Asipuru Dị Ạbuen Rọbal Ghan Bọ Rịnya Phọ Ayira Opuru

Oye phọ ạge bọ Proverbs 30:18, 19 ạḅem mọ “eten phọ ẹpe ọnyo ugheel ọony r’esinha ọnyanhi rolegherian ghan bọ” ‘eḍighi ni iikia.’ Ịphen phọ rẹma ghan eeghe?

Ịbadi awe rookia ghan ni ịyaar phọ esi phọ ịsien phọ rẹma ghan bọ, ghạlhamo r’awe dị olhegheri ni Bạịbul phọ agey. Sịphe New World Translation phọ esi ạ Bạịbul phọ ephẹn phọ ẹḅem mọ: “Edi bọ ịraar ạraraar dị eḍighi iikia esi ạmhi, ḅịlhe r’inya ạraraar dị mị kórue ọnhaghanhan: Eten phọ ẹpe uga rạpeeph ghan bọ ẹpe okuaḍio phọ, eten phọ ẹpe ẹkaraph ịyaar retelhe ghan bọ ạnyu aḍighiigh, eten phọ ẹpe ụnwunyaru rakiil ghan bọ ogbo ọphiiny, ḅịlhe r’eten phọ ẹpe ọnyo ugheel ọony r’esinha ọnyanhi rolegherian ghan bọ.”—Prov. 30:18, 19.

Mem dị eten, yira ụnhaghanhan ghan ikpo ọnhu phọ ẹḅem bọ mọ “eten phọ ẹpe ọnyo ugheel ọony r’esinha ọnyanhi rolegherian ghan bọ” eten dị ẹghigh mụdi rọkaaph ghan ịlo ịyaar dị ínighe. Eeghe kụ iḍighi? Ịnhon ạsiikpigh dị edi esi phọ ẹkaaph ekol ịkaraph ạraraar dị ịyaar “régbaanyan” ghan. (Prov. 30:15, 16) Ẹkpigh phọ 20 ẹkaaph ni ekol “oliom ẹmha ạnhir” dị ạḅem ghan mọ ọno kóḍighi ịyaar dị eeph. Loor ịphen phọ, yira ụutughian mọ ịdipho uga dị rạpeeph, ịdipho ẹkaraph ịyaar dị retelhe ạnyu aḍighiigh, ịdiphọ ụnwunyaru dị rakiil ogbo ọphiiny, oye atue ni aḍighi ịkaraph ạraraar bịn ạbooghi dị kólegheri. Ụdaphan ḍiitughian phọ ạḍien phọ kụ yira ọnhaghanhan bọ mọ ekpo ọnhu phọ “eten ọnyo ugheel ọony r’esinha ọnyanhi” rẹkaaph ghan ịlo ịyaar dị eeph—ịlo ọnyo ugheel dị aakelheghi esinha ọnyanhi bịn ạrolhan nyọdi esi.

Tọrobo ịpe ẹrol bọ, yira ọmoogh ni egey ephigh ọtuan omheeraam mọ ạsiikpigh phọ ịphen phọ rẹkaaph ghan ịlo ịyaar dị ẹnhighe. Oye phọ ạge bọ esi phọ ịsien phọ rạkaaph ghan ịlo ạraraar dị eḍigh iikia esi ọdi.

Ịḅel ịge a Hibru phọ eḍeenhaan ni mọ ẹkpigh phọ ẹphen phọ rẹ́kaaph ghan ilọ ịyaar dị eeph. Ọdaphan Theological Lexicon of the Old Testament, ekpo ọnhu a Hibru phọ ọgba bọ mọ “eḍigh iikia” sịphe Proverbs 30:18 “eḍeenhaan ịyaar dị oye kőrue ọnhaghanhan . . . Kụ eeni kátue ni bịn ạnaghanhan ọbobo ịyaar dị eḍigh ḍiigu.”

Oye igbogh ịtuugha dị oghol mọ Crawford H. Toy ọlo a Harvard University ẹpe United States ạkaaph kẹn ni mọ esi ạ Bạịbul phọ ẹphen phọ rẹ́kaaph ghan ịlo ịyaar dị eeph. Ọdi ạḅem mọ: “Oye phọ ạge bọ esi ạ Bạịbul phọ ẹphen phọ rạkaaph ghan ghụn ịlo ịpe ạraraar phọ ọdi ạgo bọ pạ phọ eḍigh iikia esi ọdi.”

Esi ịduon phọ, eḍighi ni ọsu olhoghi omheeraam mọ ikpo ọnhu phọ edi bọ Proverbs 30:18, 19 rẹkaaph ghan ịlo ạraraar dị ẹkar eḍigh iikia ḅịlhe ẹkpar ọnhaghanhan. Ịdipho oye phọ ạge bọ esi ạ Bạịbul phọ ẹpe phọ, reḍigh ghan ni iikia esi ayira ọmhiin eten phọ ẹpe uga rạpeeph ghan bọ ẹpe okuaḍio phọ, ịpe ẹkaraph ịyaar dị ímoogh ḍuwol retelhe ghan bọ ạnyu aḍighiigh, ịpe ụnwunyaru dị ạamor rakiil ghan bọ ogbo ọphiiny, ḅịlhe r’ịpe ọnyo ugheel ọony r’esinha ọnyanhi romiigh ghan bọ ẹphomhoghian dị ketorori ẹlogh pinien bịn bịdi otughan r’ọḅaal olhoghi.