Araraạr Ituughạ Esi Imiịn Phọ AJekọb Amhiinhaạn Bọ Nmụny Phọ Odị Mem Mọ Kamugh Bọ—Ekpịgh phọ 2

1. Ighẹn apakirị imiịn dị aJekọb amhiịn mem mọ odị kamugh bọ kụ edị yira kooḅeghiọn?

OOMO anmụny phọ aJekọb oko okitonhom odẹ phọ abidị makpọ bọ kụ oler rurụ ronaghạn iduọn odị rasẹph bọ torobọ onyọ abidị. Idiphọ yira otuughạ bọ siphẹ emhuoghaạph phọ eten bọ, ikpo onhụ phọ aJekọb aḅenhị bọ Reuben, Simeon, Levi, r’aJudah iphẹr ri bidị. Ḅilhẹ bidị u/seere olhoghi onhaghạn ipẹ phọ. Esi iduọn phọ, bidị ugon ni onhaghạn ipẹ aJekọb kaḅenhị bọ bueriphọ ophaanyạ anmụny phọ. Uguạ, omhiịn raraạr ituughạ dị edi siphẹ imiịn phọ aJekọb ilọ aZebulun, Issachar, Dan, Gad, Asher, Naphtali, Joseph, ḅilhẹ r’aBenjamin.a

ZEBULUN

2. AJekọb aghaạph eeghe ilọ aZebulun, kụ imhunhughan ika? (Genesis 49:13) (Miịn kẹn igbe phọ.)

² Bạl Genesis 49:13. AJekọb aghaạph mọ eghun phọ aZebulun kotughogh ghan ogbạl otu-ḅualhe, elọ epẹ esiinyọm Ade Oguanhaan phọ. 200 asiạ reten, eghun phọ aZebulun ulhe ni erua abin ade phọ ongọ bọ bidị. Ade phọ abidị irọl igbo Ophiịny phọ aGalili r’opọ aMediterranean phọ. AMozis amhiịn mọ: “AZebulun amhoọgh ghan oḅaạl olhoghi mem dị odị ramite.” (Deut. 33:18) Eeni iphẹn phọ kụ iḍighi bọ iyaạr phọ erue bọ edughanhaan eghun phọ aZebulun omhuul ghan aḍighi r’abunhọn awe loor iduọn bidị orugh bọ igbạl ariphiịny. Torobọ ipẹ eḍighi bọ, eghun phọ aZebulun umhoọgh ni ephigh otuạn omhoọgh ibo.

3. Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhoọgh ghan ogbaanyạn r’adọl phọ ayira?

³ Yira otuughạ eeghe? Etigheri sidọl phọ ayira obobọ ekpisi phọ yira orugh bọ, yira omoọgh ni ephigh otuạn omhoọgh ibo. Orue ophamhanhạm ibo phọ ayira, pọ ewạ mọ omhoọgh ghan ogbaanyạn esi atorobọ iyaạr lọ yira omhoọgh. (Ps. 16:6; 24:5) Eeni amem ridughanhaan ghan iyira ogbon araraạr dị yira u/moọgh kparipẹ r’araraạr phọ yira rokelhọm bọ. Kuolọ iphẹn phọ ketue ni iḅonyon iyira ezu. Esi iduọn phọ, tuutughiạn ilọ imạ araraạr phọ nạ amhoọgh bọ kụ aḅilhẹ rakelhọm.—Gal. 6:4.

ISSACHAR

4. Kaạph ilọ aḍisẹph phọ Issachar r’ipẹ emhunhughan bọ. (Genesis 49:14, 15) (Miịn kẹn igbe phọ.)

⁴ Bạl Genesis 49:14, 15. AJekọb asẹph ni Issachar loor arukumuan phọ odị, kụ asighẹ nyodị amaaniọm enhạm adool dị iḅararạ phọ ekpạr orool aḍiboom adool. AJekọb aḅilhẹ kẹn ni aḅẹm mọ Issachar kamoọgh ḍiiḅi ade. Idị emhoọgh muḅọph r’imiịn phọ aJekọb, eghun phọ Issachar umhoọgh ni de enhuụm dị remuum ghan imạ araraạr idiphọ abin abidị epẹ ogbạl ophiịny phọ aJordan. (Josh. 19:22) Dị iikia i/lo, bidị ukumuan ghan ni igey oḅeph ade phọ abidị, kụ oḅilhẹ olhoghonhaạn ghan ḍighaạgh bunhọn. (1 Ki. 4:7, 17) Esi omaạm, eghun phọ Issachar uukolhobian ghan ni ophinom aani abin ee araaghạm mọ eelhe phọ Izrạl ee ghan bọ. Bidị ulhoghonhaạn ni ḍighaạgh Oogboom Iiruẹn phọ Barak ḅilhẹ r’oyil anhịr ephoph phọ, Deborah, ee eghạm.—Judg. 5:15

5. Eeghe kụ iḍighi kụ emhoghi bọ dị yira kokpạr ḍighaạgh?

⁵ Yira otuughạ eeghe? AZihova amaghamhị ni maạr inyaạm mọ yira rolọgh bọ siẹn arukumuan phọ odị, idiphọ odị amhaghamhị bọ maạr rukumuan eghun phọ Issachar siphẹ Izrạl. (Eccl. 2:24) Esi omaạm, tuutughiạn bumor phọ rokumuan bọ ophogh ookpomhoghan phọ. (1 Tim. 3:1) Abumor phọ abuẹn phọ ro/be eghạm kuolọ bidị rolọgh ghan ni ikuph oghoph awe phọ Enhaạn esi araraạr dị kekạ siya phọ abidị r’Enhaạn. (1 Kọr. 5:1, 5; Jud 17-23) Mem lọ bidị omhoọgh oghaạph, bidị rolọgh ghan ni ikuph kookolhobian agey pidị bidị okaạph eten dị kekparamhị ookpomhoghan phọ.—1 Tim. 5:17.

DAN

6. Eeghe oḍighi kụ edị eghun phọ aDan oḍighi ghan? (Genesis 49:17, 18) (Miịn kẹn igbe phọ.)

⁶ Bạl Genesis 49:17, 18. AJekọb amaaniọm Dan idiphọ ekarạph iyaạr dị relom ghan igbogh inhạm, idiphọ asụ dị robiom ghan eghạm. Eghun phọ aDan koḍighi ooto r’osoorominheen kụ ongọ mulhọgh ḍien phọ Izrạl. Mem mọ eelhe phọ Izrạl roḍigh bọ epẹ Ade Oguanhaan phọ, eghun phọ aDan kụ urọl ghan eekunha omhạn pidị bidị okoph bueriphọ arughunhughun phọ. (Num. 10:25) Oḍighi phọ opọ phọ amhạn ni maạr agey, ghalhamọ r’iduọn abueriphọ arughunhughun phọ Izrạl odi bọ epẹ arisigh phọ u/miịn ghan bọ ipẹ bidị roḍighi bọ epẹ omhạn phọ oghoph abidị.

7. Ekpẹ dị yira kologhoma ghan ika esi atorobọ oḍighi dị ungọ iyira siẹn ookpomhoghan phọ?

⁷ Yira otuughạ eeghe? Mongọ ghan ni nyinhạ oḍighi dị nạ aḍighi dị abunhọn u/miịn aani? Eeni nạ ulhoghonhaạn ḍighaạgh oḅaalhamhị r’oselhemhi aKindọm Họl, obobọ nạ umiteom loor okumuan mem dị ophạm ookpomhoghan eghir obobọ eephugh, obobọ inhọn arukumuan. Eḍighi idiphọ, pọ okạr kụ rosẹph nyinhạ! R’amem ka/bulha mọ aZihova alọgh ni elhegh aḅilhẹ amaghamhị maạr torobọ iyaạr dị nạ raḍighinhaan nyodị. Odị akạr rasereghiạn ghan mem dị nạ aḍighi loor ephomhoghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi odị, ka/loor idị nạ rawạ dị awe kosẹph nyinhạ.—Mat. 6:1-4.

GAD

8. Eeghe kụ iḍighi kụ edugh bọ dị amulhọgh ḍien phọ Izrạl kotue ni bịn ozuom eghun phọ aGad? (Genesis 49:19) (Miịn kẹn igbe phọ.)

⁸ Bạl Genesis 49:19. AJekọb amhiinhaạn Gad mọ aḍita aruḅạ koko ni nyodị okitonhom. Mem dị 200 asiạ reten, eghun phọ aGad urugh ni pakirị ophiịny phọ aJordan, gạ phọ epẹ erumuḍio phọ reḍuạ ghan bọ kemite, de dị ekuạn reelhe dị oḍighi mulhọgh ḍien Izrạl. Loor esi phọ bidị orugh bọ, etue ni edugh dị amulhọgh ḍien phọ Izrạl kozuom bidị torobọ amem. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, abuọ eghun phọ aGad umheera ni orugh ade phọ aḍiphẹ phọ loor esi dị epẹ phọ kụ iḍighi ekpisi dị enhighẹ orọl ookonhom inhạm mọ abidị. (Num. 32:1, 5) Eegholhaan ni mọ awe eghun phọ aGad uḍighi we akpọ oḅio. Dị epelhom pạ, bidị ukuphom owol mọ aZihova kaloghonhaạn ni bidị ḍighaạgh oghoph ade phọ odị angọ bọ bidị. Esi ibadị asiạ, bidị urom ni we eghạm mọ abidị oghị oḍighan abueriphọ arughunhughun phọ Izrạl ee eghạm pidị bidị okpạr opu mulhọgh ḍien phọ Izrạl osugha bọ siphẹ Ade Oguanhaan phọ. (Num. 32:16-19) Bidị ukuphom ni owol mọ aZihova kakoph ni nmariịr phọ r’ibạm anmụny phọ abidị mem mọ awe eghạm mọ abidị u/tọl bọ. AZihova asẹph ni akpọ oḅio phọ r’eegharạ olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ bidị omhoọgh bọ, etigheri iduọn i/dugh bọ.—Josh. 22:1-4.

9. Oḍuom olhoghi aZihova katir ika raraạr phọ ipẹ yira rosopha bọ oḍighi?

⁹ Yira otuughạ eeghe? Orue okumu aZihova mem iiḅaghamhị pọ yira omoọgh oḍuom ghan odị olhoghi. (Ps. 37:3) Ibadị rodon roḍeenhaan ghan mọ bidị oḍuom olhoghi aZihova esi olhoghonhaạn ghan aḍighaạgh mem dị rolọgh otu ookpomhoghan phọ, oghị ekpisi dị ewaạm mọ ebụgh, obobọ ophinhom aani abin inhọn iiḍighi siẹn ookpomhoghan phọ. Bidị roḍighi ghan iduọn phọ loor esi dị bidị oḍuom olhoghi mọ aZihova kamiteom ni raraạr phọ bidị omhoghi bọ angọ bidị.—Ps. 23:1.

ASHER

10. Eeghe iyaạr kụ edị Asher u/meera uḍighi? (Genesis 49:20) (Miịn kẹn igbe phọ.)

¹⁰ Bạl Genesis 49:20. AJekọb aḅẹm mọ eghun phọ Asher komoọgh ni eboom eelạ, kụ ipẹ kụ idị ekạr emite. Apakirị ade phọ odi bọ ongọ eghun phọ Asher iḍighi de dị emhoọgh enhuụm dị epelheghiom siphẹ oomo eelhe phọ Izrạl. (Deut. 33:24) Ade phọ abidị ikuạn kẹn ophiịny aMediterranean phọ arughunyarụ esul ghan bọ, kụ iḅarạm kẹn Sidon, esi dị aweye aPhoenicia omhuul ghan ḍighi. Toroboiperolbọ, Asher o/phorogh we aKenan phọ orọl bọ pạ ade phọ. (Judg. 1:31, 32) Eeni ekarạph eḍighinhom iyaạr awe phọ aKenan ḅilhẹ r’eboom eelạ eghun phọ Asher kụ iḍighi bọ iyaạr phọ eghun phọ Asher u/moọgh bọ oophugh oḍighi ipẹ aZihova rawạ bọ. Mem mọ awe aKenan phọ ookpomhoghan bọ ozuom eghạm eelhe phọ Izrạl Oogboom Iiruẹn phọ Barak amhạgh ni rughunhughun phọ Izrạl oru olhoghonhaạn aḍighaạgh, kuolọ eghun phọ Asher u/meera ukị aani. Loor iduọn phọ, bidị u/miịn aani iiḍaạny phọ aZihova aḍighi bọ kụ awe phọ Izrạl okpạr bọ opu siphẹ “oodụ phọ aMegiddo.” (Judg. 5:19-21) Umugholoor akạr ri asiph we phọ Asher mem mọ aBarak r’aDeborah omhoọr bọ ḍuọr okpạr opu kụ oḅemọm bọ mọ: “Asher arọl epẹ esiḍia ogbogh ophiịny phọ bịn iyaạr o/ḍighi”.—Judg. 5:17.

11. Eeghe kụ iḍighi kụ i/wạ bọ mọ omhiịn ikpoki idiphọ iyaạr dị emhạn maạr epelheghiom?

¹¹ Yira otuughạ eeghe? Yira rowạ ghan ongọ aZihova ipẹ enhighẹ bọ epelheghiom. Orue oḍighi iduọn phọ, ewạ mọ oghel iitughiạn phọ awe aḅirinhi phọ rootughiạn ghan bọ mọ aruphua r’ikpoki kụ ikạr emhạn maạr. (Prov. 18:11) Ii ikpoki emạn ni maạr, kuolọ ku/miịn mọ omhoọgh ikpoki kụ imhạn maạr epu ooḅereghị aZihova. (Eccl. 7:12; Hib. 13:5) Ku/meera ophorogh araraạr dị yira u”kạr umoghi esophoghom rukumuan phọ yira rongọ bọ aZihova. Kparipẹ ghụn, oḍighi ipẹ inyaạm mọ ayira esi bọ ongọ aZihova. Olhegheri mọ yira oḍighi iduọn phọ, pọ imạ adọl kụ rikori iyira siphẹ omhoom aḅirinhi phọ.—Ps. 4:8.

NAPHTALI

12. Ika kụ idị imiịn phọ aJekọb amhiịn bọ ilọ aNaphtali emhunhughan? (Genesis 49:21) (Miịn kẹn igbe phọ.)

¹² Bạl Genesis 49:21. AJekọb aḅẹm mọ aNaphtali kaḅạ ghan “imạ ikpo-onhụ.” Ikpo-onhụ phọ aJekọb iphẹn phọ ighiọm iyira olhoghi emạ eten phọ aZizọs amhaạr ghan bọ aghaạph aagholhomhi raraạr mem mọ odị rakumuan bọ siẹn ade phọ. Ulhegheriom Zizọs idiphọ oye dị atughemhị ghan eten dị eroor ghan we. Odị aḍighi Kapaniọm emhạ phọ aNaphtali ekool arukumuan odị. (Mat. 4:13; 9:1; Jọn 7:46) Isaiah amhiịn mọ aZizọs kạdighi “imạ aḍiḅaạl” kụ angọ we phọ aNaphtali r’aZebulun. (Isa. 9:1, 2) AZizọs aḍighi “okạr aḍiḅaạl phọ resoorom ghan bọ oomo awe” dị eego esi itughemhị phọ odị.—Jọn 1:9.

13. Yira koḍighi eeghe pidị ikpo-onhụ phọ ayira eḅeraạn aZihova?

¹³ Yira otuughạ eeghe? Ikpo onhụ phọ ayira ḅilhẹ r’eten phọ yira rokaạph bọ emạn ni maạr esi aZihova. Ika kụ idị yira koḅạ ghan “imạ ikpo onhụ” dị eḅeraạn aZihova? Ogbạ ghan agey. (Ps. 15:1, 2) Enhọn pọ, olhọgh ghan bunhọn ophophe r’ikpo-onhụ phọ ayira esi oogborion ghan osẹph abidị, ḅilhẹ ku/nuụn ghan uḍaghạ obobọ ukaạph ilọ abidị uḅenhị bunhọn. (Efẹ. 4:29) Ḅilhẹ kẹn, yira otue ni opighi ḍiigbu omhoọgh aḍighalhanyạ okem ghan omhiighom araghaạph dị kengọ ogey ogbaanhaạn.

JOSEPH

14. Imiịn phọ aJekọb amhiịn bọ ilọ aJosef, imhunhughan ika? (Genesis 49:22, 26) (Miịn kẹn igbe phọ.)

¹⁴ Bạl Genesis 49:22, 26. AJekọb akạr kụ aabagaam Josef loor esi dị odị kụ edị aZihova asaḅạr “igbo abumor phọ odị.” AJekọb aghol nyodị mọ “olạ oreeny dị ramuum ghan iimhumha.” AJekọb r’aloor kụ oreeny phọ, kụ aJosef kụ olạ phọ. AJosef kụ oḅẹl oọny ooḅi anhịr phọ aJekọb, Rachel. AJekọb amhiịn mọ aJosef kụ kale erua phọ aReuben mule bọ idiphọ oḅẹl oọny. (Gen. 48:5, 6; 1 Chron. 5:1, 2) Agạ imiịn phọ iphẹn phọ imhunhughan mem mọ iyạl phọ anmụny phọ aJosef, Ephraim r’aManasseh ophin aani bọ bin ade phọ, kụ ogbiom aani bidị idiphọ apakirị eghun phọ Izrạl.—Gen. 49:25; Josh. 14:4.

15. AJosef amhegheron ika mem mọ odị asoman bọ ekeeny ooruẹn?

¹⁵ AJekọb aghaạph kẹn ilọ abuọ itạph ikpinhạ “dị oraḅạl [Josef] kụ oghiọm ghisigh omhoọgh eḍịm oghị esi odị.” (Gen. 49:23) Abuẹn phọ pọ abumor phọ odị omhoọgh bọ eḍịm oghị esi aJosef, oḅilhẹ bọ okọm ekeeny ooruẹn phọ odị asoman bọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aJosef o/ghaghạm olhoghi bumor phọ odị obobọ aZihova. Idiphọ aJekọb amhiịn bọ: “Akumhụgh phọ [aJosef] o/phiigha, amoọgh inyaạm kụ aḍighaạgh phọ odị ekpạr ri.” (Gen. 49:24) AJosef abeḍenhọm aZihova mem iiḅaghamhị phọ odị, kụ odị o/sạr bịn owilhenhaạn bumor phọ odị, kuolọ aḅilhẹ azoọm bidị r’igbiririph. (Gen. 47:11, 12) AJosef amheera mọ odẹph ophogh phọ odị asoman bọ amhaạr aasạ nyodị. (Ps. 105:17-19) Loor iduọn phọ, aZihova asighẹ ni nyodị aḍighinhom iikiạ araraạr.

16. Ika kụ idị yira kotuughaạny Josef mem dị yira osoman iiḅaghamhị?

¹⁶ Yira otuughạ eeghe? R’amem ku/meera iiḅaghamhị dị yira omhoọgh eḍighi idị yira kokelhạn aZihova obobọ bumor r’abumaranhi phọ ayira. Legheri mọ aZihova atue ni angọ ogẹl mọ odẹgh omheeraam mọ anạ ophogh, otughemhiọm anạ iyaạr. (Hib. 12:7) Odọ itughemhị phọ iphẹn phọ kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh omhoọgh r’oosạ araagharạ aKristẹn phọ anạ, idiphọ eegharạ onmạ ighirigiir r’osạr ghan owilhenhaạn. (Hib. 12:11) AZihova kunmo ni iyira ruunmo idiphọ aJosef, loor okparạm mọ ayira.

BENJAMIN

17. Imiịn phọ aJekọb ilọ aBenjamin imhunhughan ika? (Genesis 49:27) (Miịn kẹn igbe phọ.)

¹⁷ Bạl Genesis 49:27. AJekọb amhiịn mọ eghun phọ aBenjamin kokpạr iikpọ agey idiphọ elhom enhạm. (Judg. 20:15, 16; 1 Chron. 12:2) “Aḍiroọr” phọ imiịn phọ iphẹn phọ emhiigh bọ omhunhughan pọ amem mọ eghun phọ aBenjamin omiteom bọ oḅẹl oolhạ phọ Izrạl, Sọl. ASọl aḍighi ni ogbogh onyọ eghạm dị abian we aPhilistine. (1 Sam. 9:15-17, 21) Kụ “dulhe” phọ imiịn phọ iphẹn phọ emhunhughan bọ pọ amem mọ Ukuenhi phọ Esther r’aMordecai, oḍighi bọ buọ eghun phọ aBenjamin ophẹl bọ eelhe phọ Izrạl ḍighaạgh otooghiạ phọ aPersia, awạ bọ ozẹ oomo awe Izrạl.—Esther 2:5-7; 8:3; 10:3.

18. Ika kụ idị yira kotuughaạny aani eten phọ eghun phọ aBenjamin obakị bọ iikolhobian phọ aZihova?

¹⁸ Yira otuughạ eeghe? Dị iikia i/lo, eeni olhoghi abuọ eghun phọ aBenjamin aḅaạl li mem mọ olọ eghun abidị aḍighi bọ oḅẹl oolhạ phọ Izrạl. Toroboiperolbọ, mem mọ aZihova asighẹ bọ agadạ odaạm mọ angọ Devid olọ eghun phọ aJudah, eghun phọ aBenjamin ubakị ni iikolhobian phọ obobọ onmia phọ. (2 Sam. 3:17-19) Asiạ reten, ibadị arughunhughun phọ Izrạl ugbagharạn ni eghun phọ aJudah r’oolhạ phọ aZihova amạ bọ, kuolọ eghun phọ aBenjamin ughiọm ni ghisigh oḅạr opọ aZihova mamạ bọ. (1 Ki. 11:31, 32; 12:19, 21) Yira otuughaạny aani eḍeenhaan awe eghun phọ aBenjamin, esi obakị abuphẹ aZihova mamạ bọ oḍiemhiom awe phọ odị.—1 Tẹs. 5:12.

19. Eeghe asuọ kụ edị yira komoọgh iduọn yira mooḅeghiọn bọ imiịn phọ aJekọb amhiinhaạn bọ nmụny phọ odị mem mọ odị kamugh bọ?

¹⁹ Araraạr phọ yira otuughạ bọ esi imiịn phọ aJekọb amhiinhaạn bọ nmụny phọ odị mem mọ odị kamugh bọ ḅilhẹ r’ipẹ emhunhughan bọ, ingọ iyira okuphom owol mọ imiịn phọ aZihova siphẹ aBaibul phọ kekạr ri emunughan. Ipẹ aZihova asẹph bọ nmụny phọ aJekọb ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh onhaghanhạn idị emhạn maạr oḍighi ghan ipẹ eḅeraạn bọ aZihova.