1924—Oniin Okuron Asiạ Dị Maten

BIDỊ UGHAẠPH IIḄI IINHAGHẠN PHỌ DỊ EEGO ESI AREDIO

Mepel li lhạ abumor phọ odi bọ Betẹl omhiigh bọ okumuan olhọgh esi dị oghol mọ WBBR dị kotọl ghan okaạph iiḅi iinhaghạn phọ dị eego esi aredio epẹ Staten Island, New York City. Bidị uphụr osạm esi phọ kụ olhọgh oboom otu dị abuphẹ koḍighi bọ oḍighi phọ kotọl, ḅilhẹ r’onhọn otu dị kosereghi raraạr oḍighinhom oḍighi phọ. Mem dị abumor phọ omhadạn oḍighi phọ, bidị umhiigh ni okpamhaghị yogh araraạr phọ pidị bidị otue okaạph iiḅi iinhaghạn phọ dị eego esi aredio.” Kuolọ abumor phọ usoman ni ibadị ipaanhaạn.

Ikparanhaạn ni bumor phọ okpamhaghị iyaạr dị oghol mọ antena, dị keḍighi ghan idị awe konaghạn ghan eḍọgh oye lọ rakaạph. Imhoghi mọ oḅạm antena phọ aḍidoọny phọ emhạn bọ 300 ft, igbo iyạl asipool dị emhạn 200 ft. Eḅẹl amem mọ bidị okparaghạ bọ, bidị u/tue. Kuolọ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova bidị umhoọgh ni ekol. Oniin onyọ umor dị aḍighi aani oḍighi phọ dị oghol mọ Calvin Prosser aḅẹm mọ: “Mughumọ yoor urue ni oḅạm iyaạr phọ eḅẹl amem mọ, eeni yoor muu/tughiạn mọ aZihova kụ alhoghonhaạn ḍighaạgh.” Ghalhamọ r’iduọn abumor phọ olhọgh bọ ni elhegh mọ aZihova kụ alhoghonhaạn bidị ḍighaạgh, bidị uḅilhẹ ni omhoọgh inhọn ipaanhaạn.

Purukụ awe omhiigh oḍighinhom asiredio, esi iduọn phọ i/dugh oteẹny araraạr osighẹ oḍighinhom. Toroboiperolbọ, abumor phọ umhiịn ni iyaạr okpamaghiọm mọ dị onhọn oye amhoọgh kụ ogho. Kụ kparipẹ r’oghị ogho omhoom amikorofon, bidị usighẹ odị odi atelifon kụ oḍighinhom. Ḍiniin aḍughul, unwanyụ aFebruary, abumor phọ ukpamaghị ni oomo araraạr phọ oḍighinhom ophogh ipẹ ketọl bọ. Bidị okpamaghị bọ omhạn, umhoọr ri suọr ophogh mughumọ aroḍọgh phọ abidị kemite ni. Oniin onyọ umor dị oghol mọ Ernest Lowe dị arọl aani pạ phọ aghaạph ni iyaạr dị emite mem mọ bidị romoọr bọ. Odị aḅẹm mọ, mem mọ yoor romoọr bọ, umor phọ Judge Rutherfordb arọl li epẹ Brooklyn, ekpisi dị emhạn ni 15 itobi ḍikẹl, amhạgh bidị kụ aḅẹm mọ.

“Iḍime yogh raraạr phọ ipẹ phọ, nyinha relooghị ni!” Oọny umugholoor asiph ni bumor phọ kụ oogborion oḍime yogh raraạr phọ, kuolọ bidị umiịn ni mọ bidị monyạ osighẹ aredio phọ oghaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ.

Mem mọ oghughuron bọ esi phọ unwanyụ aFebruary 24, 1924, Umor phọ Rutherford aḅẹm ni mọ moḅọgh esi phọ ongọ oḍighinhom oḍighi phọ aKraist maḅọgh bọ alhọgh ḍighaạgh abidị. Odị aḅẹm kẹn ni mọ kosighẹ esi phọ oḍighinhom eten dị keloghonhaạn ḍighaạgh oomo awe onhaghanhạn aBaibul phọ r’oḅilhẹ olhegheri mem mọ yira odi bọ.

Eḅẹl amem mọ oḍighinhom bọ esi phọ isiẹn phọ, imhoọgh ni ekol. Kụ esi 33 asiạ, esi phọ isiẹn pho oghol bọ mọ WBBR kụ iḍighi ghan ekpanhạ esi dị osighẹ oghaaphọm ghan iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị we dị eego esi aredio.

R’AKPỌ OḄIO BIDỊ UYEGHERỌN NI BUḌIEMHIOM ARUUKỤ IIḄEREGHỊ PHỌ

Unwanyụ aJuly 1924, Anmụny Askul ABaibul phọ uphạm ni ookpomoghan eephugh epẹ Columbus, Ohio. Awe dị oḍuạ kirokirọ arikpisi kụ oru unhaghạn ni raghaạph dị ongọ onhụ Arab, English, French, German, Greek, Hungaria, Italy, Lithuania, Polish, Russia, runhụ aScandinavia, r’Ukrain. Iniin araghaạph phọ awe unhaghạn ni dị eego esi aredio phọ, uḅilhẹ kẹn ni oḅenhị we dị ogẹ ghan newspepa ogẹ ghan omiteom ipẹ edeọm mọ eghị bọ torobọ aḍio.

Unwanyụ aJuly 24, abumor r’abumaranhi dị opel li 5,000 umite ni oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ ekpisi phọ epẹ ophạm bọ ookpomhoghan eephugh phọ. Bidị ungọ ni we rinyạ dị remạn ni 30,000 kụ oḅilhẹ otughemhị simuonịr awe Baibul phọ. AWatch Tower dị omiteom aḅẹm mọ “aḍio phọ aḍiphẹ phọ kụ iḍighi pakirị ookpomhoghan eephugh phọ dị awe oghelhọm opu.”

Enhọn iyaạr dị eḍighan elhegh ilọ ookpomhoghan eephugh phọ ophọn imite Friday, July 25, mem dị Umor phọ Rutherford aạl ḍinyạ dị eyegherọn ikarạph araraạr phọ abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị roḍighi yogh bọ. Odị aḅẹm ni mọ abuọ itooghị phọ r’abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ, r’abumuul ḍighi phọ “mokikima we phọ olhegheri igey phọ ilọ Omhạr phọ k’Enhaạn, kesighẹ bọ ḍisẹph etuomaan we.” Odị aḅilhẹ kẹn ni aḅẹm mọ awe phọ abuẹn phọ ro/ḍighi ghan ipẹ eru bọ inẹ, loor esi iduọn bidị “oḍighan bọ League of Nations phọ kụ oḅilhẹ bọ roḅẹm ghan mọ ‘Enhaạn atooghị rangọ we siẹn ade phọ dị eego esi League of Nations phọ.’” Imhoghi ni dị Anmụny Askul ABaibul phọ komoọgh akpọ oḅio orue oḅenhị awe dom mọ aḍiẹn phọ.

Enhọn emhuoghaạph dị emite siphẹ aWatch Tower phọ, rekaạph bọ ilọ ookpomhoghan eephugh phọ iḅẹm mọ: “Ookpomhoghan eephugh phọ ophạm bọ Columbus akparamhị ni omheeraam abumor r’abumaranhi phọ . . . , kụ eḅilhẹ engọ bidị akpọ oḅio oghaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ etigheri isophoghom.” Oniin onyọ umor dị oghol mọ Leo Claus, dị aghị aani ookpomhoghan eephugh phọ aḅẹm mọ: “Ookpomhoghan eephugh phọ amunheen bọ, olhoghi ayoor aḅaạl li oghị ogbeelhom adom mọ aḍiẹn phọ oḅenhị awe epẹ arokool phọ ayoor.”

Unwanyụ October, Anmụny Askul ABaibul phọ udiighi ni irubal awe trạkt phọ oghol bọ mọ Ecclesiastics Indicted, dị ephạm oghaạph phọ Umor phọ Rutherford angọ bọ oyegheronhọm abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ. Ebạm emhạ dị oghol mọ Cleveland, epẹ Oklahoma, Frank Johnson anhuụn ni adiighi rinyạ phọ ekool phọ ongọ bọ nyodị kụ egbi oteẹny amem dị abumor phọ kotu osaạny nyodị. Loor esi iduọn odị anhuụn bọ amhạn ekool phọ ongọ bọ nyodị, iwạ dị aFrank Johnson kakori 20 ikalhạ kụ egbi oteẹny amem mọ abumor phọ kotu bọ osaạny nyodị. Kuolọ loor iduọn awe dị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ i/ḅeraạn rowạ bọ nyodị, iwạ ni dị onyọ umor phọ kabooghiạn. Umor phọ Johnson aghị ni otu asiosị dị atuman nyodị aaghiạn. Odị amhiịn bọ mọ oye o/lho siphẹ otu asiosị phọ, odị akpegheron ni Baibul opọ ratughemhị ghan bọ kụ alhọgh ḍinyạ phọ Ecclesiastics Indicted kụ aḅilhẹ asereghi rinyạ phọ siphẹ oomo asigadạ phọ. Odị rosereghi rinyạ phọ romhạn, bịn amite siphẹ otu asiosị phọ. Loor iduọn amem esugha bọ ni, odị aḅilhẹ ni aghị aḍiku iyạl inhọn aruutu asiosị asereghi yogh rinyạ phọ.

AFrank aghiil li aḅula esi phọ ipạ abumor phọ kotu bọ osaạny nyodị. Odị aghị ni aaghiạn omhạn esi dị robool ghan fuẹl, kụ aphogh ghan mughumọ awe phọ rowạ bọ nyodị rotu ni epẹ odị odi bọ. Awe phọ ughiil li oten, bịn nyodị u/miịn. Iduọn awe phọ oten bọ, bịn abumor r’abumaranhi phọ aFrank akori ghan bọ oru osaạny odị.

Iduọn yoor romite bọ ekpisi phọ, oniin onyọ umor aḅẹm mọ, “yoor uten ni iraạr asiosị kụ omhiịn dị awe dị romạn ni 50 omhereghạ risigh atorobọ asiosị. Abuniin robạl ghan rinyạ phọ kụ abunọn opạm opoophe pidị abuḍiemhiom mọ abidị omiịn. Amem mọ yira oḍuạ bọ ekạr kụ enighẹ loor esi dị yira u/ḍigh esi iiḅaghamhị. Yira rosẹph kẹn ni aZihova Enhaạn phọ, oghoph ayira ḅilhẹ rongọ ayira olhegheri iyaạr dị awe phọ abuẹn olhọgh bọ ḍien oghaạph Omhạr phọ iyira u/ngọ iiḅaghamhị.”

BIDỊ UGHAẠPH IIḄI IINHAGHẠN PHỌ R’AKPỌ OḄIO INHỌN AREELHE

Anmụny Askul ABaibul phọ dị odi inhọn areelhe ughaạph ni oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’akpọ oḅio. Epẹ France, Józef Krett aghaạph ni oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ aḅenhị we aPolish dị oru epẹ phọ oḍighi oḍighi. Uḅenhị ni Umor phọ Krett ongọ oghaạph dị emhụ phọ eḅẹm mọ: “Koḅerion Ni Buphẹ Momhuughu Bọ Moọny Amem.” Mem dị odiighi rinyạ omhaghạm awe oru onhaghạn aani oghaạph phọ, oniin oḍiemhiom asiosị aphụr ri rurụ we phọ odị mọ ku/kị. Kuolọ iphụr arurụ phọ odị iḅilhẹ ghụn eḍighi idị awe dị opel li 5,000 oghị onhaghạn oghaạph phọ r’odị oḍiemhiom asiosị phọ. Umor phọ Krett amhạgh ni oḍiemhiom asiosị phọ mọ amite asighẹ Baibul phọ abakiọm raraạr phọ odị ratughemhị ghan bọ, kuolọ oḍiemhiom asiosị phọ o/mheera. Umor phọ Krett rongọ oghaạph phọ romhạn, odị adiighi ni we phọ rinyạ phọ odị aphạm bọ loor esi dị odị alhegheri ni mọ awe phọ okạr rowạ olhegheri Ekpo onhụ phọ Enhaạn.—Amos 8:11.

AClaude Brown aghị ni Africa, ekpisi dị oghol nyiidiphọ mọ Ghana oghaạph iibi iinhaghạn phọ. Araghaạph phọ odị angọ bọ r’arinyạ phọ odị adiighi bọ ilhoghonhaạn ni ḍighaạgh dị ibadị konuụn onaghạn igey phọ siphẹ eelhe phọ. Oniin oye dị anhaghạn aani oghaạph phọ Umor phọ Brown angọ bọ, pọ aJohn Blankson. Odị atuughạ ghan ilọ asirooghọ. Mem mọ odị anhaghạn bọ oghaạph phọ, odị alhọgh ni elhegh mọ ipẹ phọ kụ igey phọ. Odị aḅẹm mọ: “Igey phọ iḍighi ni idị olhoghi amhị aḅaạl, kụ mị aghaạph aḅenhị aani we dị odi siphẹ askul phọ.”

Loor iduọn aJohn matuughạ bọ amhiịn mọ itughemhị iraạr arumhụgh kụ eniin i/lo Baibul, odị aghị ni otu asiosị Anglican aapuru sipuru oḍiemhiom asiosị phọ. Asipuru phọ aJohn iphin ni esi oḍiemhiom asiosị phọ, kụ alooghiọm nyodị aḅẹm mọ: “Nạ k/onyọ aKristẹn, nạ oọny Eru. Ḍuạ siẹn!”

AJohn asi bọ olhoghi otu, odị agẹ ni ḍinyạ aghiomaạn oḍiemhiom asiosị phọ, kụ amhạgh nyodị oru esi ogbo osighẹ aBaibul phọ obakiọm itughemhị iraạr arumhụgh kụ eniin. Oḍiemhiom otu asiosị phọ aḅenhị John mọ aghị ofịs opọ rapogh bọ askul phọ abidị. Kụ siphẹ phọ, opọ rapogh bọ askul phọ apuru ni John mughumọ odị kụ akaraghị ni agẹ ḍinyạ phọ aghiomaạn oḍiemhiom asiosị phọ.

AJohn aphagharanhaạn mọ: “Ii, mị kụ ugẹ ni.”

Opọ rapogh bọ askul phọ aḅenhị John mọ agẹ ḍinyạ aaḅereghiạn oḍiemhiom asiosị phọ. AJohn agẹ ni ḍinyạ phọ kụ aḅẹm mọ:

“Sir, opọ rapogh bọ askul phọ uḅenhị imhị mọ mị ugẹ ḍinyạ uuḅereghiạn nyinhạ. Kụ mị anyaaghiạn ni ogẹ aḍinyạ phọ, eḍighi maạr dị nạ kameera ni mọ nạ ratughemhị ghan raraạr dị i/tu inẹ.”

Opọ rapogh bọ askul phọ amaghagha ni kụ apuru Blankson mọ: “Blankson, iphẹn kụ idị nạ agẹ?”

ABlankson aphagharanhaạn kụ aḅẹm mọ: “Ii Sir. Iphẹn mị agẹ bọ siẹn phọ kụ edi olhoghi amhị.”

Opọ rapogh bọ askul phọ aḅẹm mọ: “Kophorogh ni nyinhạ eḍighi maạr dị nạ aghiọm ghisigh kụ aghaạph ghan ikarạph ilọ oḍiemhiom asiosị dị agomẹt phọ obakị.”

“Ka/lẹ Sir, . . . mem dị nạ utughemhị iyoor iyaạr kụ yoor u/naghanhạn, tọ yoor ropuru ghan ni sipuru, k”idiphọ?”

“Ii, iduọn phọ ni.”

“Maḍighi Sir, ipẹ phọ kụ imite bọ. Oye phọ utughemhị ghan iyoor iyaạr siphẹ aBaibul phọ, kụ mị apuru nyodị ḍipuru. Eḍighi maạr dị odị u/tue upagharanhaạn ḍipuru phọ, eeghe kụ iḍighi kụ mị kagẹ bọ ḍinyạ ooḅereghiạn odị?”

Askul phọ u/porogh Blankson, kụ odị o/gẹ ḍinyạ ooḅereghiạn oḍiemhiom asiosị phọ.

ANMỤNY ASKUL ABAIBUL PHỌ UNYAAGHIẠN NI OBUGHẸ IIḌIGHI PHỌ ABIDỊ

Mem dị ophogh iiḍighi alhạ phọ 1924, AWatch Tower Phọ aḅẹm mọ: “Yira ologhoma aani ni eniin phọ eten phọ aDevid alhoghoma bọ kụ aḅẹm bọ mọ: ‘Nạ mungọ imhị inyaạm eenom eghạm.’ (Psalm 18:39) P’eeghe imạ araraạr dị mimitenhaan iyira lhạ phọ aḍiẹn phọ loor esi iduọn Omoọgh-we phọ . . . mulhoghonhaạn bọ iyira ḍighaạgh oḍighi oḍighi phọ odị . . . R’oḅaạl olhoghi arebenhẹ phọ odị okpẹ bọ oḍuom olhoghi phọ okiọm ni ghisigh rokaạph iiḅi iinhaghạn phọ.”

Ḍiniin phọ alhạ phọ aḍiphẹ phọ, abumor phọ umhiigh ni ookolhobian idị koḅilhẹ omoọgh enhọn esi dị kosighẹ ghan redio okaaphọm iibị iinhaghạn phọ. Ulhọgh emhoom esi phọ kosighẹ ghan bọ redio okaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ epẹ Chicago, U.S.A. Ughol emhoom esi phọ mọ EKPO ONHỤ loor iduọn kogbeelhom ghan bọ ekpo onhụ phọ Enhaạn siphẹ phọ. Egi phọ ephẹn phọ, uḍighinhom ikpamhaghinheẹn dị emhoọgh iikpọ epu iḅẹl phọ pidị awe otue onaghạn dom Omhạr phọ rikpisi dị ekẹl li iduọn epẹ Canada.

Lhạ phọ 1925, aZihova alhoghonhaạn ni ḍighaạgh bumor phọ omhoọgh onhaghanhạn aḍughụm dị aagholhaan ilọ aḍinyạ Ogananami phọ emhụ phọ 12. Loor esi araraạr phọ ooḅenhion bọ, abuniin abumor umheel li oḍuạ siẹn igey phọ. Kuolọ ibadị abumor phọ umhoọgh ni oḅaạl olhoghi onhaghanhạn araraạr phọ ipẹ memite bọ epẹ k’akẹ phọ r’idị etir we phọ aZihova odi bọ siẹn ade phọ.