Ariisi oghị omhiịn ophanyanhaạn asipuru Aḍinyạ Ituughạ Ogboku Awiki Phọ
JULY 1-7
ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | KOLOSỊ 1-4
“Ikporonhaạn Igbaany, kụ Esighẹ Imhoom Ekpolhoghiạn”
(Kolosị 3:5-9) Esi iphẹn phọ, ipueghị, eroḅoIoghi ipẹ eḍighi bọ iIọ isiẹn aḅirini phọ, oIe emạ, iIoghi eenịr, ipesi, ikarạph aruuphuạ, esighenọm mọ ipẹ phọ memuughu. Ephogh-aḍien ke/moọgh, idị eḍighi bọ nyina esẹph eIọ onọn esighenọm, pọ nyina mesighẹ eghuan phọ Enaạn rengọ inọn araraạr. 6 Aghelhẹ phọ Enaạn kameelom ni bulọ oḍighi odọ phọ ikarạph phọ iphẹn. Odị kasoph bi iiruẹn apume buphẹ oḅenị iyaạr ro/naghạn ghan bọ. 7 Mem dị meten, mem mọ nyina erọl aani bọ dọl asipioghọm mọ, nyina irelhean ghan odọ awe phọ abuẹn. 8 Kụ nyiidiphọ, ikel oomo araraạr phọ iphẹn—ophin ologhi, ikarạph aruuphuạ, ighughiạn. Oghaạph ophuenọm aḍien oye r’oghaạph ipesi ke/kaạph ghan. 9 Oniin nyoniin okpẹ ku/gbaạm ghan, idị eḍighi bọ nyina mekporonaạn igbaany ikarạph aruuphuạ r’aroozọ phọ anyina eseere,
w11 3/15 10 ¶12-13
Omoọgh Uwaloor Phọ Opọ k’Enaạn, K/olọ Isiẹn Aḅirini Phọ
12 Oghẹn uwaloor kụ edị aroozọ phọ amị reeghironaan ghan? (Bạl Kolosị 3:8-10, 13.) Uwaloor aḅirini phọ rapophe ghan iiḍighi iphulupul. (Gal. 5:19-21) Odẹgh ophogh olegheri uwaloor phọ runyuughiom bọ iyira ra/tu ghan mem lọ araraạr rekị ni imạ, kuolọ mem lọ araraạr eeph, idiphọ amem lọ onyọ umor obobọ umarani kụ uphogh iyira agunọm, upiomạn iyira, obobọ aḍighi ikarạph aru esi ayira. Opumom isiẹn, araraạr phọ ipẹ yira roḍighi ghan bọ esi ibooghiạn regananami ghan ni uwaloor phọ opọ runyuughiom bọ iyira. Kewạ ni ooḅeghiọn aloor ophogh. Puruan loor mọ, ‘Esi odiiny unwanyụ dị eten, aroozọ r’ikpo onhụ phọ amị iighironaan ni ilọ aKraist obobọ eeph bịn eloghorị?’
13 Uwaloor ph’Enaạn katue ni uloghonaạn iyira ḍighaạgh ‘okporonaạn igbaany ikarạph aruuphuạ r’aroozọ phọ oseere’ kụ osighẹ ‘imoom igey aroozọ okpologhiạn.’ Ipẹ phọ kiloghonaạn iyira ḍighaạgh omoọgh ephomoghiạn r’igbiririph. K’inyu ghan iyira osạr ghan owilenaạn abunọn oopho, ghalamọ amem dị iyaạr otuạn ophin ologhi edi ni. Yira ko/megheron mun okị esi iyaạr dị yira omiịn mọ uḍighi iyira dị i/nighẹ r’iboom “ighạgh iloghi, r’iloghi eghiḍim, r’omoogha yogh r’iitunyan.” Kparipẹ ghun, yira kolọgh ghan inyaạm omiịn mọ yira ‘omoọgh ghan igbiririph.’—Efẹ. 4:31, 32.
(Kolosị 3:10-14) kụ mesighẹ igey imoom aroozọ ekpologhiạn. Enaạn phọ ingọ bọ inyina igey imoom aroozọ phọ kiḍeenaan ghan ni inyina roozọ phọ odị oomo amem, obọ nyina emoọgh kumoom ghuḍum dị aghighọm kuphẹ odị 11 Otuạn iphẹn phọ, okụ o/lo ogbo phọ anyina. Abuọ aJu phọ r’aruuruen phọ u/gbatanaạn. BuIọ oḍuna r’abulọ odimom oodu, ariḅilạ r’aweye abuọ areelhe dị eḅula omạn, rebenẹ r’abuọ ade phọ, ogbaranaạn o/lo, loor esi dị aKraist bịn kụ oomo phọ idị, odị bịn kụ maḍigh iloghi oomo phọ ayira atugh. 12 Nyina kụ awe phọ Enaạn. Odị atuạn ephomoghiạn kụ isaḅạr bọ inyina aḍighi buọ odị. Kụ esi iduọn phọ, imoọgh ezọ igbiririph r’okparạm, r’onmạ ghan ighirigiir r’osooromi ghan aloor r’oIọgh ghan awe eegu. 13 Iminoghọm ghan esạr ghan ewilenaạn ikarạph Iọ awe iḍighi inyina. lsạr ghan ewilenaạn bunọn, idiphọ Omoọgh-we phọ masạr bọ iwilenaạn inyina. 14 Idị epu oomo phọ iphẹn, oniin aphomoghiạn nyoniin! Ephomoghiạn kụ reekpomoghi ghan kengọ oomo araraạr oḅọph onhụ dị amunughan.
w13 9/15 21 ¶18-19
Moḅọl Li Iloghi Phọ Anyina?
18 Tutụ Ekpo onhụ ph’Enaạn ketue eḅọl iloghi phọ ayira esi lọ ewạ, pọ yira k’omiigh ogbor ghan aạl r’oḅilhẹ otuughạ aBaibul phọ. Ibadị awe robạl ghan ni Baibul phọ mem etum mem, esi iduọn phọ, m’olegheri ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ. Eeni nạ m’aazuanaan ghan ni odọ awe phọ abuẹn epẹ erugh phọ. Ibadị nuụn kotue ni okaạph riisi aBaibul dị esi u/pogh. Ghalamọ riduọn phọ ni, ipẹ phọ k/ekạr enme iloghi phọ r’adọl aghuḍum m’abidị. Eeghe kụ iḍighi? Tutụ Ekpo onhụ Enaạn ketue etir eḅilhẹ eḅọl oye phọ, pọ odị kameera mọ “eḍigh siphẹ ekpom mọ” odị. (Gal. 6:6, NW) Esi iduọn phọ, ewạ ni m’olọgh mem ootughiạn ghan ipẹ yira rotuughạ bọ. K’enighẹ ni opuruan asiloor mọ: ‘Mị ameeraam ni mọ iphẹn phọ itughemị aBaibul? Mị amiịn ni riphigh omeeraam mọ iphẹn kụ igey phọ? Dị epelom siẹn, mị amiịn ni m’ekpẹ osighẹ oḍighinom siẹn aghuḍum mọ amị, kparipẹ romiịn m’ekpẹ oḅenị abunọn? Mị aloghoma ni mọ aZihova kụ akạr ruḅaanaạn?’ Ogbiran ghan oḅilẹ opuruan aloor sipuru phọ iphẹn keḍighi idị ikpo-onhụ phọ aZihova ketir ghan ekpom ayira. Kụ ephomoghiạn phọ ayira esi odị ebụgh. Iphẹn phọ emite, ketorori engọ ogey onmia.—Prov. 4:23; Luk 6:45.
19 Mem dị yira ogbor ghan aạl oḅilẹ ogbiran Ekpo-onhụ ph’Enaạn, kinyu iyira oghiọm aghisigh oḍighi obughẹ iyaạr dị eeni yira moḍighi ni: ‘Okporonaạn igbaany ikarạph aruuphuạ r’aroozọ, kụ osighẹ igey imoom aroozọ [ph’ipẹ Enaạn engọ bọ] okpologhiạn.’ (Kọl. 3:9, 10) Ii, yira onaghanạn igey oḅilhẹ omeera Ekpo onhụ phọ Enaạn etir Ekpom ayira, pọ yira kotue ni okịom ghisigh omoọgh ekol. Omoom onyọ aKristẹn phọ yira k’okpologhiạn bọ kaloghonaạn ḍighaạgh oghoph ayira osighẹ esi ikpinạ phọ aSetan.
Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ
(Kolosị 1:13, 14) Odị kụ uphẹl bọ iyira amiteom aḅirini ufiri phọ, kụ muIọgh iyira omạr Oọny ephomoghiạn phọ odị, 14 opọ utagharạn bọ iyira obọ Enaạn esạr ikarạph iwiIenaạn iyira.
it-2 169 ¶3-5
Omhạr Phọ k’Enaạn
“Omạr Oọny Ephomoghiạn phọ Odị.” AZizọs agheel bọ k’akẹ ḍioph aḍughul otu kụ iten, siphẹ Pentekọst 33 C.E., abutelhedom m’odị umiịn ni riphigh dị eḍeenaan mọ “Enaạn mephophe [nyodị eseere] pạ aḍighaạgh eIiom mọ odi” mem mọ aZizọs aakuom bọ bidị uwaloor iigbia phọ. (Iiḍ 1:8, 9; 2:1-4, 29-33) Esi iduọn phọ “imoom iyọ phọ” imiigh oḍighi esi abidị, bịn abidị oru oḍighi zin emhoom “eelhe aruukuan,” Izrạl eten aruwaloor.—Hib 12:22-24; 1Pit 2:9, 10; Gal 6:16.
Nyiidiphọ aKraist atọl ḍighaạgh elhiom Odẹ ph’odị aḅilhẹ aḍighi Oḍiemiom ookpomoghan phọ ophọn. (Efẹ 5:23; Hib 1:3; Fil 2:9-11) ABaibul phọ aḍeenaan mọ emiigh Pentekọst 33 C.E. kụ rekị, aZizọs amiigh otooghị ongọ abumatuạn ph’odị. Mem m’odị agẹ bọ rakiomaạn Kristẹn phọ abuphẹ orọl bọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ epẹ Kolosị, otelhedom m’aPọl aghaạph aghol Zisọs Kraist phọ idiphọ odị m’amoọgh omhạr itooghị: “[Enaạn] kụ uphẹl bọ iyira amiteom aḅirini ufiri phọ, kụ muIọgh iyira omạr Oọny ephomoghiạn phọ odị.”—Kọl 1:13; poghom Iiḍ 17:6, 7.
Emiigh Pentekọst 33 C.E omhạr phọ aKraist m’amiigh ni ratooghị dị eego esi uwaloor ph’Enaạn k’angọ Kristẹn phọ abuphẹ uwaloor ph’Enaạn kụ amạ bọ oḍighi anmụny Enaạn, olegheriom kẹn ni bidị idiphọ Izrạl eten aruwaloor. (Jọn 3:3, 5, 6) Mem dị aKristẹn phọ abuẹn oghoom bọ uwaloor phọ omhoọgh iikpiạ k’akẹ phọ abidị, ko/tọl mun eeḍian itooghị omhạr phọ aKraist siẹn ade phọ, kuolọ bidị kodạ r’aKraist epẹ k’akẹ.—Ogan 5:9, 10.
(Kolosị 2:8) lgona loor ephamạ iloghi anyina, obọ oye kasighẹ ghan bọ olegheri iyaạr aḅirini phọ iikeleghiom inyina aboọr ologhi. Odọ olegheri iyaạr phọ opọ o/moọgh iyaạr oḍighinom, adạph eḍighinom iyaạr agediidi r’itughemị eghoroghọr bịn, k/ipẹ aKraist atughemị bọ;
w08 8/15 28 ¶9
Oghaạph Ookaragh Araraạr dị Edi Rinyạ Phọ Ogẹ Bọ Oghiọm We aGaletia, Efesọs, Filipai, ḅilhẹ r’aKolosị
2:8—Eeghe kụ “itughemị eghoroghọr” aḅirinhi phọ aPọl uphụr bọ iyira rurụ phọ? Iphẹn phọ araraạr aḅirini phọ aSetan—ikpanạ araraạr obobọ asinị iilogh phọ eḅophoghạn bọ eḍighi, reeḅakị bọ, obobọ renyuughiom bọ. (1 Jọn 2:16) Igbo iphẹn phọ pọ olegheri iyaạr aḅirini, araraạr ekpooko, ḅilhẹ r’ikarạph aruukụ iiḅereghị aḅirini phọ.
Ibạl ABaibul
(Kolosị 1:1-20) Mị aPọI phọ Enaạn esaḅạr bọ oḍighi oteIhedom aJizọs Kraist, r’aTimoti onyọ asiya phọ ayira, 2 kụ ugẹ ḍinyạ phọ aḍiẹn riruomaan inyina aweye phọ Enaạn epẹ KoIosị, iiḅi asiya phọ ayoor momeeraam aani bọ Kraist. Aḍisẹph r’eephọ k’Enaạn Odẹ phọ ayira irolonaạn inyina! 3 Yoor rosẹph ghan ni Enaạn Odẹ phọ aJizọs Kraist Omoọgh-we phọ ayira kighol inyina oomo amem esi iiḅereghị, 4 idị eḍighi bọ yoor monaghạn ni iIọ omeeraam mọ anyina esi aJizọs Kraist, r’ephomoghiạn phọ nyina edimom bọ oomo aweye phọ Enaạn. 5 Eḅẹl amem mọ ooḅi oghaạph ilọ igey phọ iteẹny bọ inyina, nyina inaghạn ni ilọ odọ araraạr dị Enaạn meselemi iseenaan inyina epẹ k’akẹ. Araraạr phọ nyina eḍuom bọ ologhi omoọgh phọ kụ ingọ bọ inyina omeeraam mọ r’ephomoghiạn phọ. 6 Aḍisẹph etuạn ni ooḅi oghaạph phọ raaleghaan bọ oomo aḅirini phọ retuanaan we, idiphọ idianaan bọ inyina k’eḅẹI amem mọ nyina ephụr bọ enaghạn iIọ ighirigiir dị Enaạn renmạ ghan buḍighinom ikarạph, kụ egbi bọ oIegheri aani mọ okaraghị agey ni. 7 Epafrạs, opọ r’ayoor rokumu bọ kongọ Enaạn, kụ itughemị bọ inyina iphẹn phọ. Yoor oseere ni nyodị ologhi iboom. Odị amaạr ri uphamanaạn iyoor oḍighi phọ aKraist atuụgh raḍighi. 8 Odị kụ uḅenị bọ iyoor idị nyina esighẹ ni ephomoghiạn Uwaloor ligbia phọ kụ ephomoghiạnạm weye. 9 Iduọn kụ iḍighi kụ emiigh k’aḍio phọ yoor onaghạn bọ ilọ anyina, yoor u/soph mem oghoI ghan anyina esi iiḅereghị. Yoor roIọm ghan Enaạn mọ odị iḍereghinaan inyina oomo iitughiạn oIoghi phọ odị, aḅarạm oomo olegheri iyaạr r’onaghạn aḍughụm mọ opọ UwaIoor ligbia phọ odị rangọ ghan bọ, 10 obọ nyina erue erọl dọl phọ aḍiphẹ ekpeanaạn bọ Omoọgh-we phọ, eḍighinom ghan ipẹ eḅeraạn bọ nyodị emadạn. Iduọn kụ idị torobọ ogey oḍighi lọ nyina eḍighi, nyina kemuum iiḅi iimuma, ḅilẹ elegheriom dị nyina ekạr relegheri Enaạn kepoph ekiọm ghisigh. 11 Yoor rooḅereghị ghan mọ Enaạn ingọ inyina inyaạm dị eelenyan oomo igbogh iikpọ phọ odị, obọ nyina emanạm osighẹ oḅaạl ologhi kụ orolọm adọl okparạm ghan amem iminimiịn. 12 Mọ ingọ ghan Odẹ phọ ḍisẹph. Odị kụ aḍighi bọ dị nyina emạn ophin aani abin erua araraạr phọ ipẹ dị maselemi bọ aseenaan we phọ odị, epẹ aḍiḅaạl phọ esoor bọ. 13 Odị kụ uphẹl bọ iyira amiteom aḅirini ufiri phọ, kụ muIọgh iyira omạr Oọny ephomoghiạn phọ odị, 14 opọ utagharạn bọ iyira obọ Enaạn esạr ikarạph iwiIenaạn iyira. 15 Oye o/lo dị mamiịn ghan Enaạn ekpeḍien. AKraist phọ romiịn ghan bọ bịn kụ akpoghoronaạn Enaạn amadạn. Odị bịn kụ aḍeenaan we idị Enaạn erọl. Odị kụ Okpanạ dị arọl li kụ ogbi bọ olẹm aḅirini phọ. 16 Esi odị kụ edị Enaạn elẹm bọ oomo araraạr phọ edi bọ k’akẹ r’isiẹn ade phọ, idị romiịn r’ilọ ro/miịn, r’oomo ikpanạ araraạr epẹ k’akẹ r’isiẹn ade phọ, m’abudaạm aruwaloor m’araalhạ m’igbogh awe abidị—oomo araraạr, usighẹ ḍighaạgh odị kụ oIemọm bọ mọ eḍighi ipẹ dị atooghị bọ. 17 Odị kụ arọI kụ ogbi bọ oIẹm aḅirini phọ. Esi odị kụ edị oomo araraạr phọ eḅophoghạn bọ kụ emoọgh sidọl. 18 Idiphọ emụ oye phọ kụ edạ bọ loor phọ kụ edị aKraist aḍighi uw-emụ asiosị phọ. Odị kụ azin phọ. Odị kụ oḅẹl dị oḅeton esi aḍuugh. Loor iphẹn phọ, maḍighi okaraghị oḍiemiom dị apu oomo araraạr. 19 lḅeraạn ni Enaạn mọ oomo aroozọ phọ onọ emunughan erọl esi odị, 20 mọ esi Oọny phọ kụ onọ asighẹ oomo oIẹm mọ, iIọ edi k’akẹ r’ilọ edi siẹn ade phọ, apomoghị aḅulemi loor onọ. Kụ matuạn iḅaạI Oọny phọ odị okạn bọ Ioor oreeny phọ apomoghiọm eephọ oomo olẹm mọ odị.
JULY 8-14
ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | 1 TESALONIKẠ 1-5
“Ekpeanaạn Dị Oniin Kakparamị Ghan Ologhi Oniin, Oniin Aaneghị Ghan Nyoniin”
(1 Tesalonikạ 5:11-13) Esi iduọn phọ, ekpeanaạn dị oniin kakparamị ghan ologhi oniin, oniin aaneghị ghan nyoniin, idiphọ nyina etuụgh bọ ni edi nyiidiphọ. 12 Buọ asiya, yoor rilọm ni inyina ologhomạ abuphẹ ophạm bọ iiḍighi siphẹ ogbo phọ anyina, buphẹ Omoọgh-we phọ mamạ bọ mọ oḍiemiom, oḅilẹ iromoghiom inyina. 13 llọgh bidị eboom eegu r’eghuan, etuạn iiḍighi phọ bidị ophạm bọ ephomoghiạn bidị, emoọgh eephọ ogbo phọ anyina.
w11 6/15 26 ¶12
Iloghomạ Buphẹ “Ophạm bọ Iiḍighi Siphẹ Ogbo Phọ Anyina”
12 ‘Ophạm iiḍighi’ siphẹ ookpomhoghan phọ epelhom oḅẹm mọ otughemị bịn. Iniin phọ ikpo onhụ phọ kụ edị oḍighinom siphẹ 1 Timoti 3:4. APọl aḅẹm mọ opoghom mọ “aḍighi oye dị amaạr rapạm otọ odị, ḅilẹ kẹn anmụny odị ronaghanạn ghan nyodị, kolọgh nyodị eghuan.” Siẹn phọ ikpo onhụ phọ ‘ophạm iiḍighi’ eten dị eegholaany ni i/ḍighi oopho otughemị ibạm anmụny odị bịn, kuolọ odị kụ kaḍiemiom ghan eghun otu ph’odị ḅilhẹ kẹn “anmụny odị ronaghanạn ghan nyodị.” Ii, ikumor awe phọ kụ roḍiemiom ghan siphẹ ookpomoghan phọ, kologhonaạn ḍighaạgh torobọ oye onaghanạn aZihova.—1 Tim. 3:5.
w11 6/15 28 ¶19
Iloghomạ Buphẹ “Ophạm bọ Iiḍighi Siphẹ Ogbo Phọ Anyina”
19 Nạ kaḍighi ika mem lọ ongọ nyinạ inmo dị ookolobianaan nyinạ bịn? Nạ kaḍeenaan ni mọ nạ amaghamị ni maạr esi osighẹ ghan oḍighinom ḍughụm? “Inmo awe” phọ abuẹn kụ edị aZihova amiteom bọ ingọ inyina dị eego esi aZizọs Kraist. Eniin eten oḍeenhaan mọ nạ amaghamhị ni maạr inmo awe phọ abuẹn pọ omaạr ghan olher arurụ ongọ mem lọ bidị rongọ oghaạph ḅilhẹ okparaghạ ghan osighẹ oḍighinom raraạr lọ bidị omạ omiteom. Nạ katue kẹn ni aḍeenaan mọ nạ amaghamị maạr esi ophagharanaạn aani asipuru mem lọ nạ aghị ituughạ. Bakị aani iiḍighi phọ ipẹ ikumor awe phọ roḍiemiom bọ, idiphọ oḍighi epẹ erugh phọ. Eḍighi maạr lọ okumor oye m’angọ ghan ni nyinạ oroma dị aloghonaạn nyinạ ḍighaạgh, eeghe kụ iḍighi kụ nạ oghị bọ omạ oḍeenaan nyodị? Opumom isiẹn, eeghe kụ iḍighi kụ nạ oḍeenaan bọ mọ nạ amaghamị ni maạr rughun otu ikumor awe phọ abuẹn? Legheri mọ, tutụ okumor oye kamaạr apạm iiḍighi odị pạ ookpomoghan phọ, pọ eghun otu phọ kụ ungọ nyodị mem.
(1 Tesalonikạ 5:14) Buọ asiya, yoor rikpaariọm ni inyina mọ ipụr rurụ buọ arugbogholeẹr, ekparamị buọ eepuph, eloghonaạn ḍighaạgh bulọ modugh, emooghọm okparạm oomo awe phọ.
w17.10 10 ¶13
Ephomhoghiạn phọ “Eḍighi . . . Egey Ephomoghiạn dị Komiịn ghan Siphẹ Eḍighinom Iyaạr phọ”
13 Iloghonaạn ḍighaạgh bulọ modugh. Itọ aBaibul phọ eḅẹm bọ mọ ‘okparamị buọ eepuph, ologhonaạn ḍighaạgh bulọ modugh, omooghọm okaparạm oomo awe ketue ni emạ emiteom mughumọ ephomhoghiạn phọ ayira egey ni.’ (1 Tẹs. 5:14) Ii ibadị dị modugh roḅilẹ ghan ni kokpạr siẹn omeeraam mọ, abunọn omoghi okparạm oomo ayira, ologhonaạn aḍighaạgh dị odi ghan bịn. Iphẹn phọ eḅarạm oḅạ ghan ikpo onhụ aBaibul dị kekparamhị oye, omạgh ghan abidị dị k’udạph aani iyira omite epẹ erugh phọ, obobọ olọgh ghan amem onaghạn iyaạr lọ bidị ruḅenị iyira. Opumom isiẹn, kparipẹ rogbiighi ghan mọ abumor r’abumarani phọ ayira “odugh” obobọ “okpạr,” ewạ dị yira kolọgh elhegh mọ oomo phọ ayira omoọgh ni riisi dị odugh oḅilhẹ okpạr. Ghalamọ otelhedom mọ aPọl bịn alọgh elhegh riisi dị odị adugh. (2 Kọr. 12:9, 10) Eḍighi iduọn phọ, bịn oomo phọ ayira momooghọm suọ ologhonaạn aḍighaạgh aKristẹn phọ abuphẹ r’ayira oḅọph bọ omeeraam mọ.
w15 2/15 9 ¶16
Tuughaạny Osooromhi Aloor r’Igbiririph Phọ AZizọs
16 Ikpo onhụ igbiririph phọ ayira. Omoọgh ghan ologhoma dị aḍighi olọ ephomoghiạn oghị esi abunọn rinyu ghan iyira ‘okparamị abuọ eepuph.’ (1 Tẹs. 5:14) Eeghe ikpo onhụ kụ edị yira k’oḅạ okparamị abuẹn phọ? Yira kotue ni okparamị iloghi ph’abidị esi oḅạ ghan ikpo onhụ ogey ogbolomaam r’oler arurụ ongọ abidị. Yira kotue ghan ni osereghiạn bidị pidị omiịn imạ araagharạ phọ abidị r’araraạr phọ ipẹ bidị kotue bọ oḍighi. Yira kotue ni okiọm bidị ologhi mọ aZihova maḍur bidị agbiemị Oọny ph’odị, esi iduọn phọ bidị omoọgh ni maạr oḍighinom esi odị. (Jọn 6:44) Yira kotue ni okparamị bidị mọ aZihova amoọgh ni ogbolomaam esi arebenẹ ph’odị abuẹn “m’oḅonyonhu bọ ozuan” obobọ “inyaam mọ m’emoopha bọ.” (Ps. 34:18) Ikpo onhụ ephomoghiạn phọ ayira keḍighi ni eekonom engọ buẹn owạ bọ iidereghị phọ.—Prov. 16:24.
Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ
(1 Tesalonikạ 4:3-6) Iphẹn kụ idị Enaạn rewạ ghan ḍighaạgh anyina mọ itọI dọl aruukuan phọ aḍiẹn. Ikporiọn raghaạgh ipesi. 4 Ekpeanaạn dị torobọ olephiri oọny kaako loor odị kụ alegheri ilọ ophin anịr dị ikalaghiạn ke/tọI. 5 Odị ku/pinom ephuọm idiphọ abuọ aruru phọ Enaạn u/Iegheri bọ. 6 Oye ku/ten ghan omạn uugbegheḍiom onyọ asiya odị. OIọ aḍighi iphẹn phọ pọ maphuẹ erugh otu, aḅilẹ aliom ipeeI. Yoor miḅenị ghan ni inyina iphẹn phọ. Yoor ukuamị ni iphụr inyina rurụ mọ Omoọgh-we phọ kaIiọm ni bulọ oḍighi yogh odọ ikarạph phọ iphẹn.
it-1 863-864
Ipesi
Ipesi phọ eḍighi opiomạn dị kotue ni oporogh oye phọ siẹn ookpomoghan aKristẹn phọ. (1Kọr 5:9-13; Hib 12:15, 16) Otelhedom mọ amạ amiteom mọ oye dị rapesi ghan ipesi mọ aḍighi ikarạph rakị esi aloor ph’odị, raapụ ghan loor ph’odị. Rapuẹ ghan siya ph’odị r’aZihova eten dị eeph ni iboom, k’aapụ ookpomoghan phọ Enaạn, k’aḅilhẹ ayegherọn loor ph’odị angọ reezẹgh dị reḍuạ ghan esi orolạn esi kụ k’eru. (1Kọr 6:18, 19) Odị maten omạn raagbegheḍiom onyọ asiya ph’odị, buerị phọ aKristẹn phọ (1Tẹs 4:3-7) esi (1) osighẹ e/ḅaạl ḅilhẹ r’umugholoor, r’arigilaạm k’aruom ookpomoghan phọ (Hib 12:15, 16), (2) osophoghom opọ r’odị opesi bọ ipesi phọ omoọgh imạ aroozọ, kụ eḍighi maạr dị opọ phọ odi dọl egelenyạ, pọ m’ekikima ophạm adọl dị esererẹ kụ oḍighom apinien, (3) ophuenaạn eghun otu phọ odị omoọgh imạ aḍien, ḅilhẹ kẹn (4) opiomạn odẹ r’onhiin, olom obobọ odị aguan ilhom nyopọ r’odị opesi bọ ipesi phọ. Odị apogh asooromi, k”oye phọ opọ iilogh phọ ketue bọ ni emeeraam obobọ ekel ipesi, kuolọ Enaạn phọ opọ kaliọm bọ ni ikarạph ph’odị.—1Tẹs 4:8.
(1 Tesalonikạ 4:15-17) Iphẹn phọ yoor rotughemị bọ kụ oghaạph Omoọgh-we phọ, mọ yira phọ abuẹn kotọI bọ ḍio phọ Omoọgh-we phọ katu bọ ko/kiiI otenom buphẹ monaanị bọ ralhạ aḍuugh phọ. 16 Aḍiolọ ketọl li, eḍọgh uw-emụ aruukpaạny phọ kelooghị ni, kụ opula okuodụ phọ Enaạn, kụ Omoọgh-we phọ r’aloor odị aḍuạ k’akẹ atu. Kụ opụr oḅerion buphẹ omeeraam bọ Kraist kụ momuughu bọ, 17 kụ oḅarạm oomo phọ ayira kotọl bọ eye phọ mem mọ opọ kụ ogbi oḅophoghạn onyeene epẹ okuaḍio phọ oteẹny Omoọgh-we phọ. lduọn phọ kụ idị yira kotolạn Omoọgh-we phọ k’agee-pọ.
w15 7/15 18-19 ¶14-15
“Amem Mọ Kiphẹl Bọ Inyina Osighẹ Meebeẹph”!
14 Eeghe kụ kemite mem mọ aGọg opọ aMagọg kamiigh bọ ozuom awe phọ Enaạn? AMatiu r’aMạk ogẹ ni eniin phọ iyaạr phọ kemite bọ: “[Kụ Oọny phọ oye k’atom] ruukpaạny phọ odị oghị inya asiagaạny aḅirini phọ, emiigh siẹn ade phọ esiemi k’akẹ, ookpomoghi abuphẹ Enaạn mesaḅạr bọ.” (Mạk 13:27; Mat. 24:31) Oḍighi ookpomoghi phọ ophọn phọ ra/mạ ghan oḅẹl ookpomoghi abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ; re/mạ ghan kẹn ologhoḍị elegh abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ asughanam bọ omạn phọ. (Mat. 13:37, 38) Ologhoḍị areelegh phọ kamiigh ni kụ egbi oteẹny igbogh iiḅaghamị phọ. (Ogan. 7:1-4) Esi iduọn phọ, eeghe kụ oḍighi ookpomoghi phọ aZizọs aghaạph bọ aghol? K’eḍighi mem mọ abusugheneen 144,000 phọ komoọgh bọ iikpiạ k’akẹ phọ. (1 Tẹs. 4:15-17; Ogan. 14:1) Iphẹn phọ kemite siphẹ emhiighom izuoghom mọ aGọg opọ aMagọg. (Ezek. 38:11) Opọ kụ amem dị ikpo onhụ phọ aZizọs iphẹn phọ kemunughan: “Pọ kụ amem dị abugey awe phọ komụ idiphọ erumuḍio, pạ omạr Odẹ phọ abidị.”—Mat. 13:43.
15 Iphẹn phọ remạ ghan mọ “kokpạph imhoom” buphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ bịn okeelhom k’akẹ ḍughụm? Odaphạn itughemị phọ iphẹn, ibadị abuọ aKristẹn Uḅeneẹn omeeraam mọ esi oyam oḅatạn, kokpạph oomo aKristẹn r’iphulupul osighẹ siẹn ade phọ. Bidị omeeraam mọ aZizọs kaḅilhẹ ni aḅula siẹn ade phọ atooghị dị komiinọm riḍien. Toroboiperolbọ, eten dị eegholaan ni, aBaibul phọ aḍeenaan mọ “eḍeenaan Oọny phọ Oye” kemite epẹ k’akẹ ḅilẹ mọ komiịn dị aZizọs “aḍuạ epẹ okuaḍio phọ” kụ ratu. (Mat. 24:30) Iyạl phọ egbaạm mọ ephẹn remạ ghan mọ ko/miinọn riḍien. Opumom isiẹn, “ilọ edimom iphulupul r’iḅaạl ke/tue epin aani bin omạr phọ k’Enaạn.” Esi iduọn phọ buphẹ kosighẹ bọ okeelom k’akẹ phọ kopụr ri onmeeghian yogh “nmananam bịn onyam-oḅatạn, ekureriom eḅaạm okuodụ phọ.” (Bạl 1 Korịnt 15:50-53.) Esi iduọn phọ, mem dị yira ro/ḅẹm ghan mọ “kokpạph imhoom” bịn okeelhom, loor esi aḍikarạph aḍiitughiạn phọ emiteom bọ, abusughenheen phọ abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ esi oyam oḅatạn koḅophoghạn ni okeel k’akẹ.
Ibạl ABaibul
(1 Tesalonikạ 3:1-13) Ekureriom mọ, yoor u/tue mun ubigh ekpom kụ yoor oopuruan olegheri orọl Atẹns 2 kụ orom bọ Timoti, onyọ asiya phọ ayira opọ r’ayoor rokumu bọ Enaạn koghaạph ghan ooḅi oghaạph phọ aJizọs Kraist. Yoor urom nyodị oru ongọ anyina inyaạm, r’oromoghiom anyina ilọ omeeraam mọ, 3 mọ onyọ anyina ku/tuạn igbiphoghọm mọ iphẹn u/pogh omạn. Nyina elegheri ni mọ iphẹn phọ igbiphoghọm dị Enaạn kụ igeanaạn ni iyoor. 4 Mem mọ yira orolạn bọ, yoor iphụr ri inyina rurụ mọ igbiphoghọm kemite ni. Kụ idiphọ nyina elegheri bọ ni, iphẹn kụ okaraghị idị memite bọ. 5 Esi dị mị u/tue mun ubigh ekpom, kụ mị arom bọ Timoti oru olegheri ilọ omeeraam mọ anyina odi. Mị ughiilaan ni mọ idiphọ-oḍighom-iyaạr Eru meru ideghọgh inyina epogh, nyina emeel eḍighanaan, bịn oḍighi phọ ayoor ape oopho. 6 K”ebia aTimoti arigheel bọ uteẹny iyoor, odị uḅenị ni iyoor mọ nyina edi ni ḍiiḅi adọl dị omeeraam mọ r’ephomoghiạn phọ anyina ekpạr ri iboom. Odị akaạph ni mọ nyina riitughianạm ghan ni iyoor igey oomo amem. Mọ riphụ ni inyina omiịn ayoor, idiphọ riphụ aani bọ ni iyoor. 7 Buọ asiya, iphẹn phọ mingọ iyoor akpọ ologhi siẹn iiḅaghamị phọ r’igbiphoghọm mọ ayoor. Omeeraam mọ anyina kụ akparamị bọ iIoghi phọ ayoor. 8 Siẹn yoor monaghạn bọ mọ omeeraam mọ anyina esi Omoọgh-we phọ ra/kporokporọ phọ, purukụ yoor momoọgh dọI, 9 idị eḍighi bọ nyiidiphọ yoor kighol li inyina osẹph Enaạn. Yoor rosẹph ni Enaạn phọ ayira esi oḅaạl ologhi phọ yoor ituạn bọ inyina omoọgh ghisigh odị. 10 Yoor u/soph mem ḍughul r’ootaany ooḅereghị ghan r’oomo iloghi phọ ayoor ilọ oḅilẹ oru omiịn anyina, r’okparamị esi lọ esughanam siphẹ omeeraam mọ anyina. 11 Yoor rooḅereghị ghan mọ Enaạn Odẹ phọ ayira r’aloor odị, r’aJizọs Omoọgh-we phọ ayira, useleminaan iyoor eten phọ ilọ yoor kotu iteẹny inyina. 12 Mọ Omoọgh-we phọ abughẹ ephomoghiạn elọ oye r’oye siphẹ ogbo phọ anyina r’abunọn awe, tutụ eleeny idiphọ ephomoghiạn phọ epẹ yoor imooghọm bọ inyina. 13 Iduọn kụ idị odị kakparamị iIoghi phọ anyina, obọ nyina ewopha yogh eseIeman risigh Enaạn Odẹ phọ ayira, mem mọ opọ aJizọs Omoọgh-we phọ ayira kapạm bọ we aruukuan phọ odị atumom.
JULY 15-21
ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | 2 TESALONIKẠ 1-3
“Oganhanhamhi Oye Eekunha Asipioghọm Mọ”
(2 Tesalonikạ 2:6-8) Kụ arị iyaạr edi ni dị i/meera bọ mọ iphẹn phọ emite nyiidiphọ, kụ nyina elegheri ni iyaạr phọ. Kụ eteẹny okạr aḍio phọ, Oye Eekuna Asipioghọm mọ kamite ni aganana. 7 Azin asipioghọm mọ mamiigh ni oḍighi, kụ ipẹ kemite bọ ke/mite tutụ opọ rapamaghạn bọ maḍuạ. 8 Amem mọ opọ kụ edị Oye Eekuna Asipioghọm mọ kamite aganana, kụ aJizọs Omoọgh-we phọ asighẹ ḍiphooghu onhụ akiighom nyodị apiemi, mem mọ dị katu bọ r’igbogh phọ odị.
it-1 972-973
Adọl Aruukuan
Poonọ enhọn iyaạr dị i/ganana, dị ee elephiri rekị esi “iyaạr ibooghiạn” phọ aZihova. Eḍighi “iyaạr dị i/ganhanha ilọ asipioghọm mọ.” Iphẹn phọ eḍighi iyaạr dị i/ganhanha esi abugey aKristẹn loor esi dị siḍio otelhedom mọ aPọl areeghe olegheriom “oye eekuna asipioghọm mọ” idiphọ ekụ k’ekạr eganhanha. Kụ ghalamọ amem dị “oye” phọ opọ phọ adẹ dọl, areeghe phọ odị ke/ganana esi ibadị awe, loor esi dị odị kakophora m’onọ akumuan rangọ Enaạn kụ apioghọm ghan bọ. Okạr rokaạph, eḍighi omheel oḅuạ esi igey arukumuan dị rongọ Enaạn. APọl aḅẹm mọ “iyaạr dị i/ganhanha ilọ asipioghọm mọ” m’emiigh oḍighi oḍighi siḍio ph’odị, loor esi dị inyuughiom asipioghọm irọl li siphẹ ookpomoghan aKristẹn phọ dị ekureriom mọ kemiteom ekụ abuẹn omheel bọ oḅuạ. Ekureriom mọ, nyoọn phọ aZizọs Kraist kapiemi ni mem mọ dị katu bọ r’igbogh phọ odị. “Oye” phọ ophọn m’amheel bọ aḅuạ, ophọn aSetan kụ r’anyuughiom bọ k’apoophe ni loor “odị [amerenyạn] oomo araraạr lọ awe rooḅereghị ghan, ḅilẹ roomo araraạr lọ ogbiighiom mọ arumụgh” (Gr., seʹba·sma). Idiphọ iyaạr oḍighi aSetan, nyoọn ragbagharạn ghan bọ Enaạn k’akạr ri aakeleghi ibadị awe kụ asighẹ muphe atuomaan buẹn kodạph bọ iḍighinom araraạr ph’odị. Ephigh iyaạr dị keḍighi idị ikeḍi “oye eekuna asipioghọm mọ” kelom, pọ idiphọ odị kakol bọ okumuan ongọ Enaạn kụ apioghọm ghan.—2Tẹs 2:3-12; poghom Mat 7:15, 21-23.
(2 Tesalonikạ 2:9-12) Oye Eekuna Asipioghọm mọ katumom iikpọ aSetan kụ aḍighi yogh iiḍaạny kirokirọ r’areḍeenaan r’imananaany okpẹ ilọ ookeleghiom abuphẹ kope bọ. 10 Bidị ko/moọgh pelieẹny idị eḍighi bọ bidị moghel igey phọ. 11 Iduọn kụ iḍighi kụ Enaạn retuom ghan bọ bidị iikpọ opiomạn dị keekeleghi bidị mọ omeeraam okpẹ. 12 Otuạn iduọn phọ, oomo phọ abuphẹ u/meeraam bọ igey phọ, kụ moḅaạl bọ ologhi ogbulugha ikarạph phọ, komoọgh ni apum.
it-2 245 ¶7
Okpẹ
AZihova Enaạn phọ rameera ghan ni mọ “iikpọ opiomạn” eghị eteẹny we lọ okpẹ aḅeraạn pidị “[eekeleghi] bidị mọ omeeraam okpẹ” kparipẹ r’igey phọ ilọ aZizọs Kraist. (2Tẹs 2:9-12) Iphẹn aBaibul phọ aghaạph bọ ekạr eganhanha esi ipẹ emitenaan bọ Uw-emhạ phọ Izrạl Ahab, riisi okuron asiạ epẹ omạn. Ariil okpẹ uguanaan Ahab okpạr opu, siphẹ eghạm m’odị kabe bọ rawe aRamoth-gilead, mem dị oyil aZihova, Micaiah amiịn mọ ke/nighẹ. Idiphọ ogananami bọ siphẹ uḍien phọ oḍeenaan Micaiah, aZihova angọ ni ogẹl m’olhẹm uwaloor aḍighi “uwaloor iikeleghian” siphẹ onhụ ariil phọ Ahab. Iduọn phọ pọ, olhẹm uwaloor phọ anyuughiom bidị ogbạ okpẹ phọ opọ bidị rowạ bọ ogbạ phọ ḅilhẹ r’ipẹ Ahab rawạ bọ onaghạn phọ. Ii obọ uphụr ri rurụ Ahab, kuolọ odị amaghamị maạr okpẹ phọ, kụ aghuḍum odị kụ aghị loor ipẹ phọ.—1Ki 22:1-38; 2Ch 18.
Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ
(2 Tesalonikạ 1:7, 8) r’ongọ anyina phọ remiinọm bọ ophooghian, ḅiIẹ r’ayoor. Odị kaḍighi iphẹn phọ mem mọ aJizọs Omoọgh-we phọ kaḍuạ bọ epẹ k’akẹ apạm igbogh aruukpaạny phọ odị atumom. 8 Odị kasighẹ nem aniạn kụ aliomọm buphẹ Enaạn u/legheri bọ, r’abuphẹ ro/naghanạn ghan bọ ooḅi oghaạph phọ aJizọs Omoọgh-we phọ ayira.
it-1 834 ¶5
Aniạn
APita agẹ mọ ‘akẹ phọ r’ade phọ edi bọ nyiidiphọ oseenaan mọ aniạn ephiemi.’ Odaphạn igẹ phọ eeghironom bọ ekpịgh phọ r’inọn ariisi aBaibul, ekạr ri eganana mọ aḍiẹn phọ k/oopho aniạn kuolọ remạ ghan muphẹ k’agee-pọ. Idiphọ amuụm aḍigho aḍio phọ aNoah u/piemi bọ sikẹ phọ r’ade phọ, epel buphẹ Enaạn u/legheri bọ, iduọn kẹn kụ idị mem mọ aZizọs kaḍuạ bọ epẹ k’akẹ apạm igbogh aruukpaạny ph’odị atumhom, k’ekọm muphẹ k’agee-pọ engọ buphẹ Enaạn u/legheri bọ ḅilhẹ r’okarạph aḅirini phọ bidị oḍighi aani bọ ni pakirị.—2Pit 3:5-7, 10-13; 2Tẹs 1:6-10; poghom Isa 66:15, 16, 22, 24.
(2 Tesalonikạ 2:2) mọ nyina enaghạn mọ aḍio Omoọgh-we phọ meteẹny, iIoghi anyina ki/nuụn iphighaphigha, ḅilẹ kẹn Ioor kee/ḅaghamiạn. Iini oye dị ramiịn ghan imiịn kụ aḅẹm, iini oye kụ aghaạph, iini kẹn iḅenị inyina mọ yoor kụ ugẹ ḍinyạ ilọ iphẹn phọ.
it-1 1206 ¶4
Ikpo Onhụ Dị Ophum
“Ikpo Onhụ Oye Dị Ramiịn Ghan Imiịn”—Igey r’Okpẹ. Iini ariisi, abuniin abutelhedom osighẹ Ekpo-onhụ aGrik phọ pneuʹma (uwaloor) kụ oḅaạm eten dị egbatanaạn. Esi omaạm, siphẹ 2 Tesalonikạ 2:2, otelhedom m’aPọl akpaariọm bumor phọ orọl bọ epẹ Tesalonikạ “mọ nyina enaghạn mọ aḍio [phọ aZihova] meteẹny, iIoghi anyina ki/nuụn iphighaphigha, ḅilẹ kẹn Ioor kee/ḅaghamiạn. Iini oye dị ramiịn ghan imiịn kụ aḅẹm [iduọn phọ pọ “uwaloor” kụ aphum], iini oye kụ aghaạph, iini kẹn iḅenị inyina mọ yoor kụ ugẹ ḍinyạ ilọ iphẹn phọ.” Eegholaan ni mọ otelhedom m’aPọl asighẹ ekpo-onhụ phọ pneuʹma (uwaloor) kụ aḅaạm bọ, mem mọ rakaạph bọ ilọ areten phọ adom mọ keteẹny bọ we phọ, esi omaạm, “iini oye kụ aghaạph” obobo “ugẹ ḍinyạ.” Idị egbolomaam iphẹn phọ, Vincent’s Word Studies in the New Testament aḅẹm mọ: “Eego esi uwaloor. Dị eego esi imiịn dị abuniin aKristẹn omiịn riisi dị bidị ookpomoghan, dị oghophora mọ Enaạn kụ aḅenị bidị.” (1957, Vol. IV, p. 63) Esi iphẹn phọ, mem dị iniin asiBaibul egbạ ekpo-onhụ phọ pneuʹma mọ “uwaloor,” inhọn egbạ mọ “adom Uwaloor” (The Bible-An American Translation), “iyaạr dị oye aatughiạn bịn aghaạph” (The Jerusalem Bible), “iyaạr dị ophum” (D’Ostervald; Segond [French]), “oye dị ramiịn ghan imiịn kụ aḅẹm” (Ooḅi Oghaạph).
Ibạl ABaibul
(2 Tesalonikạ 1:1-12) APọI r’aSailạs r’aTimoti kụ ugẹ ḍinyạ phọ aḍiẹn riruomaan inyina abuọ asiosị phọ aTesalonikạ, buphẹ oḍighi bọ buọ Enaạn Odẹ phọ ayira, r’aJizọs Kraist Omoọgh-we phọ. 2 Aḍisẹph r’eephọ k’Enaạn Odẹ phọ r’aJizọs Kraist Omoọgh-we phọ irolonaạn inyina. 3 Buọ asiya, ekpeanaạn ni dị yoor kighol ghan inyina osẹph Enaạn oomo amem. lduọn phọ enighẹ ni, loor esi dị omeeraam mọ anyina rapoph ni kaghị ghisigh, ḅilẹ kẹn ephomoghiạn phọ oniin aphomoghiạn bọ nyoniin rebụgh ni. 4 lphẹn kụ iḍighi kụ yoor r’aloor ayoor riboomaam bọ ni inyina esi abuọ asiosị phọ Enaạn. Yoor roboomaam ni idiphọ omeeraam mọ anyina ameerạ bọ ni, nyina i/pogh bọ oomo igbiphoghọm mọ r’iminimiịn phọ isoorom bọ inyina. 5 Iphẹn phọ kụ imiteom eḍeenaan mọ iiruẹn phọ Enaạn eeIeeny ni esi anyina. Odị ragbiighi ghan otuạn iminimiịn phọ anyina kụ nyina kemạn oḍigh aani omạr phọ odị nyina etuạn bọ remiinọm. 6 Enaạn emiịn mọ ekpeanaạn ni omiinẹ abuphẹ imiinẹ bọ inyina. 7 r’ongọ anyina phọ remiinọm bọ ophooghian, ḅiIẹ r’ayoor. Odị kaḍighi iphẹn phọ mem mọ aJizọs Omoọgh-we phọ kaḍuạ bọ epẹ k’akẹ apạm igbogh aruukpaạny phọ odị atumom. 8 Odị kasighẹ nem aniạn kụ aliomọm buphẹ Enaạn u/legheri bọ, r’abuphẹ ro/naghanạn ghan bọ ooḅi oghaạph phọ aJizọs Omoọgh-we phọ ayira. 9 Bidị komiinọm iminimiịn amuphe dị eekuna i/lo. Kogbatạn bidị osighẹ ghisigh Omoọgh-we phọ r’igbogh iikpọ phọ odị, 10 ḍio phọ dị katu bọ mọ oomo awe phọ omeeraam bọ nyinọ ongọ nyinọ eghuan r’eegu phọ. Nyina ketolạn aani ni bidị, idị eḍighi bọ nyina memeeraam dom mọ yoor iḅenị bọ inyina. 11 Yoor utuạn iduọn phọ kụ u/soph bọ mem oghol ghan anyina esi iiḅereghị. Yoor rolọm ghan Enaạn phọ ayira mọ aḍighi dị nyina kekasiạn orọl adọl phọ aḍiphẹ dị atụ bọ kụ imạgh bọ inyina. Mọ odị asighẹ iikpọ phọ odị aḍighinom ghan amuneni oomo iitughiạn oḍighi igey lọ nyina emoọgh, aḅiIẹ amuneni ghan iiḍighi Iọ nyina etuạn omeeraam mọ anyina kụ reḍighi. 12 Iduọn phọ kụ idị nyina kengọ eghuan ḍien phọ aJizọs Omoọgh-we phọ ayira, kụ otuạn oghọr Enaạn phọ ayira r’aJizọs Kraist Omoọgh-we phọ, kụ nyina eḅilẹ eboọr aani nyodị eghuan.
JULY 22-28
ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | 1 TIMOTI 1-3
“Zuạ Oḍighi Ephigh Oḍighi”
(1 Timoti 3:1) Ophọn phọ ogey oḅẹm ni mọ, “Oye lọ azuạ oḍighi opoghom asiosị phọ, pọ azuạ ni ephigh oḍighi.”
w16.08 21 ¶3
Nạ Amiịn Ni Ephigh Otuạn Okparamị Asiya phọ Anạ r’AZihova?
3 Bạl 1 Timoti 3:1. Ekpo-onhụ aGrik phọ ogbạ bọ mọ “azuạ oḍighi” remạ ghan osianaan oteẹny iyaạr, dị eeni aḍighaạgh phọ odị i/teẹny. Esi oḍighinom ekpo-onhụ phọ ephẹn phọ, otelhedom m’aPọl akaạph ghan rakparamị m’okparamị asiya oye phọ r’Enaạn ewạ olọgh inyaạm. Gbiom ologhi onyọ umor dị raatughiạn ilọ aghisigh odị siphẹ ookpomoghan phọ. Eeni k/omiigh okumuan idiphọ odị raloghonaạn ḍighaạgh ikumor awe, kuolọ amiịn m’ewạ dị odị kamoọgh raagharạ k’Enaạn. Eḅẹl phọ, odị akparaghạ osianaan idiphọ odị raloghonaạn ḍighaạgh ikumor awe. I”bia bịn, aḅilẹ ragbiighi osianaan oḍighi opoghom. Siẹn iyạl asimem mọ iphẹn, alọgh inyaạm osianaan asiigbu phọ ewạ bọ orool adool iiḍighi siphẹ ookpomoghan phọ.
(1 Timoti 3:13) Bulọ okuamị oḍighi phọ oḍighi koḍigh ni eboom eghuan, oḅiIẹ omoọgh oḅom emụ oghaaphọm ghan iIọ omeeraam mọ yira phọ moḅophoghạn bọ Jizọs Kraist omoọgh bọ.
km 9/78 4 ¶7
Abuphẹ ‘Oḍigh Bọ Eghuan Phọ’
7 Ekạr ri edugh onaghanạn iyaạr phọ eḍighi bọ kụ aPọl aḅẹm bọ m’odọ awe phọ abuẹn “koḍigh ni eboom eghuan.” Iphẹn phọ i/ḍighi idiphọ ibadị ootughiạn bọ m’eḍighi ḍigbogh adọl siphẹ otu asiosị phọ. Kparipẹ ghụn, arebenẹ arukumuan dị ‘okuamị oḍighi phọ oḍighi” oḍuom ologhi ḍisẹph aZihova r’aZisọs, ḅilhẹ kẹn omoọgh eghuan r’ologhonaạn aḍighaạgh oomo ookpomoghan phọ. Dị ekpeanaạn ni, “oḅiIẹ omoọgh oḅom emụ oghaaphọm ghan iIọ omeeraam mọ yira phọ moḅophoghạn bọ Jizọs Kraist omoọgh bọ.” Dị roḍighi ni idị ekpeanaạn r’adọl ph’abidị, rosereghiạn ghan ni bidị loor imạ iiḍighi ph’abidị; omoọgh omeeraam dị amiigh ḅilhẹ kẹn kotue ni okaạph ilọ omeeraam m’abidị dị u/kiilaan eepuph obobọ rigilaạm.
Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ
(1 Timoti 1:4) Ḅenị mọ bidị owilẹ sidum r’oodoọny oḍigh eemarạ etum eemarạ phọ abidị, idị eḍighi bọ iphẹn phọ rekọm ghan oogbaghanaạn keseere, kparipẹ ghụn ni r’ologhonaạn aḍighaạgh ilọ awe koghol omeeraam, omoọgh aani peIieẹny phọ Enaạn meseere bọ.
it-1 914-915
Eemarạ Etum Eemarạ
Ophinom abin otuughạ ghan r’oḅilhẹ oghaaphọgh ghan ilọ iphẹn phọ i/moọgh maạr oḍighinom, ekạr nuụn ekpaariọm mem m’aPọl agẹ bọ ḍinyạ phọ aḍiẹn aghiomaạn Timoti. I/wạ mun ogeeghị osereghi eemarạ etum eemarạ oye phọ, omạ omiteom esi lọ oye phọ aḍuạ amite, loor esi dị Enaạn i/moọgh mun maạr oḍighinom ogbaranaạn abuọ aJu r’aRuuruen siphẹ ookpomoghan aKristẹn phọ. (Gal 3:28) Kụ igẹ aḍikoọl eemarạ etum eemarạ phọ m’emạ ni emiteom m’aKraist aḍuạ ḍikoọl eemarạ aDevid kụ amite. Ḅilhẹ kẹn, aPọl angọ bọ oromha phọ Timoti, ke/bia kụ opiemhi aJeruselem r’arinyạ igẹ phọ oseereghi bọ. Kụ Enaạn o”ghoph kẹn igẹ phọ ipẹ phọ. Odaphạn iphẹn phọ, aPọl aghiilaan ghan mọ iphẹn phọ k’egbolẹ ologhi aTimoti r’arookpomoghan phọ bịn olọgh muboom amem owaaghị r’oḅilhẹ ookonoghiạn aḍikoọl eemarạ oye phọ, ke/loghonaạn bọ ḍighaạgh omeeraam aKristẹn phọ. Aḍikoọl eemarạ etum eemarạ phọ edi bọ Baibul phọ ekasiạn ni oḍeenaan m’aZizọs kụ aMesaya phọ ni, aḍiẹn kụ aḍikoọl eemarạ dị egbolomaam Kristẹn. Iphediphọ aḍikoọl eemarạ phọ edi bọ Baibul phọ ekạr emạ emiteom mọ igẹ aBaibul phọ r’iphiligba phọ inẹ ni.
(1 Timoti 1:17) Eghuan phọ r’igbogh phọ erolonaạn Odaạm-emạ orụgh k’orụgh phọ ra/mugh ghan bọ, ḅilẹ ro/miịn ghan bọ ekpeḍien phọ, Egina Enaạn phọ, k’agee-pọ k’agee-pọ! Erọl li idiphọ!
cl 12 ¶15
“Ipogh! Ephẹn Kụ Enaạn Phọ Ayoor”
15 Aḍinọn aḍien ebọ dị eḍighi ḍiọ aZihova bịn pọ “Odaạm-emạ orụgh k’orụgh.” (1 Timoti 1:17; Ogananami 15:3) Eeghe kụ emhụ phọ? Ekparanaạn ni iloghi phọ ayira idiphọ awe dị u/munughan onaghanạn, kuolọ aZihova aḍighi olọ orụgh k’orụgh dị odi ghan bịn r’amugh ghan. Psalm 90:2 eḅẹm mọ: “Ghalamọ k’amem dị eekuna i/lo kụ eteẹny mem dị eekuna i/lo nạ Enaạn.” Esi iduọn phọ aZihova o/moọgh emiighom; odị odi ghan bịn. Eten dị ekpeanaạn romạgh ghan nyodị mọ “Olọ k’Iḍiodi”—odị odi ghan bịn k’agee-pọ kụ egbi oteẹny amem dị torobọ iyaạr dị repooghu emite aḅirini phọ! (Daniel 7:9, 13, 22) Anhiạn kụ katue aagbaghanaạn elhiom mọ odị oḍighi Uw-emhoọgh Itooghị?
Ibạl ABaibul
(1 Timoti 2:1-15) Esi omiighom, mị ratoma ni mọ oghol ghan oomo awe ghisigh Enaạn esi ilọm aghuḍuul, r’iiḅereghị, r’aseseeny kpuḍukpuḍu, r’aḍisẹph. 2 Ogholom aani ghan ni bulọ odaaghị reelhe r’abulọ rotooghị raraạr kongọ bunọn, pidị yira orọI dọI eborọph r’eephọ, okuọm Ioor ayira Enaạn, ozọ ghan roozọ lọ eseleman. 3 Odọ phọ iiḅereghị phọ iphẹn kụ inighẹ, eḅilẹ eḅeraạn Enaạn OpeIiạ phọ ayira, 4 rewạ ghan bọ mọ oomo awe omoọgh pelieẹny r’olegheri iyaạr phọ opọ igey phọ. 5 Edi bọ eniin Enaạn; edi bọ kẹn oniin oye dị ameerạ enye ogbo Enaạn r’awe. Oye phọ opọ phọ aJizọs Kraist phọ 6 asighẹ bọ ghuḍum mọ odị atagharanạm oomo awe. Emunughan bọ mem mọ, ipẹ phọ kụ iḍeenaan mọ Enaạn rewạ ghan mọ oomo awe omoọgh pelieẹny. 7 Utuạn iduọn phọ kụ uIọgh bọ imị oḍighi oteIhedom r’otughemiạ aruuruen phọ, mọ mị ugbeeIom dom omeeraam mọ r’igey phọ uḅenị we. Mị okpẹ ra/gbạ; mị rakaạph ni igey. 8 Mị rawạ ghan ghụn mọ torobọ ekpisi awe phọ olhẹl ghan iphalaḅaạl araghaạgh kụ ooḅereghị Enaạn. Ku/ḅarạm ghan ophin ologhi r’iruonụ. 9 lduọn kẹn kụ idị mị aḅilẹ rawạ mọ anmariịr phọ otuụgh ghan iinmenan aghuḍuul kụ oonmenan ghan, kuu/nmenan ghan ilọ umugholoor; ku/ḅoom ghan oboom oselemian asilaạI r’ozologhiạn izolaạm asigoI, r’ologhoḍiạn aralạ, ḅilẹ r’iinmenan lọ emạn ikpoki iboom. 10 Iiḅi aroozọ phọ ipẹ ekpeanaạn bọ nmariịr Iọ roIọgh eegu Enaạn kụ eḍighi ghan iinmenan dị bidị koonmenan ghan! 11 Anmariịr phọ oḅoorian ghan birịph birịph osooromi Ioor ozuumaam ituughạ phọ! 12 Mị u/ngọ iikpọ mọ anmariịr otughemị ghan, oḅilẹ otooghị ghan raraạr ongọ Iephiri anmụny. Bidị oḅoroghiạn ghan, 13 idị eḍighi bọ uphụr oIẹm Adạm kụ ogbi oIẹm aIv, 14 kụ Adạm uu/keIeghian. Anịr phọ kụ odị ookeleghi bọ kụ aḍighi bọ osoroghuom iilogh phọ Enaạn. 15 Kuolọ, anịr ephoph phọ arọI ghan ni dọl omeeraam rephomoghiạn r’aruukuan, aḅilẹ aako ghan loor odị, aghiọm ghisigh, odị kamạr ghan ni moọny r’ewoọr.
JULY 29–AUGUST 4
ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | 1 TIMOTI 4-6
“Oḍighi Enaạn r’Eelạ”
(1 Timoti 6:6-8) Oye ramoọgh ghan ni iboom suọ esi oḍighi Enaạn phọ, eḍighi iyaạr dị ilọ odị amoọgh regbaanyạn ghan ni nyodị. 7 Yira uphạm eeghe kụ orumom bọ siẹn aḅirini phọ? Iyaạr u/pạm. Yira kopạm eeghe kụ okeeIom k’adạ-otu? lyaạr ko/pạm. 8 Loor iphẹn phọ, eḍien r’arukpe Iọ yira omoọgh igbaanyạn ghan ni iyira.
w03 6/1 9 ¶1-2
Otuughạ Olegheri Araraạr Dị K’engọ Ogbaanyạn
Eniin ekpanạ iyaạr dị eloghonaạn ḍighaạgh Pọl omoọgh oḅaạl ologhi r’ogbaanyạn pọ omeera ghan mọ ilọ odị amoọgh egbaạny ghan nyodị. Remạ ghan eeghe omoọgh ogbaanyạn? Eten dị edugh, remạ ghan omoọgh ogbaanyạn r’ikpanạ araraạr aghuḍum. Ilọ iphẹn phọ, aPọl aḅenị Timoti r’odị oḍighi ghan bọ oḍighi epẹ erugh phọ mọ: “Oye ramoọgh ghan ni iboom suọ esi oḍighi Enaạn phọ, eḍighi iyaạr dị ilọ odị amoọgh regbaanyạn ghan ni nyodị. Yira uphạm eeghe kụ orumom bọ siẹn aḅirini phọ? Iyaạr u/pạm. Yira kopạm eeghe kụ okeeIom k’adạ-otu? lyaạr ko/pạm. Loor iphẹn phọ, eḍien r’arukpe Iọ yira omoọgh igbaanyạn ghan ni iyira.”—1 Timoti 6:6-8.
Lọgh elegh mọ aPọl asighẹ ogbaanyạn phọ akomọm r’oḍighi Enaạn. Odị alọgh ni elegh mọ ogey oḅaạl ologhi raḍuạ ghan esi oḅọgh aloor ongọ Enaạn, iduọn phọ pọ arukumuan ph’Enaạn kụ keḍighi eḅẹl, k/okpol eelạ obobọ aruphua. “Eḍien r’arukpe” kụ araraạr dị ewạ oghiọm aghisigh oḅọgh aloor ongọ Enaạn. Esi aPọl iyaạr dị k’ekọm dọl ogbaanyạn pọ obeḍenọm aZihova, e/tigheri ilọ adọl phọ erọl.
(1 Timoti 6:9) Buphẹ rowạ ghan bọ oḍighi araaIhạ phọ romeeI ghan koḍighanaan odẹgh ophogh, ḅiIẹ kẹn komeeI ḍiphiI ibadị aruuphuạ eIologhi r’ilọ aḍuugh aḍuugh, ipẹ reeguIemi ghan bọ oye kengoọm muphe.
g 6/07 6 ¶2
Osopha Oḍighi Oolhạ—Ipẹ Ketir Bọ Nyinạ
Ii, ibadị awe u/muughu loor ophorogh eelạ. Ghalamọ r’iduọn phọ ni aghuḍum k’atue ni aboọr bidị boọr loor okụl emhụ olọgh owạ eelạ. Ḅilhẹ, aghuḍum m’abidị atue ni aḍigh esi ooto r’osoromineen eḍighi maạr dị iiḅaghamị oḍighi obobọ ikpoki kụ ekọm eephina ekpom, e/naanị aḍughul, egbagarạ eephina aghisigh, obobọ arokọ okurubakạ—riiphina dị ketue ni enuụn ekiigh oye phọ. Eeni tutụ raloghoma owilẹ araraạr phọ ipẹ odị raporogh bọ, amem m’eten. Eeni kẹn opọ r’odị aalạn bọ nyodị ologhi o/ḍuom mun, ibạm anmụny ph’odị m’etir eten dị eeph, kụ aghuḍum m’odị eeni aagulaany. Iniin ipẹ mephuughị bọ, eeni otue ni oolemi, kuolọ kewạ ni oboom oḍighi. Okạr agey, odọ phọ abuẹn phọ, “otọ maḍigh ragimi iloghi phọ abidị idiphọ iitoor.”—1 Timoti 6:10.
(1 Timoti 6:10) Ekpooko ikpoki kụ azin odọ kirokirọ ikarạph. Buniin motuạn ni osiphigha ikpoki bịn ope eten obiIẹ ipẹ omeeraam mọ aḅẹm bọ, kụ otọ maḍigh ragimi iloghi phọ abidị idiphọ iitoor.
g 11/08 6 ¶4-6
Odiiny Araraạr Dị K’engọ Ekol
Iduọn yira omiịn bọ siphẹ emiighom aḍinyạ phọ, awe dị okụl emhụ olọgh ophorogh eelạ idiphọ eten omoọgh ekol, okạr rokaạph roporogh ghan oogho. Epel m’abi, romoọgh ghan kẹn iiḅaghamị kirokirọ. Esi omaạm, awe lọ okụl emhụ roporogh eelạ, robilhẹ ghan ni siya, eghun otu ḅilhẹ r’arighirị abidị. Abunọn loor oḍighi obobọ ooḅaghamiạn aloor rotọl ghan ni e/naanị. “Aralhạ opọ rakumuan ghan bọ radụgh ghan ni, mughumọ alhe enụm obobọ eboom; kuolọ eboom eelạ oolhạ phọ ke/meera odị anaanị,” iphẹn kụ idị Ecclesiastes 5:12 eḅẹm.—ABaibul dị oghol mọ Hebrew Names Version.
Ikpoki i/ḍighi okarạph odẹ otu bịn kuolọ olọ iikeleghian. AZisọs Kraist aghaạph ni aghol ‘ḍidụgh eelạ’ phọ reekeleghi ghan bọ we. (Mạk 4:19) Iduọn phọ pọ, eelạ phọ reguanaan ghan oḅaạl ologhi, kuolọ r/engọ ghan. K’enyu ghan nyinạ owạ inọn. “Oye phọ opọ aphomoghiạn bọ ikpoki phọ k/atue amoọgh idị egbaanyạn,” Ecclesiastes 5:10 iḅẹm iduọn.—The New English Bible.
Ogbạ agey, ephomoghiạn ikpoki eḍighi obia aloor kụ retorori ghan kengọ mabi, oḅonyonhu ozuan, obobọ osoroghu iilogh. (Proverbs 28:20) Araraạr dị redạph ghan oḅaạl ologhi r’omoọgh ekol pọ onmo ghan inmo, eegharạ osạr owilenaạn, aroozọ dị eḅaạl, ephomoghiạn ḅilhẹ r’okparamị asiya phọ oye phọ r’Enaạn.
Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ
(1 Timoti 4:2) Abugbaạm okpẹ kụ rotughemị ghan bọ itughemị areekeleghian phọ iphẹn. Bidị u/legheri mun ilọ eru inẹ mudị upophoriọm iloghi phọ abidị oghologhọl okuron.
lvs 23-24 ¶17
Omoọgh Ogey Ologhi Ghisigh Enaạn
17 Otelhedom m’aPọl agẹ mọ: “Iloghi anyina inyina ki/gurọgh r’amem.” (1 Pita 3:16) Dị eeph ni iboom, mem dị awe oghiọm ghisigh ogunọm ghan sinị iilogh phọ aZihova, moọny amem bịn ooruẹn ologhi phọ abidị ra/gurogh mun. APọl aḅẹm mọ ekịgh mudị “upophoriọm iloghi phọ abidị oghologhọl okuron.” (1 Timoti 4:2) Eghologhọl iyaạr m’epophorị ghan ni ḍizu anạ ḍughụm? Mem lọ emite, aḍizu phọ repụ ghan ni kesi esi dị reedira ghan. Eḍighi maạr lọ oye aḍiiny oḍighi araraạr dị eeph, ooruẹn ologhi phọ katọl mudị “upophoriọm okuron” bịn moọny amem ikarạph re/kịgh mun yaạr.
(1 Timoti 4:13) Kuọm ni Ioor phọ anạ amite ghan siphẹ ogbo phọ aạl ḍinyạ iigbia phọ, aghaạph ghan atughemiọm we tutụ mị aru asi.
it-2 714 ¶1-2
Omite Ghan Esi Ogbo Aạl Aḍinyạ
Siphẹ Ookpomoghan AKristẹn phọ. Siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, ibadị u/moọgh ghan ikpooghineen arinyạ Iigbia phọ, esi iduọn phọ iwạ m’aạl ghan esi ogbo. Otelhedom m’aPọl atọ aḅenị rookpomoghan kirokirọ m’aạl ghan rinyạ ph’odị agẹ bọ aghiọm bidị esi ogbo mem lọ bidị ookpomoghan, aḅilhẹ atọ mọ oonmenian ghan rinyạ phọ pidị torobọ ookpomoghan aạl ghan esi ogbo. (Kọl 4:16; 1Tẹs 5:27) Odị aromoghiom Timoti, onyọ iḍoọgh opoghom Ookpomoghan m’akuọm loor odị “amite ghan siphẹ ogbo phọ aạl ḍinyạ iigbia phọ, aghaạph ghan atughemiọm we.”—1Tim 4:13.
Ibạl esi ogbo emaạr ghan eegholaan. (Hab 2:2) Eḍighi bọ edị robạl otughemiọm abunọn, ewạ m’opọ rabạl bọ esi ogbo phọ amaạr alegheri aḅilẹ anaghanạn emhụ iyaạr phọ otụ bọ ogẹ, aḅilhẹ amiigha loor aạl obọ odị k’anme ghan bọ obobọ angọ onọn onaghạn aḍughụm buphẹ ronaghạn bọ. Odaphạn Ogananami phọ 1:3, ibo edianaan ni buphẹ aạl bọ ikpo onhụ imiịn phọ omiteom, r’abuphẹ onaghanạn bọ ikpo onhụ phọ kụ odạph.
Ibạl ABaibul
(1 Timoti 4:1-16) UwaIoor Iigbia phọ akaạph ghan ni ramiteom mọ mem dị retu buniin awe kokeI li ipẹ omeeraam mọ aḅẹm bọ. Bidị konaghanạn ruwaIoor okpẹ, oḅilẹ odạph itughemị aruru. 2 Abugbaạm okpẹ kụ rotughemị ghan bọ itughemị areekeleghian phọ iphẹn. Bidị u/legheri mun ilọ eru inẹ mudị upophoriọm iloghi phọ abidị oghologhọl okuron. 3 Odọ phọ awe phọ abuẹn phọ rotughemị ghan mọ apinien o/nighẹ, ḅilẹ kẹn mọ iniin ariiḍien eḍighi ni ḅaphanyạ. Kụ Enaạn ilẹm riiḍien phọ iphẹn esereghi mọ buphẹ momeeraam bọ olegheri igey phọ, ongọ ghan nyinọ ḍisẹph, oIeeghi ghan. 4 Torobọ iyaạr phọ Enaạn elẹm bọ enighẹ ni. R’eniin ku/keI ghan, ongọ ghan ghụn Enaạn ḍisẹph bịn osighẹ ghan ole, 5 idị eḍighi bọ Enaạn retuạn ghan iiḅereghị r’oghaạph phọ odị kụ kesẹph torobọ iyaạr. 6 Nạ angọ ghan ni iiḅi asiya phọ ikpo onhụ oroma phọ iphẹn, nạ kaḍighi ni ogey oye oḍighi aJizọs Kraist, idiphọ ikpo onhụ omeeraam mọ r’igey itughemị phọ nạ madạph bọ kụ meḍighi bọ eḍien dị nạ rangọ ghan uwaloor phọ anạ. 7 Kporiọn raghaạgh anạ sidum emiịn ele okarạph aḅirini phọ ophọn. Kuọm uwaloor anạ atuughạ ghan ipẹ ekpeanaạn bọ dọI aruukuan phọ. 8 Areephegh ozaamiạn aloor emoọgh ni iyaạr oḍighinom moọny ekulha amem kụ oḍighi ozaamiọm uwaloor phọ kụ amoọgh suọ esi oomo areten, idị eḍighi bọ ophọn phọ kụ raḍighinaan oḍighi ghuḍum mọ akuẹn anyiidiphọ r’akuphẹ ratu bọ. 9 Ophọn phọ ogey oghaạph ni, dị anighẹ ni omeeraam bịn omadạn. 10 Yira okol iphẹn phọ kụ rokpạr bọ ḍighaạgh koḍula loor, idị eḍighi bọ yira moḍuom ologhi Enaạn phọ edi ghan bọ, Opeliạ oomo awe kụ olọ ekạr ghụn ekpaariọm buphẹ momeeraam bọ. 11 Tooghị ni aḅilẹ atughemị ghan raraạr phọ iphẹn. 12 Ka/meera oye atuạn mọ nạ onyugheeI bịn aphogh nyinạ asooromi. Ḍighi ghụn ni oye omaaniọm esi abuphẹ momeeraam bọ, siphẹ oghaạph phọ anạ, r’ezọ phọ anạ, r’ephomoghiạn phọ r’omeeraam mọ, r’ooko ghan aloor phọ anạ. 13 Kuọm ni Ioor phọ anạ amite ghan siphẹ ogbo phọ aạl ḍinyạ iigbia phọ, aghaạph ghan atughemiọm we tutụ mị aru asi. 14 Ka/kel ghan ruunmo aruwaloor phọ ongọ bọ nyinạ mem mọ ikumor awe asiosị phọ otuạn bọ imiịn phọ omiinaạn bọ nyinạ kụ oḅạm bọ raghaạgh phọ abidị emụ phọ anạ. 15 Seere iphẹn phọ ologhi anạ, akuọm loor phọ anạ, pidị oomo awe omiịn eghimọm aghisigh phọ anạ, 16 Maạr agona loor phọ anạ r’ipẹ nạ ratughemị bọ. Ḍighi ghan ni iphẹn phọ. Nạ aḍighi ghan ni iphẹn phọ, pọ nạ kapẹl Ii Ioor phọ anạ r’abuphẹ ronaghanạn ghan bọ nyinạ.