Araraạr Ituughạ Esi Imiịn Phọ AJekọb Amhiinhaạn Bọ Nmụny Phọ Odị Mem Mọ Kamugh Bọ—Ekpịgh Phọ 1

1-2. AJekọb aḍighi eeghe mem mọ rekpụl bọ dị odị kamugh, kụ eeghe kụ iḍighi? (Miịn kẹn oḅẹl opoḍi phọ.)

17 ASIẠ meten egbi k’amem mọ ebenhẹ phọ aZihova Jekọb aphạm bọ eghunotu odị agheelhom Ijipt. (Gen. 47:28) Odị amhoọgh ni iboom ibo oḅilhẹ omhiịn ooḅi oọny phọ odị Josef ḅilhẹ r’omhiịn dị eghunotu phọ odị oḅilhẹ oḅophoghạn. Kuolọ reteẹny bọ dị odị kamugh, odị aakpomhoghi oomo eghunotu phọ odị ophạm aruupuruan.—Gen. 49:28.

² Siḍio phọ ipẹ phọ, iḍighi ni eḍighinhom iyaạr dị uw-emhụ eghunotu dị ramugh kaakpomhoghi eghunotu phọ odị angọ iromoghiom dị esughanham omhạn. (Isa. 38:1) Isiphẹ phọ kụ edị odị kamạ opọ kasighẹ bọ esi odị ophogh eghunotu phọ mem dị odị amhugh.

3. AJekọb aghaạph eeghe siphẹ Genesis 49:1, 2, kụ uḍighi ika kụ emhạn bọ maạr?

³ Bạl Genesis 49:1, 2. Aruupuruan phọ aJekọb aphạm bọ r’eghunotu phọ odị i/ḍighi oopho aruupuruan. AJekọb aḍighi ghan oyil. Esi iduọn phọ, siphẹ aruupuruan phọ ipẹ phọ, aZihova aphum ni Jekọb oghaạph araraạr dị emhạn ni maạr dị kemitenhaan eḅilhẹ etir nmụny phọ odị. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, ikpo onhụ phọ ipẹ odị aḅạ bọ eeni amem roḅẹm ghan mọ eḍighi imiịn dị odị amhiịn mem mọ odị kamugh bọ.

4. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, kụ iphẹn phọ kitughemhị iyira eeghe? (Miịn kẹn igbe phọ “Eghunotu Phọ AJekọb.”)

⁴ Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn raraạr dị aJekọb aḅenhị inya anmụny odị: Reuben, Simeon, Levi, r’aJudah. Kụ nyepẹ etum bọ siẹn, yira ooḅeghiọn ilọ abueriphọ ophaanyạ anmụny phọ odị. Idiphọ yira komiịn bọ, aJekọb o/ghaạph idị kemitenhaan nmụny phọ odị bịn, kuolọ aghaạph kẹn ni ilọ anmụny anmụny phọ abidị. Buphẹ ekureriom mọ koḍighi bọ eelhe phọ Izrạl. Ooḅeghiọn ilọ iphirigba eelhe phọ Izrạl keegholhomhi ipẹ imiịn phọ aJekọb emhunhughan bọ. Iduọn yira rooḅeghiọn bọ ipẹ aJekọb aghaạph bọ, yira kotuughạ ni ikpanhạ araraạr dị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍighi araraạr dị keḅeraạn Odẹ k’akẹ phọ ayira, Zihova.

REUBEN

5. Eeghe eepoogh kụ edị eeni aReuben agon ghan dị odẹ phọ odị kangọ nyodị?

⁵ AJekọb aphụr asoman Reuben kụ aḅenhị mọ: “Nạ kụ okpanạ amhị.” (Gen. 49:3) Kụ idiphọ oḅẹl oọny, eeni aReuben agon ghan ni omhoọgh iyạl abin siphẹ aruphua odẹ phọ odị. Eeni odị aḅilhẹ kẹn agon oḍighi oḍiemhiom eghunotu phọ mem dị odẹ phọ odị amhugh kụ anmụny odị oḅilhẹ ole aani erua mem dị odị amhugh.

6. Eeghe kụ iḍighi kụ aReuben o/teẹny bọ ḍisẹph phọ odị mumoọgh bọ idiphọ oḅẹl oọny? (Genesis 49:3, 4)

⁶ Toroboiperolbọ, aReuben aroph ni eepoogh phọ oḅẹl oọny ramoọgh ghan bọ. (1 Chron. 5:1) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị iyạl ikpo asiạ epẹ omhạn, odị aghị bịn arolhạn esi r’oyugạ odẹ phọ odị, Bilhah. ABilhah phọ aḍighi ghan onyanhị otu ooḅi anhịr phọ aJekọb, Rachel, opọ mamhugh bọ. (Gen. 35:19, 22) AReuben aḍighi oọny ophoriphọ anhịr phọ aJekọb, Leah. Eeni eboom eephuạ orolhạn esi kụ iiḅaghamhị Reuben. Obobọ eeni awạ ni bịn oopụ aBilhah obọ aJekọb kapomhoghiạn ghan bọ nyodị apu Leah onhiin phọ odị. Etigheri iyaạr phọ enyu bọ nyodị, ipẹ odị aḍighi bọ eeph ni iboom esi aZihova r’odẹ phọ odị, Jekọb.—Bạl Genesis 49:3, 4.

7. Eeghe kụ imitenhaan Reuben r’anmụny anmụny phọ odị? (Miịn kẹn igbe phọ “Imiịn Phọ AJekọb Amhiinhaạn Bọ Nmụny Phọ Odị.”)

⁷ AJekọb aḅenhị Reuben mọ: “Nạ ka/ḍighi oḍiemhiom.” Ikpo onhụ phọ ipẹ phọ ikạr ri emhunhughan, idị eḍighi bọ esi i/lo dị emạ eḍeenhaan mọ oọny aReuben obobọ anmụny anmụny aReuben uḍighi ni ruw-emhạ, bupinyọn rikiạ, obobọ riil. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aJekọb o/ḅenhị Reuben mọ odị k/oọny onọ mun. Kụ anmụny aReuben uḍighi aani ni eniin eghun siphẹ eelhe phọ Izrạl. (Josh. 12:6) Amem irọl li dị aReuben aḍeenhaan imạ araagharạ. Kụ esi i/lo mun dị oghaạph mọ aReuben aḅilhẹ ni alhe emhạ.—Gen. 37:20-22; 42:37.

8. Eeghe araraạr kụ edị yira otuughạ esi eḍeenhaan phọ aReuben?

⁸ Yira otuughạ eeghe? Ewạ mọ omhoọgh eegharạ ophamhaghạn aloor r’oghel orolhạn esi dị u/ḅaạl. Eḍighi maạr dị yira osoman odẹgh ophogh oḍighi ikarạph, okem ootughiạn ipẹ ikarạph phọ ketir bọ aZihova, buọ eghunotu ayira, r’abunhọn. Ootughiạn kẹn mọ “torobọ ilọ oye phọ aḅeph kụ idị odị katuụgh ni abugha.” (Gal. 6:7) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, ipẹ emitenhaan bọ Reuben iitughianhạm iyira onmạ ighirigiir phọ aZihova. Ghalhamọ r’iduọn aZihova iyira ku/ghoph bọ esi ipẹ kemite bọ mem lọ yira oḍighi ikarạph, odị kusẹph ni iyira eḍighi maạr dị yira olhọgh ikuph oḍighi ipẹ enhighẹ bọ.

SIMEON R’ALEVI

9. Eeghe kụ iḍighi kụ aJekọb aḅaạm bọ igbagarạ ikpo onhụ Simeon r’aLevi? (Genesis 49:5-7)

⁹ Bạl Genesis 49:5-7. Nyiidiphọ, aJekọb raḅaanhaạn Simeon r’aLevi. Igbagarạ ikpo onhụ phọ odị aḅaạm bọ bidị eḍeenhaan mọ olhoghi odị o/ḅaạl esi abidị. Epẹ omhạn, oye olọ aKenan dị oghol mọ Shechem aapụ onyanhị aJekọb dị oghol bọ mọ Dinah. Ii, ipẹ emitenhaan bọ Dinah iphin ni agey ilhoghi oomo anmụny phọ aJekọb, kuolọ aSimeon r’aLevi u/pamaghạn ighạgh ilhoghi abidị. Bidị ughị bịn ookelheghi we phọ aShechem mọ eḍighi maạr dị alhephiri anmụny phọ abidị omheera ni oḍuna yogh, pọ mọ eghunotu phọ aJekọb r’abidị ko/moọgh iiḅaghamhị. Bịn alhephiri anmụny phọ omheeraam oḍuna yogh. Kụ mem dị arelhẹm mọ oḍun bọ bidị k”egheel, aSimeon r’aLevi “okoph rolhool eghạm abidị reten dị oye u/seere olhoghi oḍigh emhạ phọ ozẹ oomo alhephiri anmụny phọ.”—Gen. 34:25-29.

10. Ika kụ idị imiịn phọ aJekọb ilọ aSimeon r’aLevi emhunhughan? (Miịn kẹn igbe phọ “Imiịn Phọ AJekọb Amhiinhaạn Bọ Nmụny Phọ Odị.”)

¹⁰ Ighạgh ilhoghi phọ aSimeon r’aLevi oḍeenhaan bọ ikạr kụ eeḅaghamhị Jekọb. Odị amhiinhaạn bidị imiịn kụ aḅẹm mọ arughunhughun phọ abidị ke/tọl eniin esi. Bidị kowalhalhạ siphẹ oomo ade phọ Izrạl. Imiịn phọ iphẹn phọ imhunhughan mem dị 200 asiạ meten, mem mọ eelhe phọ Izrạl oḍigh bọ De Oguanhaan Phọ. Eghun phọ aSimeon urugh pakirị ade phọ ongọ bọ Judah. Kụ aramhạ phọ ongooghị bọ bidị ii/tumanan yogh. (Josh. 19:1) Eghun phọ aLevi uwalhalhạ ni siphẹ oomo ade phọ Izrạl, kụ orughogh ramhạ dị emhạn 48.—Josh. 21:41.

11. Eeghe igey araraạr kụ edị eghun phọ aSimeon r’eghun phọ aLevi oḍighi?

¹¹ Anmụny anmụny phọ aSimeon r’aLevi u/daphạn aani opiomạn aburudẹ aburudẹ phọ abidị. Eghun phọ aLevi ukạr kụ obakị iserereẹny iiseeny mem mọ aMozis aghị bọ siphẹ Eeḅarạph phọ ASinai aạr aZihova iilhogh phọ. Ibadị awe Izrạl umhiigh ni ooḅereghị olhephiri anạm dị okạ. Kụ abuọ eghun phọ aLevi u/daphạn aani. Kparipẹ ghụn, bidị uḍighan Mozis kụ olhoghonhaạn ḍighaạgh ozẹ awe phọ ooḅereghị bọ ekaanheẹn iyaạr phọ. (Ex. 32:26-29) AZihova asaḅạr eghun phọ aLevi kụ angọ bidị eepoogh oḍighi abupinyọn rikiạ pạ Izrạl. (Ex. 40:12-15; Num. 3:11, 12) Ḅilhẹ kẹn eghun phọ aSimeon udạph ni we phọ aJudah kụ ee idiphọ aruukparạ ophorogh awe phọ aKenan orọl bọ de phọ ongọ bọ eghun phọ aJudah.—Judg. 1:3, 17.

12. Yira otuughạ eeghe esi eḍeenhaan phọ aSimeon r’aLevi?

¹² Yira otuughạ eeghe? Ka/sighẹ ghan ophin olhoghi kụ aḍighinhom iyaạr obobọ asophaam osopha. Eḍighi maạr dị ozoọm nyinhạ obobọ oye dị nạ aphomhoghiạn eten dị i/nighẹ, ii, kepin ni esi anạ. (Ps. 4:4) Kuolọ olhọgh elhegh mọ re/ḅeraạn ghan aZihova mem dị yira osighẹ oghạgh olhoghi kụ oghaaphọm iyaạr obobọ oḍighinhom iyaạr. (Jems 1:20) Mem dị yira osoman ekeeny ooruẹn siẹn ookpomhoghan phọ r’epẹ erugh phọ, ozọ eten dị eḅọph r’asinhị iilhogh aBaibul phọ obọ yira orue okpetenhaan iiḅaghamhị phọ oghạgh olhoghi dị u/pamaghạn rakọm ghan bọ. (Rom 12:17, 19; 1 Pit. 3:9) Enhọn iyaạr pọ, ghalhamọ odẹ r’onhiin anạ roḍighi ghan raraạr dị i/ḅeraạn aZihova, i/wạ mọ tuughaạny aani bidị. Kụ kaa/tughiạn mọ nạ ka/tue aḍighi raraạr dị keḅeraạn aZihova. AZihova ka/bilhẹ osẹph ikuph phọ nạ alhọgh bọ oghiọm aghisigh oḍighi ghan ipẹ enhighẹ bọ.

AJUDAH

13. Eeghe kụ iḍighi kụ eeni aJudah aaḅaghamhiạn bọ loor mem mọ eteẹny bọ dị odẹ phọ odị kakaạph aani ilọ odị?

¹³ AJudah kụ aḅilhẹ atum siphẹ dị aJekọb aghaạph ilọ odị. Mem mọ odị anhaghạn bọ ipẹ aJekọb odẹ phọ odị aghaạph bọ ilọ abukumoor phọ odị, eeni iiḅaghamhị ni Judah iboom. Idị eḍighi bọ odị r’aloor maḍighi aani ni raraạr dị i/nighẹ. Eeni odị aḍighom aani ni owum araraạr emhạ phọ abuọ aShechem. (Gen. 34:27) Odị aḍighom aani ni bumor phọ odị aal aJosef ḅilhẹ rookelheghi odẹ phọ abidị. (Gen. 37:31-33) Ḅilhẹ kẹn odị agbi ghan mọ aTamar anhịr oọny phọ odị onyọ akunakunạ bịn aghị arolhạn esi.—Gen. 38:15-18.

14. Eeghe igey araraạr kụ edị aJudah aḍighi? (Genesis 49:8, 9)

¹⁴ Dị Enhaạn kụ aphum nyodị, aJekọb asẹph ghụn Judah kụ aghaạph mọ imạ araraạr kụ kemitenhaan nyodị r’eghun phọ odị. (Bạl Genesis 49:8, 9.) AJudah aḍighi oye dị amhoọgh ogbolhomaam aghị esi odẹ phọ odị makpọ bọ. Kụ odị aḍeenhaan kẹn igbiririph obạm umor phọ odị Benjamin.—Gen. 44:18, 30-34.

15. Ighẹn areten kụ edị Imiịn phọ omhiinhaạn bọ Judah emhunhughan?

¹⁵ AJekọb amhiinhaạn Judah mọ odị kụ kaḍiemhiom ghan bumor phọ odị. Toroboiperolbọ, imiịn phọ ipẹ phọ i/nuụn imunughan. Uphụr oghaạph ilọ aJudah mem dị 200 asiạ meten, mem mọ awe phọ Izrạl roḍigh bọ De Oguanhaan Phọ. Eghun phọ aJudah kụ urọl ghisigh mem mọ bidị oḍuạ bọ epẹ edalạ phọ roḍigh De Oguanhaan Phọ. (Num. 10:14) Kụ ibadị asiạ reten, eghun phọ aJudah kụ edị aZihova aphụr aḅenhị mọ oghị ee r’awe aKenan siphẹ Ade Oguanhaan Phọ. (Judg. 1:1, 2) ADevid kụ oḅẹl olọ eghun aJudah dị aḍighi Uw-emhạ Izrạl. Inhọn areten edi ni dị imiịn phọ omhiinhaạn bọ Judah emhunhughan.

16. Ika kụ edị imiịn phọ edi bọ Genesis 49:10 emhunhughan? (Miịn kẹn igbe phọ “Imiịn Phọ AJekọb Amhiinhaạn Bọ Nmụny Phọ Odị.”)

¹⁶ AJekọb aghaaphọm ni mọ opọ kadạ bọ oomo omhạr awe k’agee-pọ kaḍuạ eghun aJudah kụ amite. (Bạl Genesis 49:10 r’igẹ dị edi ude.) Otooghiạ phọ opọ phọ pọ aZizọs Kraist, opọ aJekọb aghol bọ mọ Shiloh. Ookpaạny Enhaạn aghaạph ilọ aZizọs mọ: “[AZihova Enhaạn phọ kangọ] ni nyodị agadạ odaạm emạ, idiphọ aDevid ogbogh odẹ phọ odị.” (Luk 1:32, 33) Okol kẹn Zizọs mọ “Idimini-ḅuagụ eghun phọ k’aJuda.”—Ogan. 5:5.

17. Ika kụ idị yira kotuughaạny aZihova esi eten phọ epẹ yira romiịn ghan bọ bunhọn?

¹⁷ Yira otuughạ eeghe? AZihova asẹph ni Judah ghalhamọ r’iduọn odị apiomạn bọ ni ibadị amem. Eeni abumor phọ aJudah uukia ghan ni iyaạr phọ aZihova amhiịn bọ loor aJudah kụ asẹph bọ nyodị kiphẹn kiphẹn. Yira u/legheri ipẹ bidị okạr bọ ootughiạn. Kuolọ yira olegheri mọ aZihova amhiịn ni imạ loor aJudah kụ atuạn bọ asẹph nyodị. Mem dị ongọ onyọ umor obobọ umaranhi eepoogh dị egbatanhaạn siẹn ookpomhoghan phọ, eeni amem yira ropụr ghan kootughiạn opiomạn onyọ umor phọ obobọ umaranhi phọ. Kuolọ kenighẹ ghụn dị yira kootughiạn mọ aZihova amiịn ni igey araagharạ dị eḅeraạn nyodị loor onyọ umor phọ obobọ umaranhi phọ. Ii, aZihova rapogh ghan imạ abuphẹ rooseeny bọ nyodị. Esi iduọn phọ, yira okparaghạ oḍighi aani igina phọ.

18. Uḍighi ika kụ ekpeanhaạn bọ ni dị yira komoọgh okparạm?

¹⁸ Enhọn iyaạr dị yira kotuughạ esi ipẹ emitenhaan bọ Judah pọ omhoọgh ghan okparạm. AZihova ramunenhi ghan ni ruguanhaan phọ odị, kuolọ k/oomo amem kụ edị odị ramunenhi ghan ruguanhaan phọ odị eten phọ epẹ yira rowạ bọ obobọ mem mọ yira rogon bọ. Abuọ eghun phọ aJudah u/nuụn umiigh oḍiemhiom eelhe phọ Izrạl. Kuolọ bidị ubakị ni buphẹ aZihova amạ bọ oḍiemhiom awe phọ. Bidị ubakị ni Mozis olọ eghun aLivai, Josuạ olọ eghun Ephraim r’uw-emhạ phọ Sọl opọ eghun phọ aBenjamin. Yira obakị aani ghan torobọ oye dị aZihova amạ mọ aḍiemhiom siẹn igbo phọ ayira.—Hib. 6:12.

19. Yira motuughạ eeghe ilọ aZihova siẹn yira ooḅeghiọn bọ imiịn phọ aJekọb amhiinhaạn bọ nmụny phọ odị mem mọ odị kamugh bọ?

¹⁹ Yira motuughạ eeghe siẹn yira mooḅeghiọn bọ imiịn phọ aJekọb mem mọ odị kamugh bọ? Eegholhaan ni mọ eten phọ epẹ aZihova ramiịn ghan bọ oye kụ ke/dị yira romiịn ghan. (1 Sam. 16:7) AZihova amoọgh oboom okparạm kụ aḅilhẹ kẹn rasạr ghan kawilhenhaạn. Ghalhamọ r’iduọn odị ra/pogh ghan bọ ikarạph kagunhọm, odị ra/gon ghan dị awe dị rooḅereghị nyodị koḍighi ghan raraạr eten dị emhunhughan. Eeni amem odị rasẹph ghan ni oye dị aḍighi ikarạph dị ebụgh epẹ omhạn kụ maḅilhẹ aḍeenhaan mọ onọ makiton, kụ raḍighi raraạr eten dị enhighẹ. Siphẹ emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn, yira kooḅeghiọn ipẹ aJekọb aḅenhị bọ bueriphọ ophaanyạ anmụny phọ odị.