Pwofèsi 3. Maladi
‘Moun kay . . . soufè épi maladi ki byen téwib.’—LOUK 21:11, Contemporary English Version.
● Bonzali, sé on nonm ki ka twavay kon yon ofisyé santé pou piblik-la, adan on péyi an Afwik koté sé moun-lan ka goumen ladjè épi yonn a lòt. An vil-la koté Bonzali ka wété-a, la ni twavayè ki ka fouyé pou bagay tèl kon chèbontè, sab, èk lòt bagay kon sa. Adan sé twavayè sala ka mò épi maladi-a yo ka kwiyé “Marburg virus,”a èvèk Bonzali ka fè sa’y pé pou djéwi yo. I ja mandé sé ofisyé-a adan an pli gwo vil pou èd, mé yo pa ka wéponn li. Finalman, apwé kat (4) mwa, yo voyé èd, mé Bonzali ja mò. I twapé maladi ‘Marburg virus-la’ hòd sé menm moun-lan i té ka éséyé pou djéwi-a.
KISA PWÈV-LA KA MOUTWÉ? Anpanmi sé pli mové maladi-a moun ka twapé, sé maladi ki ka afèkté fwisi mòl-la (tèl kon nimonya), maladi ki ka bay moun wilachman, “HIV” èk sida, tibi, épi maladi-a yo ka kwiyé “malaria.” Sé senk (5) kalité maladi sala tjwé pwèskè wonz (11) milyon moun an yon lanné. Pou di sa on lòt mannyè, diwan yon lanné, sé maladi sala tjwé apipwé yon moun chak twa (3) sèkon.
KISA MOUN KA DI? La ni pli moun asou latè-a paskè, pòpilasyon latè-a ka kontiné agwandi. Konsa, i ka fè sans ki, la ni pli moun ki ka tonbé malad.
ÈS SA MOUN KA DI-A VWÉ? Sé vwé, pòpilasyon latè-a ja agwandi an chay. Mé, abilité lézòm pou idantifyé, kontwolé, èk twété maladi ja vini pli mèyè osi. Konsa, ès maladi èk éfé-a i ka ni asou lézòm pa sipozé bésé? Mé sé pa sa ki ka fèt. Anfen, pito i vini pli mèyè, bagay ka vini pli mové.
KISA OU KWÈ? Ès moun ka soufè épi maladi ki byen téwib, menm kon Bib-la té di?
Twanblanntè, lafen, épi maladi, sé bagay ki ka afèkté milyon di moun. Mé la ni konmen milyon moun ki ka soufè paski lòt moun ka maltwété yo. Anfen, an chay moun ka soufè anba lanmen sé menm moun-lan ki sipozé pwotéjé yo-a. Annou wè kisa Bib-la té di konsèné sa.
[Footnote]
a Viròs-la ki ka bay moun maladi “Marburg Hemorrhagic Fever,” sé on viròs ki pwèskè menm kon viròs-la ki ka bay moun maladi “Ebola.”
[Blurb]
“Si on lyon ében on lòt bagay manjé’w, sa sé on bagay ki byen téwib. Mé lè ou ni on mové maladi andidan’w ka manjé’w, èk ou ka wè lòt moun ka twapé menm maladi sala, sa sé on bagay ki byen téwib osi.”—EPIDEMIOLOGIST MICHAEL OSTERHOLM.
[Picture Credit Line]
© William Dannyèls/Panos Pictures