Nạ Kaḍighi Eeghe Omhoọgh Aghuḍum K’agee-pọ?

1. Eeghe kụ iḍighi kụ ibadị awe rootughiạn ghan bọ mọ ke/tue edugh orọl k’agee-pọ?

IBADỊ awe role ghan ni eḍien koḅilhẹ ogbor ozaamhiạn loor obọ bidị omoon loor. Ghalhamọ r’iduọn phọ, bidị olegheri ni mọ ipẹ phọ ke/tue eḍighi idị bidị kotọl k’agee-pọ. Bidị omiịn mọ ke/dugh orọl k’agee-pọ, ḅilhẹ mọ ko/kelhọm kẹn, loor esi iiḅaghamhị phọ aḍikpọ rekọm ghan bọ. Kuolọ odaphạn Jọn 3:16 ḅilhẹ 5:24, aZizọs aghaạph mọ edugh ni dị awe kotọl “k’agee-pọ.”

2. AJọn emhụ phọ 6 ekaạph eeghe ilọ aghuḍum k’agee-pọ? (Jọn 6:39, 40)

² Ḍiniin aḍio, eten iiḍaạny aZizọs angọ ni abrẹd r’ina simuonịr awe.a Kuolọ ipẹ odị aghaạph bọ ḍieriphọ aḍio phọ iḍigh ni ḍiigu iboom esi awe phọ. Aḍita awe phọ modạph nyodị okị osi epẹ Kapaniọm etuman bọ eḅeenyọm ophiịny phọ aGalili. Kụ epẹ phọ odị aḅenhị bidị mọ koḅerion ni we kụ awe phọ okelhọm ghuḍum k’agee-pọ. (Bạl Jọn 6:39, 40.) Odaphạn iphẹn phọ, tuutughiạn righirị phọ anạ r’abuọ ephomhoghiạn anạ dị momhuughu. Ikpo onhụ phọ aZizọs iphẹn phọ emạ emiteom mọ koḅerion ni ibadị awe dị momhuughu. Kụ nạ r’abuọ ephomhoghiạn phọ anạ momhuughu bọ okelhọm ghuḍum k’agee-pọ. Toroboiperolbọ, ikpo onhụ phọ aZizọs aḅilhẹ bọ aghaạph siphẹ Jọn emhụ phọ 6 ikparanhaạn ni ibadị onhaghanhạn mem mọ amuphẹ phọ, kụ iniin phọ kẹn ni rodon. Uguạ omhiigha loor ooḅeghiọn ikpo onhụ phọ ipẹ phọ.

3. AZizọs aghaạph eeghe siphẹ Jọn 6:51?

³ Aḍita awe phọ orọl bọ Kapaniọm olhe bọ abrẹd phọ r’ina phọ aZizọs angọ bọ bidị eten iiḍaạny phọ, uutughiạn ni manạ phọ aZihova angọ ghan bọ we phọ Izrạl epẹ edalạ phọ. Okạr oghaạph, aBaibul phọ akol manạ phọ mọ eḍien obobọ “abrẹd k’akẹ.” (Ps. 105:40; Jọn 6:31) AZizọs asighẹ ni manạ phọ awe phọ olhegheri bọ atughemhiọm bidị iyaạr. Ii amanạ phọ aḍighi eḍien dị Enhaạn amiteom eten iiḍaạny, kuolọ buphẹ olhe bọ umhugh ni epẹ eekunha phọ. (Jọn 6:49) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, aZizọs aḅẹm mọ onọ kụ “eḍien phọ epẹ eḍuạ bọ k’akẹ kụ eru,” “eḍien phọ epẹ Enaạn rengọ ghan bọ,” ḅilhẹ “eḍien aghuḍum mọ.” (Jọn 6:32, 33, 35) Siẹn phọ aZizọs amạ ni ogbaranhaạn phọ odi bọ igbo amanạ phọ r’odị. Odị aḅẹm mọ: “Mị kụ eḍien aghuḍum mọ eḍuạ bọ k’akẹ kụ eru. Oye lọ ale eḍien phọ ephẹn katọI li k’agee-pọ.” (Bạl Jọn 6:51.) Awe aJu phọ u/naghanhạn iphẹn phọ. Keḍighi bọ ika kụ aZizọs aḍuạ k’akẹ atu aḅẹm mọ onọ “eḍien” dị epu manạ phọ Enhaạn angọ ghan bọ burudẹ aburudẹ phọ abidị eten iiḍaạny? AZizọs aghaạph ni iyaạr dị ketue eloghonhaạn bidị ḍighaạgh onhaghanhạn ephurukpu ilọ iphẹn phọ. Odị aḅẹm mọ: “Iphulupul phọ amị kụ eḍien phọ mị kangọ bọ.” Iphẹn phọ odị aghaạph bọ remạ ghan eeghe? Ekpẹ ni dị yira konaghanhạn iphẹn phọ, loor esi dị ophagharanhaạn phọ aḍeenhaan ipẹ ketue bọ ni edugh dị yira ḅilhẹ r’abuọ ephomhoghiạn phọ ayira kotọl k’agee-pọ. Uguạ omhiịn iyaạr dị oghaạph phọ aZizọs ramạ ghan.

EḌIEN AGHUḌUM MỌ R’AḌIZU PHỌ AZIZỌS

4. Eeghe kụ iḍighi kụ ipẹ aZizọs aghaạph bọ eḍigh bọ ḍiigu esi ibadị?

⁴ Iḍigh ni ḍiigu esi abuniin abuẹn onhaghạn bọ mem mọ aZizọs aḅẹm bọ mọ, “iphulupul phọ amị kụ eḍien phọ mị kangọ bọ, . . . pidị aḅirini phọ omoọgh ghuḍum.” Eeni bidị uutughiạn ghan mọ aZizọs kakạr angọ bidị ḍizu phọ odị mọ bidị aạ. (Jọn 6:52) AZizọs aḅilhẹ ni kẹn aghaạph iyaạr dị eḍigh ḍiigu esi abidị. Odị aḅẹm mọ: “Aghuḍum loor anyina ka/tọl emuton lọ nyina aạ iphulupul Oọny phọ Oye, eḅilẹ ephughọl iḅaạl phọ odị.”—Jọn 6:53.

5. Eeghe kụ iḍighi kụ yira okuphom bọ ni owol mọ aZizọs o/ḅenhị we phọ okạr aạ iphulupul r’ophughọl iḅaạl phọ odị?

⁵ Siḍio phọ aNoa, Enhaạn agbiemhi ni omhạr awe aạ iḅaạl. (Gen. 9:3, 4) Kụ mem mọ Izrạl, Enhaạn aḅilhẹ ni alhọgh olhogh phọ ophọn phọ mọ awe phọ Izrạl, iḅaạl ku/bạ. Ḅilhẹ mọ “oghiigh ghan” torobọ oye dị aạ iḅaạl. (Lev. 7:27, igẹ dị edi ude.) AZizọs adạph ni olhogh phọ opọ phọ. (Mat. 5:17-19) Esi iduọn phọ, ke/ḍighi osụ-olhoghi dị aZizọs kaḅenhị we aJu phọ mọ aạ iphulupul obobọ iḅaạl odị. Kuolọ odị aḅạ ikpo-onhụ phọ iphẹn phọ otughemhị awe phọ idị bidị komoọgh ‘ghuḍum k’agee-pọ.’—Jọn 6:54.

6. Yira ulhegheri ika mọ ipẹ aZizọs aghaạph bọ ilọ aạ iphulupul r’iḅaạl phọ odị eḍighi oghaạph omaaniọm?

⁶ Ikpo onhụ phọ aZizọs ekạr remạ ghan eeghe? Dị eegholhaan ni, aZizọs siẹn phọ aḍighinhom oghaạph omaaniọm, idiphọ odị aḍighinhom bọ mem mọ odị aḅenhị bọ anhịr olọ aSameria phọ mọ: “Kụ oye lọ aphughọl muphẹ phọ mị kangọ bọ nyodị ka/moọgh mun eephuạ amuụm k’agee-pọ. Amuụm mọ mị kangọ bọ kaḍighi oonụ adir loor oye phọ, kụ akil ghan angọ ghuḍum k’agee-pọ.” (Jọn 4:7, 14)b Siẹn phọ aZizọs o/ḅenhị ghan anhịr olọ aSameria phọ mọ emoọgh okạr amuụm dị odị kapughọl bịn amoọgh ghuḍum k’agee-pọ. Iniin phọ kẹn ni, aZizọs o/ḅenhị ghan ḍita awe phọ odị aghaaphạn bọ epẹ Kapaniọm mọ bidị kotọl k’agee-pọ eḍighi maạr dị bidị aạ okạr iphulhupul phọ r’iḅaạl phọ odị.

IKPO-ONHỤ PHỌ AZIZỌS AḄẠ BỌ REMẠ GHAN EḌIEN ADULHE UW-EMHOỌGH PHỌ ḌUGHỤM?

7. Eeghe kụ edị ibadị awe rokaạph ghan ilọ ikpo onhụ phọ aZizọs edi bọ Jọn 6:53?

⁷ Iniin aruukụ iiḅereghị rotughemhị ghan mọ ipẹ aZizọs aghaạph bọ ilọ aạ iphulhupul r’iḅaạl phọ odị, edi bọ Jọn 6:53, rekaạph ghan ipẹ kopạm ghan bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ. Loor esi dị odị aḍighinhom ikpo onhụ dị eghịgh ipẹ phọ mem mọ rapighi bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ. (Mat. 26:26-28) Bidị roḅẹm ghan mọ torobọ oye dị aghị aani eḍighieeny ootughiạn aḍuugh phọ aZizọs m’alhe aḅilhẹ aphughọl miim mọ rongọ bọ. Okạr iduọn phọ ni? Emạn maạr agey dị yira kooḅeghiọn opogh mughumọ ipẹ bidị oghaạph bọ inẹ phọ ni, loor esi dị torobọ alhạ irubal awe ruḍighan ghan ni iyira ootughiạn aḍuugh phọ aZizọs. Yira komiịn ogbaranhaạn phọ odi bọ igbo ipẹ aZizọs aghaạph bọ siphẹ Jọn 6:53 ḅilhẹ r’ipẹ odị aghaạph bọ mem mọ odị rapighi bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ.

8. Eeghe ogbaranhaạn kụ odi igbo ikpo onhụ phọ aZizọs edi bọ Jọn 6:53 r’ipẹ aḅạ bọ mem Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ? (Miịn kẹn sifoto phọ.)

⁸ Uguạ ooḅeghiọn nuụn ogbaranhaạn phọ. Eḅẹl phọ, pụr amem ḅilhẹ r’iḍighen kụ edị aZizọs aghaạph bọ ipẹ ogẹ bọ siphẹ Jọn 6:53-56? Odị aḅạ ikpo onhụ phọ iphẹn phọ aḅenhị ḍita awe aJu epẹ Galili lhạ phọ 32 C.E. Rekị bọ omhạn alhạ bịn odị aphighi Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ epẹ Jeruselem. Omhunhenhiom iyạl, abuọ anhiạn kụ edị odị aḅenhị ghan bọ? Ogbogh opol awe phọ onhaghạn bọ ipẹ aZizọs aghaạph bọ epẹ Galili umhoọgh ghụn ogbolhomhaam ilọ eḍien phọ opu raraạr aruwaloor. (Jọn 6:26) Okạr oghaạph, mem dị aghaạph iyaạr dị ekparanhaạn bidị onhaghanhạn, bidị uugboronhom ni bịn oroph omheeraam mọ abidị esi odị. Ghalhamọ abuniin abumatuạn odị bịn uwilhẹ ni odạph odị. (Jọn 6:14, 36, 42, 60, 64, 66) Osighẹ iphẹn emite bọ ophoghom ipẹ emite bọ 33 C.E, dị rekị ni omhạn alhạ, mem mọ aZizọs aphighi bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ. Mem mọ amuphẹ phọ, 11 abutelhedom mọ oḅạr bọ nyodị urọl li r’odị, ghalhamọ r’iduọn bidị u/kạr bọ ni u/naghanhạn oomo ipẹ odị ratughemhị bọ. Dị u/tọl aani idiphọ abuphẹ orọl bọ epẹ Galili, abutelhedom mọ aZizọs okpẹ bọ ni oḍuom olhoghi ukuphom ni owol mọ aZizọs kụ Oọny phọ Enhaạn ni aḍuạ bọ k’akẹ aru. (Mat. 16:16) Odị asẹph ni bidị kụ aḅẹm mọ: “Nyina kụ irolạn bọ omạn amị oomo phọ amem mọ odẹgh ophogh phọ uteẹny ghan bọ imị.” (Luk 22:28) Iyạl phọ ogbaranhaạn phọ iphẹn phọ bịn eḍeenhaan ni mọ aZizọs o/ḅạ ikpo onhụ phọ edi bọ Jọn 6:53 oghaạph ipẹ kole ghan bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ. Oḅilhẹ ooḅeghiọn onhọn ogbaranhaạn dị odi.

IKPO-ONHỤ PHỌ AZIZỌS EGBOLHOMAAM AANI NI NYINHẠ

9. Abughẹn awe kụ edị ikpo-onhụ phọ aZizọs aḅạ bọ mem mọ odị aphighi bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ egbolhomaam?

⁹ Mem mọ aZizọs aphighi bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ, odị angọ ni abrẹd dị yist u/lọgh butelhedom mọ odị, kụ aḅenhị bidị mọ abrẹd phọ ameerạ esi aḍizu phọ odị. Ipẹ reten kụ odị aḅilhẹ angọ bidị ophaạl amiim kụ bidị ophughọl, kụ aḅenhị bidị mọ amiim mọ amuẹn phọ ameerạ enye “iḅaạl phọ amị ozuanaan bọ ḍita awe ilọ oghiran iyọ r’Enaạn.” (Mạk 14:22-25; Luk 22:20; 1 Kọr. 11:24) Ipẹ phọ emạn maạr agey. Imhoom iyọ phọ iphẹn phọ ughiran “r’aweye Izrạl [aruwaloor] phọ” kotọl bọ “siphẹ Omhạr phọ k’Enhaạn,” k/oomo awe. (Hib. 8:6, 10; 9:15) Abutelhedom mọ u/naghanhạn oomo ipẹ aZizọs aghaạph bọ ilọ iyọ phọ iphẹn phọ mem mọ amuphẹ phọ, kuolọ ke/bia kụ osagharạn bidị uwaloor iigbia phọ kụ bidị oḍighi aani pakirị imhoom iyọ phọ, orọl r’aZizọs epẹ k’akẹ.—Jọn 14:2, 3.

10. Eeghe kụ onhọn ogbaranhaạn dị odi igbo ipẹ aZizọs aghaạph bọ mem mọ aphighi bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ r’ipẹ odị aghaạph bọ aḅenhị ḍita awe phọ orọl bọ Galili? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹⁰ Lọgh elhegh mọ ipẹ aZizọs aghaạph bọ mem mọ odị aphighi bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ egbolhomaam “ḍibạm aḍita” phọ. Abutelhedom mọ aZizọs okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ orọl bọ r’odị siphẹ osoph phọ kụ umhiighom bọ ebạm egu phọ ephẹn phọ. (Luk 12:32) Bidị r’abunhọn dị koḍighom aani ebạm egu phọ ephẹn phọ kụ ukpeanhaạn olhe abrẹd phọ r’oḅilhẹ ophughọl amiim mọ. Bidị kotolạn r’aZizọs epẹ k’akẹ. Ipẹ aZizọs aghaạph bọ aḅenhị butelhedom mọ odị mem mọ amuphẹ phọ egbatanhaạn ni r’ipẹ odị aghaạph bọ aḅenhị ḍita awe phọ orọl bọ Galili mem mọ amuphẹ phọ. Loor esi dị ipẹ odị aghaạph bọ igbolhomaam ebạm egu phọ bịn, kuolọ ipẹ odị aghaạph bọ igbo aḍita awe phọ osoor bọ Galili egbolhomaam ni ibadị awe.

11. AZizọs aghaạph eeghe epẹ Galili dị eḍeenhaan mọ odị o/ghaạph ghan oḅenhị ebạm egu bịn?

¹¹ Mem mọ aZizọs arọl bọ Galili lhạ phọ 32 C.E., ogbogh opol awe phọ odị aghaạph ghan bọ aḅenhị uwạ ghan eḍien olhe bịn. Toroboiperolbọ, aZizọs akparaghạ ni oḍighi idị bidị konaghanhạn mọ iyaạr edi ni dị emhạn maạr epu eḍien olhe. Kụ amạ aḍeenhaan bidị mọ iyaạr phọ ephẹn phọ kengọ bidị ghuḍum k’agee-pọ. AZizọs aḅenhị bidị mọ buphẹ omhugh bọ koḅetenhu ni mem eekunha phọ kụ otọl k’agee-pọ. Siẹn phọ aZizọs o/ghaạph ghan ḍisẹph dị iyạl ikpo awe bịn kụ kokelhọm obobọ ebạm egu bịn, idiphọ ipẹ odị aghaạph bọ mem mọ odị aphighi bọ Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ. Kparipẹ ghụn epẹ aGalili, odị aghaạph ghan ilọ aḍisẹph dị oomo awe komoọgh. Okạr oghaạph, odị aḅẹm mọ: “Oye lọ ale eḍien phọ ephẹn katọl Ii k’agee-pọ. Iphulupul phọ amị kụ eḍien phọ mị kangọ bọ, . . . pidị aḅirini phọ omoọgh ghuḍum.”—Jọn 6:51.c

12. Eeghe kụ edị ewạ orue omhoọgh aani aghuḍum k’agee-pọ phọ aZizọs aghaạph bọ?

¹² AZizọs o/ḅenhị ḍita awe phọ epẹ Galili mọ aḍisẹph phọ aḍiẹn phọ keteẹny torobọ oye. Oginha abuphẹ ‘olhe bọ eḍiẹn phọ’ odị, iduọn phọ pọ buphẹ omhoọgh bọ omheeraam esi odị kụ komoọgh ḍisẹph phọ aḍiẹn phọ. Ibadị aruukụ iiḅereghị omeeraam mọ eḍighi maạr dị bidị omheeraam Zizọs ḅilhẹ osighẹ nyodị idiphọ opeliạ abidị bịn, pọ bidị komoọgh ni pelieẹny. (Jọn 6:29) Ii ewạ ni mọ omhoọgh omheeraam, kuolọ epelhom ni pạ, loor esi dị abunhiin siphẹ aḍita awe aJu phọ umheeraam ni Zizọs eḅẹl amem mọ, kụ esighẹ rekị bịn owilhẹ nyodị. Eeghe kụ iḍighi?

13. Ewạ eeghe orue oḍighi ogey onyọ amatuạn aZizọs?

¹³ Ogbogh opol awe phọ aZizọs angọ bọ eḍien eten iiḍaạny uḅaạl li olhoghi odạph aZizọs eḍighi maạr dị kangọ ghan ni bidị ilọ bidị owạ. Bidị uwạ ghan dị aZizọs kaakonhom bidị, angọ bidị eḍien kụ aḅilhẹ atughemhị bidị raraạr dị bidị rowạ onhaghạn. Toroboiperolbọ, aZizọs aḍeenhaan ni mọ epelhom ni iphẹn phọ orue okạr oḍighi abugey abumatuạn odị. Odị o/ru siẹn ade phọ ongọ awe raraạr dị repụ bidị bịn. Iwạ mọ bidị osighẹ ḍimạgh phọ odị amhạgh bọ mọ “oru” esi odị, esi omheeraam kụ oḅilhẹ odạph torobọ iyaạr dị odị atughemhị.—Jọn 5:40; 6:44.

14. Yira omoọgh oḍighi eeghe orue omhooghọm aani asuọ ḍizu phọ r’iḅaạl phọ aZizọs?

¹⁴ AZizọs aghaạph ni alhọgh iiphaghamhiọm aḅenhị ḍita phọ iyaạr phọ ewạ bọ dị bidị komoọgh omheeraam. Omoọgh omheeraam esi eeghe? Esi iikpọ phọ aḍizu phọ ḅilhẹ r’iḅaạl phọ odị kasighẹ bọ apighironhọm ekiạ moọny amem emhoọgh bọ. Odọ omheeraam mọ ophọn phọ amhạn ni maạr esi aJu phọ abuẹn phọ, kụ amạn kẹn maạr esi ayira rodon. (Jọn 6:40) Ḍio arodon, eru maạr lọ yira rowạ omhooghọm asuọ ḍizu phọ r’iḅaạl phọ aZizọs, idiphọ oghaạph bọ oghol siphẹ Jọn 6:53, pọ ewạ mọ yira omhoọgh omheeraam oghị esi ekiạ etagharạn phọ. Eepoogh phọ ephẹn phọ edianhaan ni ḍita awe.—Efẹ. 1:7.

15-16. Eeghe araraạr dị emhạn maạr kụ edị yira otuughạ siphẹ Jọn emhụ phọ 6?

¹⁵ Aḍinyạ phọ aJọn emhụ phọ 6 epamhanhạm raraạr dị emhạn maạr esi ayira r’abuọ ephomhoghiạn phọ ayira. Egananamhi igbiririph phọ aZizọs amhoọgh bọ esi awe. Mem mọ odị arọl bọ Galili, odị aakonhom ni we dị u/moon, atughemhị ilọ Omhạr phọ, kụ aḅilhẹ angọ we eḍien apheremhị. (Luk 9:11; Jọn 6:2, 11, 12) Kụ idị epelhom pạ, odị atughemhị ni bidị mọ odị kụ “eḍien aghuḍum mọ.”—Jọn 6:35, 48.

¹⁶ Buphẹ odị aghol bọ mọ “ḍieriphọ iyool phọ” ro/le ghan, kụ ko/le abrẹd phọ ḅilhẹ ko/pughọl miim mọ mem dị role Eḍien Adulhe Uw-emhoọgh phọ. (Jọn 10:16) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, bidị romooghọm aani ghan ni suọ iphulhupul r’iḅaạl phọ aZizọs Kraist. Bidị roḍighi ghan iduọn phọ mem dị bidị omhoọgh omheeraam esi ekiạ etagharạn phọ aZizọs aphighirọn bọ. (Jọn 6:53) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, buphẹ kole bọ abrẹd phọ oḅilhẹ opughọl miim mọ roḍeenhaan ghan mọ bidị oḍighom pakirị imhoom iyọ phọ, kụ omhoọgh oḍuom olhoghi otooghị r’aZizọs epẹ Omhạr k’akẹ phọ. Toroboiperolbọ, ghalhamọ yira oḍighi pakirị abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ obobọ oḍighi pakirị aḍieriphọ iyool phọ, igẹ phọ edi bọ Jọn emhụ phọ 6 emạn ni maạr esi ayira. Itughemhị iyira mọ yira omoghi omhoọgh omheeraam dị akpạr oghị esi ekiạ etagharạn phọ orue omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ.