Ariisi oghị omhiịn ophanyanhaạn asipuru Aḍinyạ Ituughạ Ogboku Awiki Phọ

NOVEMBER 5-11

(Jọn 21:​1-3) Iphẹn phọ reten bọ, kụ aJizọs aḅilẹ kẹn aḍeenaan loor odị bumatuạn phọ odị epẹ ophiịny aTaibiriạs. Odị aḍighi iduọn. ² ASaimọn Pita, r’aTomọs phọ opọ oghol bọ mọ aDidimọs phọ r’aNataniẹI phọ opọ aKena epẹ GaIiIi, r’anmụny phọ aZebidi, r’iyạl abunọn abumatuạn phọ aJizọs uroIoghụ ni eniin esi. ³ Kụ aSaimọn Pita aḅenị bidị mọ, “Mị rakị akonị.” Kụ bidị mọ, “Yoor kokị aani ni.” Kụ bidị oghị oḍigh oIoghi oghuugh phọ, kụ oomo aḍughul phọ aḍiphẹ bidị iyaạr u/kiigh.

(Jọn 21:​4-14) Mem dị aḍiroọr reḅaạI, kụ aJizọs ameerạ epẹ oogbom ophiịny phọ, kụ abumatuạn phọ u/legheri mọ aJizọs. ⁵ Kụ aJizọs apuru bidị mọ, “Nmụny phọ, nyina ekiigh ni iyaạr ḍughụm?” Kụ bidị mọ, “Eeye!” ⁶ Kụ odị mọ, “Izu ozugurụ phọ anyina epẹ ḍighaạgh eIiom oghuugh phọ, nyina kemiịn ni iyaạr.” Kụ bidị otuụgh iduọn phọ oḍighi, kụ Ozuom iboom ina dị u/tue mun ukpaaghị ozugurụ phọ. ⁷ Kụ amatuạn phọ opọ aJizọs aphomoghiạn bọ aḅenị Pita mọ, “Odị phọ Omoọgh-we phọ ni.” Kụ mem dị aSaimọn Pita anaghạn bọ mọ Omoọgh-we phọ, odị akpologhiạn ni asuomạ phọ odị, akạgh ikpukụ (Ioor esi dị odị arọI edaḅạ) kụ apeI asuma pạ ophiịny phọ. ⁸ Kụ abuerị phọ abumatuạn phọ oḍurogh ozugurụ phọ r’ina phọ osiemi epẹ ooIe phọ. Bidị u/keIạn anyụ ade, imạn ḍioph r’oogh arukuron aradạ bịn. ⁹ Bidị osuI bọ ophunughu, bịn umiịn ni niạn inyẹ dị okpoonị ropoghị ghan ena r’abrẹd. ¹⁰ Kụ aJizọs aḅenị bidị mọ, “Isighẹ iniin ina phọ purukụ nyina ezẹ bọ eru ephẹn.” ¹¹ Kụ aSaimọn Pita aḍigh oghuugh phọ aḍur ozugurụ phọ r’igbogh ina phọ emuza bọ aphune epẹ anyụ ade phọ. Kụ ogbi bọ ina phọ, imạn oḍuaI arukuron r’iḍioph r’iraạr. Kụ ghalamọ iduọn ina phọ emuza bọ ni bịn ozugurụ phọ o/phanyụ. ¹²  Kụ aJizọs aḅenị bidị mọ, “Itu ele eḍien.” Kụ r’oniin onyọ amatuạn phọ o/mighirom opuru nyodị mọ, “Nạ anhiạn?” loor esi dị bidị ulegheri ni mọ Omoọgh-we phọ ni. ¹³ Kụ aJizọs aghị asighẹ abrẹd phọ angọ bidị, ḅiIẹ r’ena phọ kẹn. ¹⁴ lphẹn phọ kụ imuneniom iraạr amem dị aJizọs aḍeenaan loor phọ odị bumatuạn phọ odị, emiigh k’aḍio phọ dị aḅetenu bọ siphẹ aḍuugh phọ.

(Jọn 21:​15-19) Bidị roIe bọ eḍien phọ rowiIẹ, kụ aJizọs apuru Saimọn Pita mọ, “Saimọn, oọny phọ aJọn, nạ uphomoghiạn imị apu idị abuerị phọ uphomoghiạn imị ḍughụm?” Kụ odị mọ, “Ii, Omoọgh-we, nạ alegheri ni mọ mị aphomoghiạn ni nyinạ.” Kụ aJizọs mọ, “Ngọ eḍien nmụny iyooI igạ phọ amị.” ¹⁶  Odị apuru amuneniom iyạI amem mọ, “Saimọn, Oọny phọ aJọn, nạ uphomoghiạn ni imị?” Kụ odị mọ, “Ii, Omoọgh-we, nạ aIegheri ni mọ mị aphomoghiạn ni nyinạ.” Kụ aJizọs mọ, “Uphoghonaan imị iyooI igạ phọ amị.” ¹⁷  Odị apuru amuneniom iraạr amem mọ, “Saimọn, oọny phọ aJọn, nạ uphomoghiạn ni imị?” Kụ aIoor aPita eḅenyonu idiphọ odị apuru bọ nyodị amuneniom iraạr amem mọ mọ, “Nạ uphomoghiạn imị?” kụ odị mọ, “Omoọgh-we, nạ alegheri ni mọ mị aphomoghiạn ni nyinạ.” Kụ aJizọs mọ, “Ngọ eḍien iyool igạ phọ amị. ¹⁸ Mị akạr raḅenị ghan nyinạ mọ mem mọ nạ aḍighi bọ onyugheel phọ nạ ukparamiạn ghan ni ukpe aghị ekpisi Iọ eḅeraạn nyinạ, kụ mem dị nạ kaḍighi okumor oye, nạ kasele ni raghaạgh anạ, kụ onọn oye aphaḍị nyinạ akimọm ekpisi Iọ nạ u/wạ oghị.” ¹⁹  (Odị aghaạph iduọn phọ omaạm odọ phọ aḍuugh phọ dị kamugh bọ angoọm eghuan Enaạn.) Kụ aJizọs roghaạph iduọn phọ kụ aḅenị nyodị mọ, “Udạph imị.”

nwtsty araraạr ituughạ dị edi Jọn 21:​15, 17

Kụ aJizọs apuru Saimọn Pita: Oghaaphạn phọ ophọn arọl bọ igbo aJizọs r’aPita amite onyebel roten mem mọ aPita apharanaạn bọ Jizọs iraạr amem. AJizọs apuru ni iraạr asipuru olegheriom ipẹ edi bọ ologhi aPita, dị tutụ aloor “aPita eḅonyonu” ezuan. (Jọn 21:17) Oghaaphạn phọ ogẹ bọ siphẹ Jọn 21:​15-17 aḍighinom iyạl ikpo-onhụ aGrik dị egbaranhaạn, a·ga·paʹo ḅilẹ phi·leʹo, iyạl phọ ikpo-onhụ phọ ogbạ mọ ephomoghiạn siphẹ ooḅi oghaạph phọ. Iyạl amem aJizọs apuru bọ Pita mọ: “Nạ uphomoghiạn ni imị?” Iyạl phọ amem mọ aPita amheeraam ghan r’iikpọ mọ onọ “apomoghiạn” ni Jizọs. Ekureriom mọ, aJizọs apuru mọ: “Nạ uphomoghiạn ni imị ḍughụm?” APita aḅilhẹ kẹn aphagharanhaạn mọ onọ apomoghiạn ni nyodị. Torobọ amem lọ aPita akuphom owol ilọ ephomoghiạn phọ odị, aJizọs akpaariọm ghan mọ ephomoghiạn phọ ephẹn phọ enyu Pita ongọ eḍien ‘r’ophogh’ abumatuạn phọ odị eten aruwaloor, siẹn phọ omaaniọm bumatuạn phọ idiphọ iyool obobọ “iyool igạ.” (Jọn 21:​16, 17; 1Pit 5:​1-3) AJizọs angọ eepoogh dị aPita k’akuphom owol ephomoghiạn phọ odị iraạr amem kụ agbi bọ nuụn ongọ odị oḍighi ophogh iyool phọ. Eten phọ ephẹn phọ, kụ edị aJizọs akạr aḍeenhaan mọ onọ masạr ri abilhenhaạn Pita opharanhaạn odị iraạr amem.

nạ uphomoghiạn ni imị apuemi iphẹn phọ [NWT]?: Odaphạn iilhogh phọ ipẹ roḅaạm ghan bọ, ikpo-onhụ phọ “apuemi iphẹn phọ” kotue ni onaghanhạn ibadị areten. Abuniin abuọ olhegheri iyaạr, omeeraam mọ remạ ghan mọ “nạ uphomoghiạn ni imị apu buerị phọ abutelhedom mọ ḍughụm?” obobọ “nạ uphomhoghiạn ni imị apu idị abuerị phọ uphomhoghiạn imhị ḍughụm?” Toroboiperolbọ, okạr iyaạr phọ remạ ghan bọ pọ “nạ uphomoghiạn ni imị apuemi iphẹn phọ?” iduọn phọ pọ, ina phọ bidị ozẹ bọ obobọ akonị ina phọ. Okạr iyaạr phọ ekpịgh phọ ephẹn phọ rekaạph ghan bọ pọ: ‘Nạ uphomoghiạn ni imhị apu ruphua obobọ raraạr iphulupul ḍughụm? Eḍighi maạr lọ eḍighi idiphọ pọ, ngọ eḍien iyool phọ amhị.’ Aḍipuru phọ aḍiẹn ekpeanhaạn ni odaphạn ipẹ aPita mazọ ghan bọ epẹ omhạn. Ii obọ aPita aḍighi aani ni oniin siphẹ abuḅẹl abumatuạn phọ aJizọs (Jọn 1:​35-42), kuolọ odị o/sighẹ oomo aghuḍum m’odị okuọm odạph Jizọs mem mem mọ. Kparipẹ ghụn, aḅilhẹ aḅula amhiigh akonị phọ odị. Iyạl ikpo arunwanyụ reten, aJizọs aḍur ri Pita asighẹ siphẹ oḍighi phọ odị abụgh bọ iboom aḅilẹ bọ kẹn rasighẹ ghan mem, oghị okonị “akonị awe.” (Mat 4:​18-20; Luk 5:​1-11) AJizọs amhugh bọ i/bia bịn, aPita aḅilhẹ aḅẹm mọ onọ rakị akonị, bịn abunhọn abutelhedom odạph nyodị. (Jọn 21:​2, 3) Kụ iḍighi kụ ekịgh mudị aJizọs rakparaghạ ghan oḍeenaan aPita idị ewạ bọ omeerạ eniin agạ: Odị kasighẹ oḍighi akonị phọ odị idiphọ eḅẹl iyaạr ḍughụm, idiphọ okpol bọ ina phọ siphẹ ghisigh odị, obobọ odị kasighẹ oḍighi ongọ eḍien aruwaloor iyool phọ obobọ bumatuạn phọ aJizọs kụ aḍighi eḅẹl?​—Jọn 21:​4-8.

omuneniom iraạr amem: APita apharanaạn uw-emoọgh phọ odị iraạr amem; kụ iḍighi kụ aJizọs rawạ mọ odị ameera iraạr amem okparamị aḍiitughiạn phọ odị. Mem mọ aPita ameeraam bọ, aJizọs aḅenị ni nyodị oḍeenaan ephomoghiạn phọ r’ogbolomaam mọ opọ phọ esi osighẹ arukumuan iigbia opuemi inhọn araraạr. APita r’abunhọn ikpolom abumor, k’ongọ eḍien, okparamị, oḅilhẹ ooḅaakị egu iyool phọ aKraist okpẹ bọ oḍuom ologhi phọ. Buẹn phọ uḍighi ni budị mosagharạn ni uwaloor iigbia phọ, kuolọ iḅilẹ ni ewạ mọ ongọ bidị eḍien aruwaloor.​—Luk 22:32.

(Jọn 20:17) Kụ aJizọs aḅenị nyodị mọ, “Imị ku/kpooghiọm Ioor anạ, idị eḍighi bọ mị k’’ogheeI oteẹny Odẹ phọ amị epẹ k’akẹ. Kiạ aḅenị buọ asiya phọ amị mọ, ‘Mị rakeeI k’Odẹ phọ amị r’anyina, ḅiIẹ k’Enaạn phọ amị r’anyina.’”

nwtsty iyaạr otuughạ dị edi Jọn 20:17

Imị ku/kpooghiọm Ioor anạ: Ekpo-onhụ aGrik phọ haʹpto·mai ketue ni emạ “oḅọgh” “okpọ oye; obobọ okpạph oye.” Abuniin abudị ogẹ aani oteneghi Baibul phọ ogbạ ikpọ-onhụ phọ aJizọs mọ: “Imị ku/ḅọgh.” Toroboiperolbọ, aJizọs siẹn phọ ra/kaạph ghan ilọ oopho aḍiḅọgh dị aMeri opọ aMagdalạ phọ aḅọgh nyodị, siẹn dị odị u/kel bọ mem mọ abuerị phọ anmariịr phọ “ophạm ruwol odị” mem mọ moḅeton bọ ni nyodị siphẹ aḍuugh phọ. (Mat 28:9) Ekịgh mudị aMeri opọ aMagdalạ phọ aghiilaan mọ aJizọs rawạ ogheel k’akẹ. Loor oboom aḍiḅeraạn phọ odị orọl r’Uw-emoọgh phọ odị, odị akạr akpọ Jizọs, o/meera mọ aḍuạ. Oḍighi idị odị kameeraam mọ onọ k/oḍuạ, aJizọs aḅenị Meri mọ ku/kpooghiọm nyinọ loor odị, kparipẹ ghụn, mọ aghị aḅenhị bumatuạn phọ odị iiḅi iinhaghạn ilọ oḅetenu esi aḍuugh phọ odị.

(Jọn 20:28) Kụ aTomọs mọ, “Omoọgh-we r’Enaạn phọ amị.”

nwtsty iyaạr otuughạ dị edi Jọn 20:28

Omoọgh-we r’Enaạn phọ amị!: Iduọn phọ pọ, “Uw-emoọgh phọ amị r’Enaạn phọ [ho the·osʹ] amị!” Abuniin abuọ igbogh arinyạ omiịn oḅẹm mọ ophọn idiphọ aḍiolọ iikia dị oḅaanhaạn Jizọs, kuolọ okạr roḅenhị ghan Enaạn Odẹ phọ odị. Abunhọn okophora mọ okaraghị onhụ aGrik phọ aḅẹm mọ ikpo-onhụ phọ iphẹn phọ uḅenhị ghan Jizọs r’aloor. Ghalamọ iḍighi ni idiphọ, iyaạr phọ otuạn bọ kụ oḅạ ikpo-onhụ phọ iphẹn phọ mọ “Omoọgh-we r’Enaạn phọ amị” kokạr onaghanhạn mem dị osighẹ ophoghom ipheriphọ ariisi aBaibul phọ. Tutụ igẹ phọ eḍeenaan bọ mọ epẹ omạn aJizọs maḅenị ni butelhedom mọ odị mọ, “Mị rakeeI k’Odẹ phọ amị r’anyina, ḅiIẹ k’Enaạn phọ amị r’anyina,” iyaạr otuạn kụ omheeraam mọ aTomọs aatughiạn mọ aJizọs kụ Enaạn phọ epelheghiom bọ i/lo (Miịn iyaạr otuughạ dị edi Jọn 20:17.) ATomọs managhạn ghan ni kẹn dị aJizọs aaḅereghị “Odẹ,” phọ odị kụ amhạgh mọ “egina okaraghị Enaạn phọ.” (Jọn 17:​1-3) Kụ iḍighi kụ eeni aTomọs amhạgh Jizọs mọ “Enaạn phọ amị” loor ariphigh phọ iphẹn edaphạn bọ siẹn: Odị amhiịn Jizọs idiphọ “emụgh” kuolọ k/idiphọ Enaạn phọ epẹ epelheghiom bọ. (Miịn iyaạr otuughạ dị edi Jọn 1:1.) Obobọ eeni odị amhạgh Jizọs idiphọ arebenhẹ Enaạn omhạgh ghan bọ ruukpaạny lọ aJihova arom dom, odaphạn ipẹ ogẹ bọ siphẹ igẹ aBaibul aHibru phọ. ATomọs alegheri ni ilọ ibadị igẹ dị awe siphẹ aBaibul phọ, obobọ eeni amem idị abugiọm mọ, ophagharanhaạn ghan obobọ oghaạph ghan ilọ ookpaạny mudị aJihova Enaạn phọ. (Poghom Ge 16:​7-11, 13; 18:​1-5, 22-33; 32:​24-30; Jg 6:​11-15; 13:​20-22.) Odaphạn iphẹn phọ, eeni aTomọs amhạgh Jizọs mọ “Enaạn phọ amị”, loor esi iduọn odị alhọgh bọ elhegh Jizọs idiphọ odị amheerạ enye ḅilẹ rakaaphanaạn ghan egey Enaạn phọ.

(Jọn 20:​1-​18) Eḅon aḍiroọr aSondị phọ dị k”okạr ri omiinạ siIoor, kụ aMeri opọ aMagdaIạ phọ aghị asi siphẹ oḍi phọ, kụ amiịn dị mosighẹ ḍighiigh phọ opukiom bọ onhụ oḍi phọ oghiọm ḍiniin aḍighaạgh. ² Kụ odị aghiiI aghị ateẹny Saimọn Pita r’ophorị phọ amatuạn phọ opọ aJizọs aphomoghiạn bọ kụ aḅenị bidị mọ, “Mosighẹ Omoọgh-we phọ siphẹ oḍi phọ oḍuanạm, kụ yoor u/Iegheri ekpisi Iọ oseere nyodi.” ³ Kụ aPita r’ophorị phọ amatuạn phọ oḍuạ onyeene epẹ oḍi phọ. ⁴ IyạI phọ abidị ughiiI Ii, kụ ophorị phọ amatuạn phọ aghiiI apu Pita, kụ aphụr asi epẹ oḍi phọ. ⁵ Kụ odị aḅiriman aphogh, kụ amiịn iphaIaḅaạI iidugha phọ, kụ odị o/ḍigh. ⁶ Kụ aSaimọn Pita adạph ni nyodị asi aani, kụ aḍigh oIoghi oḍi phọ, kụ amiịn iphaIaḅaạI iidugha dị ezuan siphẹ phọ bịn. ⁷ Apookisị phọ opọ okaghạm bọ emụ phọ aakpulughiạn ni gem esi, o/rọI otuman aani iphaIaḅaạI iidugha phọ. ⁸ Kụ ophorị phọ amatuạn phọ opọ aphụr bọ asi siphẹ oḍi phọ aḍigh aani ni kụ amiịn kụ ameeraam. ⁹ (K’anyiidiphọ bịn bidị u/Iegheri ni emụ ekpịgh aḍinyạ iigbia phọ eghaạph bọ mọ odị kaḅetenu ni esi aḍuugh phọ odị.) ¹⁰ Kụ abumatuạn phọ oḍuạ ogheel k’abidị. ¹¹ Kụ aMeri ameerạ ni atuman oḍi phọ amoghi ghan. Kụ idiphọ odị ramoghi bọ, kụ aḅiriman aḅiiIa oIoghi oḍi phọ, ¹² kụ amiịn dị iyạI aruukpaạny k’Enaạn dị oonmenan iphaIaḅaạI iinmenan orologhụ ude, oniin epẹ emụ phọ, ophorị phọ epẹ aruwoI phọ, pạ omuneẹn bọ ḍizu phọ aJizọs. ¹³ Kụ bidị opuru nyodị mọ, “Nịr phọ, uḍighi ika kụ nạ ramoghi bọ?” Kụ odị mọ, “Idị eḍighi bọ mosighẹ Omoọgh-we phọ amị, kụ mị u/Iegheri esi lọ oseere nyodị.” ¹⁴ Odị roḅẹm bọ iphẹn phọ kụ akiton aphogh omạn kụ amiịn Jizọs dị ameerạ, kụ o/Iegheri mọ aJizọs phọ ni. ¹⁵ Kụ aJizọs apuru nyodị mọ, “Nịr phọ, uḍighi ika kụ nạ ramoghi bọ? Nạ rawạ ghan anhiạn?” Kụ odị agbi mọ odị phọ opoghom oghoony phọ kụ aḅenị nyodị mọ, “Oye phọ, eḍighi iyaạr dị nạ kụ asighẹ nyodị, pọ uḅenị imị esi phọ nạ aseere bọ nyodị, mị kakori akị asighẹ nyodị aḍuanạm.” ¹⁶ Kụ aJizọs amạgh nyodị mọ, “Meri” Kụ odị akiton aphogh, kụ aḅenị nyodị onhụ aHibru mọ, “Rabonaị.” (Iduọn phọ pọ ‘Otughemiạ’.) ¹⁷ Kụ aJizọs aḅenị nyodị mọ, “Imị ku/kpooghiọm Ioor anạ, idị eḍighi bọ mị k”ogheeI oteẹny Odẹ phọ amị epẹ k’akẹ. Kiạ aḅenị buọ asiya phọ amị mọ, ‘Mị rakeeI k’Odẹ phọ amị r’anyina, ḅiIẹ k’Enaạn phọ amị r’anyina.’ ” ¹⁸ Kụ aMeri opọ aMagdaIạ phọ aghị aḅenị bumatuạn phọ mọ onọ mamiịn Omoọgh-we phọ, kụ mọ odị kụ aghaạph iphẹn phọ aḅenị nyinọ.

NOVEMBER 12-18

(Iiḍighi 2:​1-8) Kụ reteẹny ḍiroọr eyaạl aPentikọst phọ, kụ oomo abụphẹ omeeraam bọ ookpomoghan eniin esi. ² Egina amem bịn oghur aḍuạ epẹ k’akẹ idiphọ oboom ookugh amuza ologhi otu phọ bidị orologhụ bọ. ³ Kụ asinem dị eghighọgh niạn, emiteghunaan bidị edia yogh kụ esoroghuom rumụ phọ abidi, ⁴ kụ UwaIoor ligbia phọ aḍigh loor oomo phọ abidị amuza kụ angọ bidị iikpọ oḅaạm onhụ kirokirọ. ⁵ lgbo abuọ aJu phọ orugh aani bọ Jeruselem buniin uḍighi ni weye aruukuan dị oḍuạ eelhe kirokirọ siẹn aḅirini phọ kụ oru. ⁶ Kụ mem mọ onaghạn bọ oghur phọ ophọn, aḍita awe uukpomoghan ni. Bidị usinighian ni idị eḍighi bọ oye ye anaghạn ni dị abuphẹ omeeraam bọ roḅạ ghan onhụ odị. ⁷ Kụ eḍighi iikia r’aruugu esi abidị, kụ oḅẹm ghan mọ, “Iduọn phọ ika? Oomo phọ abuẹn rokạm bọ onhụ kirokirọ phọ, abuọ aGalili ni. ⁸ Iḍighi bọ ika kụ torọ onyọ ayira ranaghạn bọ ni onhụ emạ phọ odị?

(Iiḍighi 2:14) Kụ aPita r’iḍioph r’oniin phọ oḅerenu, kụ aPita aphoophe eḍọgh odị kụ aghaạph aḅenị bidị mọ, “Weye abuọ aJu, r’oomo anyina phọ erugh bọ JeruseIem! Iler rurụ enạghạn elegheri iphẹn mị kakaạph bọ.

(Iiḍighi 2:​37, 38) Kụ mem dị bidị onaghạn bọ iphẹn phọ, imoogh ni bidị, kụ opuru Pita r’abuerị phọ abuteIhedom mọ mọ, “Buọ asiya, yoor oḍighi ika?” ³⁸ Kụ aPita aḅenị bidị mọ, “Ikiton esi ikarạph phọ anyina, obọ owur torobọ onyọ anyina muụm esi aḍien phọ aJizọs Kraist, iIọ osạr ikarạph owilenaạn, kụ nyina kemoọgh ni inmo UwaIoor Iigbia phọ k’Enaạn.

(Iiḍighi 2:41) Kụ uwurogh ni muụm buphẹ omeeraam bọ oghaạph phọ odị, kụ ḍio phọ aḍiphẹ budị omeeraam oḅarạm bidị ughiọm ni oḍual oonịr r’apakirị awe.

(Iiḍighi 2:​42-47) Kụ buphẹ momeeraam bọ okuọm Ioor abidị onaghạn ghan itughemị abuteIhedom mọ, r’oroIạn adọI abumor, r’oḅophoghạn opariọn abrẹd phọ, ḅiIẹ r’ooḅereghị Enaạn. ⁴³ Kụ aruugu asiph ni oomo abidị, kụ abutelhedom mọ uḍighi ni ibadị iiḍaạny r’areḍeenaan. ⁴⁴ Kụ oomo phọ abuphẹ omeeraam bọ urọl Ii egina esi kụ osereghi raraạr abidị ogbo, ⁴⁵ Kụ bidị aaIaghi ghan raraạr r’aruphua abidị, kụ odạph ghan dọl ḍiọ oye r’oye kụ odiighi ikpoki phọ. ⁴⁶ Kụ aḍio etum ḍio, oomo phọ abidị ughị ghan ni pạ otu iiḅereghị phọ, opariọn ghan abrẹd iIoghi aruutu phọ abidị, kụ osighẹ ghan muḅọph r’oḅaạI oIoghi kụ oIeom eḍien, ⁴⁷ Oboom ghan Enaạn, kụ oḍigh iiseẹny esi oomo awe, kụ aḍio etum ḍio Omoọgh-we phọ aḅaranaạn ghan ni bidị buphẹ ropẹI bọ kotene.

w86 12/1 29 ¶4-5, 7

Iisogh Dị Rengọ Ghan Ekpom mọ Oḅaạl Ologhi

Eḅẹl aḍio phọ ophighi bọ ookpomoghan aKristẹn phọ lhạ phọ 33 C.E., abuẹn purukụ okiton bọ oḍiiny muụm mọ omhạn bọ 3,000 ‘uḅophoghạn ni, olhe eḍien, oḅilhẹ ooḅereghị Enaạn.’ Loor emhụ eeghe? Oḍighi idị k’edughanhaan bidị ooneghị omheeraam mọ purukụ omoọgh bọ, bidị ‘okuọm Ioor abidị onaghạn ghan itughemhị abuteIhedom mọ.’​—Iiḍighi 2:​41, 42.

Abuọ aJu phọ r’abuọ areelhe phọ moḍuna yogh bọ ughol orọl aani ekula amem mọ kole bọ Eyaạl aPentikọst phọ bịn kụ oghị bọ Jeruselem. Kuolọ iḅeraạn buphẹ moḍighi bọ Kristẹn phọ orọl obia otuughạ iboom araraạr okparamhiọm omheeraam mọ purukụ bidị omhoọgh bọ. Iphẹn phọ iḍighi idị eḍien olhe ḅilhẹ r’esi orọl eḍighi iiḅaghamhị. Ibadị aruuruen phọ u/kạr upạm ikpoki dị emanhạm, kuolọ buniin umhoọgh opeelhe. Loor esi iduọn phọ, usereghi ni raraạr ogbo olhoghonhaạn aḍighaạgh buẹn ekuom bọ.​—Iiḍighi 2:​43-47.

R’ophooph olhoghi bidị aalaghi ni raraạr r’aruphua abidị olhoghonhaạn aḍighaạgh buẹn ekuom bo. U/kpaariọm ghan oye aal obobọ ongọ iyaạr; i/ḍighi ghan kẹn iyaạr oseere awe dọl ekulhom. Iduọn phọ pọ ro/ḅẹm ghan mọ araalhạ phọ aalhaghi oomo raraạr emhoọgh phọ abidị bịn omheel ekulhom. Kparipẹ ghụn, iḍuạ esi igbiririph dị bidị omhoọgh oghị esi abuẹn r’abidị oḅọph bọ omheeraam mọ r’asidọl phọ bidị osoman bọ, kụ bidị aalhaghi bọ raraạr abidị oḅilhẹ osogh aani ghan oraramhị adom Omhạr phọ.​—Poghom 2 Korịnt 8:​12-15.

(Iiḍighi 3:15) Kụ idiphọ nyina eghiigh bọ ni Uw-emoọgh aghuḍum mọ, Enaạn iḅeton ni nyodị siphẹ aḍuugh phọ. Esi iphẹn phọ kụ edị yoor rọkaaphaạn bọ.

it-2 61 ¶1

AJizọs Kraist

“Uw-emoọgh aghuḍum mọ.” Oḍighi oḍeenhaan onmạ ighirigiir Odẹ phọ odị u/kpeanhaạn bọ, aJizọs Kraist asighẹ ghuḍum mọ odị amhunhughan bọ aphighironhọm ekiạ. Iphẹn phọ meḍighi idị edughanhaan bumatuạn phọ abuẹn aKraist asaḅạr bọ oghị otooghị r’odị epẹ k’akẹ, ḅilẹ kẹn r’ookolobian idị awe kotọl siẹn ade phọ eeḍiạn itooghị Omhạr phọ. (Mat 6:10; Jọn 3:16; Efẹ 1:7; Hib 2:5; miịn RANSOM.) Esi iduọn phọ bịn odị aru aḍighi “Uw-emoọgh [“Okpanạ oolhạ,” KJ; JB] aghuḍum” esi oomo omhạr awe. (Iiḍ 3:15) Ekpo-onhụ aGrik phọ oḍighinhom bọ siẹn phọ ekạr remạ ghan, “ogbogh oḍiemiom,” eḍighi ni eniin phọ ekpo-onhụ phọ oghaaphọm bọ ilọ aMozis (Iiḍ 7:​27, 35) idiphọ “oolhạ” siphẹ Izrạl.

(Iiḍighi 3:19) “Esi iphẹn phọ, ikiton esi ikarạph phọ anyina esoman Enaạn, obọ Omoọgh-we phọ agbuurogh ikarạph phọ anyina

cl 265 ¶14

Enaạn Dị “Anyaaghiạn Ni Osạr Owilhenhaạn”

¹⁴ Osạr owilhenhaạn phọ aJihova okaạph kẹn siẹn ḍinyạ Iiḍighi 3:19 mọ: “Esi iphẹn phọ, ikiton esi ikarạph phọ anyina esoman Enaạn, obọ omoọgh-we phọ agbuurogh ikarạph phọ anyina.” Ikpo-onhụ phọ esughanham bọ omhạn yira aạl bọ ogbạ oteneghi ekpo-onhụ aGrik dị remạ ghan mọ ‘ogbuurogh’ siẹn ekpịgh phọ remạ ghan . . . “owilẹ obobọ ophiemi.” Odaphạn buniin awe olegheri iyaạr, iyaạr phọ rokaạph bọ siẹn phọ pọ epamanhạm ḍiitughiạn ogbuurogh igẹ osighẹ. Ugbuurogh ghan ika? Iki phọ osighẹ ghan bọ oḍighinhom iḍiodi phọ uḍighinom ghan iighu, gọm, ḅilhẹ r’amuụm. Oye phọ rogeọm iki phọ romạn, bịn katue ni asighẹ oḅoroḅorọ asapụ agbuuroghom igẹ phọ asighẹ. Iphẹn kụ idị imạ onmạ ighirigiir phọ aJihova arọl aani. Mem lọ odị asạr ikarạph awilenaạn, ekịgh mudị asighẹ asapụ kụ agbuuroghom asighẹ.

(Iiḍighi 2:​1-​21) Kụ reteẹny ḍiroọr eyaạl aPentikọst phọ, kụ oomo abuphẹ omeeraam bọ ookpomoghan eniin esi. ² Egina amem bịn oghur aḍuạ epẹ k’akẹ idiphọ oboom ookugh amuza ologhi otu phọ bidị orologhụ bọ. ³ Kụ asinem dị eghighọgh niạn, emiteghunaan bidị edia yogh kụ esoroghuom rumụ phọ abidị, ⁴ kụ UwaIoor ligbia phọ aḍigh loor oomo phọ abidị amuza kụ angọ bidị iikpọ oḅaạm onhụ kirokirọ. ⁵ lgbo abuọ aJu phọ orugh aani bọ Jeruselem buniin uḍighi ni weye aruukuan dị oḍuạ eelhe kirokirọ siẹn aḅirini phọ kụ oru. ⁶ Kụ mem mọ onaghạn bọ oghur phọ ophọn, aḍita awe uukpomoghan ni. Bidị usinighian ni idị eḍighi bọ oye ye anaghạn ni dị abuphẹ omeeraam bọ roḅạ ghan onhụ odị. ⁷ Kụ eḍighi iikia r’aruugu esi abidị, kụ oḅẹm ghan mọ, “Iduọn phọ ika? Oomo phọ abuẹn rokạm bọ onhụ kirokirọ phọ, abuọ aGalili ni. ⁸ Iḍighi bọ ika kụ torọ onyọ ayira ranaghạn bọ ni onhụ emạ phọ odị? ⁹ Buniin ayira uḍuạ Patiạ, r’aMidia, r’Elạm; ḅilẹ r’aMesopotemia, r’aJudia, r’aKapadosia; ḅilẹ r’aPontọs, r’Esia, ¹⁰ r’aFrijia, r’aPamfiliạ, r’Ijipt, r’apakirị aLibia opọ atuman bọ Sairini, r’aRom, kụ oru bọ siẹn. ¹¹ Buniin ayira abuọ aJu, kụ abuniin, aruuruen dị rooko aani ghan eḍighinom iyaạr abuọ aJu phọ bịn. Kụ buniin ayira abuọ aKrit, buniin abuọ Arebia. Bịn kụ oomo phọ ayira ronaghạn ni dị bidị osighẹ onhụ aramạ ayira kụ rokaaphọm iboom iiḍighi phọ Enaạn.” ¹² Kụ iḍighi ni iikia r’iwaIawalạ iIoghi esi abidị, kụ oniin apuru ghan nyoniin mọ, “Iduọn phọ ika?” ¹³ Kụ buniin ogilaạm ghan bidị mọ, “Amumoom amiim kụ rakiigh.” ¹⁴ Kụ aPita r’iḍioph r’oniin phọ oḅerenu, kụ aPita aphoophe eḍọgh odị kụ aghaạph aḅenị bidị mọ, “Weye abuọ aJu, r’oomo anyina phọ erugh bọ JeruseIem! Iler rurụ enaghạn elegheri iphẹn mị kakaạph bọ! ¹⁵ Awe phọ abuẹn phọ miim u/pughọI, idiphọ nyina regbiom bọ. Purukụ eteẹny esugha asuo aḍiroọr. ¹⁶ Kụ iphẹn phọ ghụn, ipẹ oyiI aJuẹl aghaạph bọ mọ, ¹⁷ ‘Enaạn eḅẹm mọ, “Iphẹn kụ idị mị kaḍighi ruukuna phọ. Mị kaḍighi idị UwaIoor phọ amị kasoorom oomo awe, kụ anmụny anyina r’anmanyaạn anyina kokaạph ni ipẹ mị agananami bọ kụ ugheel-anmụny anyina komiịn ni uḍien, kụ ikumor awe anyina komalhạ yogh ni ramalhạ. ¹⁸ Ii, mị kaḍighi ni dị UwaIoor phọ amị kasoorom nmụny phọ r’anmanyaạn-otu phọ amị riiḍio phọ ipẹ, kụ bidị kokaạph ni ipẹ mị agananami bọ. ¹⁹ Kụ mị kaḍeenaan ni iiḍaạny epẹ anyụ akẹ phọ r’imananaany siẹn ade phọ, kụ iḅaạI, r’aniạn, r’aḍiphuIaam amughị ketọI Ii. ²⁰ Erumuḍio phọ kekitonu ni eḍighi ufiri, kụ unwanyụ phọ atọgh idiphọ iḅaạI, kụ egbi oteẹny aḍio phọ Omoọgh-we phọ katu bọ, ḍiboom mọ aḍio phọ aḍiphẹ keḍighan bọ ni elegh. ²¹ Kụ mem mọ opọ torobọ oye Iọ amạgh ḍien Omoọgh-we phọ kamoọgh ni peIieẹny.”’

NOVEMBER 19-25

(Iiḍighi 4:​5-13) Meḅilẹ eḅaạl, kụ abuọ arumụ phọ, r’ikumor awe phọ, r’abutughemiạ iilogh phọ ookpomoghan eniin esi siphẹ JeruseIem. ⁶ Anạs, uw-emụ opinyọn rikiạ phọ, r’aKayafạs, r’aJọn, r’AIeksandạ, r’oomo otọ uw-emụ opinyọn rikiạ phọ urọl aani ni. ⁷ Kụ osighẹ buteIhedom mọ omeremị pạ ogbo phọ abidị, kụ opuru mọ, “Esi ighẹn iikpọ r’aḍighẹn aḍien kụ edị nyina eḍighinom bọ iphẹn phọ?” ⁸ Kụ aPita, r’UwaIoor Iigbia phọ dị mamuza Ioor odị, aḅenị bidị mọ, “Nyina abuọ arumụ r’ikumor awe phọ. ⁹ Otuạn ogey oḍighi phọ yoor oḍighi bọ ongọ ekughạ phọ, r’ipẹ eḍighi bọ kụ odị aḍum bọ, kụ ruḅiligha bọ iyoor rodon, ¹⁰ pọ ekpẹ ni dị oomo phọ anyina r’oomo abuerị phọ awe phọ Izrạl kelegheri mọ esi iikpọ aḍien phọ aJizọs Kraist opọ aNazerẹt nyina ekạn bọ eghiigh, kụ Enaạn eḅeton bọ siphẹ aḍuugh phọ, kụ edị oye phọ ophọn mameerạ bọ aaleeny risigh anyina. ¹¹ AJizọs kụ odị aḍinyạ iigbia phọ eḅẹm bọ mọ, ‘Ekọ phọ nyina abuloghọm ruutu phọ egheI bọ, kụ meḅilẹ eḍighi ekọ ogbo.’ ¹² Odị bịn kụ Opeliạ phọ. Aḍinọn aḍien i/Io siẹn aḅirini phọ, dị Enaạn engọ opheIọm ayira otene.” ¹³ Kụ mem dị abuọ arumụ phọ omiịn bọ akpọ ologhi phọ aPita r’aJọn, kụ olegheri bọ ni mọ bidị iḅar awe ni bịn, dị ḍinyạ u/maạr, uukia ni, kụ eru oIoghi abidị mọ iyạI awe phọ abuẹn morolạn ghan ni r’aJizọs.

w08 9/1 15, igbe

Iḍuạ Esi Ikpo-Onhụ Dị Oḅạ Kụ Eḍigh Igẹ Iigbia​—Igẹ ḅilhẹ r’Abuḅẹl AKristẹn phọ

Abutelhedom Mọ Uḍighi ni We Dị K/otue Ogẹ oḅilẹ Obạl Ḍughụm?

Mem dị abuọ arumụ phọ “omiịn bọ akpọ ologhi phọ aPita r’aJọn, kụ olegheri bọ ni mọ bidị iḅar awe ni bịn, dị ḍinyạ u/maạr, uukia ni.” (Iiḍighi 4:13) Abutelhedom mọ uḍighi ni oopho iḅar awe dị k/otue obạl oḅilhẹ ogẹ ḍughụm? Idị egbolhomhaam raghaạph phọ iphẹn phọ, aNew Interpreter’s Bible aghaạph iduọn mọ: “Ikpo-onhụ phọ iphẹn phọ re/ḅẹm ghan mọ aPita [r’aJọn] uḍighi oopho iḅar awe dị ko/tue obạl oḅilhẹ ogẹ. Kparipẹ ghụn abuọ arumhụ phọ uḅạ ikpo-onhu phọ ipẹ phọ loor iduọn abutelhedom mọ u/ḍighi aani bọ buugboom iiruẹn dị orolhọm aani sigadạ.”

w08 5/15 30 ¶6

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ Iiḍighi Phọ

4:13​—APita r’aJọn uḍighi ni we dị askul u/kị obobọ u/maạr ḍinyạ ḍughụm? Eeye oo. Umhạgh bidị mọ “iḅar awe ḍi ḍinyạ u/maạr” loor esi dị bidị u/kị aani bọ askul igbogh ituughạ aruukụ iiḅereghị abuọ aJu phọ.

(Iiḍighi 4:​18-20) Kụ omạgh mọ bidị oru, kụ ophụr bidị rurụ mọ ku/kaạph mun roghaạph utughemị we ilọ aḍien phọ aJizọs. ¹⁹ Kụ aPita r’aJọn ophagharanaạn bidị mọ, “Siphẹ onaghanạn anyina r’onaghanạn Enaạn, ighẹn kụ ikpeanaạn oḍighi ghisigh Enaạn. ²⁰ Kụ olọ, yoor ko/biIẹ oghaạph araraạr phọ ipẹ yoor momiịn bọ oḅiIẹ onaghạn.”

(Iiḍighi 4:​23-31) Kụ roseere bọ bidị, bịn aPita r’aJọn origheel oteẹny righirị phọ abidị, kụ oghaạph ipẹ uw-emụ opinyọn rikiạ phọ r’ikumor awe phọ oḅenị bọ bidi. ²⁴ Kụ ronaghạn, kụ oḅophoghạn ophoophe eḍọgh abidị omạgh Enaạn mọ, “Omoọgh-we, nạ kụ uIẹm bọ kẹ r’ade, r’ophiịny, r’iIọ esi r’esi, ²⁵ R’iikpọ UwaIoor Iigbia phọ anạ kụ aDevid odẹ phọ ayira oteIhedom mọ anạ aghaaphọm bọ mọ, ‘Iḍighi ika kụ aruuruen phọ oghạgh bọ iIoghi, kụ areelhe phọ oḍigh bọ egir dị emụ i/Io? ²⁶ 26 Abudaạm emạ isiẹn aḅirini phọ ookolobian bọ, kụ abuọ arumụ phọ ookpomoghan bọ orupheom ḍien Omoọgh-we phọ r’aMesaya phọ odị.’ ²⁷ Kụ okạr igey, siẹn emạ phọ ephẹn aHerọd r’aPontiọs Pailet uḅophạn ni ruuruen phọ r’aweye IzrạI orupheom Jizọs, Oọny-otu Aruukuan phọ k’anạ, opọ nạ amạ bọ mọ aMesaya phọ, ²⁸ Bidị uukpomoghan ni oḍighi oomo phọ ipẹ nạ r’iikpọ phọ anạ matooghị bọ aseere mọ emite phọ. ²⁹ Kụ nyiidiphọ, Omoọgh-we, pogh aani idị bidị rudeghọgh iyoor, kụ angọ rebenẹ phọ anạ akpọ ologhi oghaaphọm ghan oghaạph phọ anạ, ³⁰ SeIe ghan ḍighaạgh eekonom mọ anạ, ameera mọ oḍighi reḍeenaan r’iiḍaạny esi aḍien phọ aJizọs, Oọny-otu Aruukuan phọ anạ.” ³¹ Kụ rooḅereghị romạn, kụ ade phọ oomo phọ abidị ookpomoghan bọ ephiigha, kụ UwaIoor Iigbia phọ amuza loor oomo phọ abidị kụ oghaaphọm ghan oghaạph phọ Enaạn r’akpọ ologhi.

it-1 128 ¶3

Abutelhedom

Iiḍighi dị Erọl ookpomoghan aKristẹn phọ. Uwaloor iigbia phọ Enaạn ookuom bọ butelhedom mọ siphẹ Pentikọst ikạr kụ ekparamhị bidị. Iḅẹl oogh arumhuoghaạph Iiḍighi aButelhedom mọ ekạr kụ eḍeenhaan e/moọgh oghiilaan abutelhedom mọ r’akpọ ologhi phọ bidị ogbeelhom ghan bọ iiḅi iinhaghạn phọ r’oghaạph ilọ oḅetenu esi aḍuugh phọ aJizọs etigheri ikuphogh phọ, r’ikoli phọ, ḅilẹ r’ipaarọgh aḍuugh ḍighaạgh abutooghiạ phọ abidị. APentikọs phọ roten bịn siiḍio phọ ipẹ phọ, eten eḍiemiom abutelhedom mọ emoọgh bọ ni iikpọ, eeḍiạn inyuughiom uwaloor iigbia phọ, iḍighi ni idị ookpomoghan aKristẹn phọ ararạ. (Iiḍ 2:41; 4:4) Bidị uphụr ogbon rukumuan phọ abidị Jeruselem, kụ eḍuạ eghị esi Samaria, kụ esighẹ rekị, bịn oleenye oomo aḅirini amem mọ opọ phọ.​—Iiḍ 5:42; 6:7; 8:​5-17, 25; 1:8.

(Iiḍighi 4:11) AJizọs kụ odị aḍinyạ iigbia phọ eḅẹm bọ mọ, ‘Ekọ phọ nyina abuloghọm ruutu phọ egheI bọ, kụ meḅilẹ eḍighi ekọ ogbo.’

it-1 514 ¶4

Ekọ Ogbo

Psalm 118:22 ekaạph mọ ekọ phọ abulhoghọm ruutu phọ oghel bọ meḍighi “ekọ ogbo phọ” (Onhụ aHibru., roʼsh pin·nahʹ). AJizọs aghaạph aghol kụ asighẹ aḍighinhom imiịn phọ iphẹn phọ ilọ aloor odị idiphọ ekpanạ “ekọ ogbo” phọ (Onhụ aGrik., ke·pha·leʹ go·niʹas, ekọ ogbo). (Mat 21:42; Mạk 12:​10, 11; Luk 20:17) Idiphọ oomo ariḍien remiịn ghan bọ ḍighiigh phọ edi bọ anyụ otu phọ, kụ edị aJizọs aḍighi aani ekọ phọ erool bọ ookpomhoghan aKristẹn phọ abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ, otomaạm bọ otu iiḅereghị aruwaloor phọ. APita aḅilhẹ kẹn ni asighẹ aḍighinhom Psalm 118:22 oḍeenhaan mọ aKraist kụ aḍighi “ekọ” phọ awe phọ oghel bọ, kuolọ Enaạn esaḅạr bọ oḍighi “ekọ ogbo” phọ.​—Iiḍ 4:​8-12; poghom 1Pit 2:​4-7.

(Iiḍighi 5:1) Kụ oniin oye dị oghol mọ Ananayạs r’aSafairạ anịr odị, aal li ephua abidị,

w13 3/1 15 ¶4

APita r’Okpẹ phọ Ananayạs​—Eeghe Iyaạr Kụ Edị Yira Otuughạ?

Ananayạs r’anhịr odị aal li ephua, omoọgh aani ikpoki ologhonhaạn aḍighaạgh buẹn purukụ oḍiiny bọ muụm mọ. Mem mọ Ananayạs asighẹ bọ ikpoki phọ aruomaan butelhedom mọ, odị agbạ mọ ipẹ kụ oomo ikpokị phọ odị aal bọ. Kuolọ k/oomo phọ idị! Odị aaghị ni opol ikpoki phọ! Enaạn iḍighi ni idị aPita alegheri iphẹn phọ, kụ aPita aḅenhị Ananayạs mọ: “Nạ o/gbaạm okpẹ phọ we bịn, nạ agbaạm Enaạn.” Ananayạs ronaghạn ikpo-onhụ phọ iphẹn bịn apekele ameel amugh! Iraạr awạ reten bịn, anhịr odị aten aru aḍigh. Dị u/legheri ipẹ memitenaan bọ olom mọ odị, anhịr phọ aḅilhẹ bịn agbạ aani okpẹ phọ bịn ameel aani amhugh.

(Iiḍighi 5:​27-​42) Kụ osighẹ bọ bidị oru omeremị pạ ookpomoghan ikpolom awe phọ, kụ uw-emụ opinyọn rikiạ phọ aḅaạm bidị ²⁸ kụ aḅẹm mọ, “Yoor iphụr ri inyina rurụ mọ ke/tughemị mun iIọ aḍien phọ aḍiẹn. Kụ nyina mesighẹ kẹn itughemị phọ anyina eleenye oomo phọ aJeruseIem. Nyina regbiom ghan iIọ osighẹ iḅaạl oye phọ ophọn oḅạm arumụ ayoor.” ²⁹ Kụ aPita r’abuerị phọ abuteIhedom mọ ophagharanaạn mọ, “Yoor konaghanạn Enaạn, ko/naghanạn we. ³⁰ Enaạn aburudẹ aburudẹ phọ ayira kụ iḅeton bọ Jizọs, nyopọ nyina esin bọ loor oreeny phọ eghiigh. ³¹ Kụ Enaạn ephoophe nyodị erolomị ḍighaạgh eliom mọ odị, eḍighi Oḍiemiom r’OpeIiạ ilọ aweye phọ IzrạI kokiton esi ikarạph phọ abidị, obọ omoọgh osạr owilenaạn. ³² Yoor rogbaanaạn ghan iphẹn phọ, idiphọ Uwaloor Iigbia phọ opọ Enaạn engọ bọ buIọ onaghanạn nyodị ragbaanaạn aani bọ.” ³³ Kụ ookpomoghan ikpolom awe phọ onaghạn bọ iphẹn phọ, iiḅaghamị ni iloghi abidị kụ owạ ozẹ abuteIhedom mọ. ³⁴ Kụ oniin onyọ aFarisi dị oghol mọ aGameliel, arọl aani ni pạ ookpomoghan phọ. Odị aḍighi otughemiạ iilogh, dị oomo awe rokueni ghan. Oye phọ ophọn aḅetenu ni ameerạ kụ aḅẹm mọ osighẹ we phọ omiteom erugh moọny amem. ³⁵ Kụ odị aḅenị ookpomoghan phọ mọ, “Weye Izrạl, igona loor esi ipẹ nyina rewạ bọ oḍighi awe phọ abuẹn. ³⁶ Mem dị meten, aTeodas amite ni aḅẹm mọ onọ ogbogh oye, kụ aḍita awe dị oghiọm ni oonịr, oḍighan nyodị. Kụ awe ughiigh ni nyodị owalawalamị buphẹ odaphạn ghan bọ nyodị, bịn ogbo phọ abidị aphe. ³⁷ Kụ odị roten, kụ aJudas opọ aGaliIi phọ aḅetenu riiḍio phọ ipẹ rogbi bọ we phọ, kụ aḍur buminighạn asighẹ aloghomạ. Kụ odị phọ kẹn aphe ni, kụ oomo phọ abuphẹ odạph bọ nyodị owalalạ. ³⁸ Kụ siẹn iphẹn emite bọ nyiidiphọ, mị riḅenị inyina mọ ikporiọn we phọ abuẹn raghaạgh ewiIẹ, kụ eḍighi dị iitughiạn phọ iphẹn r’oḍighi phọ ophọn eḍuạ ḍighaạgh awe kụ eru, pọ kepe ni; ³⁹ Kụ eḍighi dị eḍuạ ḍighaạgh Enaạn kụ eru, pọ nyina ke/tue epiemi bidị. Iini siẹn nyina rebeom Enaạn elephiri.” Kụ bidị onaghanạn oroma phọ aGameliel.” ⁴⁰ kụ omạgh butelhedom mọ oIọgh otu ogurọgh, kụ ophụr rurụ mọ ku/kaạph mun ilọ aJizọs, kụ owilẹ mọ bidị ogheel. ⁴¹ Kụ bidị oḍuạ pạ ookpomoghan phọ r’ibo dị Enaạn megbiom aani mọ abunọ omanạm ni otuạn aḍien phọ aJizọs omiinọm. ⁴² Kụ bidị u/soph ghan ḍio otughemị r’oghaạph ghan siphẹ otu iiḅereghị phọ r’iIoghi aruutu awe phọ, mọ aJizọs kụ aMesaya phọ ni.

NOVEMBER 26–DECEMBER 2

(Iiḍighi 6:1) Riiḍio phọ ipẹ mem dị abumatuạn phọ roḍiza bọ, buọ aJu phọ roḅạ ghan bọ onhụ phọ aGris ugumom ghan ni buphẹ roḅạ ghan bọ onhụ phọ aHibru, mọ aḍio etum ḍio u/Iọgh elegh rukpukeIe anmariịr phọ abunọ esi amadi eḍien phọ.

bt 41 ¶17

“Yoor Konaghanạn Enaạn”

¹⁷ Omoom ookpomoghan phọ nyiidiphọ masoman iiḅaghamị dị reekperemhi dọl amuḅọph phọ abidị. Eeghẹ kụ iiḅaghamị phọ? Ibadị abumatuạn phọ oḍiinye bọ muụm mọ uḍighi ruuruen epẹ Jeruselem dị rowạ otuughạ obughẹ ilọ omeeraam mọ abidị kụ ogbi ogheel. Abumatuạn phọ orughogh bọ Jeruselem r’ophooph ologhi usereghi ni ikpoki ilọ oghoom ariiḍien r’inọn araraạr lọ ewạ. (Iiḍighi 2:​44-46; 4:​34-37) Siẹn amem mọ amuẹn phọ, ikamakamạ iiḅaghamị imite ni. Siphẹ “amadi eḍien phọ” rukpukele anmariịr phọ roḅạ bọ Grik “u/lọgh aani elegh.” (Iiḍighi 6:1) Kuolọ rukpukule anmariịr phọ roḅạ bọ Hibru phọ umaạr ri ophạm. Ophogh ghan abuniin ogunọm kụ iiḅaghamị phọ. Iphẹn phọ ekọm iiḅaghamhị epu inhọn odọ araraạr.

(Iiḍighi 6:​2-7) Kụ ḍioph r’iyạI abuteIhedom mọ ookpomoghi oomo abuerị phọ omeeraam bọ kụ oḅẹm mọ, “I/kpeanaạn dị yoor kobiIẹ oghaạph oghaạph phọ Enaạn, kụ odi ghan eḍien. ³ Esi iduọn phọ, buọ asiya, isọn emiteom siphẹ ogbo phọ anyina oḍuaI awe, lọ olegheri mọ omoọgh ni igey araagharạ, dị UwaIoor Iigbia phọ r’oIegheri iyaạr emuza Ioor, Iọ yoor koḅọgh oḍighi phọ ophọn oIọgh ḍighaạgh abidị; ⁴ Obọ yoor osighẹ Ioor ayoor okuọm esi iiḅereghị r’oghaạph ghan adom mọ.” ⁵ Kụ iphẹn abuteIhedom mọ oghaạph bọ iḅeraạn ni oomo abuerị phọ, kụ bidị omạ Stivin, oye dị omeeraam r’UwaIoor ligbia phọ emuza Ioor, r’aFilip, r’aProkorọs, r’aNikanor, r’aTimon, r’aPaminas, r’aNikolaos, ooruen oIọ Antiọk dị raako ghan eḍighinom iyaạr abuọ aJu phọ. ⁶ Kụ osighẹ buẹn phọ omeremị risigh abuteIhedom mọ, kụ bidị ooḅereghị kụ oḅạm raghaạgh rumụ abidị. ⁷ Kụ oghaạph phọ Enaạn aIeeny eIeeny, kụ aḍita abuphẹ omeeraam bọ Jizọs ebụgh iminighạn epẹ JeruseIem, kụ aḍita abupinyọn rikiạ phọ omeeraam aani.

bt 42 ¶18

“Yoor Konaghanạn Enaạn”

¹⁸ Abutelhedom mọ, oḍighi bọ loor phọ repogh bọ ookpomoghan phọ, umiịn ni mọ i/kpeanaạn dị bidị “kobiIẹ oghaạph oghaạph phọ Enaạn, kụ odi ghan eḍien.” (Iiḍighi 6:2) Oolemi iiḅaghamhị phọ, bidị uḅenhị bumatuạn phọ osọn oḍual awe “dị UwaIoor Iigbia phọ r’oIegheri iyaạr emuza Ioor” lọ abutelhedom mọ “koḅọgh oḍighi phọ ophọn oIọgh ḍighaạgh abidị.” (Iiḍighi 6:3) Iwạ we dị osi-omananaạm loor esi dị oḍighi phọ kaḅarạm odi eḍien r’ophạm ikpoki, oghooghi ghan araraạr lọ ewạ kụ omaạr ghan ogeeghị oseere. Awe phọ osaḅạr bọ umoọgh siḍien aGrik, eeni epẹ kụ iyaạr phọ arukpukele anmariịr phọ abuẹn ophogh ghan bọ ogunọm, omeeraam bọ iikolobian phọ. Bidị ukiririom ni ophogh we phọ osighẹ bọ oru r’iiḅereghị, kụ abutelhedom mọ omạ oḍual phọ awe phọ ophogh “oḍighi phọ ophọn.”

(Iiḍighi 7:58–8:1) Orool oḍuanạm pạ emạ phọ kụ oroḅoI nyodị ikpo. Kụ buphẹ omiịn aani bọ okporonaạn rusuomạ abidị osereghiom ruwoI onyugheeI-oọny dị oghoI mọ aSọI, mọ aphamanaạn bunọ. ⁵⁹ Rotoḅol ikpo phọ, kụ aStivin aaḅereghị ghan mọ “Jizọs Omoọgh-we, mị aḅọgh uwaloor phọ amị alọgh ḍighaạgh anạ.” ⁶⁰ Kụ odị akpuḍian ku alooghị r’eboom eḍọgh mọ, “Omoọgh-we, u/sighẹ ghan ikarạph phọ iphẹn uḅạm rumụ abidị’ ” Kụ odị roḅẹm iduọn phọ, bịn amugh.

8 Aḍuugh phọ inighẹ ni ologhi aSọI. Kụ emiigh k’aḍio phọ aḍiphẹ oboom ogbiphoghọm arolonaạn ni buphẹ omeeraam bọ Jizọs epẹ Jeruselem, kụ oomo phọ abidị, omuton butelhedom mọ, owalalạ yogh epẹ areeIhe phọ aJudia r’aSameria.

(Iiḍighi 6:15) Kụ oomo phọ abuphẹ orọI bọ pạ ookpomoghan phọ uphogh ni Stivin okananaam, kụ omiịn ghisigh odị dị aghịgh ghisigh ookpaạny Enaạn.

bt 45 ¶2

AStivin​—“Oye dị Okparạm r’Iikpọ Emuza Loor” [NWT]

² Iyaạr irọl li dị eḍighan elhegh siphẹ aghisigh phọ aStivin siẹn amem mọ amuẹn phọ. Abuugboom iiruẹn phọ uphogh ghisigh phọ odị kụ omiịn mọ akịgh “ghisigh ookpaạny Enaạn.” (Iiḍighi 6:15) Aruukpaạny rokaạph ghan dom aJihova Enaạn phọ kụ iḍighi kụ u/moọgh iyaạr otuạn oghiilaan, r/oopuph ghan, omoọgh eephọ olhoghi. Iduọn kụ idị aStivin arọl aani​—dị ghalamọ abuugboom iruẹn phọ abuphẹ olhọgh bọ nyodị ḍien bịn umiịn aani ni. Eeghe kụ ingọ bọ nyodị eephọ ologhi phọ?

(Iiḍighi 8:​26-30) Kụ ookpaạny Omoọgh-we phọ aru aḅenị FiIip mọ, “Ḅetenu aghị eten edaIạ phọ epẹ eḍuạ bọ JeruseIem rekị Gaza!” ²⁷ Kụ odị aḅetenu rakị bịn azuan oophoony oye olọ Etiopiạ. Odị okpolom oye ni, dị apaghaghaạm eelạ aKandasi, ukueni phọ adạ bọ Etiopiạ. Odị aghị JeruseIem oghueni Enaạn, ²⁸ raḅuIa, kụ odi siphẹ ookiIemineen agadạ phọ odị rabạl ghan ḍinyạ oyiI phọ Aizaya. ²⁹ Kụ UwaIoor Iigbia phọ aḅenị FiIip mọ, “Ḍuraan aḅuIoIom epẹ agadạ phọ!” ³⁰ Kụ aFiIip aghiiI aghị ateẹny, kụ anaghạn dị oye phọ rabạl ghan ḍinyạ oyiI phọ Aizaya, kụ apuru mọ, “Nạ anaghạn ni emụ ipẹ nạ rabạI bọ?”

bt 58 ¶16

Aghaaphọm “ooḅi oghaạph ilọ aJizọs”

¹⁶ Ḍio arodon aKristẹn omoọgh eepoogh ophinom aani abin odọ phọ oḍighi phọ aFilip aḍighi bọ. Ibadị amem, bidị rotue ghan ni koghaạph dom ilọ Omhạr phọ mem dị u/gu koḅenị bulọ bidị ozuan eten, idiphọ amem lọ rokị erelhe. Eegholaan ni mọ eeni amem, aruukpaạny phọ kụ reḍiemiom ghan buẹn rokaạph bọ iiḅi iinhaghạn phọ oghị oteẹny buọ iiḅi arokpom mọ. Idị eḍighi bọ aBaibul phọ akaạph agananami mọ aruukpaạny kụ iḍiemiom oḍighi iphelegbeel phọ pidị adom mọ eteẹny “oomo areelhe phọ r’arughunughun r’arunhụ r’aramạ oomo aḅirini phọ.” (Ogan. 14:6) AJizọs akạr ri aghaạph mọ aruukpaạny phọ kụ rooḅakị ghan bọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Siphẹ oghaạph omaaniọm mọ odị ilọ igey ibiakpạ phọ r’ibiakpạ akeledeẹny phọ, aJizọs aḅẹm mọ mem ibugha phọ​—iduọn phọ pọ eekunha amem mọ​—“buọ ibugha phọ, pọ aruukpaạny phọ.” Odị aḅemhọm mọ olhẹm aruwaloor phọ ophọn kokị “epẹ omạr phọ ookpomoghi oomo asinị ikarạph r’abuḍighinom ikarạph osighẹ.” (Mat 13:​37-41) Eniin phọ amem mọ, aruukpaạny phọ keekpomoghi buphẹ omoọgh aani bọ oḍuom olhoghi olhe erua Omhạr phọ​—ipẹ reten kụ ‘asiadạm awe’ “inọn iyooI”​—dị aJihova rawạ oḍur olọgh siẹn ookpomoghan phọ odị.​—Ogan. 7:9; Jọn 6:​44, 65; 10:16.

(Iiḍighi 6:​1-​15) Riiḍio phọ ipẹ mem dị abumatuạn phọ roḍiza bọ, buọ aJu phọ roḅạ ghan bọ onhụ phọ aGris ugumom ghan ni buphẹ roḅạ ghan bọ onhụ phọ aHibru, mọ aḍio etum ḍio u/Iọgh elegh rukpukeIe anmariịr phọ abunọ esi amadi eḍien phọ. ² Kụ ḍioph r’iyạI abuteIhedom mọ ookpomoghi oomo abuerị phọ omeeraam bọ kụ oḅẹm mọ, “I/kpeanaạn dị yoor kobiIẹ oghaạph oghaạph phọ Enaạn, kụ odi ghan eḍien. ³ Esi iduọn phọ, buọ asiya, isọn emiteom siphẹ ogbo phọ anyina oḍuaI awe, lọ olegheri mọ omoọgh ni igey araagharạ, dị UwaIoor Iigbia phọ r’oIegheri iyaạr emuza Ioor, Iọ yoor koḅọgh oḍighi phọ ophọn oIọgh ḍighaạgh abidị; ⁴ Obọ yoor osighẹ Ioor ayoor okuọm esi iiḅereghị r’oghaạph ghan adom mọ.” ⁵ Kụ iphẹn abuteIhedom mọ oghaạph bọ iḅeraạn ni oomo abuerị phọ, kụ bidị omạ Stivin, oye dị omeeraam r’UwaIoor ligbia phọ emuza Ioor, r’aFilip, r’aProkorọs, r’aNikanor, r’aTimon, r’aPaminas, r’aNikolaos, ooruen oIọ Antiọk dị raako ghan eḍighinom iyaạr abuọ aJu phọ. ⁶ Kụ osighẹ buẹn phọ omeremị risigh abuteIhedom mọ, kụ bidị ooḅereghị kụ oḅạm raghaạgh rumụ abidi. ⁷ Kụ oghaạph phọ Enaạn aIeeny eIeeny, kụ aḍita abuphẹ omeeraam bọ Jizọs ebụgh iminighạn epẹ JeruseIem, kụ aḍita abupinyọn rikiạ phọ omeeraam aani. ⁸ Kụ aStivin, oye dị aḍisẹph r’iikpọ emuza Ioor, aḍighi yogh ni iboom iiḍaạny r’areḍeenaan igbo awe phọ. ⁹ Kụ buniin awe u/ḍighan Stivin. Buẹn phọ abuọ obughotu dị oghoI mọ ‘obughotu awe okpetenaan’, dị aḅarạm Ju abuọ aSairini r’AIeksandriạ. Buẹn phọ r’abunọn aJu abuọ aSaiIisia r’Esia, omiigh oogbaghanaạn r’aStivin. ¹⁰ Kụ bidị u/mạn omerenyạn oIegheri iyaạr phọ Uwaloor Iigbia phọ angọ bọ Stivin oghaaphọm ghan phọ. ¹¹ Kụ bidị omian okpaariọm we dị oḅẹm mọ, “Yoor unaghạn ni dị aghaạph iIọ oopuọm aMozis r’Enaạn.” ¹² Kụ bidị owiiIiom onhụ ḍita phọ r’ikumor awe phọ r’abutughemiạ iilogh phọ, kụ bidị oru osiph Stivin osighẹ oruom ookpomoghan ikpolom awe phọ. ¹³ kụ omiteom we mọ ogbaaghị okpẹ oḅạm emụ odị. Bidị mọ, “Oye phọ ophọn ra/soph ghan mem oghaạph ophuenọm otu iigbia phọ ophọn, r’iilogh phọ aMozis. ¹⁴ Yoor unaghạn ni dị odị aḅẹm mọ aJizọs opọ aNazerẹt phọ kalereghi otu phọ ophọn, kụ anmeeghi eḍighinom araraạr phọ aMozis amiteom bọ ungọ iyira.” ¹⁵ Kụ oomo phọ abuphẹ orọI bọ pạ ookpomoghan phọ uphogh ni Stivin okananaam, kụ omiịn ghisigh odị dị aghịgh ghisigh ookpaạny Enaạn.