ilọ okumuan r’awe kirokirọ. Keloghonhaạn kẹn ḍighaạgh onyọ iḍoọgh olhegheri ilọ olheom ikpoki r’osụ-olhoghi. (Fil. 4:11-13) Emạ eten omhiigh arukumuan oomo amem mọ pọ osighẹ ghan okọy eten opọ ekulha amem mọ, kụ reloghonhaạn ghan ḍighaạgh oye phọ oḍigh arukumuan opọ oomo amem mọ. Ipẹ phọ rekughuronhaan ghan bidị inhọn imạ aroopoogh idiphọ oḍighi oniin odị ralọgh ghan ruutu oḍighom mọ obobọ okumu epẹ Betẹl. Iḍoọgh abumor ophighi ḍiigbu osi omhanhanhaạm okumu abumor r’abumaranhi phọ idiphọ ikumor awe ookpomhoghan. ABaibul phọ aḅẹm mọ, “oye lọ azuạ oḍighi opoghom [ookpomhoghan] phọ, pọ azuạ ni ephigh oḍighi.” (1 Tim. 3:1) Eḅẹl phọ, oye phọ kapụr aḍighi odị raloghonhaạn ghan ḍighaạgh ikumor awe phọ. Abuẹn phọ rologhonhaạn ghan ikumor awe phọ ḍighaạgh ophogh abumor r’abumaranhi phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ. Ikumor awe phọ r’abuphẹ rologhonhaạn ghan bọ ḍighaạgh ikumor awe phọ rosooromhi ghan loor kokumu bumor r’abumaranhi phọ koḅilhẹ ophinhom aani bin r’oophugh epẹ erugh phọ. w23.12 28 ¶14-16

Mem dị Uw-emhạ phọ Josiah amhạn 16 asiạ kụ edị odị amhiigh owạ aZihova. Odị awạ ghan olhegheri obughẹ ilọ aZihova kụ oḍighi ogbi phọ odị. Kuolọ, i/dughanhaan nyodị. Kụ r’akpọ oḅio odị aghị ni ghisigh agbuurogh iiḅereghị ikaanheẹn araraạr phọ esu bọ boph siphẹ eelhe phọ. Odị amhiigh oḍighi phọ ophọn phọ k’amem dị odị ko/mhạn 20 asiạ. (2 Chron. 34:1, 2) Ghalhamọ nạ uḍighi ni obumoọny, nạ katue ni atuughaạny aJosiah esi otuughạ obughẹ ilọ aZihova r’imạ araagharạ phọ odị. Ipẹ phọ kenyu nyinhạ oḅọgh aloor anạ ongọ odị. Ipẹ phọ ketir ika dọl aghuḍum mọ anạ? ALuke, dị aḍiiny muụm mem dị amhạn 14 asiạ, aḅẹm mọ, “Emhiigh nyiidiphọ kụ rekị, okumu aZihova r’oḍighi idị olhoghi odị kaḅaạl kụ keḍighi eḅẹl iyaạr siẹn aghuḍum mọ amhị.” (Mạk 12:30) P’eeghe aḍisẹph dị rekori nyinhạ eḍighi maạr dị nạ asopha oḍighi aani iniin phọ! w23.09 11 ¶12-13

Mem mọ aPọl agẹ bọ ḍinyạ phọ aḍiẹn phọ, ookpomhoghan phọ aTesalonikạ k”omhạn lhạ. Abumor phọ omạ bọ eeni olhegheri iyaạr phọ ko/bụgh, kụ otue ni opiomạn yogh. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, okpẹ ni olhọgh eegu. Idiphọ igbogh iiḅaghamhị phọ reteẹny bọ, eeni yira komoghi ni iiḅakiọm ikumor awe arookpomhoghan phọ opu idị merọl ghan. Eeni yira ko/tue mun oḅaanhaạn buphẹ odi bọ epẹ emhụ agadạ phọ ḅilhẹ r’olạ agadạ phọ; esi iduọn phọ, emạn ni maạr dị yira kotuughạ ophomhoghiạn r’olhọgh ghan eegu ikumor awe phọ ayira nyiidiphọ. Etigheri ilọ emite, omhaạr oomhanham, ku/gbon e/munughan phọ abidị, kparipẹ ghụn, miịn bidị idiphọ awe dị okpẹ oḍuomolhoghi dị aZihova asighẹ raḍighinhom oḍighi dị eego esi aKraist. Idiphọ eghoony eghạm rekoph ghan bọ emhụ onyọ eghạm, kụ edị oḍuomolhoghi apelieẹny phọ ayira rakoph ghan iitughiạn phọ ayira. Yira olọgh ni elhegh mọ iyaạr dị aḅirinhi phọ omhoọgh ongọ ayira dị emhoọgh maạr oḍighinhom i/lo. (Fil. 3:8) Oḍuomolhoghi rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh ophoomhị aloor r’omhiigh. w23.06 11-12 ¶11-12

Buphẹ ronaghạn bọ eḍọgh “elologhi anhịr” phọ kụ kosopha: Mughumọ bidị komegheron ni ḍimhạgh phọ odị obobọ kokel li. Imạ ariphigh otuạn oghel ipesi edi ni. Esi phọ eḅẹm mọ “elologhi anhịr” phọ raḅẹm ghan mọ: “Amuụm lọ omhi kụ radụgh ghan iboom.” (Prov. 9:17) “Amuụm lọ omhi” p’eeghe? ABaibul phọ atomaạm orolhạn esi dị budị maalhạn rokelhọm ghan idiphọ amuụm dị raamhanhamhi ghan oye. (Prov. 5:15-18) Olom r’anhịr dị maalhạn ni kotue ni okelhọm orolhạn esi. Kuolọ egbatanhaạn ni mem lọ rokaạph ilọ “amuụm lọ omhi.” Iphẹn phọ etue ni eḍighi ugbini ugbini, orolhạn esi dị u/ḅaạl. Iphẹn phọ egbor remite ghan ibooghiạn, idiphọ oḅạ rami ghan bọ ibooghiạn. “Amuụm lọ omhi” ramaạr ghan kadụgh mem lọ eghịgh mudị ko/siphom oye phọ. P’eeghe obia aloor! AZihova ramiịn ni oomo araraạr. Iyaạr i/lo dị eghiḍim eeleeny oroph akuuḅi aghisigh aZihova. Kụ iḍighi kụ, iyaạr dị ‘redụgh’ i/lo esi amuphe phọ amuphẹ phọ.—1 Kọr. 6:9, 10. w23.06 22 ¶7-9

Kokaạph ika eḍighi maạr dị esi ekpo amem, nạ alhoghoma mọ nạ raaḅereghị ghan iniin phọ iiḅereghị phọ obobọ amoọgh eniin eten arukumuan? Ka/kureri mọ nạ o/mhoọgh mun uwaloor phọ aZihova. Nạ o/mhunhughan, kụ mem emhạn mem ipẹ yira rologhoma ghan bọ renmia ghan ni. Eḍighi maạr dị oophugh phọ anạ amhiigh oḍim, pọ tuutughiạn eḍeenhaan otelhedom mọ Pọl. Ii, ghalhamọ r’iduọn odị akparaghạ bọ otuughaạny aZizọs, odị alhegheri ni mọ eeni amem odị ka/moọgh ghan eephuạ oḍighi ipẹ ewạ bọ. APọl asopha oghiọm aghisigh omhunhenhi arukumuan phọ odị etigheri ipẹ odị alhoghoma bọ mem mọ amuphẹ phọ. Iniin phọ kẹn, ka/meera ipẹ nạ alhoghoma bọ kụ esopha osopha engọ nyinhạ. Sopha oḍighi oghiọm aghisigh ipẹ ekpeanhaạn bọ etigheri ipẹ nạ alhoghoma bọ. Eḍighi maạr dị nạ aghiọm ni ghisigh aḍighi ghan ipẹ ekpeanhaạn bọ, pọ esighẹ rekị olhoghoma phọ anạ kanmia ni agey.—1 Kọr. 9:16. w24.03 11-12 ¶12-13

Yira kotue ni oḍeenhaan aani ephomhoghiạn bumor r’abumaranhi ayira esi osighẹ abidị righirị. (2 Kọr. 6:11-13) Ibadị ayira uḍuạ rookpomhoghan dị abumor r’abumaranhi asidọl kirokirọ kụ odi r’araagharạ dị egbaranhaạn. Yira kotue ni okparamhị ephomhoghiạn phọ ayira esi oomo abidị, esi ogbon ghan imạ araagharạ phọ abidị. Kekạr kụ emoghi dị yira koḍeenhaan ephomhoghiạn mem igbogh iiḅaghamhị phọ. Mem dị igbogh iiḅaghamhị phọ emhiigh, yira komoọgh ḍighen oghoph? Tuutughiạn itọ phọ aZihova angọ bọ we phọ odị mem mọ ozuoghom bọ Babilọn iḍiodi phọ: “Weye amhị, iḍiku iloghi aruutu anyina, eghughiom siloor anyina. Ibooghiạn moọny ekulha amem tutụ oghạgh olhoghi phọ Enhaạn aagbenyenụ.” (Isa. 26:20) Ekịgh mudị ikpo onhụ phọ iphẹn phọ igbolhomaam aani ni iyira phọ abuẹn kosoman bọ igbogh iiḅaghamhị phọ. w23.07 6-7 ¶14-16

Ḍeenhaan siphẹ ezọ phọ anạ mọ nạ amoọgh ni onhaghanhạn aḍughụm. Puruan loor anạ mọ: ‘Awe umhiịn ni imhị idiphọ oye dị raḍeenhaan ghan onhaghanhạn aḍughụm, rameeraam ghan ilo abunhọn, ḅilhẹ rakparaghạm ghan? Obobọ idiphọ oye dị ra/sighẹ ghan ilọ abunhọn, ogbagarạ oye, obobọ oye oḅom emhụ? Mị raler ghan ni rurụ kangọ bunhọn kụ aḅilhẹ asighẹ aani ilọ bidị oghaạph mem lọ ewạ?’ Yira oghị ghisigh oḍeenhaan ghan onhaghanhạn aḍughụm pọ yira rotuughaạny ghan aZihova r’aZizọs. Onhaghanhạn aḍughụm mọ aḅaramaạm oyọ ghan odaphạn mem dị asidọl ayira enmia. Mem dị asidọl ayira enmia yira otue ni osoman iiḅaghamhị dị yira u/seere olhoghi. Esi omaạm, etue ni eḍighi ekperenhom e/moon. Ḅilhẹ kẹn e/lo ikpoki, obobọ abuọ itooghị phọ otue ni oḍighi idị araraạr kikparanhaạn iyira. (Eccl. 9:11) Ketue kẹn ni eḍighi ipaanhaạn mem dị oḍighom mọ onme eten arukumuan phọ ayira obobọ esi phọ yira rokumuan ghan bọ. Yira kotue ni oluạn imhoom asidọl phọ iphẹn phọ eḍighi iyaạr dị yira ogbariọn inya aradạ phọ iphẹn phọ: (1) lọgh elhegh mọ adọl phọ anạ menmia, (2) gbon ipẹ edi bọ ghisigh, (3) gbon imạ araraạr phọ memitenhaan bọ nyinhạ, ḅilhẹ (4) loghonhaạn bunhọn ḍighaạgh. w23.07 21-22 ¶7-8

Oyil phọ aDaniel aḍighi oḍoọgh oọny mem mọ abuọ aBabilọn phọ osighẹ bọ nyodị siphẹ emhạ phọ odị ogheelhom Babilọn idiphọ ebenhẹ. Kuolọ ghalhamọ r’iduọn odị aḍighi bọ ni oḍoọgh oọny, odị aḍighan ni elhegh riḍien awe aBabilọn phọ. Bidị “ophogh bọ ephẹn anyụ phọ”—bidị umhiịn mọ aDaniel “eghạ o/ḍigh, kụ anighẹ kẹn omhiịn” ḅilhẹ mọ odị amite eghunotu abutooghiạ. (1 Sam. 16:7) Loor oomo phọ iphẹn phọ, abuọ aBabilọn phọ uukolhobian ni nyodị okumu isiphẹ ogiga phọ. (Dan. 1:3, 4, 6) AZihova aphomoghiạn Daniẹl loor odọ oye phọ odị aru bọ. Okạr oghaạph, eeni purukụ aDaniel amhuunha ukpe mem mọ aZihova agholhom bọ nyodị Noa ḅilhẹ r’aJob, rebenhẹ phọ odị abuẹn phọ mokumu bọ nyodị esi ibadị asiạ. (Gen. 5:32; 6:9, 10; Job 42:16, 17; Eze 14:14) AZihova aghị ni ghisigh aḍeenhaan ghan Daniel ephomhoghiạn siphẹ oomo adọl aghuḍum mọ odị.—Dan. 10:11, 19. w23.08 2 ¶1-2

Nạ rawạ ogho otu, nạ kawạ ni okuamhị olhegheri oomo ilọ otu phọ nạ rawạ bọ ogho phọ r’aloor. Yira kotue ni oḍighi aani iniin phọ mem dị yira robạl koḅilhẹ otuughạ Baibul phọ. Nạ aagboronhom iboom kụ aạl ghan, pọ nạ kalegheri iphurukpu araraạr bịn—“iḅẹl araraạr adom mọ Enaạn.” (Hib. 5:12) Kuolọ, idiphọ otu phọ, kemoghi mọ “ḍigh” ologhi phọ kụ aaḅeghiọn ilọ esi r’esi. Eniin emạ eten osighẹ otuughaạm aBaibul phọ pọ omhiịn ipẹ adom aBaibul phọ eekomoghạn bọ. Kparaghạ olhegheri igey phọ ipẹ nạ amheeraam bọ r’emhụ omheeraam mọ anạ. Orue okuamhị onhaghanhạn Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, yira omoọgh otuughạ olhegheri igey aBaibul dị eḍiinyan. Otelhedom mọ aPọl aromha bumor r’abumaranhi phọ mọ omhiigha ghan loor kụ otuughạ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn obọ bidị orue olhegheri okuphom owol “ereghẹ phọ r’aḍidoọny phọ r’aḍikẹl anyụ” igey phọ. Bịn bidị momhoọgh omheeraam dị “amoọgh igey asinị ḅilẹ ophighi okuamị.” (Efe. 3:14-19) Ewạ mọ oḍighi aani iniin phọ. w23.10 18 ¶1-3

ABaibul phọ akaạph ni ilọ ibadị areḍeenhaan awe okparạm. Kenighẹ ni otuughạ ilọ areḍeenhaan phọ iphẹn phọ. Esi omaạm, ghalhamọ r’iduọn omạ bọ ni Devid k’eghoroghọr oḍighi odaạm eelhe phọ Izrạl, odị akori ni esi ibadị asiạ kụ ogbi bọ oḅọgh itooghị phọ ongọ odị. ASimiọn r’Anạ ughị ni ghisigh okumu aZihova kụ okoriom ghan aMesaya phọ. (Luk 2:25, 36-38) Mem dị nạ atuughạ ilọ areḍeenhaan phọ iphẹn phọ, puruan loor mọ: Eeghe kụ ilhoghonhaạn bọ ḍighaạgh oye phọ ophọn phọ oḍeenhaan okparạm? Eeghe asuọ kụ edị odị amhoọgh esi oḍeenhaan okparạm? Ika kụ edị mị katue atuughaạny nyodị? Nạ katue ni kẹn amooghọm suọ esi otuughạ ilọ abuphẹ okparạm u/moọgh bọ. (1 Sam. 13:8-14) Nạ atue ni apuru mọ: ‘Eeghẹ kụ iḍighi bọ iyaạr phọ bidị okparạm u/moọgh bọ? Eeghe ikarạph araraạr kụ imitenhaan bidị loor e/moọgh okparạm mọ abidị?’ w23.08 25 ¶15

Otelhedom mọ aPita aḅạr ri Zizọs; odị o/mheera mọ iyaạr eḍighi idị odị kabilhẹ Zizọs. Odị aḍeenhaan ni iphẹn phọ mem dị aZizọs aghaạph iyaạr dị abutelhedom mọ odị u/naghanhạn. (Jọn 6:68) Tutụ odị kagbạ bọ emhụ iyaạr phọ odị aghaạph bọ bịn abuniin abumatuạn phọ owilhẹ nyodị. Kuolọ aPita o/ḍighi idiphọ. Odị aḅạr ri Zizọs kụ aḅẹm mọ aZizọs kụ amhoọgh “oghaạph iIọ aghuḍum k’agee-pọ” phọ. AZizọs alhegheri ni mọ aPita r’abueriphọ abutelhedom mọ kobilhẹ ni nyodị osuma. Kuolọ aZizọs akuphom ni owol mọ aPita kaḅilhẹ ni akiọm ghisigh apamhanhạm ḍimheerạ phọ odị. (Luk 22:31, 32) AZizọs alhegheri ni mọ “edi ni iloghi [abidị], kụ asiloor phọ kụ idugh.” (Mạk 14:38) Epẹ kụ iyaạr phọ aZizọs u/bilhẹ bọ nyodị, ghalhamọ r’amem mọ odị apharanhaạn bọ nyodị. Mem mọ oḅeton bọ nyodị, aZizọs amitenhaan ni Pita—eeni mem dị oginha odị kụ odi. (Mạk 16:7; Luk 24:34; 1 Kọr. 15:5) P’eeghe idị ipẹ phọ ekparamhị otelhedom mọ Pita alhoghoma bọ saị esi epẹ emite bọ! w23.09 22 ¶9-10

Enhaạn rasạr ghan kawilhenhaạn obobọ raakpereghi ghan ikarạph abuphẹ omhoọgh bọ omheeraam oghị esi odị. Odị rasạr ghan bịn kawilhenhaạn amhạn, ḅilhẹ kẹn ikarạph phọ abidị ra/balạm ghan mun. (Ps. 32:1, 2) AZihova ramiịn ghan we phọ abuẹn phọ idiphọ awe dị ḍipiomạn u/moọgh loor omheeraam mọ abidị. Ii ugbeelhom Ebraham, Devid, ḅilhẹ r’abunhọn arebenhẹ Enhaạn idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr, kuolọ bidị uḍighi ni we dị u/munughan. Loor esi omheeraam mọ abidị, Enhaạn amhiịn bidị idiphọ awe dị sipiomạn u/moọgh mem dị osighẹ kụ r’opoghom buphẹ omheeraam u/moọgh bọ obobọ r/ooḅereghị bọ nyodị. (Efẹ. 2:12) Idiphọ otelhedom mọ aPọl aghaạph bọ aagholhomhi siphẹ aḍinyạ phọ odị, omheeraam kụ ekpanhạ iyaạr orue omhoọgh igey asiya r’aZihova. Ebraham r’aDevid uḍighi righirị Enhaạn loor esi dị bidị umhoọgh omheeraam oghị esi odị, kụ yira kẹn ni kotue ni oḍighi aani righirị Enhaạn loor omheeraam mọ ayira. w23.12 3 ¶6-7

Ḍio arodon, oomo aKristẹn omoọgh ni eepoogh ophinyọn arikiạ ongọ aZihova esi osighẹ amem mọ abidị, inyaạm, ḅilhẹ r’araraạr emhoọgh abidị olhọgh ophophe iiḍighi Omhạr phọ. Yira kotue ni oḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni eepoogh ooseeny aani aZihova esi oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ ophinyọn aani arikiạ phọ. Otelhedom mọ aPọl aghaạph ni ilọ iniin apakirị iiseeny phọ ayira dị i/wạ r’owạ dị yira kopogh ogunhọm. (Hib. 10:22-25) Iphẹn phọ eḅaramaạm ooḅereghị ghan aZihova, oghaạph ghan ilọ oḍuomolhoghi phọ ayira, oghị ghan ituughạ, ḅilhẹ r’oniin kakologholhomhị ghan nyoniin “siẹn dị [yira romiịn] ni mọ aḍio Omoọgh-we phọ rekpulạn ni.” Epẹ eekunha aḍinyạ Ogananami phọ, ookpaạny aZihova aghaạph ni alhọgh iiphaghamhiọm iyạl amem mọ: “Seeseeny ghụn Enaạn!” (Ogan. 19:10; 22:9) R’amem r’amem ku/bulha igey phọ iphẹn phọ eḍiinyan bọ yira mooḅeghiọn bọ ilọ ogbogh otu iiḅereghị aruwaloor phọ aZihova ḅilhẹ r’imạ phọ eepoogh phọ yira omhoọgh bọ ooseeny aani egbogh Enhaạn phọ ayira! w23.10 29 ¶17-18

Oomo ayira rowạ ni oghiọm aghisigh ophomhoghiạn oniin atum nyoniin. Toroboiperolbọ, ewạ ni dị yira kolọgh elhegh iphụr arurụ phọ aZizọs mọ “ephomoghiạn ibadị awe keephoọm ni.” (Mat. 24:12) AZizọs ra/ḅẹm ghan siẹn phọ mọ ibadị abumatuạn odị k/opomoghiạn ghan mun oniin atum nyoniin. Kuolọ ewạ ni dị yira kogona loor obọ e/moọgh ephomhoghiạn abirinhi phọ kitir ghan bọ iyira. Siẹn yira momhiịn bọ iphẹn phọ, ooḅeghiọn ḍipuru phọ aḍiẹn phọ emhạn bọ maạr: Ika kụ edị yira kotue olegheri mughumọ ephomhoghiạn phọ ayira ekpạr ri? Eniin eten olhegheri esi dị ephomhoghiạn phọ ayira ekpạr esi pọ ophogh ipẹ yira romegheron ghan bọ mem dị iyaạr emite. (2 Kọr. 8:8) APita aghaạph ni aghol iniin odọ amem dị yira kotue ni oḍighi iduọn phọ, odị aḅẹm mọ: “Oniin amoọgh ephomoghiạn dị eḍiinyan aghị esi ophoriphọ, idị eḍighi bọ ephomoghiạn kụ reekpereghi ghan ibadibadị ikarạph!” (1 Pit. 4:8 NWT) Asidugh ḅilhẹ re/munughan abunhọn ketue ni edẹgh epogh ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi abidị. w23.11 10-11 ¶12-13

Yira ko/tue oḅẹm mọ yira rodạph ni itọ phọ aZizọs ilọ ephomhoghiạn eḍighi maạr dị yira roḍeenhaan ghan ephomhoghiạn buniin awe bịn siphẹ ookpomhoghan phọ. Ii, eeni yira kotuman ni buniin awe siphẹ ookpomhoghan phọ opuemhi bunhọn iḍiphọ aZizọs aḍighi bọ. (Jọn 13:23; 20:2) Kuolọ otelhedom mọ aPita rughiọm ghan iyira olhoghi mọ yira okparaghạ oḅilhẹ olhọgh ikuph omhoọgh ephomhoghiạn abuọ asiya—ephomhoghiạn anmụny onhiin—oghị esi oomo abumor r’abumaranhi phọ. (1 Pit. 2:17) APita uromha iyira mọ “oniin aphomoghiạn nyoniin r’oomo ologhi odị amadạn.” (1 Pit. 1:22) Siẹn phọ, ekpo onhụ phọ ophomhoghiạn “r’oomo ologhi omadạn” eḅaramaạm oḍur oḍoonyẹ oḍigh ephomhoghiạn phọ ayira oghị esi oye dị ikparanhaạn iyira oḍeenhaan ephomhoghiạn. Esi omaạm, kokaạph ika eḍighi maạr dị onyọ umor upiomạn iyira esi eniin eten? Iyaạr dị yira kootughiạn pọ oḍighi oḅulhemhian ko/ḍeenhaan ephomhoghiạn. Kuolọ aPita atuughạ ni ḍighaạgh aZizọs mọ oḍighi oḅulhemhian o/ḅeraạn Enhaạn. (Jọn 18:10, 11) Odị agẹ mọ: Ke/sighẹ ghan ikarạph ekpeọm ikarạph. Ke/sighẹ ghan kẹn igurughian ekpeọm igurughian. Ingọ ghan ghụn bidị ḍisẹph.” (1 Pit. 3:9) Kụ iḍighi kụ, meera dị itọ ophomhoghiạn r’oomo olhoghi omhadạn kenyu nyinhạ omhoọgh ogbolhomaam r’igbiririph oghị esi oomo awe. w23.09 28-29 ¶9-11

Reḍighi ghan ni iiḍaạny omhiịn eten phọ epẹ obumoọny rapoph ghan bọ kamhanhạm. Aḍiphoph obumoọny eḍighi eseeriom. Kuolọ ophoph eten aruwaloor i/dighi idiphọ. (1 Kọr. 13:11; Hib. 6:1) Orue ophoph eten aruwaloor, pọ oye phọ amoọgh omhoọgh asiya dị ekpạr r’aZihova. Yira omoghi kẹn uwaloor iigbia phọ olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh orue omhoọgh araagharạ phọ ipẹ k’Enhaạn, otuughạ asighalhanyạ orolhọm, ḅilhẹ r’ookolhobian ilọ aroopoogh arukumuan epẹ ghisigh. (Prov. 1:5) Elhephiri r’eyạ kụ edị aZihova alhẹm we. (Gen. 1:27.) Iduọn yira olhegheri bọ ni, alhephiri r’anmariịr ogbatanhaạn ni agey esi aḍimite, ḅilhẹ r’inhọn areten. Esi omaạm, aZihova angọ ni lhephiri r’anmariịr iiḍighi dị egbaranhaạn, esi iduọn phọ, bidị omoghi ni sighalhanyạ r’araagharạ dị keloghonhaạn bidị ḍighaạgh orue oḍighi akirokirọ iiḍighi phọ ipẹ phọ.—Gen. 2:18. w23.12 18 ¶1-2

AZizọs awạ ni dị abunhọn kosighẹ oḍighinhom aani ḍien Odẹ phọ odị ḍughụm? Ii. Abuniin abuḍiemiom aruukụ iiḅereghị ughophora mọ eḍighi e/lọgh eegu omhạgh ghan aḍien phọ Enhaạn, kuolọ aZizọs o/mheera mọ aḍiitughiạn phọ aḍiphẹ phọ esophoghom nyodị oghuenhi aḍien Odẹ phọ odị. Mem dị aZizọs aakonhom oye dị ikarạph aruwaloor egholha eniin ekpisi dị oghol mọ Gerasin, awe phọ umhiigh ni oghiilhaan aZizọs, kụ ooḅereghiạn nyodị oḍuạ eelhe abidị. (Mạk 5:16, 17) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni bịn, aZizọs awạ ni dị awe kolegheri ḍien phọ aZihova. Esi iduọn phọ, odị aḅenhị ni oye phọ odị aakonhom bọ mọ aghaạph aḅenhị bunhọn ipẹ aZihova maḍighinhaan bọ nyodị. (Mạk 5:19) Iniin phọ kụ edị odị rawạ rodon—odị rawạ dị yira kogbeelhom ḍien Odẹ phọ odị siẹn oomo aḅirinhi phọ! (Mat. 24:14; 28:20) Olhoghi Odaạm mọ ayira, Zizọs, raḅaạl ghan ni mem dị yira ophinhom aani bin oḍighi phọ opọ phọ. w24.02 10 ¶10

Ekạr kụ eḍighi ḍisẹph oḍighom aani apakirị oḍighom mọ aZihova siẹn igbagarạ asiḍio eekunha phọ. Iduọn asidọl aḅirinhi phọ repogh ghan bọ bịn olhoghorị, aZihova mungọ iyira bumor r’abumaranhi orue olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh. (Ps. 133:1) Odị rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh omhoọgh oḅaạl olhoghi siphẹ eghunotu phọ ayira. (Efẹ. 5:33–6:1) Aḅilhẹ kẹn rungọ ghan iyira orọph omhiịn ḅilhẹ r’osụ-olhoghi phọ yira omhoghi bọ orue omhoọgh eephọ olhoghi. Kuolọ, yira omoghi ni olhọgh ikuph orue oghị aghisigh okumu aZihova eten dị ekpẹ oḍuom olhoghi. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị oye atue ni akaạph obobọ aḍighi iyaạr dị kepin esi ayira. Kụ eeni amem e/munughan phọ ayira etue ni iḅonyon iyira ezu, ekạr nuụn ekpaariọm mem dị yira ro/gbạ ghan mem opiomạn oniin phọ opiomạn phọ. Yira omoghi oghiọm aghisigh okumu ghan aZihova (1) mem dị abumor r’abumaranhi phọ ayira upiomạn iyira, (2) mem dị opọ r’ayira aalhạn bọ ubi iyira, ḅilhẹ (3) r’amem dị yira obi loor ayira. w24.03 14 ¶1-2

Mem emhạn mem, nạ kanaghạn ghan ni reḍeenhaan abumor r’abumaranhi dị mosopha obughẹ arukumuan phọ bidị rongọ bọ aZihova. Eeni bidị moghị aani School for Kingdom Evangelizers obobọ okị ekpisi dị ewaạm mọ ebụgh. Lọ nạ katue ni, pọ ḍighi ni ilọ nạ katue ophighi aani asiigbu phọ ipẹ phọ. R’ikpukpụ, awe phọ aZihova rowạ ghan ni reten obughẹ arukumuan phọ abidị. (Iiḍ. 16:9) Kokaạph ika eḍighi maạr dị nạ ka/tue aḍighi aani ipẹ phọ nyiidiphọ? Kaa/tughiạn mọ nạ asoorom apu buphẹ kotue bọ. Iyaạr dị emhạn maạr siẹn eghiil aKristẹn phọ pọ okparạm oghiọm aghisigh bịn. (Mat. 10:22) Ka/pogh asooromhi ipẹ nạ katue bọ aḍighi angọ aZihova odaphạn inyaạm mọ r’adọl phọ anạ. Epẹ phọ ekpanhạ eten dị nạ katue akiọm ghisigh adạph Zizọs mem dị nạ maḍiiny muụm.—Ps. 26:1. w24.03 10 ¶11

Odẹ k’akẹ phọ ayira aguanhaan osạr owilhenhaạn ayira eḍighi maạr dị yira okiton. (Ps. 86:5) Esi iduọn phọ, eḍighi maạr dị yira okạr ri olhoghoma mọ ipẹ yira oḍighi bọ i/nighẹ pọ yira kotue ni okuphom owol mọ ipẹ aZihova maghaạph bọ inẹ ni—mọ odị masạr ri uwilhenhaạn iyira. Ka/bulha mọ aZihova aḍighi oye dị ayoghoyoghọ. Odị ru/kpạgh ghan iyira oḍighi araraạr dị inyaạm ayira i/si. Odị rasereghiạn ghan oomo ilọ yira oḍighi odaphạn inyaạm mọ ayira. Oḅarạm isiphẹ, gbirima ilọ areḍeenhaan awe siphẹ aBaibul phọ dị okumu aZihova r’oomo ekpom. Tuutughiạn otelhedom mọ Pọl. Odị akumuan ni r’ikpukpụ esi ibadị asiạ, arelhe simuonịr itobi oghiighị arikpisi kirokirọ ogbạ ikpo onhụ phọ ḅilhẹ r’ophighi ibadị arookpomhoghan. Kuolọ mem mọ adọl phọ odị enmia bọ kụ u/tue mun bọ uḍighi oḍighi iphelhegbeel phọ ipẹ odị aḍighi ghan bọ, aZihova aghel li nyodị ḍughụm? Eeye. Odị aghiọm ni ghisigh aḍighi oomo ilọ odị katue, kụ aZihova asẹph ni nyodị. (Iiḍ. 28:30, 31) Iniin phọ kẹn ni kụ edị arukumuan phọ yira rongọ bọ aZihova ketue ni enmia eeni amem. Kuolọ iyaạr dị emhạn maạr esi odị pọ ariphigh phọ yira otuạn bọ kụ rokumuan. w24.03 27 ¶7, 9

Dị eego esi iiḅereghị phọ odị, aZizọs aphighi ni eḍeenhaan dị abutelhedom mọ odị kodaphạn. Siphẹ oomo arukumuan phọ odị, aZizọs o/gbạ ghan mem ooḅereghị. Odị amiteom ghan ni mem aaḅereghị ghalhamọ r’iduọn awe u/ngọ ghan bọ nyodị eepoogh. (Mạk 6:31, 45, 46) Odị aḅon ghan ni aḅetenhu esoph aḍiroọr pidị ogina odị atue aaḅereghị. Eniin amem nuụn, odị aaḅereghị ni oomo aḍughul phọ orue osopha osopha dị amhạn maạr iboom. (Luk 6:12, 13) AZizọs aaḅereghị ni ibadị amem ḍughul phọ aḍiphẹ eḅaạl kokiigh bọ nyodị, kụ agbon omhadạn eekunha apakirị oḍighi phọ odị akpạr bọ apu. (Mat. 26:39, 42, 44) Eḍeenhaan phọ aZizọs itughemhị iyira mọ ghalhamọ yira u/moọgh ni eepoogh, omiteom ghan ni mem ooḅereghị. Idiphọ aZizọs, ewạ ni mọ oseenhaan ghan mem dị yira kooḅereghị—eeni eḅon aḍiroọr obobọ ogbo aḍughul. Yira oḍighi iduọn phọ, pọ yira roḍeenhaan ghan aZihova mọ yira osereghiạn ni ookiạ inmo phọ iphẹn phọ. w23.05 3 ¶4-5

Adiniin aḍinyạ etomaạm ephomhoghiạn phọ aZihova amhoọgh bọ aghị esi aKristẹn phọ osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ muụm dị rakil okol. P’eeghe imạ eten osighẹ oghaaphọm ilọ egbogh ephomhoghiạn phọ aZihova amhoọgh bọ aghị esi abuphẹ osagharạn bọ! Kụ abuphẹ osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ olegheri ni mọ bidị odimom “ephomoghiạn Enaạn.” (Jud 1) Otelhedom mọ Jọn aghaạph ni idị bidị olhoghoma mem mọ odị agẹ bọ mọ: “Imiịn eboom ephomoghiạn dị Odẹ phọ uphomoghiạn iyira. Ephomoghiạn phọ odị ebụgh ni iboom dị motuạn ughol iyira mọ anmụny Enaạn!” (1 Jọn 3:1) Oginha abuphẹ osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ bịn kụ edị aZihova aphomhoghiạn ḍughụm? Eeye, aZihova maḍeenhaan ni ephomhoghiạn phọ odị oomo ayira. Eghẹn kụ eten dị epelheghiom dị aZihova muḍeenhaan iyira ephomhoghiạn phọ odị? Ekiạ etagharạn phọ kụ egbogh eten dị aZihova muḍeenhaan iyira ephomhoghiạn dị onhọn oye ko”ḍeenhaan ghan!—Jọn 3:16; Rom. 5:8. w24.01 28 ¶9-10

Esi aBaibul phọ ephẹn phọ ekaạph ni iyaạr dị elhoghonhaạn ḍighaạgh Devid okpạr opu oghiilhaan phọ odị. Ghalhamọ r’iiḅaghamhị phọ odị asoman bọ ni, odị agbirima ni ipẹ aZihova kaḍighinhaan bọ nyodị epẹ ghisigh. ADevid akuphom ni owol mọ mem dị eteẹny aZihova katagharạn ni nyodị. Idị eḍighi bọ, aZihova magbeelhom mọ aDevid kụ kaḍighi odaạm Izrạl. (1 Sam. 16:1, 13) Esi aDevid, torobọ iyaạr dị aZihova aguanhaan pọ memite. Eeghe kụ edị aZihova maguanhaan oḍighinhaan anạ? Yira ro/gon ghan dị odị kughoph iyira asighẹ esi oomo iiḅaghamhị dị yira osoman. Kuolọ, torobọ iiḅaghamhị dị yira osoman siẹn okarạph aḅirinhi phọ ophon, aZihova kasiemhi ni eekunha siphẹ omhoom aḅirinhi phọ ratu bọ. (Isa. 25:7-9) Olemiạ phọ ayira amoọgh ni iikpọ oḅerion abuphẹ momhuughu bọ, ookonhom ayira, r’osiemhi eekunha oomo abuọ igbiphoghọm mọ.—1 Jọn 4:4. w24.01 6 ¶12-13

Tuutughiạn ilọ oḅọgh aloor phọ r’oḍiiny amuụm mọ anạ. Nạ ugbariọn radạ phọ iphẹn loor esi dị nạ uwạ omheerạ agạ aZihova. Tuutughiạn iyaạr phọ elhoghonhaạn bọ nyinhạ ḍighaạgh okuphom owol mọ iphẹn kụ igey phọ. Nạ urue ni alhegheri aZihova, kụ iphẹn phọ ebughẹ eegu phọ ḅilhẹ r’ephomhoghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi Odẹ k’akẹ phọ anạ. Kụ nạ aru amhoọgh omheeraam, kụ ipẹ phọ enyu nyinhạ okiton. Kụ ekpom anạ enyu nyinhạ oghel ikarạph iḍighinhom araraạr kụ oghị aghisigh orọl adọl dị emhoọgh muḅọph r’arigbiom mọ aZihova. Kụ olhoghi anạ aphooph ni mem mọ nạ aru bọ alhegheri mọ Enhaạn masạr ikarạph phọ anạ awilhenhaạn nyinhạ. (Ps. 32:2) Kụ nạ amhiigh oghị ituughạ r’oḅilhẹ oghaạph oḅenhị aani abunhọn ilọ iikiạ araraạr phọ nạ matuughạ bọ. Idiphọ onyọ aKristẹn dị maḅọgh loor angọ aḅilhẹ aḍiiny muụm, nyiidiphọ nạ ratelhe eten aghuḍum mọ, kụ nạ aḅilhẹ asopha mọ nạka/bilhẹ eten phọ ephẹn phọ. (Mat. 7:13, 14) Omheerạ omhiigh, kụ oghị ghan ghisigh ophomhoghiạn oḅilhẹ onhaghanhạn ghan aZihova. w23.07 17 ¶14; 19 ¶19

Nạ katue ni amoọgh inyaạm okpạr opu atorobọ odẹgh ophogh, mem dị nạ agbirima ilọ oguanhaan oḅọgh aloor phọ anạ ongọ aZihova. Esi omaạm, nạ kamiigh ni oghaạph araghaạph iḍọ ophoghomiom olom obobọ anhịr onhọn oye ḍughụm? Eeye! Loor esi dị nạ masopha epẹ omhạn mọ nạ ka/ḍighi edọ iyaạr dị erọl idiphọ. Eḍighi maạr dị nạ u/meera dị ikarạph iitughiạn phọ ipẹ phọ kesi sinhị, pọ ke/si esi dị kewạ mọ kparaghạ oruphuron osighẹ. Bịn nạ katue ni “aḍuạ” esi “eten abukarạph phọ.” (Prov. 4:14, 15) Ootughiạn ghan ikuph phọ aZizọs alhọgh bọ oḍighi idị keḅeraạn Odẹ phọ odị, kelhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh oogboronhom oghel atorọ iyaạr dị Enhaạn phọ nạ maḅọgh bọ loor anạ angọ aghel. (Mat. 4:10; Jọn 8:29) Odẹgh ophogh r’igbiphoghọm ringọ ghan iyira eepoogh oḍeenhaan mọ yira onyạ ni oghiọm aghisigh “odạph” ghan aZizọs. Kụ nạ katue ni akuphom owol mọ aZihova kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh oghị aghisigh odạph ghạn aZizọs. w24.03 9-10 ¶8-10